دوره 9، شماره 3 - ( 9-1402 )
جلد 9 شماره 3 صفحات 202-192 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Ghiami rad A, Jafari Amirkhiz S, Shahbazi B. The Effect of Extra Functional Exercises with and without Functional Muscle Stimulation on the Lumbar Lordosis in Women Aged 20-30 Years in Tabriz. J Sport Biomech 2023; 9 (3) :192-202
URL: http://biomechanics.iauh.ac.ir/article-1-318-fa.html
URL: http://biomechanics.iauh.ac.ir/article-1-318-fa.html
قیامی راد امیر، جعفری امیر خیز سولماز، شهبازی بهنام. تأثیر تمرینات اکسترافانکشنال با و بدون تحریک عملکردی عضلانی بر میزان لوردوز کمری زنان 20 الی 30 ساله شهرستان تبریز. مجله بیومکانیک ورزشی. 1402; 9 (3) :192-202
1- گروه رفتار حرکتی، دانشکده علوم ورزشی، دانشگاه تبریز، تبریز،ایران.
2- گروه آموزش علوم ورزشی، مؤسسه علم و فناوری شمس، تبریز، ایران.
3- گروه بیومکانیک ورزشی دانشکده علوم ورزشی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.
2- گروه آموزش علوم ورزشی، مؤسسه علم و فناوری شمس، تبریز، ایران.
3- گروه بیومکانیک ورزشی دانشکده علوم ورزشی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.
متن کامل [PDF 1634 kb]
(487 دریافت)
| چکیده (HTML) (1193 مشاهده)
متن کامل: (340 مشاهده)
مقدمه
یکی از بحث برانگیزترین موضوعات در مورد سلامت فیزیکی اصلاح وضعیت بدنی میباشد. اختلالات اسکلتی عضلانی شناسایی شده در ایجاد کمر درد، یکی از مسائل مهم از نظر پژوهشگران میباشد، طبق تحقیقات پیشین بین ایجاد دردهای کمری و افزایش گودی کمر ارتباط نزدیکی وجود دارد (1،2). شکل‌گیری این انحنا به میزان زاویه گوه‌ای تنه مهره‌ها بستگی دارد. با افزایش زاویه گوه در قسمت خلفی مهره‌ها زاویه لوردوز کمری افزایش می‌‌یابد (3). زاویه نرمال در زنان 25 الی 44 ساله 34/50 برحسب درجه و در مردان 08/42 میباشد (4). طبق مطالعات پیشین شکل مهره‌های کمری و دیسک بین آن‌ها بر زاویه لوردوز کمری تأثیرگذار است. تمامی پنج مهره کمری در میزان گودی کمری نقش دارند، بااین‌حال؛ آخرین مهره کمری L5 بیشترین نقش در حدود 40 درصد و اولین مهره L1 کمترین نقش در حدود 5 درصد در میزان لوردوز کمری نقش ایفا می‌‌کنند (5). یافته‌های محققین نشان می‌‌دهد که ارتباط نزدیکی بین زاویه لوردوز کمری و دیگر متغیرهای پاسچرال بدن وجود دارد، راستای لگن و راستای ستون فقرات سینه‌ای در میزان گودی نقش دارند. به‌طور مثال؛ افزایش تیلت قدامی در لگن منجر به فلکشن مهره‌ای و درنتیجه افزایش گودی کمر می‌‌شود (6). از دیگر مؤلفه‌های افزایش و یا کاهش این ناهنجاری (لوردوز) نقش مهم عضلات حول مفصل میباشد. ضعف عضلات تنه، عدم تعادل عضلانی بین عضلات خم کننده و بازکننده و عدم کارکرد سینرژی عضلانی در موقعیت‌های حرکتی روزمره منجر به گودی کمری می‌‌شود (7). با توجه به شیوع ناهنجاری حرکتی در مهره‌های کمری به‌خصوص لوردوز در زنان نسبت به مردان و اتکا به تمرینات ثبات مرکزی یا اکسترافانکشنال که اثربخشی آن در بین متخصصین حرکت‌درمانی به اثبات رسیده و مؤثر بوده است (8). بااین‌حال در سال‌های اخیر استفاده از تحریک عملکردی عضلانی در محیط‌های درمانی و ورزشی رواج پیدا کرده است، از مزیت‌های این روش میتوان به تحریک هم‌زمان گروه‌های عضلانی بیشتری را به ارمغان آورد به‌علاوه؛ میتوان در مدت زمان کمتری در قیاس با تمرینات معمول در هر جلسه تمرینی باشد (9). با توجه به نقش تمرینات اکسترافانکشنال در کاهش لوردوز کمری، افزایش کنترل حرکات کمری-لگنی و همچنین فعال‌سازی عضلات ناحیه مرکزی با به‌کارگیری این نوع از تمرینات، هنوز هم از نظر نحوه اجرای تمرین و نوع انقباضات و شدت آن بین متخصصین اختلاف نظر وجود دارد. همچنین وجود تجهیزات الکتروتراپی و نقش آن‌ها در بازآموزی عضلات دچار آتروفی و غیرفعال محققین را بر آن داشت تا زمینه پژوهشی با عنوان بررسی تأثیر تمرینات اکسترافانکشنال با و بدون تحریک عملکردی عضلانی در زنان با ناهنجاری لوردوز کمری پرداخته شود تا در جهت ارائه روشی با روایی بالا در راستای بازتوانی و استقامت عضلانی در جهت پیشگیری از مشکلات حرکتی در جامعه قدمی هر چند کوچک برداشته باشیم.
