دوره 6، شماره 2 - ( 6-1399 )                   جلد 6 شماره 2 صفحات 133-122 | برگشت به فهرست نسخه ها


XML English Abstract Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Soltani Shirazi M, Sadeghi H. Effect and Durability of Eight-Week of Core Stability Training on Body Balance and Force of Direct Foot Kick in Young Men Jeet Kune Do (Wushu) Players With Somatotype Emphasis. J Sport Biomech 2020; 6 (2) :122-133
URL: http://biomechanics.iauh.ac.ir/article-1-221-fa.html
سلطانی شیرازی مجید، صادقی حیدر. تأثیر و ماندگاری هشت هفته تمرین ناحیه ثبات مرکزی در تعادل و نیروی ضربۀ پای مستقیم جیت کان دو (ووشو) کاران نخبه مرد جوان با تأکید بر تیپ بدنی. مجله بیومکانیک ورزشی. 1399; 6 (2) :122-133

URL: http://biomechanics.iauh.ac.ir/article-1-221-fa.html


1- گروه بیومکانیک ورزشی، دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2- گروه بیومکانیک و آسیب‌شناسی ورزشی دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.
متن کامل [PDF 5054 kb]   (1871 دریافت)     |   چکیده (HTML)  (2651 مشاهده)
متن کامل:   (2539 مشاهده)

