مقدمه
پا نقطه انتهایی زنجیره حرکتی انسان در حین حرکات انتقالی است. از منظر بیومکانیکی، اندام تحتانی باید نیروهای خمشی، پیچشی و فشاری را در فاز استانس راه رفتن بهخوبی توزیع کند. توزیع نامناسب این نیروها ممکن است سبب حرکت غیرطبیعی و در نتیجه وارد آمدن بار اضافی بر بافتهای پا شود، این امر موجب آسیب بافتهای نرم و ناکارایی عضلات میشود [
1]. آسیبدیدگی یکی از اصلیترین دغدغههای مربیان و ورزشکاران است. آسیبدیدگی باعث کاهش عملکرد بدنی و اتلاف وقت شده و هزینههای سرسامآور درمان را بر ورزشکاران تحمیل میکند. تکواندو به منزله مدرنترین هنر رزمی، ترکیبی از صحیحترین، علمیترین، قوی و سریعترین تکنیکها در میان هنرهای رزمی سنتی است [
2]. ضربه با پشت پا (دیت چاگی)، ضربه با پهلوی پا (یوپ چاگی) و ضربه با سینه پا (آپ چاگی) سه حرکت اساسی و مادر در هنرهای رزمی و بهخصوص تکواندو هستند. در این میان یوپ چاگی به دلیل تجمیع قدرت، سرعت، دقت و نیز زیبایی اجرا به عنوان سمبل تکواندو مطرح است و اجرای صحیح آن نشانه میزان مهارت فرد بر هنر رزمی تکواندو است [
4،
3]. از سوی دیگر ورزش تکواندو با حدود 77 میلیون ورزشکار در بیش از 140 کشور جزو یکی از پرطرفدارترین رشتههای ورزشی در سراسر جهان است؛ در عین حال با تخمین 139/5-20/6 درصد آسیب در هر هزار ورزشکار در معرض خطر برای ورزشکاران مرد نخبه و 105/5-25/3 درصد آسیب در هر هزار ورزشکار در معرض خطر برای ورزشکاران زن نخبه، از پرآسیبترین رشتههای ورزشی به شمار میرود [
5]. استفاده زیاد از ضربات یوپ چاگی و آپ چالاگی، همچنین رقص پای نامتقارن و انداختن وزن روی یک پا (عمدتاً پای غیرغالب و مثلاً پای چپ در افراد تک پا) و استفاده از این پاسچر در تمرین و زمین مسابقه، زمینه تشدید ابتلا به عارضه زانوی پرانتزی را فراهم میکند. دلیل این امر چرخش نیمه و (نه کامل) پای تکیهگاه به سمت عقب و در نتیجه افزایش سهم مؤلفه عرضی انتقال وزن بدن در محور زانو و به تبع آن کاهش مؤلفه وزن اعمالشده در راستای محور استخوان درشتنی است [
6].
ادی و همکاران بیان کردند که تمرینات دولیو چاگی و آپ چولوگی بر بهبود وضعیت عملکرد زانوی پرانتزی و بیثباتی عملکردی اندام تحتانی در بین تکواندوکاران زن تأثیر معناداری دارد [
7]. ملکاقلو و همکاران اذعان کردند که بین ابتلا به عارضه زانوی پرانتزی و میزان مشارکت در تمرینات، همراه با اعمال وزن بر روی پا و راستا و انحراف زانو از حالت طبیعی خود، هماهنگی وجود دارد [
8]. لی و همکاران اثر مثبت تمرینات تنشزدایی یا رهاسازی مایوفاشیال، تمرینهای کششی و تمرین با باندپیچی را بر فاصله بین زانوها و نیز مؤلفههای خرامش هنگام راه رفتن بر پارامترهای خرامش (سرعت، آهنگ) را گزارش کردند [
9]. کیم بیان کرد که یک دوره تمرینات آپ چولوگی میتواند به منزله یک حرکت اصلاحی بر وضعیت بدنی ورزشکاران تأثیر گذاشته و روند بهبود مثبتی را بر عارضه زانوی پرانتزی تکواندوکاران پدید آورد [
10].