روش شناسی
پژوهش حاضر شبه تجربی از نوع مداخله‌ای با گروه کنترل بود. همچنین از لحاظ نوع داده از نوع تحقیقات کمی و به لحاظ هدف از نوع تحقیقات کاربردی است. جامعه آماری پژوهش انجام شده به‌صورت هدفمند زنان خانه‌دار با رده سنی 20 الی 30 سال با زاویه لوردوز بیش از 40 درجه تا 56 درجه در شهرستان تبریز شرکت داشتند. حجم نمونه در دو گروه تجربی و کنترل با استفاده از نرم‌افزار جی پاور با اندازه اثر 9/0، 46 نفر به‌طور مساوی محاسبه شد. لازم به توضیح است که قبل از انجام هرگونه ارزیابی طبق اصول کمیته‌های اخلاق مؤسسه علم و فناوری شمس و همچنین بیانیه اخلاق در پژوهش هلسینکی (10) که در ادامه گزارش‌های آن اعلام گردید، همچنین در پژوهش فرم‌های مربوط به شرکت آگاهانه و رضایت کامل رعایت گردید و شرکت‌کنندگان را از نتایج ارزشمند تحقیق آگاه ساختیم. فرم اطلاعات فردی و معیارهای ورود که شامل: زنان غیرورزشکار 20 الی 30 ساله بود به‌علاوه؛ معیارهای خروج از پژوهش نیز عبارت‌اند از: جراحی‌های قبلی، زنان با حداقل سه روز در هفته فعالیت ورزشی و شاخص توده بدنی 18 الی 25 بود. ابزارهای لازم جهت سنجش شرکت‌کنندگان شامل؛ ترازوی دیجیتال، خط کش منعطف، تیلت سنج جهت ارزیابی لگن و تست عملکردی مک گیل بوده است. بعد از بررسی اطلاعات دموگرافیک آزمودنی‌ها، تیلت سنج در ارزیابی لگن طبق تحقیقات پیشین بیشتر از 15 درجه را به‌عنوان تیلت قدامی لگن مورد نظر قرار دادیم؛ و برای سنجش قدرت ایزومتریک عضلات تنه از آزمون عملکردی مک گیل بهره بردیم. لازم به توضیح است که از خط کش منعطف که برای اندازه‌گیری غیرتهاجمی در ارزیابی ناهنجاری‌های کایفوز و لوردوز کاربرد دارد استفاده شد، این خط کش با ضریب همبستگی بالایی 81 درصد نسبت به¬روش‌های تصویربرداری برخوردار است. روش سنجش به‌صورت ایستاده و پاها عرض شانه در شرکت‌کنندگان رعایت شد و مهره‌های 12 توراسیک تا ساکرال 2 علامت‌گذاری شد. در گروه کنترل فقط به تمرینات اکسترافانکشنال اتکاء شده بود و گروه تجربی نیز علاوه بر تمرینات همراه با جلیقه تحریک عملکردی بوده است. مدت اعمال مداخلات به مدت 6 هفته و 3 روز در هفته به مدت 30 دقیقه اعمال شده بود. کلیه حرکات به‌صورت انقباض ایزومتریک و حفظ وضعیت انجام گرفت. جزئیات اجرای تمرینات در جدول 1 ذیل توضیح داده شده است. پروتکل قبل از اجرای تمرینات شامل اصول گرم کردن طبق کالج پزشکی ورزشی آمریکا انجام شده بود. لازم به توضیح است قبل از ارزیابی‌ها و نحوه انجام تمرینات و آشنایی با جلیقه تحریک عملکردی هم برای تمامی شرکت‌کنندگان در دو نوبت به‌صورت پایلوت صورت گرفته بود. تمرینات مدنظر شامل: منقبض کردن عضلات شکم، پلانک پهلو، حرکت پل، بالا بردن مستقیم پا در حالت روبه شکم، حرکت دست و پای مخالف در وضعیت چهار دست و پا و پلانک بوده است.
در گروه تجربی تمرینات با تحریک الکتریکی عملکردی مطابق با گروه کنترل اعمال شد با این تفاوت که گروه تجربی علاوه بر تمرینات از جریان الکتریکی نیز استفاده کردند. سیستم مورد استفاده 10 کاناله و ساخت کشور آلمان با برند Ems Miha Body Tec W-B بود. لازم به توضیح است که طبق پروتکل اعلامی توسط شرکت سازنده سیستم مدت زمان استفاده از آن در عضلات 20 دقیقه میباشد. بدین منظور طبق روش تحقیقات قبلی از فرکانس 85 هرتز و با پهنای پالس 350 میکرو‌ثانیه با 8 ثانیه انقباض و 3 ثانیه استراحت بکار برده شد. به‌علاوه پژوهشگر زیر نظر پزشک هر 5 دقیقه به علت همخوانی شدن تارهای عضلانی با جریان الکتریکی شدت جریان افزایش داده می‌‌شد (شکل 1).
