دوره 6، شماره 2 - ( 6-1399 )                   جلد 6 شماره 2 صفحات 109-98 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Kiani Dooghabadi F, Khoshraftar Yazdi N, Farzaneh H. The Effect of a Period of Kinesiotherapy and Reflexology on Pain Intensity and Range of Motion in Elderly Women With Knee Osteoarthritis. J Sport Biomech 2020; 6 (2) :98-109
URL: http://biomechanics.iauh.ac.ir/article-1-225-fa.html
کیانی دوغ آبادی فاطمه، خوشرفتار یزدی ناهید، فرزانه حسین. تأثیر یک دوره حرکت درمانی و رفلکسولوژی بر شدت درد و دامنه حرکتی زنان سالمند مبتلا به استئوآرتریت زانو. مجله بیومکانیک ورزشی. 1399; 6 (2) :98-109

URL: http://biomechanics.iauh.ac.ir/article-1-225-fa.html

تأثیر یک دوره حرکت درمانی و رفلکسولوژی بر شدت درد و دامنه حرکتی زنان سالمند مبتلا به استئوآرتریت زانو
فاطمه کیانی دوغ آبادی* 1، ناهید خوشرفتار یزدی2 ، حسین فرزانه3
1- گروه آسیب شناسی ورزشی و حرکات اصلاحی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه بین المللی امام رضا (ع)، مشهد، ایران.
2- گروه حرکات اصلاحی و آسیب شناسی ورزشی، دانشکده علوم ورزشی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.
3- گروه علوم ورزشی، مرکز آموزش عالی کاشمر، کاشمر، ایران.
واژه‌های کلیدی: حرکت‌درمانی، رفلکسولوژی، درد، دامنه حرکتی، سالمند، استئوآرتریت زانو
متن کامل [PDF 5074 kb]   (2008 دریافت)     |   چکیده (HTML)  (2454 مشاهده)
متن کامل:   (3157 مشاهده)

