سردبیر محترم مجله بیومکانیک همدان
آسیب رباط صلیبی قدامی (ACL)، یکی از شایع‌ترین آسیب‌های زانو است که اغلب نیاز به جراحی بازسازی دارد. انتخاب نوع گرفت (پیوند) در این جراحی تأثیر چشمگیری بر نتایج عملکردی، میزان عوارض و بازگشت به فعالیت دارد. انواع رایج گرفت‌های مورد استفاده شامل گرفت اتوگرفت (از خود بیمار)، آلوگرفت (از اهداکننده) و گرفت‌های مصنوعی هستند (1). در این نامه، به بررسی مزایا و معایب انواع گرفت ها می‌پردازیم:
الف) اتوگرفت (تاندون همسترینگ یا پاتلار): از مزایا اتوگرفت می توان به کاهش خطر انتقال بیماری، سازگاری زیستی بالاتر، اشاره نمود. درحالی‌که درد محل برداشت گرفت و ضعف عضلانی در تاندون همسترینگ یا مشکلات زانو در برداشت پاتلار از معایب این روش محسوب می گردد. ب) آلوگرفت: روشی که منجر به کاهش زمان جراحی و عدم نیاز به برداشت گرفت شده و راه حلی مناسبی برای بیماران با آسیب‌های چندگانه است. از معایب این نوع پیوند می توان به احتمال انتقال بیماری و افزایش ریسک ضعف پیوند به دلیل پردازش حرارتی یا شیمیایی اشاره نمود. ج) گرفت‌های مصنوعی: این نوع پیوند روش نوین در جراحی محسوب می گردد که عدم نیاز به برداشت بافت از بدن و بازیابی سریع‌تر را شامل می شود. از معایب آن می توان به خطر خرابی مکانیکی یا التهاب و کاربرد محدود در بیماران با فعالیت‌های شدید اشاره نمود. هر نوع گرفت بسته به شرایط بیمار، سطح فعالیت و ترجیح جراح انتخاب می‌شود. چراکه هر پیوندی حتی به لحاظ سفتی و ماهیت افرادی که تحت جراحی قرار می گیرند متفاوت است (2). برای مثال بازسازی آسیب رباط صلیبی قدامی (ACL)، با استفاده از پیوند همسترینگ به دلیل مزایای بیومکانیکی و بیولوژیکی آن به یک عمل استاندارد در جراحی ارتوپدی تبدیل شده است. این روش عوارض ناحیه اهداکننده را کاهش می دهد و نتایج طولانی مدت رضایت بخشی را برای بیماران ارائه می دهد. با این حال، پیشرفت‌های اخیر در تکنیک‌های جراحی، روش‌های تثبیت پیوند و پروتکل‌های توان‌بخشی پس از عمل، نیاز به ارزیابی مجدد این رویکرد به‌طور گسترده اتخاذ شده دارد. بااین‌حال، اولاً، درحالی‌که پیوند همسترینگ به دلیل حداقل تأثیرشان بر مکانیسم‌های اکستنسور ترجیح داده می‌شود، نگرانی‌ها در مورد کمبود قدرت همسترینگ بعد از عمل و خطرات احتمالی آسیب مجدد باقی می‌ماند (3). مطالعات اخیر نشان می‌دهد که برنامه‌های توان‌بخشی متناسب با تمرکز بر تقویت عضلات همسترینگ می‌تواند این خطرات را کاهش داده و هم بهبود عملکردی و هم دوام پیوند را افزایش دهد (1، 2). ثانیاً، نوآوری های اخیر در تکنیک های تثبیت پیوند، از جمله دستگاه های حلقه قابل تنظیم، پایداری پیوند را بهبود بخشیده و احتمال گشاد شدن تونل را کاهش داده است. این پیشرفت‌ها، همراه با تکنیک‌های جراحی دقیق مانند بازسازی آناتومیک ACL، امکان تکرار بهتر بیومکانیک رباط‌های بومی را فراهم می‌کند و به‌طور بالقوه منجر به نتایج بهتر می‌شود (3، 4).
درنهایت، می‌خواهیم توجه را به نقش عوامل خاص بیمار، مانند سن، سطح فعالیت و شرایط مفصلی از قبل موجود در تعیین انتخاب بهینه پیوند جلب کنیم. مطالعات مقایسه‌ای بین همسترینگ و سایر انواع پیوند، مانند تاندون کشکک یا تاندون چهار سر ران، اهمیت برنامه ریزی درمانی فردی را برای دستیابی به نتایج مطلوب برجسته می کند. در نتیجه، درحالی‌که استفاده از پیوند همسترینگ سنگ بنای بازسازی ACL است، تحقیقات و پیشرفت‌های مداوم در تکنیک‌های جراحی فرصت‌هایی را برای بهبود بیشتر نتایج بیمار ارائه می‌دهد. لذا به همه علاقمندان و پژوهشگران حوزه توان‌بخشی زانو پیشنهاد می شود اثرات انواع گرفت ها را با سنجش دقیق وضعیت بدنی بیماران بسته به سن، جنس، ویژگی‌های آنتروپومتریکی، سطح فعالیت بدنی و مدت زمان توان‌بخشی مورد بررسی قرار دهند. چراکه یکی از چالش‌های عمده در جراحی رباط صلیبی قدامی که هنوز به‌طور کامل حل نشده، بازسازی یا ترمیم رباط با حفظ عملکرد طبیعی و کاهش خطر آرتروز زانو در بلندمدت است. در ادامه چالش های مناسبی برای شروع کارهای تحقیقاتی پژوهشگران ارائه شده است.