برای تجزیه‌وتحلیل داده‌های به‌دست‌آمده از آزمون کولموگروف اسمیرنوف برای بررسی نرمال بودن داده‌ها استفاده شد. بررسی آماری به روش تی مستقل و تی زوجی در سطح معناداری 005/0 انجام گرفت. تمامی آزمون‌های آماری در نرم‌افزار Spss V.19 در سطح معناداری (05/0 P<) انجام گرفت.
نتایج
در جدول 2 اطلاعات مربوط به شاخص‌های دموگرافیک آورده شده است که همگن بودن در دو گروه را نشان می‌‌دهد.
نتایج آزمون تی زوجی زاویه لوردوز کمری در دو گروه تجربی و کنترل در پیش و پس‌آزمون در جدول 3 آمده است.
نتایج آزمون تی زوجی زاویه تیلت قدامی لگن در دو گروه تجربی و کنترل در پیش و پس‌آزمون در جدول 4 آمده است.
در جدول 5 نتایج به‌دست‌آمده از بررسی تی مستقل را در گروه‌های تجربی و کنترل نشان داده شده است.
با توجه به آنالیز داده‌های به‌دست‌آمده میزان زاویه لوردوز کمری در هر گروه معنادار نشان داد ولی در ناهنجاری تیلت قدامی لگن نتایج معنادار نشان داده نشده است.
بحث
به‌کارگیری پروتکل‌های توان‌بخشی ورزشی همراه با تحریک عملکردی عضلانی در زنان غیرورزشکار که مورد مطالعه در این پژوهش می‌‌تواند در کاهش زمان و محبوبیت در دوره‌های بازتوانی دوره‌های ورزشی و درمانی تأثیر معناداری داشته است. یکی از مهم‌ترین روش‌های تمرینی در بهبود کمربند کمری لگنی و جلوگیری از دیسفانکشن در فعالیت‌های روزمره از بعد مکانیک حرکت به‌کارگیری عضلات مهم جهت ثبات فعال در مفاصل بشمار می‌‌آید. نتایجی که از پژوهش حاضر به دست آمد مطابق با تحقیقات پیشین که به تمرینات همراه با جریان عملکردی اشاره کرده بودند و میزان تأثیرگذاری زودتر و صرف زمان کمتر را در این مطالعات عنوان کرده بودند (11). در بررسی مکانیسم اثرگذاری تحریک عصب و عضله جهت بهبود عملکرد با استفاده از سیستم‌های توان‌بخشی و ورزشی را ناشی از افزایش تحریک عضلات هم‌زمان با فعال‌سازی واحدهای حرکتی به‌صورت غیرارادی میباشد. این تحریک در واحدهای عصبی عضلانی موجب تسهیل حرکت شده و عضلات را به دور از واماندگی در فرد ایجاد نماید (12). با توجه به نتایج پژوهش حاضر که کاهش معناداری در زوایای لوردوز کمری و تیلت قدامی لگن در گروه تجربی نسبت به گروه کنترل وجود داشت، می‌‌تواند ناشی از تغییرات ایجاد شده در سطوح مقطع عضلات شکمی و عضلات دخیل در کنترل تیلت لگن نظیر مربع کمری و زاویه لوردوز کمری باشد. تحقیقات نشان داده‌اند که فعالیت‌های بدنی در درمان و کنترل لوردوز کمری و کمردردهای ناشی از آن در سنین جوانی و نوجوانی بیشتر است، چرا که با افزایش سن، موقعیت‌های حرکتی مخرب عضلات عملکرد طبیعی خود را از دست می‌‌دهند و تأثیرات ناشی از آن بر روی مفاصل خواهد بود (13). یکی از دلایلی که این پژوهش را در جهت ارائه روش‌های نوین در جهت بهبود و تمرکز بر میزان لوردوز کمری در زنان جوان پیش بردیم افزایش روزافزون ناهنجاری فوق‌الذکر در زنان نسبت به مردان بود (14). به‌علاوه به دلیل سیستم حرکتی انسان، به هنگام افزایش لوردوز کمری، شیب لگن را افزایش داده و بالعکس جهت‌دهی قدامی لگن موجب هایپر‌لوردوزیس خواهد شد (15). در کنار تمرینات اکسترافانکشنال در تقویت عضلات حول مفاصل که مطابق با تحقیقات پیشین زمان‌بر بوده می‌‌توانیم در کنار این موارد از تحریک عملکردی عضلانی جهت کاهش زمان بهبودی و تقویت عضلانی در حوزه‌های درمانی و ورزشی توسط درمانگران جهت بازآموزی عضلات، کاهش آتروفی عضلانی و موارد‌ی از این قبیل طبق تحقیقات مطابق با آن بکار برد (16). در مطالعه‌ای توسط قاسمی و همکاران که به تأثیر هشت هفته تمرینات اصلاحی بر میزان قوس کمر دانش آموزان را مورد بررسی قرار داده بود به نتایج مطلوبی دست یافته بودند. با توجه به موارد‌ی که ذکر شد، بروز تغییرات در بیومکانیک سیستم اسکلتی عضلانی هم چون تیلت قدامی لگن منجر به لوردوز کمری و در نتیجه عدم کنترل حرکتی می‌‌گردد (17). با اتکاء به تحقیقاتی که توسط متخصصین ورزشی و درمانی صورت گرفته است میتوان این‌گونه بیان نمود که در ناهنجاری‌های سیستم اسکلتی عضلانی که می‌‌تواند دلایل گوناگونی از قبیل؛ ایمبالانس¬های عضلانی، پاسچر نامناسب به‌دلیل موقعیت‌های شغلی و ...