مقدمه 

استئوآرتریت یا بیماری دژنراتیو مفصلی، یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مفاصل سینوویال انسان است که اصولاً با درد مزمن، خشکی مفصلی، ضعف عضلانی، کاهش دامنه حرکتی، کاهش کارایی سیستم عصبی‌عضلانی، ناتوانی‌های شدید عملکردی و کاهش کیفیت زندگی مبتلایان آن همراه است [1، 2]. این اختلال در تمام گروه‌های سنی وجود دارد، اما بر اساس گزارش‌های ارائه‌ شده شیوع استئوآرتریت در بین افراد مسن (30 تا 40 درصد) و در بین زنان (72/6درصد) است که این آمار بیشتر از سایر گروه‌های سنی است [3]. همچنین، پژوهشگران سازمان بهداشت جهانی پیش‌بینی کرده‌اند که در سال 2020 میلادی استئوآرتریت چهارمین علت اولیه و اصلی در بروز ناتوانی و ازکارافتادگی به شمار می‌آید [4].
اولین و مهم‌ترین علامت استئوآرتریت زانو ایجاد درد مبهم و متناوب در عضلات اطراف مفصل است که می‌تواند هنگام انجام فعالیت به خاطر فشار مکانیکی استئوفیت‌ها بر کپسول و رباط‌ها، و یا در زمان بعد استراحت در شب به خاطر تغییرات سطوح هورمونی و انسداد جریان خون وریدی در زیر مفصل رخ دهد [5 ،6]. کاهش دامنه حرکتی مفصل زانو نیز از دیگر عوارض این اختلال است که عمدتاً به علت تماس استئوفیت‌ها با کپسول ضخیم شده و تغییر شکل مفصل مانع حرکت آزاد مفصل در انتهای دامنه حرکتی آن می‌شود [5]. 
درد و ناتوانی حرکت مفصلی ناشی از استئوآرتریت زانو، به ‌صورت تدریجی منجر به ضعف عضلانی و کاهش تعادل، کاهش حس عمقی مفصل، تغییر در پاسخ رفلکسی عضله، کاهش حساسیت‌پذیری دوک عضلانی و کاهش حفاظت مفصل می‌‌شود [7]. به‌طوری‌که، سالانه هزینه‌ها و مخارج سنگینی به‌ منظور تشخیص، درمان و بازتوانی این بیماری صرف می‌شود [8]. دارودرمانی روش اصلی درمان بیماری‌های آرتریتی محسوب می‌شود [9، 7]. بااین‌حال، سایر روش‌های غیر دارویی و مکمل مانند ورزش‌درمانی، کاهش وزن، طب سوزنی، فیزیوتراپی، ماساژ، استفاده از حرکات درمانی، ویبراسیون تراپی، لیزر تراپی، رفلکسولوژی، یوگا و ... به‌منزله درمان‌های محافظه‌کارانه برای این بیماری‌ها در نظر گرفته‌شده است [10 ،11]. دراین‌بین، حرکت‌درمانی یک روش اساسی و پایه با عملکرد افزایش بهبود قدرت عضلانی، افزایش حس عمقی و تقویت پاسخ رفلکسی و به‌تبع آن (افزایش حساسیت‌پذیری دوک عضلانی و کاهش درد) برای کنترل و پیشگیری از پیشرفت این بیماری شناخته شده است [11]. اما از آنجایی ‌که، بیماران مبتلا به استئوآرتریت زانو به دلیل سالمندی، درد و ناتوانی زیاد رغبت چندانی‌ به انجام تمرینات ورزشی ندارند و انجام این فعالیت‌ها را برای خود دردناک و گاهی مخاطره‌آمیز تلقی می‌کنند. بنابراین، استفاده از روش‌های مکمل و جایگزین که نیاز به فعالیت‌های ورزشی نداشته باشد با اقبال بیشتری از سوی این بیماران روبه‌رو خواهد شد [12، 10]. یکی از این روش‌ها، رفلکسولوژی دست‌وپاست [13 ،14].
رفلکسولوژی یک روش سلامتی کلی‌نگر است که شامل فشار و ماساژ بر روی نقاط رفلکسی یافت‌شده بر روی دست‌ها و پاهاست [15]. در رفلکسولوژی با تحریک نقاط رفلکسی یکسری نیروها و انرژی‌ها در امتداد کانال‌های عصبی بدن به تمام ارگان‌های بدن جریان می‌یابد که منجر به آزادسازی هورمون‌های مهارکننده درد می‌شود [13]. درواقع این روش، عملکردی همه‌جانبه دارد به‌طوری که هم باعث کاهش مشکلات جسمی (درد، شاخص‌های فیزیولوژیک و ...) می‌شود و هم بر روی بُعد روانی (خواب، اضطراب، افسردگی، استرس) تأثیر مثبت می‌گذارد [14].
 تاکنون پژوهش‌های اندکی در زمینه تأثیر رفلکسولوژی بر درمان استئوآرتریت زانو صورت گرفته است، اما همین تحقیقات اندک نشان‌دهنده این مطلب است که رفلکسولوژی به‌شکل یک روش درمانی، می‌تواند شدت درد مفصل را تسکین بخشیده و موجب کاهش علائم بیماری در این بیماران شود [13-16]. برای نمونه کدیگاه و همکاران، با مطالعه بر روی پنجاه زن مبتلا به استئوآرتریت زانو نشان دادند که انجام سه هفته رفلکسولوژی کف پا اثرات توجه‌برانگیزی بر شدت درد، میزان ناتوانی عملکردی و دامنه حرکت فعال و غیرفعال زانو داشته است [14]. افه ارسلن و همکاران نیز، تأثیر ماساژ آروماتراپی را بر درد زانو و وضعیت عملکردی افراد مبتلا به استئوآرتریت زانو بررسی کردند و بیان کردند که ماساژ آروماتراپی باعث کاهش نمره شدت درد، کاهش سفتی صبحگاهی عضلانی زانو و بهبود وضعیت عملکرد حرکتی این بیماران شده است [15]. بنابراین، با توجه به محدودیت‌هایی که بعضی از بیماران در انجام فعالیت‌های ورزشی دارند، آیا می‌توان رفلکسولوژی را برای کاهش درد و بهبود دامنه حرکتی در این بیماران توصیه کرد؟ بنابراین در همین راستا، این پژوهش با هدف بررسی تأثیر یک دوره حرکت‌درمانی و رفلکسولوژی بر شدت درد و دامنه حرکتی زنان سالمند مبتلا به استئوآرتریت زانو انجام شد. بدیهی است که نتایج این پژوهش می‌تواند به‌شکل مؤثری موجب ارائه راهکارهای درمانی و شیوه‌های کم‌هزینه و کم‌خطری برای درمان علائم استئوآرتریت زانو و کاهش عوارض و هزینه‌های درمانی آن در بیماران مبتلا باشد.