مقدمه

جیت‌کان‌دو از جمله ورزش‌‌‌‌های رزمی پربرخورد است که اساس مهارت‌‌‌‌های آن بر پایه ضربات تعریف شده است. در میان ضربات مورد استفاده در جیت‌کان‌دو، ضربه پای مستقیم از کاربردی‌‌‌‌ترین آن‌هاست. این ضربه به وسیله پای جلو در گارد و با نوک پنجه روی بدن حریف مانند نیش مار زده و باعث بر هم زدن تعادل حریف و آماده شدن شرایط برای حملات پیاپی می‌شود. 
با توجه به اینکه انجام مؤثر و کارآمد ضربه پای مستقیم نیازمند قدرت کارآمد، سرعت و تعادل مناسب است، از این رو توجه به میزان آمادگی ورزشکار که به نوع و به شیوه‌‌‌‌های پروتکل اجرای هرچه کارآمدتر ضربه هنگام مبارزه (قدرت ضربه و حفظ تعادل) بازمی‌‌‌‌گردد، به عنوان یکی از دغدغه‌‌‌‌های اصلی مربیان و ورزشکاران تبدیل شده است.
در این میان، اطلاع دقیق از میزان و نقش عوامل مؤثر مختلف در ایجاد تعادل و حفظ آن و نیز انجام تمرین مناسب جهت کارآمدتر شدن ضربه و شناخت سهم هریک از عوامل دخیل، مسئله تعیین‌کننده‌‌‌‌ای برای عملکرد ورزشکاران این رشته ورزشی است.
با توجه به دانش موجود و بدون توجه به نوع آزمون مورد استفاده برای سنجش و فارغ از نوع برنامه تمرینی به‌کاررفته، این ادعا مطرح است که در حالت کلی، ورزش مستمر باعث بهبود تعادل در افراد می‌شود. به عنوان مثال، در پژوهش‌‌‌‌های صورت‌گرفته در رشته‌‌‌‌‌ ورزشی ووشو، کینماتیک تمرین سنتی ووشو برای بهبود تعادل بدن انسان تا حدی که مبنای نظری فیزیولوژی ورزشی و تمرین را موجب شود، مثبت ارزیابی شده است [1]. 
در بررسی کنترل تعادل پاسچر در ورزشکاران نخبه و مبتدی تای‌‌‌‌‌چی چوان نشان داده شد که میزان تغییرات تعادل در تای‌چی‌کاران نخبه نسبت به مبتدیان همان رشته در انجام حرکات سخت و تعادلی تای‌چی بسیار ناچیز بوده است [2]. 
در پژوهش‌‌‌‌های صورت‌گرفته در سایر رشته‌‌‌‌های رزمی نیز موارد مشابهی ملاحظه می‌شود. بررسی اثر تمرینات مبتنی بر تکواندو در مقایسه با تمرینات تعادل استاندارد بر ریسک زمین خوردن در کهنسالان مثبت ارزیابی شد [3]. مطالعه‌‌‌‌ مقایسه‌‌‌‌ای بین گروه‌‌‌‌های سنی مختلف با ارزیابی پایداری موقعیت بدن در ورزشکاران برگزیده‌‌‌‌ تکواندو نشان داد که پارامترهای پایداری موقعیتی در ورزشکاران حرفه‌‌‌‌ای در مقایسه با گروه نیمه‌‌‌‌حرفه‌‌‌‌ای و آماتور بیشتر بوده و به سن ورزشکارن نیز وابسته است [4]. بررسی اثرات مداخله تکواندو بر تعادل در کودکان مبتلا به اختلال اُتیسم نیز مثبت ارزیابی شد [5]. 
با بررسی در نوع تمرین‌‌‌‌های مورد استفاده، این ادعا نیز مطرح است که تمرین ناحیه ثبات مرکزی بدن موجب بهبود تعادل در افراد ورزشکار و غیرورزشکار می‌‌‌‌شود. به صورت ویژه در رشته‌‌‌‌های ورزشی ووشو، پژوهش‌‌‌‌ها نشان دادند تای‌چی ‌چوان در مقایسه با تمرین ناحیه ثبات مرکزی بر عملکرد عصبی‌عضلانی اعضای پایین‌تنه در افراد مسن، اثرات مثبتی داشت، در حالی که کمردرد مزمن غیرویژه آنان نیز کاهش یافت [6]. در مورد سایر رشته‌‌‌‌های رزمی، تأثیر چهار هفته تمرینات رزمی سنتی در مقایسه با تمرینات رزمی مدرن روی تعادل معنادار گزارش شد [7].
در بررسی پژوهش‌‌‌‌های قبلی در موضوع اثر تمرینات ناحیه ثبات مرکزی و تمرینات ورزش‌‌‌‌های رزمی روی نیروی ضربات، مطالعات محدودی به دست آمد. در پژوهشی، اثر آموزش تمرینات ناحیه ثبات مرکزی بر عملکرد عضو دیستال هنگام مانورهای ضربه‌‌‌‌ بالیستیک موی‌تای بررسی و نشان داده شد که تمرینات استاتیکی و دینامیکی برای ناحیه ثبات مرکزی می‌تواند سبب تقویت سرعت و نیرو در ضربات شود [8]. بررسی اثر تمرین قدرت ناحیه ثبات مرکزی بر ضربه‌‌‌‌ اسپینینگ ویل کاراته و متغیرهای فیزیکی تعادل، توان و سرعت عکس‌العمل برای زنان جوان را نیز مثبت نشان داد [9]. 
بررسی الکترومایوگرافی، فعالیت عضلانی لگن و کمر و ناحیه‌‌‌‌ لگن در ضربات چرخشی بالا نسبت به ضربات چرخشی میانی در تکواندوکاران بالاتر نشان داده شد [10]. ارزیابی مبارزان ورزش‌‌‌‌های رزمی ترکیبی، شواهدی از پیک مضاعف در فعال‌سازی عضله برای تقویت سرعت و نیروی ضربه را نشان داد. همچنین پژوهشگران مدعی شدند سیکل نوسانی انقباض ریلکس انقباض هنگام ضربات سریع و قدرتمند وجود دارد و تمرینات متناوبی که شامل نرخ انقباض عضله و نرخ آسایش عضله باشد، در آن مؤثر خواهد بود [11].
 بررسی تفاوت هم‌زمان ضربه مشت و تعادل بدن بین کاراته‌‌‌‌کاران نخبه و مبتدی، معنادار گزارش شد و نشان داد که کاراته‌‌‌‌کاران نخبه با حفظ تعادل بیشتر، ضربات قوی‌‌‌‌تری به کیسه وارد می‌کنند [12]. همچنین در بررسی پژوهش‌‌‌‌های صورت‌گرفته در سایر رشته‌‌‌‌های ورزشی و افراد دیگر، موارد بیشتری به دست آمد. اثر تمرینات تقویتی ناحیه ثبات مرکزی با استفاده از سطوح ناپایدار نسبت به سطح پایدار بر تناسب اندام جسمی و بازدهی عملکردی در بازیکنان فوتسال زن حرفه‌‌‌‌ای مثبت گزارش شد [13]. با بررسی تأثیر تمرین ناحیه ثبات مرکزی، پیشرفت در دسترسی فواصل و بهبود کنترل پاسچرال پویا در مردان جوان و بزرگسال را نشان داد [14]. بررسی اثربخشی تمرینات ناحیه ثبات مرکزی بدن بر تعادل و بی‌‌‌‌ثباتی در بیماران ام اس مثبت گزارش شد [15]. 
پژوهشگران نشان دادند که تقویت و پایداری عضلات تنه بر درد پایین کمر و لگن خاصره و تحرک بدن و همچنین تعادل به طور معنادار تأثیرگذار است [16]. تأثیر پنج هفته برنامه تمرین ناحیه ثبات مرکزی بدن بر تعادل پویای بازیکنان رشته تنیس نیز معنادار گزارش شد [17]. بررسی اثر معنا‌‌‌‌دار چهار هفته برنامه تمرینی ثبات مرکزی بر تعادل ایستای سالمندان نیز مثبت گزارش شد [18]. همچنین در پژوهشی نشان داده شد که ترکیب چهار هفته تمرین ثبات مرکزی بدن و تمرین تعادل می‌‌‌‌تواند به طور خاص با بهبود تعادل پویا همراه باشد [19]. 
اغلب پژوهش‌‌‌‌ها، تأثیر تمرین ناحیه ثبات مرکزی بر تعادل ورزشکاران را نشان دادند، با این حال پژوهش‌‌‌‌هایی نیز وجود دارند که عدم تأثیرگذاری معنا‌‌‌‌دار بر تعادل ناشی از انجام منظم تمرین ناحیه ثبات مرکزی را گزارش کرده‌‌‌‌اند. برای مثال، پژوهشگران نشان دادند که با آنکه تقویت عضلات ناحیه ثبات مرکزی حاوی مزایای خاصی هستند، اما اثرات تقویت ناحیه ثبات مرکزی بر تعادل در ورزشکاران دانشگاهی جودو به‌تنهایی برای مطابقت با اثرات نوسان موقعیتی در این ورزشکاران کافی نبود [20]. 
در مطالعه دیگری که شامل هفت هفته برنامه تمرین ثبات مرکزی بدن بر تعادل ورزشکاران فوتبالیست بود، اثر معناداری گزارش نشد [21]. همچنین پژوهشگران مشاهده کردند که نُه هفته برنامه تمرین ناحیه ثبات مرکزی بر تعادل نیمه‌پویای (آزمون ستاره) ورزشکاران شناگر بی‌‌‌‌تأثیر است [22].
با مروری بر مطالعات، پژوهشی یافت نشد که مستقیم گزارش دهد کدام نوع تمرین به طور هم‌زمان بر نیروی ضربه و تعادل برای رشته ورزشی جیت‌کان‌دو (ووشو) و نیز به طور خاص روی ضربه پا مفیدتر است. از این رو با فرض تأثیرگذاری تمرین ثبات مرکزی بر بهبود تعادل و نیروی ضربه پای مستقیم، هدف از انجام این پژوهش تعیین اثر و ماندگاری یک دوره تمرین هشت هفته‌‌‌‌ای ثبات مرکزی بر تعادل و نیروی ضربه پای مستقیم جیت‌کان‌دو (ووشو) کاران نخبه مرد جوان بود.