یو و همکاران گزارش کردند که بین انجام حرکات باندائه دولیو چاگی و یوپ چاگی و ایجاد عارضه زانوی پرانتزی در تکواندوکاران رابطه معناداری وجود دارد [
11]. بررسی و شناخت جنبههای مبهم بیومکانیک اجرای حرکات و تشخیص علل وقوع آسیبدیدگی میتواند علاوه بر پیشگیری از وقوع آنها به بهبود عملکرد حرفهای تکواندوکاران کمک بسزایی کند [
12]. از سوی دیگر به دلیل محدود بودن مطالعات در خصوص آسیبهای اندام تحتانی و ارتباط آن با شاخصهای کینماتیک زانو در تکواندوکاران حرفهای اطلاع دقیقی از تأثیر تمرینات تکواندو بر بروز زانوی پرانتزی در دست نیست، از این رو تحقیق حاضر سعی میکند تأثیر هشت هفته تمرینات آپ چولوگی و یوپ چاگی بر شیوع زانوی پرانتزی و تغییرات برخی از شاخصهای کینماتیک زانو را در تکواندوکاران مرد حرفهای بررسی کند.
روششناسی
با توجه به اهداف و محتوای مقاله حاضر این تحقیق یک مطالعه کاربردی از نوع علّی مقایسهای است که از نظر کنترل متغیرها نیمهتجربی به حساب میآید. نمونه آماری این پژوهش 32 نفر از تکواندوکاران باشگاههای ورزشی شمال شرق تهران است که به کمک نرمافزار جی پاور تعیین و در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. بدینترتیب شانزده نفر در (گروه آزمایش) و شانزده نفر در (گروه کنترل) به عنوان آزمودنیهای این پژوهش انتخاب شدند که از نظر جنسیت، سن و عضویت در رشته ورزشی همگن هستند. آزمودنیها با تکمیل فرم رضایتنامه آمادگی خود را برای شرکت در این تحقیق اعلام کردند. اطلاعات لازم در خصوص هدف و نحوه اجرای آزمونها به صورت کتبی و شفاهی در اختیار آزمودنیها قرار گرفت.
آزمودنیها از میان دارندگان کمربندهای قرمز و مشکی انتخاب شدند تا از تسلط کامل آنها بر شیوه صحیح اجرای حرکات اطمینان حاصل شود. در ادامه پس از یک جلسه توجیهی در مورد نحوه انجام صحیح حرکات آزمونها و پس از دقایقی گرم کردن، تمرینهای از پیش تعیینشده توسط آزمودنیهای گروه آزمایش برای هشت هفته، هر هفته سه جلسه به مدت یک ساعت انجام گرفت. در پایان هشت هفته تمرین، میزان ابتلای هرکدام از آزمودنیها به عارضه زانوی پرانتزی مجدداً اندازهگیری شد. گروه کنترل در مدت هشت هفته هیچگونه تمرین خاصی نداشتند و تنها در پیشآزمون و پسآزمون بعد از گرم کردن زیر نظر مربیان برای اجرای حرکات فراخوانده شدند.
پروتکل تمرینی گروه آزمایش شامل هشت هفته تمرین ضربات آپ چولوگی و ضربات یوپ چاگی بود؛ به طوری که آزمودنیها سه جلسه در هفته و به مدت پنجاه دقیقه صرفاً به تمرین این دو تکنیک اساسی تکواندو پرداختند. در هر جلسه تمرین 15 دقیقه به گرم کردن و 5 دقیقه به سرد کردن اختصاص یافت.