، درد و به‌علاوه در زنان که گروه هدف در این پژوهش بود میتوان به ژنتیک متفاوت نسبت به مردان دانست. لازم به توضیح است تحقیق حاضر؛ همانند هر تحقیق دیگری محدودیت‌هایی را در زمینه امکانات آنالیز پاسچر و عدم شرکت زنان به دلایل مختلف داشته‌ایم که امیدواریم با توسعه آگاهی در این زمینه بتوانیم با جامعه‌ی آماری بزرگ‌تر به ارائه روش‌های حرکت‌درمانی همراه با فناوری‌های بروز جهانی در جهت ایجاد جامعه‌ای پویا‌تر و سالم‌تر اهتمام ورزیده شود. برای تحقیقات آینده نیز توصیه می‌‌شود با اتکاء به روش تمرینات اکسترافانکشنال میزان فعالیت الکترومیوگرافی عضلانی و به‌خصوص ارائه و توسعه مطالعات گسترده همگام با کالج پزشکی ورزشی آمریکا در ناهنجاری‌های حرکتی در دختران، پسران و بزرگ‌سالان در کشورمان و ارائه در برنامه‌های تمرین درمانی برای اجرای با روایی بالا توسط متخصصین علوم حرکتی در برنامه‌های بازتوانی گنجانده شود.
نتیجه گیری نهایی
نتایج تحقیق حاضر نشان داد که تحریک الکتریکی هم‌زمان با تمرینات اکسترافانکشنال می‌‌تواند در زوایای لوردوز و متعاقباً تیلت قدامی لگن و استقامت ایزومتریک عضلات اکستنسور ستون فقرات به‌خصوص در روش مک‌گیل (تست بیرینگ سورنسن) تأثیر قابل‌توجهی نسبت به گروه کنترل داشته است.
تشکر و قدردانی
مقاله حاضر نتیجه پایان‌نامه مقطع کارشناسی ارشد در رشته آسیب‌شناسی ورزشی و حرکات اصلاحی میباشد. از تمامی شرکت‌کنندگانی که همکاری‌های لازم را در این پژوهش داشته‌اند، تشکر می‌کنیم.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
اصول اخلاق تماماً طبق اصول هلسینکی (رضایت آگاهانه برای مشارکت در پژوهش، سود بردن از مشاوره بازتوانی) در این مقاله رعایت شده است. شرکت‌کنندگان اجازه داشتند هر زمان که مایل بودند از پژوهش خارج شوند. همچنین همه ی شرکت‌کنندگان در جریان روند پژوهش و نتایج ارزشمند آن بودند. اطلاعات آن‌ها محرمانه نگه داشته شد.
حامی مالی
این پژوهش حاصل حمایت مالی مؤسسه علم و فناوری شمس می باشد.
مشارکت نویسندگان
تمامی نویسندگان در سنجش‌های سیستم اسکلتی عضلانی، اجرا و نگارش این پژوهش مشارکت داشتند.
تعارض
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
یکی از بحث برانگیزترین موضوعات در مورد سلامت فیزیکی اصلاح وضعیت بدنی میباشد. اختلالات اسکلتی عضلانی شناسایی شده در ایجاد کمر درد، یکی از مسائل مهم از نظر پژوهشگران میباشد، طبق تحقیقات پیشین بین ایجاد دردهای کمری و افزایش گودی کمر ارتباط نزدیکی وجود دارد (1،2). شکل‌گیری این انحنا به میزان زاویه گوه‌ای تنه مهره‌ها بستگی دارد. با افزایش زاویه گوه در قسمت خلفی مهره‌ها زاویه لوردوز کمری افزایش می‌‌یابد (3). زاویه نرمال در زنان 25 الی 44 ساله 34/50 برحسب درجه و در مردان 08/42 میباشد (4). طبق مطالعات پیشین شکل مهره‌های کمری و دیسک بین آن‌ها بر زاویه لوردوز کمری تأثیرگذار است. تمامی پنج مهره کمری در میزان گودی کمری نقش دارند، بااین‌حال؛ آخرین مهره کمری L5 بیشترین نقش در حدود 40 درصد و اولین مهره L1 کمترین نقش در حدود 5 درصد در میزان لوردوز کمری نقش ایفا می‌‌کنند (5). یافته‌های محققین نشان می‌‌دهد که ارتباط نزدیکی بین زاویه لوردوز کمری و دیگر متغیرهای پاسچرال بدن وجود دارد، راستای لگن و راستای ستون فقرات سینه‌ای در میزان گودی نقش دارند. به‌طور مثال؛ افزایش تیلت قدامی در لگن منجر به فلکشن مهره‌ای و درنتیجه افزایش گودی کمر می‌‌شود (6). از دیگر مؤلفه‌های افزایش و یا کاهش این ناهنجاری (لوردوز) نقش مهم عضلات حول مفصل میباشد. ضعف عضلات تنه، عدم تعادل عضلانی بین عضلات خم کننده و بازکننده و عدم کارکرد سینرژی عضلانی در موقعیت‌های حرکتی روزمره منجر به گودی کمری می‌‌شود (7). با توجه به شیوع ناهنجاری حرکتی در مهره‌های کمری به‌خصوص لوردوز در زنان نسبت به مردان و اتکا به تمرینات ثبات مرکزی یا