روش‌شناسی

پژوهش حاضر از نوع پژوهش‌های کاربردی است که به روش نیمه تجربی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون انجام شد. جامعه آماری این پژوهش کلیه زنان سالمند (دامنه سنی 65-50 سال) مبتلابه استئوآرتریت زانو مراجعه‌کننده به کلینیک‌های درمانی سطح شهر مشهد بودند. نمونه آماری تعداد 45 نفر که به‌ صورت هدفمند با تشخیص و تأیید ارتوپد و بر اساس معیارهای ورود (با توجه به شاخص‌های بالینی و رادیولوژی تعیین‌شده کالج روماتولوژی آمریکا برای استئوآرتریت زانو) شامل سن بیشتر از چهل سال، درد زانو در بیشتر روزهای ماه گذشته (میانگین شدت درد بیشتر یا مساوی چهار)، استئوفیت در رادیوگرافی و معیارهای خروج نظیر: فیزیوتراپی یا عمل جراحی زانو طی دوازده ماه گذشته، آرتروپلاستی اندام تحتانی، تزریقات استروئیدی درون مفصلی طی شش ماه گذشته، بیماری آرتریتی سیستمیک، وجود هرگونه اختلال قلبی‌تنفسی و عدم رضایت بیمار به شرکت در پژوهش [3 ،9]، انتخاب شده و به شکل تصادفی ساده در سه گروه پانزده‌نفره (حرکت‌درمانی، رفلکسولوژی و کنترل) تقسیم‌بندی شدند.
به ‌منظور اجرای آزمون ابتدا خلاصه‌ای از برنامه‌های درمانی (تعداد جلسات درمان، مدت هر جلسه، نوع ارزیابی‌ها و بی‌ضرر بود آن‌ها) برای آزمودنی‌های توسط محققین به زبان ساده و قابل‌فهم توضیح داده شد. سپس ابزارهای آزمایشگاهی معتبر مانند قد سنج و ترازوی دیجیتال رضایت‌نامه کتبی آگاهانه را از کلیه شرکت‌کنندگان اخذ و مشخصات جمعیت‌شناختی آن‌ها را اندازه‌گیری کردند. جهت بررسی شدت درد آزمودنی‌ها از مقیاس بصری درد VAS استفاده شد. ذکر این نکته حائز اهمیت است که، این ابزار تاکنون در پژوهش‌های متعددی به این منظور استفاده‌ شده است و از روایی و پایایی بالا و قابل قبولی برخوردار است [8 ،17]. همچنین، به‌ منظور ارزیابی دامنه حرکتی زانوی آزمودنی‌ها از گونیامتر مکانیکی فلزی با روش استانداردی که توسط آکادمی جراحان ارتوپدی امریکا ارائه‌شده، استفاده شد. در این روش بیمار در حالت طاق‌باز قرارگرفته، مرکز گونیامتر روی کندیل خارجی یکی از بازوها در امتداد تروکانتر بزرگ ران و بازوی دیگر در امتداد قوزک خارجی قرار می‌گیرد [18].
 بعد از اندازه‌گیری میزان درد و دامنه حرکتی زانوی آزمودنی‌ها در پیش‌آزمون، آزمودنی‌های گروه حرکت‌درمانی و رفلکسولوژی به مدت چهار هفته (بیست جلسه) به تمرینات منتخب طبق پروتکل‌هایی ارائه‌شده (جدول شماره 1 و 2)، پرداختند [9، 19 ،20]. این در حالی است که، آزمودنی‌های گروه کنترل هیچ‌گونه تمرین ورزشی خاصی نداشتند. پس از پایان برنامه‌های تمرینی دو گروه آزمایش، مجدد از آزمودنی‌ها پس‌آزمون مشابه با همان روش‌های قبل، اخذ شد. اطلاعات جمع‌آوری‌شده پس از بررسی نرمال‌ بودن آن‌ها توسط آزمون شاپیرو ویلک، با استفاده آزمون‌های آماری تی وابسته و آزمون‌های آنالیز واریانس یک‌طرفه و آزمون تعقیبی LSD با نرم‌افزار SPSS نسخه 18 در سطح P≤0/05 تجزیه‌ و تحلیل شد.






 

نتایج

در جدول شماره 3 اطلاعات مربوط به ویژگی‌های جمعیت‌شناختی آزمودنی‌ها به تفکیک گروه‌های بررسی‌شده گزارش‌شده است.




نتایج آزمون آماری شاپیرو ویلک در خصوص نرمال‌بودن داده‌ها نشان داد که کلیه داده‌ها در سطح نرمال و طبیعی قرار داشتند و مقادیر همه آن‌ها بیشتر از 0/05 بود. نتایج آزمون تی وابسته در رابطه با مقایسه نمرات دامنه حرکتی و میزان درد آزمودنی‌ها در جدول شماره 4 و 5 به تفکیک گزارش‌ شده است.



همان‌طوری که در جدول شماره 4 و 5 نمایش داده‌ شده است، بین مقادیر میزان درد و دامنه حرکتی هر دو گروه حرکت‌درمانی و رفلکسولوژی اختلاف معنی‌داری وجود دارد (05/0‌P≤). این در حالی است که این اختلاف‌ها در گروه کنترل دیده نمی‌شود.



به ‌منظور بررسی تفاوت‌های بین‌گروهی پس از ارزیابی شرط برابری واریانس داده‌ها، از آزمون آنالیز واریانس یک‌طرفه استفاده شد. نتایج این آزمون در جدول‌های شماره 6 و 7 به تفکیک گزارش‌ شده است.








بر اساس نتایج آزمون آنالیز واریانس یک‌طرفه از لحاظ تغییرات بین گروهی هم در میزان درد و هم در میزان دامنه حرکتی آزمودنی‌های گروه‌های بررسی‌شده اختلاف معنی‌داری وجود دارد (P≤0/05). با توجه به وجود این اختلاف، به‌منظور بررسی جزئیات این اختلاف‌ها از آزمون آماری تعقیبی LSD استفاده شد. نتایج این آزمون به‌صورت تفکیک‌شده برای دو متغیر بررسی‌شده در جدول‌های شماره 8 و 9 گزارش‌شده است.