روش‌شناسی

در این پژوهش نیمه‌آزمایشگاهی، با طرح پژوهش پیش و پس‌آزمون، مدل پژوهش تأثیرسنجی (علّی - مقایسه‌‌‌‌ای) و از نظر نوع کاربردی بود. 24 جیت‌کان‌دوکار نخبه مرد جوان با میانگین و انحراف استاندارد سن26.95±0.47سال با هشت تا ده سال سابقه تمرین منظم (1/1±5/9 ساعت تمرین در هفته) به عنوان آزمودنی شرکت کردند. به منظور اندازه‌‌‌‌گیری و انجام تست‌ها و برای اطمینان از کالیبره بودن ابزارهای مورد استفاده، با انجام چند نمونه اندازه‌‌‌‌گیری، کالیبره بودن ابزارها تست شد. آزمودنی‌‌‌‌ها با اهداف و محتوای پژوهش آشنا شدند و قبل از انجام آزمایشات فرم رضایت‌نامه را تکمیل کردند. آزمودنی‌ها به طور تصادفی به دو گروه دوازده نفری آزمایش و کنترل تقسیم شدند. 
آزمودنی‌‌‌‌های دو گروه از نظر شاخص‌‌‌‌های سن، قد، وزن و توده بدنی با یکدیگر تفاوت معنا‌‌‌‌داری نداشتند (جدول شماره 1). در سه مرحله از آزمودنی‌ها آزمون گرفته شد که شامل پیش‌آزمون، پس‌آزمون (پس از طی هشت هفته دوره تمرینی) و ماندگاری (پس از چهار هفته بی‌تمرینی) بود. قد و وزن با استفاده از قدسنج و ترازوی پزشکی و به ترتیب با دقت 0/1 سانتی‌متر و 0/05 کیلوگرم اندازه‌‌‌‌گیری شد.
با توجه به اینکه در رشته ورزشی مورد مطالعه، آزمودنی‌‌‌‌ها در زمان زدن ضربه پای مستقیم روی یک پا می‌ایستند، از آزمون لک‌لک با چشمان بسته برای تعیین تعادل ایستا استفاده شد. پس از ارائه توضیحات توسط آزمونگر، آزمودنی‌‌‌‌‌‌‌‌ها پنج دقیقه به تمرین یا گرم کردن پرداختند. 
برای اجرای آزمون، آزمودنی ابتدا روی پای اتکای خود ایستاده، سپس کف پای دیگر خود را از داخل زانو، روی زانو قرار می‌‌‌‌دادند. کف هر دو دست را روی پهلوهای خود قرار داده و با چشمان بسته روی پنجه پا بلند می‌‌‌‌شدند. از لحظه بلند شدن روی پنجه زمان محاسبه می‌‌‌‌شد و هرگونه بر هم خوردن تعادل به نحوی که پا با زمین برخورد کند، دست‌ها از بدن جدا شود و یا بدن به یک سمت خم شود، باعث توقف کرنومتر می‌‌‌‌شد. این آزمون سه‌بار با فواصل یک‌دقیقه‌‌‌‌ای تکرار شد و میانگین آن به عنوان امتیاز مورد نظر هر آزمودنی لحاظ شد.
با توجه به حالت قرار گرفتن جیت‌کان‌دوکاران روی گارد، از آزمون راه رفتن تاندِم برای تعیین تعادل پویای آزمودنی‌‌‌‌‌‌ها استفاده شد. پس از توضیحات آزمونگر، آزمودنی‌‌‌‌‌‌‌‌ها برای آزمون آماده ‌‌‌‌شدند. آزمودنی روی خط می‌‌‌‌ایستاد و باید حرکت را به گونه‌‌‌‌ای انجام می‌داد که پاشنه یک پا به نوک پنجه پای دیگر بچسبد و دست‌ها و بدن کاملاً عادی باشند.
مدت‌زمان این حرکت 60 ثانیه بود و آزمودنی در ابتدا 60 امتیاز داشت که بر اساس تعداد خطای صورت‌گرفته از امتیازات او کسر می‌‌‌‌شد. هرگونه بر هم خوردن تعادل، ایجاد گرفتگی در دست‌ها، فاصله و نچسبیدن دو پا به هم، نگاه کردن به زیر پاها و جدا شدن و فاصله گرفتن دست‌ها از بدن به عنوان خطا در نظر گرفته شد. هر آزمودنی سه‌بار این آزمون را با فواصل 1 دقیقه‌‌‌‌ای انجام داد و میانگین آن به عنوان امتیاز مورد نظر هر آزمودنی لحاظ شد.
افراد گروه آزمایش در کنار تمرین معمول رشته جیت‌کان‌دو به مدت هشت هفته، هر هفته سه جلسه به مدت نیم ساعت تحت تمرین ثبات ناحیه مرکزی بدن قرار گرفتند. آزمودنی‌ها پس از ده دقیقه حرکات کششی و نرمشی، به مدت سی دقیقه پروتکل تمرین ثبات ناحیه مرکزی بدن با تأکید بر عضلات شکمی، کمری، لگنی، فلکسورها و اکستنسورهای ران داشته و در پایان هر جلسه تمرینی برای بازگشت به حالت اولیه پنج دقیقه حرکات کششی و نرمشی انجام می‌‌‌‌دادند. در طی این مدت آزمودنی‌‌‌‌های گروه کنترل، در تمرین معمول جیت‌کان‌دو حضور داشتند.
برای اندازه‌‌‌‌گیری نیروی ضربه پای مستقیم جیت‌کان‌دو، از آزمودنی‌ها خواسته ‌‌‌‌شد تا پس از پنج‌بار تمرین، سه‌بار با حداکثر توان خود روی نقطه از قبل مشخص‌شده روی کیسه آویزان‌شده از سقف با فواصل 30 ثانیه‌‌‌‌ای ضربه بزنند. تمامی ضربه‌‌‌‌ها توسط دوربین با سرعت 30 فریم در ثانیه از نمای کنار فیلم‌برداری ‌‌‌‌شد (تصویر شماره 1).