آزمونهای مربوط به شاخصهای کینماتیک زانو
اندازهگیری افت ناوی: در این آزمون در حالی که آزمودنی راحت روی صندلی نشسته بود (پاها در حال استراحت روی زمین، بدون تحمل هیچگونه وزن)، برای پیدا کردن ستیغ استخوان ناوی وی لبه داخلی پاها لمس شد. این نقطه برجستهترین نشانه استخوانی است که در قسمت تحتانی و تا حدی قدامی قوزک داخلی یافت میشود. با استفاده از ماژیک روی نقطه برجسته ناوی هر دو پا علامت زده شد؛ سپس، در حالی که فرد راحت روی صندلی نشسته بود و پاهایش در وضعیت برهنه و بدون تحمل وزن روی زمین قرار داشت، کارتی به صورت عمودی در کنار لبه داخلی هر دو پا قرار داده شد. فاصله بین ستیغ ناوی و سطح زمین روی این کارت علامتگذاری شد. در مرحله بعد، از فرد خواسته شد روی پاهایش بایستد، به نحوی که وزن بدن کاملاً برابر روی هر دو پا توزیع شده باشد و در این حالت، مجدداً فاصله بین ستیغ ناوی و سطح زمین در هر دو پا روی کارت علامت زده شد. درنهایت، اختلاف بین دو نقطه علامتدار روی کارت به منزله افت استخوان ناوی جداگانه برای هر دو پا محاسبه و بر حسب میلیمتر ثبت شد [
13].
.jpg)
پیچش درشتنی
برای اندازهگیری پیچش درشتنی از آزمون اصلاحشده تابرگ و همکاران استفاده شد. ابتدا در وضعیت خوابیده به پشت، در حالی که زانو در وضعیت اکستنشن قرار داشت، از آزمودنی خواسته شد پای خود را بچرخاند تا زمانی که خط بین کندیلهای ران با میز معاینه موازی شود. سپس محور بینقوزکی از برجستهترین نقطه قوزک خارجی به برجستهترین نقطه قوزک داخلی در پا ترسیم شد. آنگاه زاویه بین خط عمود بر محور قوزکی و خطی که محور بینقوزکی را در راستای انگشت شصت نصف میکرد، چرخش درشتنی ثبت شد. برای اندازهگیری این زاویه از گونیامتر یونیورسال استفاده شد [
13].
زاویه Q
اندازهگیری و ارزیابی زاویه Q آزمودنیها در وضعیت ایستاده در حالی که زانو و لگن آزمودنی در وضعیت طبیعی و اکستنشن قرار داشت، با گونیامتر انجام شد. ابتدا خطی از خار خاصره قدامی فوقانی به مرکز کشکک رسم شد. سپس خط دیگری از برجستگی درشتنی به مرکز کشکک ترسیم شد. سرانجام زاویهای که با این دو خط ایجاد میشود، با گونیامتر اندازهگیری شده و به عنوان زاویه Q ثبت شد [
13].
زاویه آنتروژن
برای اندازهگیری آنتوژن ران از تست گریز استفاده شد. بدین منظور از آزمودنی خواسته شد در وضعیت خوابیده به شکم قرار گیرد. در حالی که زانوی او در وضعیت فلکشن نود درجه قرار داشت. پژوهشگر بخش خلفیتر و کانتر بزرگ ران آزمودنی را لمس کرد. سپس به صورت پاسیو ران آزمودنی را چرخش داد تا زمانی که برجستهترین بخش تروکانتر بزرگ با میز معاینه موازی شود. زاویه بین خط عمود و شفت درشتنی، زاویه آنترورژن در پای چپ و راست آزمودنی اندازهگیری شد [
13]. از گونیامتر یونیروسال برای اندازهگیری آنتروژن استفاده شده است.

چرخش داخلی و خارجی ران
دامنه حرکتی چرخشهای ران نیز در این پژوهش با گونیامتر اندازهگیری شد. برای اندازهگیری چرخش خارجی از آزمودنی خواسته شد لبه میز معاینه بنشیند، در حالی که زانو در وضعیت فلکشن 90 درجه و ران در ابداکشن و آداکشن صفر درجه و فلکشن 90 درجه قرار داشت. پژوهشگر یک دست را در بخش دیستال ران و دست دیگر را در بخش دیستال درشتنی قرار داد و پای آزمودنی را به داخل چرخاند و نحوه حرکت را به آزمودنی آموزش داد. سپس از آزمودنی خواست به صورت فعال چرخش داخلی را انجام دهد. مرکز گونیامتر بالای بخش قدامی کشکک، بازوی ثابت در امتداد خط وسط پا و بازوی متحرک به صورت عمود به زمین قرار گرفت [
13].