اکسترافانکشنال که اثربخشی آن در بین متخصصین حرکت‌درمانی به اثبات رسیده و مؤثر بوده است (8). بااین‌حال در سال‌های اخیر استفاده از تحریک عملکردی عضلانی در محیط‌های درمانی و ورزشی رواج پیدا کرده است، از مزیت‌های این روش میتوان به تحریک هم‌زمان گروه‌های عضلانی بیشتری را به ارمغان آورد به‌علاوه؛ میتوان در مدت زمان کمتری در قیاس با تمرینات معمول در هر جلسه تمرینی باشد (9). با توجه به نقش تمرینات اکسترافانکشنال در کاهش لوردوز کمری، افزایش کنترل حرکات کمری-لگنی و همچنین فعال‌سازی عضلات ناحیه مرکزی با به‌کارگیری این نوع از تمرینات، هنوز هم از نظر نحوه اجرای تمرین و نوع انقباضات و شدت آن بین متخصصین اختلاف نظر وجود دارد. همچنین وجود تجهیزات الکتروتراپی و نقش آن‌ها در بازآموزی عضلات دچار آتروفی و غیرفعال محققین را بر آن داشت تا زمینه پژوهشی با عنوان بررسی تأثیر تمرینات اکسترافانکشنال با و بدون تحریک عملکردی عضلانی در زنان با ناهنجاری لوردوز کمری پرداخته شود تا در جهت ارائه روشی با روایی بالا در راستای بازتوانی و استقامت عضلانی در جهت پیشگیری از مشکلات حرکتی در جامعه قدمی هر چند کوچک برداشته باشیم.
روش شناسی
پژوهش حاضر شبه تجربی از نوع مداخله‌ای با گروه کنترل بود. همچنین از لحاظ نوع داده از نوع تحقیقات کمی و به لحاظ هدف از نوع تحقیقات کاربردی است. جامعه آماری پژوهش انجام شده به‌صورت هدفمند زنان خانه‌دار با رده سنی 20 الی 30 سال با زاویه لوردوز بیش از 40 درجه تا 56 درجه در شهرستان تبریز شرکت داشتند. حجم نمونه در دو گروه تجربی و کنترل با استفاده از نرم‌افزار جی پاور با اندازه اثر 9/0، 46 نفر به‌طور مساوی محاسبه شد. لازم به توضیح است که قبل از انجام هرگونه ارزیابی طبق اصول کمیته‌های اخلاق مؤسسه علم و فناوری شمس و همچنین بیانیه اخلاق در پژوهش هلسینکی (10) که در ادامه گزارش‌های آن اعلام گردید، همچنین در پژوهش فرم‌های مربوط به شرکت آگاهانه و رضایت کامل رعایت گردید و شرکت‌کنندگان را از نتایج ارزشمند تحقیق آگاه ساختیم. فرم اطلاعات فردی و معیارهای ورود که شامل: زنان غیرورزشکار 20 الی 30 ساله بود به‌علاوه؛ معیارهای خروج از پژوهش نیز عبارت‌اند از: جراحی‌های قبلی، زنان با حداقل سه روز در هفته فعالیت ورزشی و شاخص توده بدنی 18 الی 25 بود. ابزارهای لازم جهت سنجش شرکت‌کنندگان شامل؛ ترازوی دیجیتال، خط کش منعطف، تیلت سنج جهت ارزیابی لگن و تست عملکردی مک گیل بوده است. بعد از بررسی اطلاعات دموگرافیک آزمودنی‌ها، تیلت سنج در ارزیابی لگن طبق تحقیقات پیشین بیشتر از 15 درجه را به‌عنوان تیلت قدامی لگن مورد نظر قرار دادیم؛ و برای سنجش قدرت ایزومتریک عضلات تنه از آزمون عملکردی مک گیل بهره بردیم. لازم به توضیح است که از خط کش منعطف که برای اندازه‌گیری غیرتهاجمی در ارزیابی ناهنجاری‌های کایفوز و لوردوز کاربرد دارد استفاده شد، این خط کش با ضریب همبستگی بالایی 81 درصد نسبت به¬روش‌های تصویربرداری برخوردار است. روش سنجش به‌صورت ایستاده و پاها عرض شانه در شرکت‌کنندگان رعایت شد و مهره‌های 12 توراسیک تا ساکرال 2 علامت‌گذاری شد. در گروه کنترل فقط به تمرینات اکسترافانکشنال اتکاء شده بود و گروه تجربی نیز علاوه بر تمرینات همراه با جلیقه تحریک عملکردی بوده است. مدت اعمال مداخلات به مدت 6 هفته و 3 روز در هفته به مدت 30 دقیقه اعمال شده بود. کلیه حرکات به‌صورت انقباض ایزومتریک و حفظ وضعیت انجام گرفت. جزئیات اجرای تمرینات در جدول 1 ذیل توضیح داده شده است. پروتکل قبل از اجرای تمرینات شامل اصول گرم کردن طبق کالج پزشکی ورزشی آمریکا انجام شده بود. لازم به توضیح است قبل از ارزیابی‌ها و نحوه انجام تمرینات و آشنایی با جلیقه تحریک عملکردی هم برای تمامی شرکت‌کنندگان در دو نوبت به‌صورت پایلوت صورت گرفته بود. تمرینات مدنظر شامل: منقبض کردن عضلات شکم، پلانک پهلو، حرکت پل، بالا بردن مستقیم پا در حالت روبه شکم، حرکت دست و پای مخالف در وضعیت چهار دست و پا و پلانک بوده است.