سپس با محاسبه تغییر زاویه حرکت کیسه از نقطه آویزان شدن و با در دست داشتن زمان حرکت، جرم کیسه و فاصله دقیق کیسه آویزان‌شده از سقف، به روش ذکر شده در تصویر شماره 2 نیروی هر ضربه محاسبه شد. ابتدا سرعت زاویه‌‌‌‌ای با توجه به تغییرات زاویه‌‌‌‌ای کیسه تقسیم بر مدت‌زمان و سپس شتاب زاویه‌‌‌‌ای با تقسیم سرعت زاویه‌‌‌‌ای بر زمان محاسبه ‌‌‌‌شد. از حاصل‌ضرب شتاب زاویه‌‌‌‌ای به‌دست‌آمده در شعاع چرخش (طول فاصله کیسه آویزان از سقف) و اطلاع از جرم کیسه، میزان نیروی حاصل از ضربه محاسبه شد (تصویر شماره 2). 




از آمار توصیفی برای میانگین و انحراف معیار استفاده شد. برای بررسی نرمال بودن توزیع داده‌ها، از آزمون شاپیرو ویلک بهره گرفته شد. برای بررسی تفاوت بین گروه‌ها در مرحله پیش‌آزمون (بررسی همگن بودن گروه‌‌‌‌ها پیش از انجام تمرین ثبات مرکزی)، پس‌آزمون (بررسی تأثیر تمرین) و ماندگاری (بررسی ماندگاری تمرین انجام‌گرفته) از آزمون تی‌استودنت برای گروه‌‌‌‌های مستقل و برای بررسی تفاوت‌‌‌‌های درون‌گروهی از آزمون تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر و آزمون تعقیبی بونفرونی استفاده شد.
هنگام انجام آزمون، فرض تقارن مرکب با استفاده از آزمونی موخلی مورد بررسی قرار می‌‌‌‌گرفت. در صورت برقرار نبودن آن از آماره گرین هاوس گیزر برای بررسی تفاوت بین اندازه‌گیری‌ها در نرم‌افزار SPSS در سطح معناداری 0/05 استفاده شد.

نتایج

میانگین و انحراف معیار ویژگی‌های جمعیت‌شناختی آزمودنی‌ها شامل سن، قد، وزن و شاخص توده‌‌‌‌ی بدنی در جدول شماره 1 ارائه شده است. آزمودنی‌‌‌‌های دو گروه از نظر شاخص‌‌‌‌های سن، قد، وزن و توده بدن با یکدیگر تفاوت معناداری نداشتند. 