هایپر اکستنشن زانو
هایپر اکستنشن زانو به روش اکتیو در حالت درازکش به کمک گونیامتر و تصاویر دیجیتال توسط نرمافزار اتوکد اندازهگیری شد و بین افراد دو گروه و همینطور بین زوایای مختلف مقایسه انجام گرفت [
1].

مرحله پسآزمون
در پایان دوره و پس از هشت هفته تمرین مجدداً از 32 نفر در دوگروه آزمایش و کنترل آزمون گرفته شد. در این مرحله میزان عارضه پرانتزی زانو و شاخصهای کینماتیک زانو دو گروه با یکدیگر مقایسه شدهاند.
نتایج
برای توصیف دادهها از روشهای آمار توصیفی (میانگین، انحراف استاندارد، رسم جداول) استفاده شد. برای تعیین نرمال بودن توزیع دادهها از آزمون کولموگروف اسمیرنف، برای مقایسه بین نتایج پیشآزمون و پسآزمون متغییرها از آزمون تی مستقل استفاده شد. دادهها با استفاده از نرمافزار SPSS نسخه 23 و در سطح معنیداری 0/05 تجزیه و تحلیل شدند.
نتایج شاخصهای جمعیتشناختی آزمودنیها شامل میانگین و انحراف معیار در پیشآزمون و پسآزمون برای دو گروه آزمایش و کنترل ارائه شده است (
جدول شماره 1).
.jpg)
به منظور بررسی نرمال بودن توزیع دادههای مربوط به تحقیق از آزمون کولموگروف اسمیرنف استفاده شد که نتایج حاکی از توزیع نرمال دادههای تحقیق بود.
نتایج آزمون تی مستقل مقایسه متغیرهای شاخصهای کینماتیک زانو را بین دو گروه نشان میدهد (
جدول شماره 2).

طبق جدول نتایج، شاخصهای افت ناوی (0/003=P)، پیچش درشتنی (0/006=P)، زاویه Q (P=0/005) و هایپراکستنشن زانو (0/001=P) اختلاف معناداری را بین دو گروه آزمایش و کنترل نشان میدهد، اما در شاخصهای زاویه آنترورژن (0/652=P)، زاویه Q (P=0/245) و چرخش داخلی و خارجی ران (0/721=P) تفاوت معنادار نبود.
نتایج آزمون تی نشان داد بین میزان ابتلا به عارضه زانوی پرانتزی در پیشآزمون و پسآزمون تفاوت معناداری وجود دارد. این در حالی است که در گروه کنترل اختلاف معناداری وجود نداشت. میتوان گفت که یک دوره تمرین ترکیبی تکنیک انتخابی آپ چولوگی و یوپ چاگی بر ابتلا به عارضه زانوی پرانتزی در تکواندوکاران مرد حرفهای اثر معناداری داشته است.
بحث
تجزیه و تحلیل دادهها در این پژوهش نشان داد هشت هفته تمرینات تکنیکهای انتخابی آپ چولوگی و یوپ چاگی بر ابتلا به عارضه زانوی پرانتزی در تکواندوکاران مرد حرفهای تأثیر معناداری دارد. نتایج حاصل از مقایسه دادههای بهدستآمده از پیشآزمون تا پسآزمون پس از یک دوره تمرینات آپ چولوگی نشان داد عارضه زانوی پرانتزی در تکواندوکاران ایجاد میشود. نتایج این تحقیق با تحقیقات ادی و همکاران که نشان دادند 6 هفته تمرینات آپ چولوگی در ابتلا به عارضه زانوی پرانتزی تأثیر معناداری دارد، همخوانی داشت. همچنین با تحقیقات یو و همکاران که تأثیر دوازده هفته تمرینات حرکات باندائه دولیو چاگی و یوپ چاگی در شیوع عارضه زانوی پرانتزی در تکواندوکاران را بررسی کردند، در یک راستاست. آنها به این نتیجه رسیدند که حرکات یوپ چاگی بر ایجاد عارضه زانوی پرانتزی در تکواندوکاران تأثیر معناداری دارد.