بر اساس نتایج جدول‌های شماره 8 و 9 بین میانگین نمرات گروه حرکات درمانی و رفلکسولوژی و گروه کنترل با حرکات درمانی در سطح (P≤0/01) اختلاف معنی‌داری وجود دارد. و بین میانگین نمرات گروه کنترل با رفلکسولوژی اختلاف معنی‌دار در سطح (P≤0/05) وجود دارد.




نتایج آزمون تعقیبی LSD نشان‌دهنده این مطلب است که بین میانگین نمرات گروه حرکات درمانی و رفلکسولوژی و گروه کنترل با حرکات درمانی در سطح (P≤0/01) اختلاف معنی‌داری وجود دارد و بین میانگین نمرات گروه کنترل با رفلکسولوژی اختلاف معنی‌دار در سطح (P≤0/05) وجود دارد.

بحث

هدف از این پژوهش، بررسی تأثیر یک دوره حرکت‌درمانی و رفلکسولوژی برشدت درد و دامنه حرکتی زنان سالمند مبتلابه استئوآرتریت زانو بود. به‌طوری کلی، نتایج این پژوهش نشان داد که هم اجرای پروتکل تمرین درمانی و هم اجرای حرکات رفلکسولوژی اثرات مثبت و معنی‌داری بر میزان کاهش شدت درد و افزایش دامنه حرکتی مفصلی زنان سالمند مبتلا به استئوآرتریت زانو دارد (P≤0/05).
گرچه تاکنون پژوهشی به‌صورت خاص و هدفمند به بررسی و مقایسه یک دوره حرکت‌درمانی و رفلکسولوژی برشدت درد و دامنه حرکتی زنان سالمند مبتلا به استئوآرتریت زانو نپرداخته است. اما در این رابطه، پژوهش‌های متعددی به بررسی اثرات این‌گونه تمرینات به‌ویژه تأثیر حرکات رفلکسولوژی بر میزان شدت درد ناهنجارهای متعدد مانند کمردرد و استئوآرتریت ران پرداخته‌اند که نتایج حداکثر آن‌ها با نتایج پژوهش حاضر همسوست [14 ،15].
برای نمونه در این زمینه، کدیگاه و همکاران، با مطالعه بر روی پنجاه زن مبتلا به استئوآرتریت زانو نشان دادند که انجام سه هفته رفلکسولوژی کف پا اثرات توجه‌برانگیزی بر شدت درد، میزان ناتوانی عملکردی و دامنه حرکت فعال و غیرفعال زانو داشته است [14]. موقر در پژوهشی به بررسی و مقایسه حرکت‌درمانی و رفلکسولوژی کف پا بر کاهش کمردردهای مزمن پرداخته است. این محقق نشان داد که هر دو برنامه منتخب حرکت‌درمانی و رفلکسولوژی کف پا موجب کاهش معنی‌داری بر میزان دردهای کمر شده است. که به ‌نوعی نتایج این پژوهش با نتایج پژوهش حاضر همسوست. همچنین، وی بیان کرد که این تمرینات به یک اندازه برای کاهش کمردردهای مزمن مؤثر هستند و می‌توان از روش رفلکسولوژی به ‌منزله یک روش درمانی غیرتهاجمی بی‌خطر برای بهبود دردهای ناحیه کمری استفاده کرد [15].
کایلرو همکاران، در مطالعه خود به بررسی اثرات حرکات رفلکسولوژی کف پا بر میزان درد و ناتوانی مفصلی بیماران مبتلابه استئوآرتریت مفصل ران پرداختند. این محققین نشان دادند که انجام هشت جلسه رفلکسولوژی (هر جلسه 45 دقیقه)، موجب کاهش معنی‌داری بر میزان شدت درد آزمودنی‌های موردبررسی شده است. بر طبق نظر این محققین، اجرای حرکات رفلکسولوژی با تأثیر مثبت بر بهبود جریان خون و ترشح هورمون‌های ضد درد موجب کاهش میزان درد، رفع ناتوانی مفصلی این بیماران و بهبود کیفیت خواب آن‌ها می‌شود [21].
گرچه، هنوز به‌ صورت دقیق و قطعی چگونگی عملکرد و مکانیزم رفلکسولوژی بر کاهش شدت درد مشخص نشده است. اما، از آنجایی ‌که هرگونه دردی ازجمله کمردرد و زانودرد روی پایانه‌های عصبی اختصاصی عمل می‌کنند و سبب فعال‌شدن فیبرهای C-Delte-A‌ می‌شوند؛ بنابراین، وجود این درد منجر به افزایش ترشح هورمون‌های استرس‌زا، تحریک غده فوق‌کلیه و تحریک سیستم عصبی سمپاتیک می‌شود که این عوامل نیز خود سبب افزایش فشارخون، نامنظم شدن تنفس، تنگی نفس، افزایش تعداد تنفس و افزایش تعداد ضربان قلب می‌شود [13]. درنتیجه، برخی محققان در توجیه اثرات رفلکسولوژی بر میزان درد، به تئوری‌های کنترل دروازه درد اشاره می‌کنند. بر طبق این تئوری، می‌توان از طریق تحریک فیبرهای قطور که سرعت بیشتری نسبت به فیبرهای درد دارند، شدت درد را در بدن کاهش داد [15]. در این رابطه عقیده بر این است که انجام حرکات رفلکسولوژی در کف پا یا دست، موجب افزایش ایمپالس‌های عصبی، بهبود جریان لنفاتیک و گردش خون، افزایش ترشح اندورفین‌ها و انکفالین‌ها، بهبود دفع سموم بدن، افزایش تقویت سیستم ایمنی، کاهش سطح ایسکمی و هیپوکسیا در مفاصل می‌شود که در نتیجه آن‌ها شدت درد کاهش می‌یابد [1].
 ناظم‌زاده و همکاران در این راستا نشان دادند که، انجام رفلکسولوژی پا در نقطه واقعی به مدت سه جلسه به شکل یک هفته در میان موجب کاهش ناتوانی و درد، کاهش تعداد تنفس، کاهش تعداد ضربان قلب و فشارخون در بیماران مبتلابه کمردرد مزمن می‌شود [22]. دیگر محققینی چون طاها و همکاران، این موارد را در تحقیقات خود نشان دادند و بیان کردند که شش هفته رفلکسولوژی بر درد و کیفیت زندگی بیمار مبتلا به آرتریت روماتوئید اثر مثبت و معنی داری دارد [23].