نتایج پژوهش معنا‌‌‌‌دار بودن و ماندگاری تفاوت بین دو گروه برای تعادل ایستا (تصویر شماره 3ـ الف) و پویا (تصویر شماره 3ـ ب) را نشان داد. ضمن اینکه تمرین ثبات مرکزی بر تعادل ایستا و پویای گروه آزمایش تأثیرگذار بود و ماندگاری را نشان داد. 




نتایج پژوهش، تفاوت بین دو گروه برای نیروی ضربه پای مستقیم در پس‌آزمون را نشان داد، اما در مورد ماندگاری تفاوتی بین دو گروه مشاهده نشد. ضمن اینکه تمرین ثبات مرکزی بر نیروی ضربه پای مستقیم گروه تمرینی تأثیرگذار بود، اما ماندگاری آن مشاهده نشد (تصویر شماره 4).

بحث

هدف از انجام پژوهش حاضر، تأثیر و ماندگاری هشت هفته تمرین ناحیه ثبات مرکزی بدن بر تعادل و نیروی ضربه پای مستقیم جیت‌کان‌دوکارانِ مرد جوان بود. بر اساس نتایج پژوهش یک دوره تمرین هشت‌هفته‌ای ثبات مرکزی بر تعادل ایستا و پویای جیت‌کان‌دوکاران نخبه مرد جوان تأثیرگذار و ماندگار بود، اما با وجود تأثیرگذاری تمرینات بر نیروی ضربه پای مستقیم، شواهد نشان‌‌‌‌دهنده عدم ماندگاری تأثیر این تمرینات بود.
در حالت کلی، زمانی ‌‌‌‌که بازخوردهای درستی به سیستم عصبی مرکزی ارسال شود، نتیجه آن توزیع مناسب نیرو، کنترل بهینه، کارایی حرکات، جذب مناسب نیروهای تماس زمین و عدم فشار زیاد، انتقال و تقسیم نیرو در مفاصل زنجیره کنتیکی است [18، 24]. وقتی دست‌‌‌‌ها و پاها حرکت می‌‌‌‌کنند، باید انرژی در میان ناحیه مرکزی جریان یابد؛ بدین معنی که اندام‌‌‌‌ها نیاز به یک پایه قوی و باثبات دارند که بیشترین انرژی بتواند در طول حرکت انتقال یابد. همچنین ثبات بیشتر در ناحیه مرکزی، تأثیرات بیشتر در انتقال انرژی در اندام‌ها را به دنبال دارد [7، 9]. 
بر این اساس در رشته جیت‌کان‌دو (ووشو) بهبود ناحیه ثبات مرکزی می‌‌‌‌تواند با تأثیرگذاری بر عملکرد تعادلی فرد، به بهبود سرعت، جابه‌جایی و چابکی فرد منجر بشود؛ زیرا نتایج پژوهش‌‌‌‌ها نشان می‌دهد بازیکنانی با ناحیه ثبات مرکزی قوی‌‌‌‌تر قادر به به‌کارگیری نیروی مؤثر بیشتر در زمان ضربه زدن و ایستادگی بهتر در زمان درگیری هستند که این عملکرد این بازیکنان را به طور قابل توجهی ارتقا بخشیده و موجب پیشرفت آن‌ها می‌‌‌‌شود [17]. همچنین ثبات مناسب ناحیه مرکزی کشیدگی اندام‌‌‌‌ها را کاهش و درنتیجه پتانسیل آسیب‌دیدگی را کاهش می‌‌‌‌دهد. این عامل آسیب‌دیدگی‌‌‌‌های ناشی از برخورد، لگد خوردن و پیچ خوردن را نیز کاهش می‌‌‌‌دهد و نقش مؤثری در جلوگیری از آسیب‌دیدگی استخوان شرمگاهی در بازیکنان جوان دارد [13، 17].
بر اساس تئوری سیستم‌‌‌‌ها نیز سیستم کنترل پاسچر حاصل تداخل عمل فرد، محیط و هدف است و توانایی کنترل وضعیت بدن در فضا در نتیجه فعالیت هم‌زمان سیستم‌‌‌‌های اسکلتی، عضلانی و عصبی را ممکن می‌کند [23]. در این بین کنترل پاسچر به منظور ثبات و جهت‌‌‌‌یابی، مستلزم ادراک (یکپارچگی اطلاعات حسی جهت ارزیابی و تشخیص وضعیت و حرکت بدن در فضا) و عمل (توانایی تولید نیرو برای کنترل سیستم‌‌‌‌های وضعیت بدن) است. درنتیجه کنترل پاسچر مستلزم ارتباط و تعامل مجموعه سیستم‌‌‌‌های عصبی‌‌‌‌‌عضلانی و تأثیرپذیر از توانایی کنترل وضعیت بدن در فضا ست [23].
در مورد اینکه تمرینات ناحیه ثبات مرکزی چگونه می‌‌‌‌تواند بر تعادل و کنترل پاسچر تأثیرگذار باشد، باید اشاره کرد که انقباض عضلات ناحیه مرکزی بدن قبل از حرکت هر عضو (برای مثال، حرکات پرتابی دست و پا و لگد زدن در رشته ورزشی جیت‌کان‌دو)، واکنش پیش‌بین پاسچری از سوی سیستم عصبی مرکزی را به دنبال دارد که از اختلالات پاسچرال جلوگیری کرده و در سازمان‌دهی تعادل پویا مشارکت دارد.