زانوی پرانتزی یکی از ناهنجارهای اندام تحتانی است. مطالعات قبلی اثرات برنامههای تمرینی با مقدار معین بر بروز اختلالات اسکلتی عضلانی را نشان دادهاند [
11،
7]. درمان عارضه زانوی پرانتزی احتمالاً در فهم بیشتر در مورد چگونگی بهبود عوامل خطرزای بیومکانیک مرتبط با آسیب زانو کمک میکند. نتایج تحقیقات نشان داده که ورزش تکواندو به علت نوع تمرینات و فعالیتهای رایج در آن میتواند بر وضعیت بدنی ورزشکاران تأثیر بگذارد. به طور کلی میتوان گفت که شیوههای تمرینی میتواند ناهمراستایی اندام تحتانی از جمله پای پرانتزی را در تکواندوکاران ایجاد کند. همچنین نتایج این پژوهش نشان داد که هشت هفته تمرین تکنیک انتخابی یوپ چاگی نیز بر ابتلا به عارضه زانوی پرانتزی در تکواندوکاران مرد حرفهای تأثیر معناداری دارد. نتایج این تحقیق با پژوهشهای ادی و همکاران، شولتز و همکاران و یو و همکاران که گزارش کردند حرکات باندائه دولیو چاگی و یوپ چاگی بر ایجاد عارضه زانوی پرانتزی در تکواندوکاران مؤثر است، همراستاست (
جدول شماره 3).

وضعیتهای بدنی نظیر داشتن پای پرانتزی میتواند بر اجرای یک تکنیک نظیر آپ چولوگی تأثیر بگذارد، هرچند که نمیتوان تنها با تکیه بر تحقیق حاضر تأثیرات متنوع وضعیتهای بدنی بر اجراهای متفاوت در ورزشهایی نظیر تکواندو را تشریح کرد [
13،
11،
7]. از دیگر نتایج این تحقیق تأثیر تمرین ترکیبی تکنیک انتخابی آپ چولوگی بر ابتلا به عارضه زانوی پرانتزی در تکواندوکاران مرد حرفهای بود. نتایج بهدستآمده از تحقیقات ییلدیز، کیم، لی و هیم و ملکاقلو و همکاران با نتایج این تحقیق همسو نیست [
14،
10،
8]. این تحقیقات ابتلا به زانوی پرانتزی به دلیل اجرای تکنیک انتخابی یوپ چاگی و آپ چولوگی را در تکواندوکاران مرد گزارش نکردند. این در حالی است که نتایج این پژوهش با تحقیقات یو و همکاران، بایک و همکاران و نیز با نتایج جعفری و همکاران همسوست [
16،
15،
11]. نتایج این تحقیق اثر تمرین تکنیکهای منتخب تکواندو بر شکل قوسهای ستون فقرات و تغییرات معنادار در شاخصهایی همچون افت ناوی و میزان هایپراکستنشن زانو که محققان قبلی نیز گزارش کردهاند را تأیید میکند [
7،
10]. از سوی دیگر اتخاذ وضعیتهای نامناسب در طولانیمدت و انحراف از وضعیت بدنی ایدهآل طی تمرینات تخصصی تکواندو تأیید شده است [
4].
مشخص شده است که تمرینات اختصاصی ورزشهای رزمی میتوانند سبب تغییرات وضعیتی تنه، متناسب با رشته ورزشی، بهویژه در ورزشکاران نوجوان و جوان شوند [
5]. با توجه به اینکه بیشتر ضربههای پای تکواندو شامل فلکشن ران و اکستنشن زانو هستند، درنتیجه استفاده مداوم از عضلات چهارسر و همچنین سوئز خاصرهای در این حرکات به افزایش قدرت در این عضلات منجر میشود که میتواند از دلایل احتمالی بروز ناهمراستایی اندام تحتانی در تکواندوکاران حرفهای باشد. اسدی و همکاران نشان دادند در فوتبالیستها افزایش قدرت عضلات فلکسور ران میتواند نیروی لازم را برای چرخش قدامی بیش از حد لگن فراهم کند که باعث افزایش لوردوز کمری در این گروه از ورزشکاران میشود.
