دوره 12، شماره 1 - ( 3-1405 )
جلد 12 شماره 1 صفحات 50-36 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Ghasemi S, Shahrjerdi S, Kkalantari F. The Effect of Swedish Massage on Ergonomic Risk Factors and Occupational Range of Motion in Hairdressers with Musculoskeletal Disorders. J Sport Biomech 2026; 12 (1) :36-50
URL: http://biomechanics.iauh.ac.ir/article-1-426-fa.html
URL: http://biomechanics.iauh.ac.ir/article-1-426-fa.html
قاسمی صفورا، شهرجردی شهناز، کلانتری فاطمه. تأثیر ماساژ سوئدی بر ریسک فاکتورهای ارگونومیکی و دامنه حرکتی شغلی آرایشگران مبتلا به اختلالات اسکلتی عضلانی. مجله بیومکانیک ورزشی. 1405; 12 (1) :36-50
صفورا قاسمی*1 
، شهناز شهرجردی2 ، فاطمه کلانتری2
، شهناز شهرجردی2 ، فاطمه کلانتری2
1- گروه مهندسی پزشکی، دانشکده مهندسی پزشکی و مکانیک، دانشگاه صنعتی همدان، همدان، ایران.
2- گروه فیزیولوژی و آسیب‌شناسی ورزشی، دانشکده علوم ورزشی، دانشگاه اراک، اراک، ایران.
2- گروه فیزیولوژی و آسیب‌شناسی ورزشی، دانشکده علوم ورزشی، دانشگاه اراک، اراک، ایران.
متن کامل [PDF 2056 kb]
(58 دریافت)
| چکیده (HTML) (222 مشاهده)
متن کامل: (26 مشاهده)
مقدمه
اختلالات اسکلتی عضلانی مرتبط با کار (WMSDs ) از عوامل اصلی کاهش بهره‌وری، افت کیفیت زندگی و ایجاد ناتوانی‌های مزمن در مشاغلی با حرکات تکراری و وضعیت‌های ایستایی طولانی‌مدت هستند (1). طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت، این اختلالات بیش از ۱۷ درصد ناتوانی‌های شغلی را در سطح جهانی شامل می‌شوند (2). در ایران نیز بر اساس گزارش های وزارت بهداشت، بیش از ۴۰ درصد شکایات شغلی به دردهای مزمن اسکلتی عضلانی مربوط است (3). از منظر بیومکانیکی، فعالیت‌های یکنواخت، پاسچرهای غیر ارگونومیک مزمن و اعمال بارهای مکانیکی تجمعی، زمینه‌ساز آسیب‌هایی نظیر سندرم استفاده‌ی بیش‌ازحد هستند که به‌تدریج موجب درد، التهاب بافتی، محدودیت عملکردی و کاهش دامنه‌ی حرکتی مفاصل می‌گردند (4).
حرفه‌ی آرایشگری به‌واسطه‌ی وضعیت‌های ایستا، حرکات مکرر اندام فوقانی، خم‌شدگی‌های گردنی و فشار مزمن بر عضلات و مفاصل، یکی از مشاغل پر ریسک در ابتلا به WMSDs محسوب می‌شود. پژوهشی در ایران شیوع قابل‌توجه سندرم تونل کارپال را در میان آرایشگران مرد شهر بجنورد گزارش کرده که با سابقه فعالیت طولانی‌مدت مرتبط است (5). طی سال‌های اخیر، ماساژ درمانی به‌عنوان روشی کاربردی، کم‌هزینه و ایمن برای کاهش دردهای مزمن و ارتقاء عملکرد حرکتی مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. ماساژ سوئدی، به‌ویژه به‌دلیل ساختار علمی، تکنیک‌های استاندارد و قابلیت اجرا در محیط‌های کاری، جایگاه ویژه‌ای در مداخلات توان‌بخشی یافته است. این ماساژ شامل تکنیک‌هایی است که با اعمال فشار ریتمیک و کنترل‌شده بر بافت‌های نرم، موجب افزایش گردش خون، کاهش تنش عضلانی و تحریک گیرنده‌های مکانیکی پوست می‌شود (6).