بنابراین، برنامه تمرینی ثبات مرکزی که با بهبود قدرت و عملکرد عضلات این ناحیه همراه است، منجر به بهبود پیش‌بینی فعالیت و درنتیجه کاهش اختلال تعادلی ناشی از جابه‌جایی و نوسان مرکز ثقل می‌‌‌‌شود [11، 21، 24]. همچنین در مورد تمرینات، ناحیه ثبات مرکزی اهمیت بالایی دارد که به جای تک‌تک عضلات، حرکات با به‌کارگیری گروه‌‌‌‌های عضلانی انجام شوند تا عضلات با یکدیگر فعالیت کنند؛ زیرا این امر منجر به بهبود فعالیت سیستم عصبی‌عضلانی برای کنترل پاسچر و در نتیجه تعادل می‌‌‌‌شود [10، 24].
علاوه بر این، بخش مرکزی بدن ناحیه‌‌‌‌ای است که مرکز ثقل در آن قرار دارد و حرکات از آن ناشی می‌‌‌‌شود [13]. بنابراین، به نظر می‌‌‌‌رسد که تقویت عضلات این ناحیه در نتیجه برنامه تمرینات ناحیه ثبات مرکزی باعث بهبود کارایی سیستم عصبی‌عضلانی می‌شود و موجب حرکت مطلوب مفاصل کمر، لگن و ران در طول زنجیره حرکتی عملکردی، شتاب‌‌‌‌گیری یا کاهش شتاب مناسب، تعادل عضلانی مناسب، تقویت ثبات پروگزیمال و قدرت عملکردی می‌‌‌‌شود [9، 10، 21]. همچنین پایداری ناحیه مرکزی منجر به بهبود قدرت، توسعه ثبات و پایداری مرکز بدن و همچنین توانایی فرد برای حفظ مرکز جرم بدن روی سطح اتکا می‌‌‌‌شود و توسعه تعادل را به دنبال دارد [5، 25]. 
در این بین با توجه به این مطالب و با در نظر گرفتن اینکه کنترل مطلوب پاسچر و تعادل ایستا و پویا از مهم‌ترین عوامل موفقیت در انجام حرکات، به خصوص در رشته جیت‌کان‌دو (ووشو) است، می‌‌‌‌توان تمرینات ثبات مرکزی به کار گرفته‌شده در این پژوهش را برای بهبود عملکرد در این ورزشکاران به کار گرفت.
بر اساس یافته‌‌‌‌های این مطالعه، تمرین هشت‌هفته‌ای ثبات مرکزی با بهبود معنا‌‌‌‌دار نیروی ضربه پای مستقیم جیت‌کان‌دوکاران مرد جوان نخبه همراه بوده، اما این تأثیر برای آزمون ماندگاری برقرار نبوده است.
 با بررسی پژوهش‌‌‌‌های گذشته، موارد کم و محدودی به بررسی ارتباط بین کارایی ضربه‌‌‌‌ها و ثبات بدن در ورزشکاران رزمی‌‌‌‌کار پرداخته‌اند. بررسی اثر تمرینات استاتیکی و دینامیکی ناحیه ثبات مرکزی بر عملکرد عضو دیستال هنگام مانورهای ضربه بالستیک موی‌تای نشان داد این تمرینات باعث افزایش سرعت و نیرو در ضربات می‌‌‌‌شود [7].
همچنین بررسی کارایی ضربه مشت دست و تعادل بدن کارته‌کاران مبتدی و نخبه نشان داد کاراته‌‌‌‌کاران نخبه با جابه‌جایی کمتر بدن (تعادل بالاتر) نسبت به مبتدیان ‌‌‌‌توانستند ضربات قوی‌‌‌‌تری به کیسه وارد کرده و باعث جابه‌جایی بیشتر کیسه بشوند [13]. 
در رشته‌‌‌‌های رزمی و به‌خصوص جیت‌کان‌دو (ووشو)، کارایی اجرای حرکات پایه و اصلی همانند ضربه‌پای مستقیم نیازمند سرعت بالای اندام تحتانی همراه با کنترل دینامیک ثبات بدن در تمامی طول حرکت است [7، 13]. درواقع مسئله تعادل هنگام اجرای ضربات و قابلیت بالاتر افراد نخبه در کنترل انتقال رو به عقب و خلفی مرکز فشار پس از ضربه زدن به کیسه نشان می‌‌‌‌دهند قابل توجه است و نشان‌‌‌‌دهنده توانایی این افراد برای کنترل کارآمدتر موقعیت بدن در تمامی طول حرکت ضربه است [7، 13]، اما در این بین باید توجه کرد ثبات مرکز بدن به عنوان مجموعه کمری لگنی و رانی در جایی واقع است که مرکز ثقل بدن در آن واقع شده است و حرکات بدن از آنجا آغاز می‌‌‌‌شود [13، 25].
ناحیه ثبات مرکزی به عنوان جعبه‌‌‌‌ای در نظر گرفته می‌‌‌‌شود که نقش مهمی را در خلال زنجیره حرکتی‌جنبشی، خصوصاً برای فعالیت‌های گردشی در پایداری تنه، لگن خاصره و همچنین انتقال نیرو از اندام تحتانی به لگن و مهره‌‌‌‌ها بازی می‌‌‌‌کند [13] و به عنوان یک پیونددهنده هنگام حرکات مختلف نقش ایفا می‌‌‌‌کند [25]. درواقع شاید بهبود به‌وجود‌آمده در اثر این تمرینات در نیروی ضربه پای مستقیم پس از هشت هفته به نوعی نیز ناشی از بهبود قدرت عضلات ناحیه مرکزی و بهبود کارایی کنترل عصبی‌عضلانی آن‌ها و همچنین قابلیت انتقال نیرو از اندام تحتانی به لگن و مهره‌‌‌‌ها بوده باشد.