به طور کلی، تکواندوکاران تأکید زیادی بر افزایش قدرت عضلات ران دارند که احتمالاً میتواند یکی از دلایل بروز ناهمراستایی اندام تحتانی باشد. وارد شدن فشارهای نامتقارن و تکراری بر ستون فقرات درنتیجه حرکات ورزشی مختلف بهویژه در ورزشکاران قبل از سن بلوغ یکی از دلایل اصلی بروز اسکولیوز است [
3] و از آنجایی که ورزشکاران برای رسیدن به سطوح بالای عملکردی غالباً فعالیت ورزشی خود را از سن پایین و قبل از بلوغ آغاز میکنند، این موضوع میتواند تعیینکننده باشد [
1]. بنابراین، به نظر محققان، تفاوت انحنای جانبی (اسکولیوز) بین تکواندوکاران و افراد غیرورزشکار در تحقیق حاضر احتمالاً مربوط به توزیع نامتقارن وزن بین دوپاست؛ زیرا این ورزشکاران تمایل دارند به هنگام حمله و همچنین دفاع برای جلوگیری از برخورد ضربه حریف با یک پا وزن خود را تحمل کنند.
تکواندوکاران غالباً برای اجرای تکنیکهای این رشته از پا و دست برتر خود استفاده میکنند [
1]. استفاده مکرر و یکطرفه از اندامهای بدن حین تمرین و مسابقه نیز میتواند از دلایل احتمالی افزایش اسکولیوز در این گروه از ورزشکاران باشد. تکرار بسیار زیاد ضربات پا در تکواندو احتمالاً میتواند باعث عدم تعادل عضلانی بین عضلات چرخشدهنده داخلی و اداکتورهای ران با عضلات چرخشدهنده خارجی و ابداکتورهای ران شود. عدم تعادل عضلانی بین عضلات چرخشدهنده داخلی و اداکتورهای ران با عضلات چرخشدهنده خارجی و ابداکتورهای ران مهمترین علت بروز ناهنجاری زانوی پرانتزی است.
نتیجهگیری نهایی
در یک جمعبندی کلی از نتایج تحقیق میتوان گفت از آنجا که زانوی پرانتزی ممکن است به عنوان متغیر اثرگذار روی عملکرد منفی ورزشکاران و آسیبدیدگی آنان در تمرینات و مسابقات نقش داشته باشد، در نظر قرار دادن آن در مطالعات مرتبط با پیشگیری از آسیبهای احتمالی مهم به نظر میرسد. مطالعات قبلی اثرات مثبتی از برنامههای تمرینی با مقدار مناسب برای بهبود اختلالات اسکلتی عضلانی را نشان دادهاند، هرچند جزئیات و نوع تأثیر بر اجرای انواع حرکات پایه برای ما ناشناخته است. از این رو به نظر میرسد مربیان تکواندو لازم است در طراحی پروتکلهای تمرینی خود چگونگی و اجرای فرسایشی تکنیکهای آپ چولوگی و یوپ چاگی که منجر به عارضه زانوی پرانتزی میشوند را مد نظر قرار دهند.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
تماما در این مقاله رعایت شده است. شرکت کنندگان اجازه داشتند هر زمان که مایل بودند از پژوهش خارج شوند. همچنین همه شرکت کنندگان در جریان روند پژوهش بودند. اطلاعات آن ها محرمانه نگه داشته شد.
حامی مالی
این تحقیق هیچ گونه کمک مالی از سازمانهای تأمین مالی در بخشهای عمومی ، تجاری یا غیرانتفاعی دریافت نکرد.
مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در طراحی، اجرا و نگارش همه بخشهای پژوهش حاضر مشارکت داشتهاند.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
References
1.
Silvernail JF, Milner C, Thompson D, Zhang S, Zhao X. The influence of body mass index and velocity on knee biomechanics during walking. Gait & Posture. 2013; 37(4):575-9. [
DOI:10.1016/j.gaitpost.2012.09.016] [
PMID]
2.
Petroski EL. [Desempenho humano (Português)]. Revista Brasileira de Cineantropometria. 2010.
3.