پژوهش‌ها نشان می‌دهند که ماساژ سوئدی ۴۵ دقیقه‌ای باعث افزایش سروتونین، کاهش کورتیزول و ارتقاء فعالیت سیستم عصبی پاراسمپاتیک شود که منجر به بهبود خلق، کاهش اضطراب و افزایش حس عمقی عضلات می‌گردد (7). مطالعات اخیر نشان دادند که مداخلات ارگونومیکی چندبعدی، شامل آموزش، اصلاح ابزار و تنظیم رفتار کاری، در کاهش شاخص‌های ارزیابی درد و ریسک فاکتورها در نُه ناحیه بدنی مؤثرتر از رویکردهای تک‌بعدی عمل کرده‌اند (8). عملکرد حرکتی در حرفه‌هایی نظیر آرایشگری بر پایه‌ی هماهنگی عصبی عضلانی، قدرت ایستا، تعادل بدنی و انعطاف‌پذیری مفصلی بنا شده است. اختلال در هر یک از این ابعاد می‌تواند موجب افت کارایی، افزایش خطر آسیب‌های اسکلتی عضلانی و کاهش رضایت شغلی شود. آنچه برای ارزیابی واقعی در محیط‌های کاری اهمیت دارد، دامنه‌ی حرکتی شغلی است؛ یعنی میزان حرکتی که فرد بتواند در طول وظایف عملیاتی خود با کم‌ترین محدودیت، درد یا جبر حرکتی انجام دهد. این دامنه با تست‌های بالینی غیرفعال متفاوت بوده و نمایانگر توانایی عضلانی مفصلی در انجام وظایف تخصصی و تکراری است.
با وجود شواهد گسترده در جمعیت عمومی، بررسی اثربخشی ماساژ سوئدی در گروه‌های شغلی خاص مانند آرایشگران، به‌ویژه با تمرکز بر شاخص‌های بیومکانیکی و ارگونومیکی در محیط کار هنوز محدود است (9, 10). از آن‌جا که ویژگی‌های محیطی و الگوهای حرکتی حرفه‌ی آرایشگری با سایر مشاغل متفاوت است، نتایج مطالعات عمومی قابل تعمیم مستقیم به این جمعیت نیستند؛ بنابراین مطالعه‌ی حاضر با بهره‌گیری از ابزارهای چندگانه و طراحی مداخله‌ای ساختارمند، به بررسی تأثیر ۵ هفته ماساژ سوئدی بر شاخص‌های ارگونومیکی و عملکرد حرکتی آرایشگران مبتلا به WMSDs می‌پردازد.
روش شناسی
آزمودنی ها
مطالعه‌ی حاضر به‌صورت نیمه‌تجربی با طراحی پیش‌آزمون-پس‌آزمون و در قالب دو گروه موازی (تجربی و کنترل) با رویکرد کاربردی انجام شد. جامعه آماری شامل زنان آرایشگر شهر اراک بود که مبتلا به اختلالات اسکلتی عضلانی مرتبط با فعالیت‌های شغلی بودند. نمونه‌گیری به‌صورت هدفمند انجام شد و حجم نمونه با استفاده از نرم‌افزار جی پاور و بر اساس اندازه اثر 80/0، سطح معنی‌داری 05/0 و توان آزمون 80/0 برای آزمون تی مستقل، تعداد ۴۲ نفر (۲۱ نفر در هر گروه) تعیین گردید (11). اطلاعات دموگرافیک شرکت‌کنندگان شامل سن، قد، وزن، شاخص توده بدنی (BMI )، سابقه کاری و حوزه تخصصی در حرفه آرایشگری بود که با استفاده از پرسش‌نامه استاندارد جمع‌آوری شد. به‌منظور کنترل اثرات مداخله، کلیه ارزیابی‌ها در دو مرحله، پیش از آغاز مداخله ماساژ سوئدی و پس از پایان آن (۱۰ جلسه طی ۵ هفته)، توسط یک ارزیاب آموزش‌دیده و ثابت در شرایط محیطی کنترل‌شده انجام گرفت. گروه تجربی تحت مداخله‌ی ماساژ سوئدی استاندارد قرار گرفتند، درحالی‌که گروه کنترل هیچ‌گونه مداخله-ای دریافت نکردند. معیارهای ورود؛ شامل زنان آرایشگر فعال در حوزه خدمات مو، با دامنه سنی ۲۵ تا ۳۵ سال، بدون سابقه جراحی اندام‌ها و فاقد بیماری‌های پوستی و اختلالات روماتیسمی بودند. معیارهای خروج؛ شامل بروز مشکلات پوستی یا جراحی ناگهانی در طول مطالعه و عدم رضایت برای ادامه همکاری بود. پیش از آغاز مراحل اجرایی، کلیه شرکت‌کنندگان با روند پژوهش، شرایط اجرا، خطرات احتمالی و حقوق اخلاقی خود آشنا شدند و پس از دریافت توضیحات، فرم رضایت‌نامه آگاهانه را امضا کردند. این پژوهش در مرکز ثبت کارآزمایی بالینی ایران با کد IRCT20230619058540N1 و کد اخلاق IR.ARAKU.REC.1402.012 ثبت شده است.