چالش‌ها:
1. تطابق مکانیکی و زیستی گرفت با رباط طبیعی:
رباط صلیبی قدامی یک ساختار پیچیده با خصوصیات مکانیکی و زیستی منحصر به فرد است. هیچ‌کدام از انواع گرفت‌ها، چه اتوگرافت، چه آلوگرافت و چه گرفت‌های مصنوعی، نمی‌توانند به‌طور کامل عملکرد و ساختار طبیعی رباط را بازسازی کنند.
رباط طبیعی دارای حسگرهای مکانیکی (پروپریوسپشن) است که نقش مهمی در حفظ ثبات و عملکرد زانو دارند. گرفت‌های فعلی نمی‌توانند این حسگرها را بازسازی کنند.
2. آسیب‌های ثانویه و آرتروز:
حتی پس از جراحی موفقیت‌آمیز، بسیاری از بیماران در طولانی‌مدت دچار آرتروز زانو می‌شوند. علت این امر هنوز به‌طور کامل مشخص نیست، اما تئوری‌هایی مانند تغییر در بارگذاری زانو، جبران نادرست حرکات و ناکارآمدی گرفت مطرح هستند.
3. ریسک پارگی مجدد و دوام پیوند:
برخی بیماران، به‌ویژه ورزشکاران حرفه‌ای، پس از بازگشت به فعالیت‌های شدید دچار پارگی مجدد رباط می‌شوند. انتخاب بهترین نوع گرفت و تکنیک جراحی که دوام بیشتری داشته باشد، همچنان چالشی جدی است.
4. بهینه‌سازی فرآیند ترمیم و بهبود:
فرآیند بازسازی رباط با گرفت نیازمند رشد سلول‌ها و عروق در ساختار جدید است. تحقیقات روی موادی که این فرآیند را تسهیل کنند (مانند فاکتورهای رشد یا مهندسی بافت) در مراحل ابتدایی است و هنوز نتایج کاملاً کاربردی ندارند.
چرا این چالش‌ها حل نشده است؟
1- رباط صلیبی ساختاری چندوجهی است که به‌صورت مکانیکی و زیستی عمل می‌کند. تاکنون علم نتوانسته گرفت‌هایی تولید کند که تمامی این ویژگی‌ها را شبیه‌سازی کند. 2- فرآیندهای بلندمدت (مانند آرتروز) به عوامل زیادی وابسته هستند و نیاز به پژوهش‌های طولانی‌مدت برای یافتن علت دقیق دارند. 3- بازگشت به ورزش و جلوگیری از آسیب مجدد موضوعی پیچیده است که به تکنیک جراحی، توان‌بخشی و ویژگی‌های فردی بیمار بستگی دارد.
راه‌حل‌ها و پیشنهاد‌ها:
پیشرفت در مهندسی بافت و استفاده از بیومتریال‌ها برای ساخت گرفت‌هایی نزدیک به ساختار طبیعی رباط.
تقویت گرفت‌ها با استفاده از فاکتورهای رشد و ژن‌درمانی برای بهبود ترمیم.
طراحی تکنیک‌های جراحی جدید برای بازسازی دقیق‌تر.
استفاده از هوش مصنوعی برای پیش‌بینی عوامل خطر آرتروز و پارگی مجدد.
نتیجه گیری نهایی
این چالش‌ها نشان‌دهنده پیچیدگی بازسازی رباط صلیبی است و فرصت‌های زیادی برای تحقیقات آینده فراهم می‌کند. مرور انواع پیوندهای مورد استفاده در بازسازی ACL نشان می‌دهد که هیچ‌کدام از روش‌های موجود به‌طور کامل قادر به بازگرداندن ساختار و عملکرد طبیعی رباط نیستند. در انتخاب نوع پیوند، عواملی مانند سطح فعالیت بیمار، میزان سازگاری بیولوژیکی و دوام در برابر پارگی مجدد نقش کلیدی دارند.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مقاله از نوع نامه به سردبیر است و مستقیماً از هیچ نمونه انسانی یا حیوانی در آن استفاده نشده است.
حامی مالی
این پژوهش هیچ‌گونه کمک مالی از سازمان‌های دولتی، خصوصی و غیرانتفاعی دریافت نکرده است.
مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در طراحی، اجرا و نگارش همه بخش‌های پژوهش حاضر مشارکت داشته اند.
تعارض
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.