در گروه تجربی تمرینات با تحریک الکتریکی عملکردی مطابق با گروه کنترل اعمال شد با این تفاوت که گروه تجربی علاوه بر تمرینات از جریان الکتریکی نیز استفاده کردند. سیستم مورد استفاده 10 کاناله و ساخت کشور آلمان با برند Ems Miha Body Tec W-B بود. لازم به توضیح است که طبق پروتکل اعلامی توسط شرکت سازنده سیستم مدت زمان استفاده از آن در عضلات 20 دقیقه میباشد. بدین منظور طبق روش تحقیقات قبلی از فرکانس 85 هرتز و با پهنای پالس 350 میکرو‌ثانیه با 8 ثانیه انقباض و 3 ثانیه استراحت بکار برده شد. به‌علاوه پژوهشگر زیر نظر پزشک هر 5 دقیقه به علت همخوانی شدن تارهای عضلانی با جریان الکتریکی شدت جریان افزایش داده می‌‌شد (شکل 1).
برای تجزیه‌وتحلیل داده‌های به‌دست‌آمده از آزمون کولموگروف اسمیرنوف برای بررسی نرمال بودن داده‌ها استفاده شد. بررسی آماری به روش تی مستقل و تی زوجی در سطح معناداری 005/0 انجام گرفت. تمامی آزمون‌های آماری در نرم‌افزار Spss V.19 در سطح معناداری (05/0 P<) انجام گرفت.
نتایج
در جدول 2 اطلاعات مربوط به شاخص‌های دموگرافیک آورده شده است که همگن بودن در دو گروه را نشان می‌‌دهد.
نتایج آزمون تی زوجی زاویه لوردوز کمری در دو گروه تجربی و کنترل در پیش و پس‌آزمون در جدول 3 آمده است.
نتایج آزمون تی زوجی زاویه تیلت قدامی لگن در دو گروه تجربی و کنترل در پیش و پس‌آزمون در جدول 4 آمده است.
در جدول 5 نتایج به‌دست‌آمده از بررسی تی مستقل را در گروه‌های تجربی و کنترل نشان داده شده است.
با توجه به آنالیز داده‌های به‌دست‌آمده میزان زاویه لوردوز کمری در هر گروه معنادار نشان داد ولی در ناهنجاری تیلت قدامی لگن نتایج معنادار نشان داده نشده است.
بحث
به‌کارگیری پروتکل‌های توان‌بخشی ورزشی همراه با تحریک عملکردی عضلانی در زنان غیرورزشکار که مورد مطالعه در این پژوهش می‌‌تواند در کاهش زمان و محبوبیت در دوره‌های بازتوانی دوره‌های ورزشی و درمانی تأثیر معناداری داشته است. یکی از مهم‌ترین روش‌های تمرینی در بهبود کمربند کمری لگنی و جلوگیری از دیسفانکشن در فعالیت‌های روزمره از بعد مکانیک حرکت به‌کارگیری عضلات مهم جهت ثبات فعال در مفاصل بشمار می‌‌آید. نتایجی که از پژوهش حاضر به دست آمد مطابق با تحقیقات پیشین که به تمرینات همراه با جریان عملکردی اشاره کرده بودند و میزان تأثیرگذاری زودتر و صرف زمان کمتر را در این مطالعات عنوان کرده بودند (11). در بررسی مکانیسم اثرگذاری تحریک عصب و عضله جهت بهبود عملکرد با استفاده از سیستم‌های توان‌بخشی و ورزشی را ناشی از افزایش تحریک عضلات هم‌زمان با فعال‌سازی واحدهای حرکتی به‌صورت غیرارادی میباشد. این تحریک در واحدهای عصبی عضلانی موجب تسهیل حرکت شده و عضلات را به دور از واماندگی در فرد ایجاد نماید (12). با توجه به نتایج پژوهش حاضر که کاهش معناداری در زوایای لوردوز کمری و تیلت قدامی لگن در گروه تجربی نسبت به گروه کنترل وجود داشت، می‌‌تواند ناشی از تغییرات ایجاد شده در سطوح مقطع عضلات شکمی و عضلات دخیل در کنترل تیلت لگن نظیر مربع کمری و زاویه لوردوز کمری باشد. تحقیقات نشان داده‌اند که فعالیت‌های بدنی در درمان و کنترل لوردوز کمری و کمردردهای ناشی از آن در سنین جوانی و نوجوانی بیشتر است، چرا که با افزایش سن، موقعیت‌های حرکتی مخرب عضلات عملکرد طبیعی خود را از دست می‌‌دهند و تأثیرات ناشی از آن بر روی مفاصل خواهد بود (13). یکی از دلایلی که این پژوهش را در جهت ارائه روش‌های نوین در جهت بهبود و تمرکز بر