اکبرنژاد و همکاران، در یک کارآزمایی بالینی یک سوکور تاثیر فشاردرمانی (ماساژ / رفلکسولوژی) بر وضعیت عملکرد زانوی 51 سالمندان مبتلا به استئوآرتریت بررسی کردند و بیان کردند که انجام ده جلسه پانزده دقیقه‌ای، سه روز در هفته ماساژ بر روی هشت نقطه حقیقی پا موجب بهبود عملکرد زانو آزمودنی‌ها شد [24]. 
همچنین، متین و همکاران، تأثیر ماساژ آروماتراپی و رفلکسولوژی بر درد و خستگی بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید را بررسی کردند و گزارش کردند که انجام رفلکسولوژی برای مدت چهار هفته بر هر دو پا به مدت 40 دقیقه در هفته موجب کاهش معنی‌داری در میزان درد و خستگی افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید شد.که همسو با نتایج مطالعه حاضر است [25].
علاوه بر این، در مورد مکانیسم احتمالی تأثیر رفلکسولوژی بر دامنه حرکتی در این تحقیق می‌توان به این مطلب اشاره کرد که از آن جایی که وجود درد خود به ‌منزله عاملی مؤثر برای ایجاد محدودیت دامنه حرکتی در بیماران مبتلابه استئوآرتریت زانو است. لذا، احتمالاً اعمال رفلکسولوژی با اثرات مثبتی که بر کاهش درد این گروه از آزمودنی‌ها داشته است، توانسته است با این عامل موجب افزایش دامنه حرکتی آن‌ها نیز شود. گرچه همان‌طوری که در قسمت یافته‌های این پژوهش اشاره شد تأثیر تمرینات حرکات درمانی نسبت به تمرینات و حرکات رفلکسولوژی اثرات بهتر و معنی‌دارتری بر میزان افزایش دامنه حرکتی آزمودنی‌ها داشته است. به نظر محققین این پژوهش، احتمالاً علت این مسئله به خاطر تأثیر و استفاده مستقیم تمرینات کششی، تمرینات زنجیره حرکتی باز فعال ران و زانو، در پروتکل حرکات درمانی باشد. 
از سوی دیگر، چون وجود درد علاوه بر احساس ناراحتی در بیماران مبتلا به این عارضه از طریق مهار عصبی عضلانی موجب تحلیل و آتروفی عضلات اطراف زانو، کاهش تحرک بیمار می‌شود [1]. بنابراین، احتمالاً بخشی دیگر از نتایج مثبت و مؤثر تمرینات حرکات درمانی نسبت به گروه رفلکسولوژی به خاطر استفاده از تمرینات تقویتی در زنجیره حرکتی بسته در این پروتکل تمرینی باشد. که موجب افزایش قدرت عضلات پیرامون زانو به‌خصوص عضلات چهارسر رانی شده است. در این رابطه بیان‌شده است که، عضلات اطراف مفصل زانو برای جذب شوک و ثبات زانو لازم‌اند و ضعف در این عضلات باعث تداخل با بیومکانیک مفصل و درد شده و این درد باعث کاهش فعالیت بیمار می‌‌شود [8]. لذا، به‌طورکلی می‌توان گفت که انجام حرکت‌درمانی با مکانیسم تقویت عضلات اطراف مفصل و کاهش فشار داخل مفصلی و همچنین افزایش انعطاف‌پذیری در عضلات و تاندون‌ها باعث کاهش درد و افزایش دامنه حرکتی مفاصل آزمودنی‌های این گروه شده است و این احتمال نیز وجود دارد اعمال کشش موجب برطرف‌شدن فشارهای موقتی بر مفصل زانو شده و از طریق ازبین‌بردن کوتاهی عضلات و بافت‌های نرم اطراف مفصلی سبب تسکین درد و بهبود دامنه حرکتی شده باشد [3، 8].
از دیگر عوامل مؤثر در میزان درد و دامنه حرکتی افراد مبتلا استئوآرتریت، التهاب و کاهش فعالیت و مهار عصبی _ عضلانی است که نقش مهمی در کاهش عملکرد عضله برای دقت در تعیین حس عمقی،کاهش یکپارچگی سیستم‌های حسی شامل دوک عضلانی، کاهش سیستم بینایی و وستیبولار و تغییر در حساسیت گیرنده‌های جلدی و مفصلی می‌شود [17].
بر اساس نتایج تحقیقات انجام شده عملکرد مناسب مکانیسم حفاظتی عصبی‌عضلانی به عملکرد حسی‌حرکتی مناسب عضلات اطراف مفصل بستگی دارد. اختلال در عملکرد حسی عضلات موجب کاهش دقت حس عمقی و اختلال در عملکرد حرکتی موجب ضعف عضلانی می‌شود [26]. در مورد روش‌هایی که با آن پیام‌های حس عمقی خاص از گیرنده‌های گوناگون به سیستم عصبی مرکزی انتقال داده می‌شود دو نظریه وجود دارد که یکی از این نظریه‌ها به نظریه دسته‌بندی گروهی معرفی‌شده است. ازنظر بالینی، این تئوری به‌خوبی می‌تواند توجیه‌کننده مناسبی برای بهبودی دقت آگاهانه حس عمقی با تمرین‌های حرکت‌درمانی به ‌منزله بخشی از تمرینات بازآموزی کنترل عصبی‌عضلانی باشد [27]. به‌ طوری ‌که، این‌گونه تمرینات با تقویت عضلات فلکسور و اکستانسور زانو، دقت در تعیین حس وضعیت مفصل را افزایش می‌دهند؛ زیرا پیام‌های وابران از سیستم گاما بیشتر شده و درنتیجه حساسیت کششی دوک‌های عضلانی و دقت در تعیین حس وضعیت مفصل افزایش می‌یابد [28]. همچنین، کپسول و لیگامان اطراف مفصل زانو، علاوه بر اینکه به‌ عنوان یک عامل محافظتی مکانیکی عمل می‌کند، دارای فیدبک حسی نیز است که این فیدبک حسی با ایجاد رفلکس عضلانی باعث کنترل اجزای دینامیک ثبات مفصلی می‌شود [29]. درنتیجه به طور کلی، مجموع این عوامل را می‌توان عوامل مؤثر در سودمندی تمرینات حرکت‌درمانی و رفلکسولوژی در این پژوهش برای بیماران مبتلا به این عارضه، اشاره کرد.