ابزار و روش اجرا
برای ارزیابی ریسک فاکتورهای ارگونومیکی، از چک‌لیست ارزیابی سریع تمام بدن (ربا ) استفاده شد. این ابزار یکی از روش‌های معتبر بین‌المللی برای تحلیل پاسچرهای کاری و شناسایی خطر ابتلا به اختلالات اسکلتی عضلانی مرتبط با کار محسوب می‌شود که پایایی آن در محدوده 75/0 تا 85/0 گزارش شده است (12). ربا با بررسی وضعیت تنه، گردن، اندام‌های فوقانی و تحتانی، میزان اعمال نیرو، نوع فعالیت و نحوه تعامل اندام‌ها با ابزار کار، نمره‌ای عددی تولید می‌کند که سطح خطر ارگونومیکی را مشخص می‌سازد، نمره نهایی ربا در بازه ۱ تا ۱۵ قرار دارد (13).
سنجش ناراحتی‌های اسکلتی عضلانی، با پرسش‌نامه کرنل ارزیابی شد. این ابزار یکی از پرسش‌نامه‌های معتبر در بررسی شیوع اختلالات اسکلتی عضلانی در محیط‌های کاری می باشد. کرنل سه شاخص اصلی را برای هر یک از ۲۰ ناحیه بدن (از جمله گردن، شانه‌ها، پشت، بازوها، کمر، ساعدها، مچ‌ها، لگن، ران‌ها، زانوها، ساق‌ها و مچ پا) ارزیابی می‌کند: فراوانی ناراحتی (۰ تا ۱۰)، شدت ناراحتی (۱ تا ۳) و تأثیر ناراحتی بر عملکرد کاری (۱ تا ۳). نمره نهایی هر ناحیه از ضرب سه شاخص فوق محاسبه می‌شود و در بازه‌ای بین ۰ تا ۹۰ قرار می‌گیرد (14). در نسخه فارسی این ابزار که توسط عفیفه‌زاده کاشانی و همکاران (1389) اعتبارسنجی شده، ضریب آلفای کرونباخ کلی برابر با 986/0 گزارش شده است که نشان‌دهنده پایایی بسیار مطلوب آن در جمعیت ایرانی است (15). برای سنجش دامنه حرکتی مفاصل در فعالیت‌های شغلی، از گونیامتر استفاده شد. این ابزار یکی از روش‌های ساده و کاربردی برای اندازه‌گیری زوایای مفصلی است. دامنه حرکتی مفاصل گردن، تنه، بازو، ساعد، مچ دست و زانو در حین انجام فعالیت‌های شغلی آرایشگران مورد ارزیابی قرار گرفت. گونیامتر به‌عنوان ابزار مرجع در مطالعات بالینی و ارگونومیکی، دارای اعتبار ساختاری و پایایی درون‌سنج و بین‌سنجی بالا (98/0-95/0=ICC) است (16).