نتیجه‌گیری نهایی

با توجه به یافته‌‌‌‌های پژوهش حاضر می‌‌‌‌توان نتیجه گرفت که تمرینات ثبات مرکزی منجر به بهبود تعادل ایستا و پویا در ورزشکاران جوان نخبه رشته ورزشی جیت‌کان‌دو (ووشو) می‌‌‌‌شود و تأثیر این تمرینات نیز ماندگار است. از طرف دیگر به نظر می‌‌‌‌رسد تمرینات ناحیه ثبات مرکزی منجر به بهبود نیروی ضربه پای مستقیم در جیت‌کان‌دو (ووشو) در این ورزشکاران شده است، هرچند این تأثیرگذاری ماندگار نبود.
درواقع به نظر می‌‌‌‌رسد این تمرینات با تقویت عضلات ناحیه مرکزی بدن و همچنین بهبود عملکرد سیستم عصبی‌عضلانی، موجب تعدیل جابه‌جایی مرکز ثقل خارج از سطح اتکا و کاهش نوسانات آن و درنتیجه بهبود عملکرد تعادلی و نیز بالا رفتن میزان نیروی ضربه فرد ‌‌‌‌می‌‌‌‌شود.
به دلیل عدم یافتن پژوهش‌‌‌‌های دیگر در این زمینه امکان مقایسه یافته‌‌‌‌های این پژوهش با دیگر پژوهش‌‌‌‌ها وجود ندارد که لزوم انجام پژوهش‌‌‌‌های مشابه در این زمینه و روی ورزشکاران رشته‌‌‌‌های رزمی مختلف را ضروری می‌‌‌‌‌کند. ضمن آنکه محدودیت‌‌‌‌های موجود باعث شد تا در این پژوهش از ابزارآلاتی چون صفحه نیرو استفاده نشود. انجام پژوهش‌‌‌‌های مشابه با استفاده از دستگاه‌‌‌‌های دقیق‌‌‌‌تر، برای محققین بعدی توصیه می‌‌‌‌شود.

ملاحظات اخلاقی

پیروی از اصول اخلاق پژوهش

همه اصول اخلاقی در این مقاله رعایت شده است. شرکت کنندگان اجازه داشتند هر زمان که مایل بودند از پژوهش خارج شوند. همچنین همه شرکت کنندگان در جریان روند پژوهش بودند. اطلاعات آن ها محرمانه نگه داشته شد.

حامی مالی

این پژوهش برگرفته از پایان‌نامه کارشناسی نویسنده اول در گروه بیومکانیک ورزشی، دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران است.

مشارکت نویسندگان

تمام نویسندگان در آماده‌سازی این مقاله مشارکت داشته‌اند.

تعارض منافع

کلیه حقوق این پژوهش منحصراً مربوط به نویسنده مسئول، استاد راهنما و دانشگاه آزاد اسلامی است