نتیجه‌گیری نهایی

بر اساس نتایج این پژوهش سودمندی هر دو گروه پروتکل تمرینات حرکت‌درمانی و پروتکل رفلکسولوژی به‌منظور کاهش شدت درد و افزایش دامنه حرکتی مفصل زنان سالمند مبتلا به استئوآرتریت زانو مؤثر است. گرچه هر دو نوع پروتکل مذکور بر میزان کاهش شدت درد به یک‌میزان مؤثر بوده‌اند، اما با توجه به سطوح معنی‌داری اثرات این تمرینات بر میزان دامنه حرکتی، این‌گونه به نظر می‌رسد که تمرینات حرکات درمانی پروتکل استفاده‌شده نسبت به تمرینات رفلکسولوژی اثرات مؤثرتری برافزایش این فاکتور حرکتی در بیماران مبتلا به این عارضه دارد. در این رابطه چنین استنباط می‌شود که به‌منظور درمان این دسته از بیماران استفاده هم‌زمان این دو نوع پروتکل اثرات مثبت و توجه‌برانگیزی در بهبود وضعیت درمانی آن‌ها خواهد داشت. و توصیه می‌شود جهت درمان این بیماران از هر دو پروتکل حرکت‌درمانی و رفلکسولوژی استفاده شود.