میزان لوردوز کمری در زنان جوان پیش بردیم افزایش روزافزون ناهنجاری فوق‌الذکر در زنان نسبت به مردان بود (14). به‌علاوه به دلیل سیستم حرکتی انسان، به هنگام افزایش لوردوز کمری، شیب لگن را افزایش داده و بالعکس جهت‌دهی قدامی لگن موجب هایپر‌لوردوزیس خواهد شد (15). در کنار تمرینات اکسترافانکشنال در تقویت عضلات حول مفاصل که مطابق با تحقیقات پیشین زمان‌بر بوده می‌‌توانیم در کنار این موارد از تحریک عملکردی عضلانی جهت کاهش زمان بهبودی و تقویت عضلانی در حوزه‌های درمانی و ورزشی توسط درمانگران جهت بازآموزی عضلات، کاهش آتروفی عضلانی و موارد‌ی از این قبیل طبق تحقیقات مطابق با آن بکار برد (16). در مطالعه‌ای توسط قاسمی و همکاران که به تأثیر هشت هفته تمرینات اصلاحی بر میزان قوس کمر دانش آموزان را مورد بررسی قرار داده بود به نتایج مطلوبی دست یافته بودند. با توجه به موارد‌ی که ذکر شد، بروز تغییرات در بیومکانیک سیستم اسکلتی عضلانی هم چون تیلت قدامی لگن منجر به لوردوز کمری و در نتیجه عدم کنترل حرکتی می‌‌گردد (17). با اتکاء به تحقیقاتی که توسط متخصصین ورزشی و درمانی صورت گرفته است میتوان این‌گونه بیان نمود که در ناهنجاری‌های سیستم اسکلتی عضلانی که می‌‌تواند دلایل گوناگونی از قبیل؛ ایمبالانس¬های عضلانی، پاسچر نامناسب به‌دلیل موقعیت‌های شغلی و ...، درد و به‌علاوه در زنان که گروه هدف در این پژوهش بود میتوان به ژنتیک متفاوت نسبت به مردان دانست. لازم به توضیح است تحقیق حاضر؛ همانند هر تحقیق دیگری محدودیت‌هایی را در زمینه امکانات آنالیز پاسچر و عدم شرکت زنان به دلایل مختلف داشته‌ایم که امیدواریم با توسعه آگاهی در این زمینه بتوانیم با جامعه‌ی آماری بزرگ‌تر به ارائه روش‌های حرکت‌درمانی همراه با فناوری‌های بروز جهانی در جهت ایجاد جامعه‌ای پویا‌تر و سالم‌تر اهتمام ورزیده شود. برای تحقیقات آینده نیز توصیه می‌‌شود با اتکاء به روش تمرینات اکسترافانکشنال میزان فعالیت الکترومیوگرافی عضلانی و به‌خصوص ارائه و توسعه مطالعات گسترده همگام با کالج پزشکی ورزشی آمریکا در ناهنجاری‌های حرکتی در دختران، پسران و بزرگ‌سالان در کشورمان و ارائه در برنامه‌های تمرین درمانی برای اجرای با روایی بالا توسط متخصصین علوم حرکتی در برنامه‌های بازتوانی گنجانده شود.
نتیجه گیری نهایی
نتایج تحقیق حاضر نشان داد که تحریک الکتریکی هم‌زمان با تمرینات اکسترافانکشنال می‌‌تواند در زوایای لوردوز و متعاقباً تیلت قدامی لگن و استقامت ایزومتریک عضلات اکستنسور ستون فقرات به‌خصوص در روش مک‌گیل (تست بیرینگ سورنسن) تأثیر قابل‌توجهی نسبت به گروه کنترل داشته است.
تشکر و قدردانی
مقاله حاضر نتیجه پایان‌نامه مقطع کارشناسی ارشد در رشته آسیب‌شناسی ورزشی و حرکات اصلاحی میباشد. از تمامی شرکت‌کنندگانی که همکاری‌های لازم را در این پژوهش داشته‌اند، تشکر می‌کنیم.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
اصول اخلاق تماماً طبق اصول هلسینکی (رضایت آگاهانه برای مشارکت در پژوهش، سود بردن از مشاوره بازتوانی) در این مقاله رعایت شده است. شرکت‌کنندگان اجازه داشتند هر زمان که مایل بودند از پژوهش خارج شوند. همچنین همه ی شرکت‌کنندگان در جریان روند پژوهش و نتایج ارزشمند آن بودند. اطلاعات آن‌ها محرمانه نگه داشته شد.
حامی مالی
این پژوهش حاصل حمایت مالی مؤسسه علم و فناوری شمس می باشد.
مشارکت نویسندگان
تمامی نویسندگان در سنجش‌های سیستم اسکلتی عضلانی، اجرا و نگارش این پژوهش مشارکت داشتند.