Górski M, Orysiak J. Differences between anthropometric indicators and the impact force of taekwondo kicks performed with the dominant and non-dominant limb. Biomed Hum Kinet. 2019; 11(1):193-7. [
DOI:10.2478/bhk-2019-0027]
4.
Jung DY, Koh EK, Kwon OY. Effect of foot orthoses and short-foot exercise on the cross-sectional area of the abductor hallucis muscle in subjects with pes planus: A randomized controlled trial. J Back Musculoskelet Rehabil. 2011; 24(4):225-31. [
DOI:10.3233/BMR-2011-0299] [
PMID]
5.
MacDonald GZ, Penney MD, Mullaley ME, Cuconato AL, Drake CD, Behm DG, et al. An acute bout of self-myofascial release increases range of motion without a subsequent decrease in muscle activation or force. J Strength Cond Res. 2013; 27(3):812-21. [
DOI:10.1519/JSC.0b013e31825c2bc1] [
PMID]
6.
Barnamehei H, Kharazi M, Safaei M. Kinematics comparison of two common different guard in taekwondo Ap Dollio Chagi. ISBS Proceedings Archive. 35
th Conference of the International Society of Biomechanics in Sports, 14-18 June 2017; Cologne, Germany. https://commons.nmu.edu/cgi/viewcontent.cgi?referer=https://scholar.google.com/&httpsredir=1&article=1022&context=isbs
7.
Adi NH. [Analysis of the ap chagi kick movement on taekwondoin junior putra, east lombok regency (analysis of the ap chagi kick movement on taekwondoin junior putra, east lombok regency) (Indonesian)]. J Phys Educ Sport. 2016; 3(2):73-82.
http://journal.unnes.ac.id/nju/index.php/jpehs [
DOI:10.15294/jpehs.v3i2.6466]
8.
Melekoğlu T, Işın A. The relationship between football participation level and lower leg alignment in youth males: Genu varum. J Educ Train Stud. 2019; 7(2):137-41. [
DOI:10.11114/jets.v7i2.3955]
9.
Lee HI, Lim BO. Effects of self myofascial release, elastic band, and stretching exercises on lower extremity alignment and gait in female genu varum. Korean J Sport Biomech (KJSB). 2018; 28(4):207-11.
https://www.koreascience.or.kr/article/JAKO201825258775028.pdf
10.
Kim TW, Lee SC, Kil SK, Kang SC, Lim YT, Kim KT, et al. Kicking modality during erratic-dynamic and static condition effects the muscular co-activation of attacker. J Sports Sci. 2017; 35(9):835-41. [
DOI:10.1080/02640414.2016.1192672] [
PMID]
11.
Yu BK, Kim EH. The effects of the correction exercise program combined with stretching and elastic band exercise on femoral intercondylar distance, Q-angle, plantar pressure in undergraduate with genu varum. J Korea Acad Industr Coop Soc. 2015; 16(3):2064-72. [
DOI:10.5762/KAIS.2015.16.3.2064]
12.
Mailapalli DR, Benton J, Woodward TW. Biomechanics of the taekwondo axe kick: A review. J Hum Sport Exerc. 2015; 10(1):141-9. [
DOI:10.14198/jhse.2015.101.12]
13.
Daneshjoo A, Raeisi S. [The effect of eight weeks plyometric training on kinematical parameters, agility, linear jump and BMI of elite Parkour athletes (Persian)]. J Sport Biomech. 2020; 6(1):54-65.
http://biomechanics.iauh.ac.ir/article-1-217-fa.html
14.
Yildiz A. A combined study of selective technique; some kick and combat techniques in creating parenteral knee complication in professional male taekwando. Exp Brain Res. 2019:336-41.
15.
Ahmed AR, Abd-Elkader SM, Al-Obathani KS. Effect of a 6-week rehabilitation program on gait parameters after total knee arthroplasty. Saudi Med J. 2010; 31(9):1032-5.
[PMID]
16.
Jafari HS, Noori S, Nabavi N. [The effect of corrective exercises on parenteral knee and functional muscle disorders in athletes (Persian)]. J Sport Rehabil. 2012; 1(2):65.