ملاحظات اخلاقی

پیروی از اصول اخلاق پژوهش

این پژوهش از لحاظ رعایت موارد اخلاقی، پس از تایید نظر کارگروه تخصصی نظارت بر اجرای طرح های پژوهشی دانشگاه غیر انتفاهی امام رضا (ع) صورت گرفت و در قبل از اجرای پژوهش، از کلیه آزمودنی ها فرم رضایت نامه شرکت در پژوهش گرفته شد. همچنین، توضیحاتی مانند محرمانه ماندن اطلاعات آن‌ها و اختیاری بودن خروج از پژوهش به آزمودنی ها ارائه شد بود. 

حامی مالی

 این مقاله برگرفته شده از پایان‌نامه کارشناسی ارشد نویسنده اول، در گروه آسیب شناسی ورزشی و حرکات اصلاحی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه بین المللی امام رضا (ع)، مشهد است.

مشارکت نویسندگان

 تمام نویسندگان در طراحی، اجرا و نگارش همه بخش‌های پژوهش حاضر مشارکت داشته‌اند.

تعارض منافع

بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.

References

  1. Alkhawajah HA, Alshami AM. The effect of mobilization with movement on pain and function in patients with knee osteoarthritis: A randomized double-blind controlled trial. BMC Musculoskelet Disord. 2019; 20(1):452. [DOI:10.1186/s12891-019-2841-4] [PMID] [PMCID]
  2. Alfredo PP, Bjordal JM, Dreyer SH, Meneses SR, Zaguetti G, Ovanessian V, et al. Efficacy of low level laser therapy associated with exercises in knee osteoarthritis: A randomized double-blind study. Clin Rehabil. 2012; 26(6):523-33. [DOI:10.1177/0269215511425962] [PMID]
  3. Rastgar Koutenaei F, Mosallanezhad Z, Naghikhani M, Biglarian A, Nouroozi M, Ghodrati M. [The effect of low level laser therapy on pain and range of motion of patients with knee osteoarthritis (Persian)]. PTJ. 2017; 7(1):13-8. [DOI:10.29252/nrip.ptj.7.1.13] 
  4. Johnson VL, Hunter DJ. The epidemiology of osteoarthritis. Best Pract Res Clin Rheumatol. 2014; 28(1):5-15. [DOI:10.1016/j.berh.2014.01.004] [PMID]
  5. Peat G, McCarney R, Croft P. Knee pain and osteoarthritis in older adults: A review of community burden and current use of primary health care. Ann Rheum Dis. 2001; 60(2):91-7. [DOI:10.1136/ard.60.2.91] [PMID] [PMCID]
  6. Alenazi AM, Alshehri MM, Alothman S, Alqahtani BA, Rucker J, Sharma N,et al. The Association of Diabetes with Knee pain Severity and Distribution in people with Knee osteoarthritis using Data from the osteoarthritis initiative. Sci Rep. 2020; 10(1):1-8. [DOI:10.1038/s41598-020-60989-1] [PMID] [PMCID]
  7. Brooks PM. Impact of osteoarthritis on individuals and society: how much disability? Social consequences and health economic implications. Curr Opin Rheumatol. 2002; 14(5):573-577 [DOI:10.1097/00002281-200209000-00017] [PMID]
  8. Sartipzadeh M, Moazami M, Mohammadi MR. [The effect of core stabilization training on elderly balance and knee pain with knee osteoarthritis (Persian)]. J Paramed Sci Rehab. 2016; 5(3):7-17. http://jpsr.mums.ac.ir/article_7342.html
  9. Ezadpanah A, Moazami M, Khoshraftar Yazdi N. [Effect of a period of therapeutic exercise and detraining after that on balance in the women with knee osteoarthritis (Persian)]. J ModRehabil. 2016; 9 (S1):101-109. http://mrj.tums.ac.ir/article-1-5405-en.html
  10. Abbasi E, Kahrizi S, Razi M, Faghihzadeh S. [The effects of whole body vibration therapy on pain, range of motion and functional activities in patients with osteoarthritis of the knee (Persian)]. J Med Counc Iran. 2016; 34(2):125-37. https://www.sid.ir/en/journal/ViewPaper.aspx?id=551097
  11. Aghajani A. [The effect of eight weeks selected exercises on balance indexes in elderly patients with knee osteoarthritis (Persian)]. J Paramed Sci Rehab. 2017; 6(2):86-97. http://jpsr.mums.ac.ir/article_8726.html
  12. Verschueren SM, Roelants M, Delecluse C, Swinnen S, Vanderschueren D, Boonen S. Effect of 6-month whole body vibration training on hip density, muscle strength, and postural control in postmenopausal women: A randomized controlled pilot study. J Bone Miner ReS. 2004; 19(3):352-359. [DOI:10.1359/JBMR.0301245] [PMID]
  13. Nisha V. Effectiveness of foot reflexology on pain among patients with osteoarthritis in selected villages at Tirunelveli. [PhD. dissertation]. Chennai: Sri K. Ramachandran Naidu College of Nursing; 2014. https://www.semanticscholar.org/paper/Effectiveness-of-foot-reflexology-on-pain-among-in-Nisha/c72dc142b9c937dff9f6a1ea4025f846e6bcedd4