تعارض
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
فهرست منابع
1. Bozorgmehr A, Takamjani IE, Akbari M, Salehi R, Mohsenifar H, Rasouli O. Effect of posterior pelvic tilt taping on abdominal muscle thickness and lumbar lordosis in individuals with chronic low back pain and hyperlordosis: A single-group, repeated-measures trial. Journal of Chiropractic Medicine. 2020;19(4):213-21. [DOI:10.1016/j.jcm.2020.07.001] [PMID] []
2. In T-s, Jung J-h, Kim M, Jung K-s, Cho H-y. Effect of posterior pelvic tilt taping on pelvic inclination, muscle strength, and gait ability in stroke patients: a randomized controlled study. Journal of Clinical Medicine. 2021;10(11):2381. [DOI:10.3390/jcm10112381] [PMID] []
3. Been E, Barash A, Pessah H, Peleg S. A new look at the geometry of the lumbar spine. Spine. 2010;35(20):E1014-E7. [DOI:10.1097/BRS.0b013e3181ddd433] [PMID]
4. Norasteh A, Hajihosseini E, Emami S, Mahmoudi H. Assessing thoracic and lumbar spinal curvature norm: a systematic review. Physical Treatments-Specific Physical Therapy Journal. 2019;9(4):183-92. [DOI:10.32598/ptj.9.4.183]
5. Rohmani A, Shafie MS, Nor FM. Sex estimation using the human vertebra: a systematic review. Egyptian Journal of Forensic Sciences. 2021;11(1):1-15. [DOI:10.1186/s41935-021-00238-2]
6. Roussouly P, Nnadi C. Sagittal plane deformity: an overview of interpretation and management. European spine journal. 2010;19:1824-36. [DOI:10.1007/s00586-010-1476-9] [PMID] []
7. Rezaee R, Khayami M, Ghalavand A, Noroozi S, Taleshi M, Nersi S. The effect of fatigue due to exhausting running on static and dynamic balance in women with hyperlordosis. Jundishapur Scientific Medical Journal. 2022;20:664-79.
8. Dimitrijević V, Šćepanović T, Milankov V, Milankov M, Drid P. Effects of corrective exercises on lumbar lordotic angle correction: a systematic review and meta-analysis. International Journal of Environmental Research and Public Health. 2022;19(8):4906. [DOI:10.3390/ijerph19084906] [PMID] []
9. Pano-Rodriguez A, Beltran-Garrido JV, Hernández-González V, Reverter-Masia J. Effects of whole-body electromyostimulation on health and performance: A systematic review. BMC complementary and alternative medicine. 2019;19:1-14. [DOI:10.1186/s12906-019-2485-9] [PMID] []
10. Von Hertzen L, Beutler B, Bienenstock J, Blaser M, Cani PD, Eriksson J, et al. Helsinki alert of biodiversity and health. Annals of medicine. 2015;47(3):218-25. [DOI:10.3109/07853890.2015.1010226] [PMID]
11. Coghlan S, Crowe L, McCarthyPersson U, Minogue C, Caulfield B, editors. Electrical muscle stimulation for deep stabilizing muscles in abdominal wall. 2008 30th Annual International Conference of the IEEE Engineering in Medicine and Biology Society; 2008: IEEE. [DOI:10.1109/IEMBS.2008.4649773] [PMID]
12. Gerovasili V, Stefanidis K, Vitzilaios K, Karatzanos E, Politis P, Koroneos A, et al. Electrical muscle stimulation preserves the muscle mass of critically ill patients: a randomized study. Critical care. 2009;13:1-8. [DOI:10.1186/cc8123] [PMID] []
13. Gardner A, Berryman F, Pynsent P. The development of kyphosis and lordosis in the growing spine. Spine. 2018;43(19):E1109-E15. [DOI:10.1097/BRS.0000000000002654] [PMID]
14. Ericksen H, Gribble PA. Sex differences, hormone fluctuations, ankle stability, and dynamic postural control. Journal of athletic training. 2012;47(2):143-8. [DOI:10.4085/1062-6050-47.2.143] [PMID] []
15. Farhadi MHI, Seidi F, Minoonejad H, Thomas AC. Differences in gluteal and quadriceps muscle activation among adults with and without lumbar hyperlordosis. Journal of sport rehabilitation. 2020;29(8):1100-5. [DOI:10.1123/jsr.2019-0112] [PMID]
16. Kemmler W, Teschler M, Weißenfels A, Bebenek M, Fröhlich M, Kohl M, von Stengel S. Effects of whole-body electromyostimulation versus high-intensity resistance exercise on body composition and strength: a randomized controlled study. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine. 2016;2016. [DOI:10.1155/2016/9236809] [PMID] []
17. Michnik R, ZadoŃ H, Nowakowska-Lipiec K, Jochymczyk-WoŹniak K, MyŚliwiec A, Mitas AW. The effect of the pelvis position in the sagittal plane on loads in the human musculoskeletal system. Acta Bioeng Biomech. 2020;22(3):33-42. [DOI:10.37190/ABB-01606-2020-02] [PMID]
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
تماس با ما
فصلنامه بیومکانیک ورزشی
همدان،شهرک مدنی، بلوار امام خمینی(ره)، بلوار پروفسور موسیوند، مجتمع دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان، معاونت پژوهش و فناوری، دفتر مجلات علمی
صندوق پستی: 734
تلفن دفتر نشریه: 08134494042
وب‌سایت: http://biomechanics.iauh.ac.ir
ایمیل: sportbiomechanics@iauh.ac.ir