References

  1. Duan TJ, Lin H. Kinematics of traditional wushu pile work for the improvement of human body balance. J Harbin Eng Univ. 2018; (3):15. https://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTotal-HRTY201803015.htm
  2. Huang YB, Wang LH, Lin CJ, Tsai CY, Su FC. The postural control in Tai Chi push-hand. J Biomech. 2006; (39):S566. [DOI:10.1016/S0021-9290(06)85322-4]
  3. Chen J. The effects of tae kwon do-based exercise vs. standard balance exercises on fall risk in older adults. [PhD. dissertation]. California: Azusa Pacific University; 2018.
  4. Bešlija T, Marinković D, Čular D. Postural stability assessment in elite taekwondo athletes: comparative study between different age group. Acta Kinesiol. 2017; 11(2):98-104. https://www.researchgate.net/profile/Dragan_Marinkovic6/publication/319291983_
  5. Kim Y, Todd T, Fujii T, Lim JC, Vrongistinos K, Jung T. Effects of Taekwondo intervention on balance in children with autism spectrum disorder. J Exerc Rehabil. 2016; 12(4):314. [DOI:10.12965/jer.1632634.317] [PMID] [PMCID]
  6. Zou L, Zhang Y, Liu Y, Tian X, Xiao T, Liu X, et al. The effects of tai chi chuan versus core stability training on lower-limb neuromuscular function in aging individuals with non-specific chronic lower back pain. Medicina (Kaunas). 2019; 55(3):60. [DOI:10.3390/medicina55030060] [PMID] [PMCID]
  7. Matthews MJ, Matthews H, Yusuf M, Doyle C. Traditional martial arts training enhances balance and neuromuscular control in female modern martial artists. J Yoga Phys Ther. 2016; 6(228):2. [DOI:10.4172/2157-7595.1000228]
  8. Lee B, McGill S. The effect of core training on distal limb performance during ballistic strike manoeuvres. J Sport Sci. 2017; 35(18):1768-80. [DOI:10.1080/02640414.2016.1236207] [PMID]
  9. Kamal O. Effects of core strength training on karate spinning wheel kick and certain physical variables for young female. Sci Mov Health. 2015; 25(2):504-9. https://analefefs.ro/anale-fefs/2015/i2s/pe-autori/v2/43.pdf
  10. Radcliffe Y. Electromyographical differences in the muscular activity of the Lumbopelvis and hip region between mid-and high-section Taekwondo turning kicks. [MA. thesis]. Chester: University of Chester; 2013.
  11. McGill SM, Chaimberg JD, Frost DM, Fenwick CM. Evidence of a double peak in muscle activation to enhance strike speed and force: An example with elite mixed martial arts fighters. J Strength Cond Res. 2010; 24(2):348-57. [DOI:10.1519/JSC.0b013e3181cc23d5] [PMID]
  12. Cesari P, Bertucco M. Coupling between punch efficacy and body stability for elite karate. J Sci Med Sport. 2008; 11(3):353-6. [DOI:10.1016/j.jsams.2007.05.007] [PMID]
  13. Lago-Fuentes C, Rey E, Padrón-Cabo A, de Rellán-Guerra AS, Fragueiro-Rodríguez A, García-Núñez J. Effects of core strength training using stable and unstable surfaces on physical fitness and functional performance in professional female futsal players. J Hum Kinet. 2018; 65:213. [DOI:10.2478/hukin-2018-0029] [PMID] [PMCID]
  14. Kahle N. The effects of core stability training on balance testing in young, healthy adults. [PhD. dissertation]. Toledo: University of Toledo; 2009. [DOI:10.3928/19425864-20090301-03]
  15. Freeman JA, Gear M, Pauli A, Cowan P, Finnigan C, Hunter H, et al. The effect of core stability training on balance and mobility in ambulant individuals with multiple sclerosis: A multi-centre series of single case studies. Mult Scler J. 2010; 16(11):1377-84. [DOI:10.1177/1352458510378126] [PMID]
  16. Carpes FP, Reinehr FB, Mota CB. Effects of a program for trunk strength and stability on pain, low back and pelvis kinematics, and body balance: A pilot study. J Bodyw Mov Ther. 2008; 12(1):22-30. [DOI:10.1016/j.jbmt.2007.05.001] [PMID]
  17. Samson KM. The effects of a five-week core stabilization-training program on dynamic balance in tennis athletes. [MA. thesis]. Morgantown: West Virginia University; 2005.
  18. Petrofsky JS, Cuneo M, Dial R, Pawley AK, Hill J. Core strengthening and balance in the geriatric population. J Appl Res Clin Exp Ther. 2005; 5(3):423. http://mail.jrnlappliedresearch.com/articles/Vol5Iss3/Petrofsky3.pdf
  19. Piegaro AB. The comparative effects of four-week core stabilization and balance-training programs on semi dynamic and dynamic balance. Morgantown: West Virginia University; 2003. https://books.google.com/books/about/
  20. Martins HS, Lüdtke DD, de Oliveira Araújo JC, Cidral-Filho FJ, Salgado AS, et al. Effects of core strengthening on balance in University Judo athletes. J Bodyw Mov Ther. 2019; 23(4):758-65. [DOI:10.1016/j.jbmt.2019.05.009] [PMID]
  21. Lewarchik T, Bechtel ME, Bradley DM, Hughes CJ, Smith TD. The effects of a seven week core stabilization program on athletic performance in collegiate football players. J Athl Train S. 2003; 38.
  22. Swaney MR, Hess RA. The effects of core stabilization on balance and posture in female collegiate swimmers. J Athl Train. 2003; 38:95.
  23. Shumway-Cook A, Woollacott MH. Motor control: Theroy and practical applications. Williams & Wilkins; 1995.
  24. Gribble P. The star excursion balance test as a measurement tool. Athl Ther Today. 2003; 8(2):46-7. [DOI:10.1123/att.8.2.46]
  25. Clark MA, Fater D, Reuteman P. Core (trunk) stabilization and its importance for closed kinetic chain rehabilitation. Orthop Phys Ther Clin N Am. 2000; 9(2):119-36.
 
 
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1399/4/1 | پذیرش: 1399/4/7 | انتشار: 1399/6/11

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به فصلنامه بیومکانیک ورزشی می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2025 CC BY-NC 4.0 | Journal of Sport Biomechanics

Designed & Developed by : Yektaweb