  14. Abdelaziz KhS, Botla AM, Ebrahim HH, Gab AA. Ebrahim and Amir A. Effect of reflexology on knee osteoarthritis patients: A randomized clinical trial. Gab World JSport Sci. 2019; 14(1):21-27. https://idosi.org/wjss/14(1)19/4.pdf
  15. Movaghar MH. [The comparison of exercise therapy and foot reflexology on reducing chronic low back pain (Persian)]. J North Khorasan Univ Med Sci. 2012; 4(4):701-706. [DOI:10.29252/jnkums.4.4.701]
  16. Arslan DE, Kutlutürkan S, Korkmaz M. The effect of aromatherapy massage on knee pain and functional status in participants with osteoarthritis. Pain Management Nursing. 2019; 20(1):62-9. [DOI:10.1016/j.pmn.2017.12.001] [PMID]
  17. Shah Hosseini GR, Negahban Siuki H, Madani SA, Ebrahimi Takamjani E, Shaterzadeh MJ. [Comparison of the effect of two therapeutic methods (traditional & new) on therapeutic parameters in patients with primary knee osteoarthritis (Persian)]. Razi J Med Sci. 2004; 10(37):735-41. http://rjms.iums.ac.ir/article-1-222-en.html
  18. Mazloum V, Rahnama N, Khayambashi K. [Effects of therapeutic exercise and hydrotherapy on pain severity and knee range of motion in patients with hemophilia: A randomized controlled trial (Persian)]. Int J Prev Med. 2014; 5(1):83-6. [PMID] [PMCID]
  19. Sadeghi M, Zabolipour S, Afrasiabifar A, Najafi Doulatabad S. [Comparison of the Effect of Sole Reflexology Massage and Stretching Exercises on Pain Severity of Patients with Rheumatoid Arthritis (Persian)]. J Clinic Care Skill. 2020; 1(3):103-7. http://jccs.yums.ac.ir/article-1-79-en.html
  20. Ricks S. The reflexology workout: Hand & foot massage for super health & rejuvenation. New York: Crow Trade Publication; 1995.
  21. Kielar K, Drzał-Grabiec J, Truszczyńska A, Twarowska N. The effects of reflexology on joint pain and disability in patients with osteoarthritis of the hip joints. Postepy Rehabilitacji. 2017; 31(3):29-40. [DOI:10.1515/rehab-2015-0071]
  22. Taha NM, Ali ZH. Effect of reflexology on pain and quality of life in a patient with rheumatoid arthritis. Marsland Press. 2011; 8:357-65. http://www.publications.zu.edu.eg/Pages/PubShow.aspx?ID=1981&&pubID=1
  23. Zadeh MN, Rezvani M, Jalalodini A, Navidian A, Yosefian N, Ghalje M, et al. [The effect of reflexology massage on physiological parameters in patients with chronic low back pain (Persian)]. Pajoohandeh J. 2013; 17(6):286-90. http://pajoohande.sbmu.ac.ir/article-1-1415-en.html 
  24. Akbarnezhad N. [The effect of acupressure on physical function of knee among elderly in elderly patients with osteoarthritis: A randomized clinical trial (Persian)]. Nurs J Vulnerable. 2016; 2(5):1-14. https://www.sid.ir/en/journal/ViewPaper.aspx?ID=556094
  25. Metin ZG, Ozdemir L. The effects of aromatherapy massage and reflexology on pain and fatigue in patients with rheumatoid arthritis: A randomized controlled trial. Pain Management Nursing. 2016; 17(2):140-9. [DOI:10.1016/j.pmn.2016.01.004] [PMID]
  26. Farzaneh H, Ilbeigi S, Anbarian M. [The effects of fatigue on rear foot angle in normal and pronate individuals (Persian)]. J ParamedSci Rehab. 2016; 5(3):83-92. https://www.sid.ir/en/Journal/ViewPaper.aspx?ID=568018
  27. Goodman M, Marks R. The association between knee proprioception and isotonic quadriceps femoris strength. Physiotherapy Canada. 1998; 50(1):53-7. https://www.researchgate.net/publication/292747553_
  28. Riemann BL, Lephart SM. The sensorimotor system, part I: the physiologic basis of functional joint stability. J Athl Train. 2002; 37(1):71-9. [PMCID] [PMID]
  29. Hassan BS, Mockett S, Doherty M. Static postural sway, proprioception, and maximal voluntary quadriceps contraction in patients with knee osteoarthritis and normal control subjects. Ann Rheum Dis. 2001; 60(6):612-8. [DOI:10.1136/ard.60.6.612] [PMID] [PMCID]

 

 

نوع مطالعه: كاربردي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1399/5/12 | پذیرش: 1399/5/14 | انتشار: 1399/6/11
بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به فصلنامه بیومکانیک ورزشی می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2024 CC BY-NC 4.0 | Journal of Sport Biomechanics

Designed & Developed by : Yektaweb