پروتکل مداخله
مداخله شامل اجرای ده جلسه ماساژ سوئدی طی پنج هفته (دو جلسه در هفته) بود. مدت‌زمان هر جلسه متناسب با شدت ناراحتی‌های اسکلتی عضلانی شرکت‌کنندگان بین ۳۰ تا ۶۰ دقیقه تنظیم شد. در جلسات ۳۰ دقیقه‌ای، حدود ۱۵ دقیقه به اندام تحتانی (ساق، مچ پا، پا، ران، لگن، باسن) و ۱۲–۱۵ دقیقه به اندام فوقانی (کمر، گردن، سر و سینه) اختصاص یافت. در جلسات ۶۰ دقیقه‌ای،30-5/27 دقیقه به اندام تحتانی و 24-15 دقیقه به اندام فوقانی اختصاص داده شد (17). تکنیک‌های ماساژ شامل موارد زیر بود: افلوراژ ، با هدف افزایش جریان خون و آماده‌سازی بافت برای ماساژ عمقی. پتریساژ ، برای تحریک عضلانی و بهبود متابولیسم بافت نرم. کامپرشن ، با هدف رفع تنش‌های موضعی و آزادسازی عضلانی. فریکشن ، جهت کشش کلاژن، کاهش محدودیت‌های فاشیایی و اصلاح الگوهای حرکتی بافت‌های عمقی. ضربه‌ای ، برای تحریک عصبی عضلانی، افزایش آگاهی حسی و کاهش تنش. تکنیک‌های تکمیلی برای آزادسازی بافت‌های محدود و تکنیک‌های عصبی عضلانی به‌منظور افزایش طول عضلات کوتاه‌شده، متعادل‌سازی عضلات متقابل و کاهش هیپرتونیسیته (18). تمامی جلسات توسط درمان‌گر آموزش‌دیده اجرا شد و هدف از مداخله، کاهش درد، بهبود دامنه حرکتی مفاصل و ارتقاء الگوی بدنی در محیط آرایشگری بود.
تحلیل آماری
برای تحلیل داده‌ها، از آمار توصیفی شامل میانگین و انحراف معیار و آمار استنباطی شامل آزمون شاپیرو ویلک جهت بررسی نرمال بودن داده‌ها، آزمون لِون برای بررسی همگنی واریانس، آزمون تی مستقل یا یو من ویتنی برای مقایسه‌های بین‌گروهی و آزمون تی همبسته یا ویلکاکسون برای مقایسه‌های درون‌گروهی استفاده شد. کلیه تحلیل‌ها با نرم‌افزار SPSS نسخه 25 و در سطح معنی‌داری 05/0≥p انجام شد.
نتایج
اطلاعات دموگرافیک آزمودنی ها در جدول 1 گزارش شده است. با توجه به نتایج جدول 1 هیچ‌گونه تفاوت معنی داری بین گروهی در شاخص های توصیفی و تن سنجی آزمودنی ها مشاهده نشد؛ بنابراین گروه های پژوهش از این لحاظ همگن می باشند (0.05˃p).
اختلالات اسکلتی عضلانی مرتبط با کار (WMSDs ) از عوامل اصلی کاهش بهره‌وری، افت کیفیت زندگی و ایجاد ناتوانی‌های مزمن در مشاغلی با حرکات تکراری و وضعیت‌های ایستایی طولانی‌مدت هستند (1). طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت، این اختلالات بیش از ۱۷ درصد ناتوانی‌های شغلی را در سطح جهانی شامل می‌شوند (2). در ایران نیز بر اساس گزارش های وزارت بهداشت، بیش از ۴۰ درصد شکایات شغلی به دردهای مزمن اسکلتی عضلانی مربوط است (3). از منظر بیومکانیکی، فعالیت‌های یکنواخت، پاسچرهای غیر ارگونومیک مزمن و اعمال بارهای مکانیکی تجمعی، زمینه‌ساز آسیب‌هایی نظیر سندرم استفاده‌ی بیش‌ازحد هستند که به‌تدریج موجب درد، التهاب بافتی، محدودیت عملکردی و کاهش دامنه‌ی حرکتی مفاصل می‌گردند (4).
حرفه‌ی آرایشگری به‌واسطه‌ی وضعیت‌های ایستا، حرکات مکرر اندام فوقانی، خم‌شدگی‌های گردنی و فشار مزمن بر عضلات و مفاصل، یکی از مشاغل پر ریسک در ابتلا به WMSDs محسوب می‌شود. پژوهشی در ایران شیوع قابل‌توجه سندرم تونل کارپال را در میان آرایشگران مرد شهر بجنورد گزارش کرده که با سابقه فعالیت طولانی‌مدت مرتبط است (5). طی سال‌های اخیر، ماساژ درمانی به‌عنوان روشی کاربردی، کم‌هزینه و ایمن برای کاهش دردهای مزمن و ارتقاء عملکرد حرکتی مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. ماساژ سوئدی، به‌ویژه به‌دلیل ساختار علمی، تکنیک‌های استاندارد و قابلیت اجرا در محیط‌های کاری، جایگاه ویژه‌ای در مداخلات توان‌بخشی یافته است. این ماساژ شامل تکنیک‌هایی است که با اعمال فشار ریتمیک و کنترل‌شده بر بافت‌های نرم، موجب افزایش گردش خون، کاهش تنش عضلانی و تحریک گیرنده‌های مکانیکی پوست می‌شود (6).
پژوهش‌ها نشان می‌دهند که ماساژ سوئدی ۴۵ دقیقه‌ای باعث افزایش سروتونین، کاهش کورتیزول و ارتقاء فعالیت سیستم عصبی پاراسمپاتیک شود که منجر به بهبود خلق، کاهش اضطراب و افزایش حس عمقی عضلات می‌گردد (7). مطالعات اخیر نشان دادند که مداخلات ارگونومیکی چندبعدی، شامل آموزش، اصلاح ابزار و تنظیم رفتار کاری، در کاهش شاخص‌های ارزیابی درد و ریسک فاکتورها در نُه ناحیه بدنی مؤثرتر از رویکردهای تک‌بعدی عمل کرده‌اند (8). عملکرد حرکتی در حرفه‌هایی نظیر آرایشگری بر پایه‌ی هماهنگی عصبی عضلانی، قدرت ایستا، تعادل بدنی و انعطاف‌پذیری مفصلی بنا شده است. اختلال در هر یک از این ابعاد می‌تواند موجب افت کارایی، افزایش خطر آسیب‌های اسکلتی عضلانی و کاهش رضایت شغلی شود. آنچه برای ارزیابی واقعی در محیط‌های کاری اهمیت دارد، دامنه‌ی حرکتی شغلی است؛ یعنی میزان حرکتی که فرد بتواند در طول وظایف عملیاتی خود با کم‌ترین محدودیت، درد یا جبر حرکتی انجام دهد. این دامنه با تست‌های بالینی غیرفعال متفاوت بوده و نمایانگر توانایی عضلانی مفصلی در انجام وظایف تخصصی و تکراری است.
با وجود شواهد گسترده در جمعیت عمومی، بررسی اثربخشی ماساژ سوئدی در گروه‌های شغلی خاص مانند آرایشگران، به‌ویژه با تمرکز بر شاخص‌های بیومکانیکی و ارگونومیکی در محیط کار هنوز محدود است (9, 10). از آن‌جا که ویژگی‌های محیطی و الگوهای حرکتی حرفه‌ی آرایشگری با سایر مشاغل متفاوت است، نتایج مطالعات عمومی قابل تعمیم مستقیم به این جمعیت نیستند؛ بنابراین مطالعه‌ی حاضر با بهره‌گیری از ابزارهای چندگانه و طراحی مداخله‌ای ساختارمند، به بررسی تأثیر ۵ هفته ماساژ سوئدی بر شاخص‌های ارگونومیکی و عملکرد حرکتی آرایشگران مبتلا به WMSDs می‌پردازد.
روش شناسی
آزمودنی ها
مطالعه‌ی حاضر به‌صورت نیمه‌تجربی با طراحی پیش‌آزمون-پس‌آزمون و در قالب دو گروه موازی (تجربی و کنترل) با رویکرد کاربردی انجام شد. جامعه آماری شامل زنان آرایشگر شهر اراک بود که مبتلا به اختلالات اسکلتی عضلانی مرتبط با فعالیت‌های شغلی بودند. نمونه‌گیری به‌صورت هدفمند انجام شد و حجم نمونه با استفاده از نرم‌افزار جی پاور و بر اساس اندازه اثر 80/0، سطح معنی‌داری 05/0 و توان آزمون 80/0 برای آزمون تی مستقل، تعداد ۴۲ نفر (۲۱ نفر در هر گروه) تعیین گردید (11). اطلاعات دموگرافیک شرکت‌کنندگان شامل سن، قد، وزن، شاخص توده بدنی (BMI )، سابقه کاری و حوزه تخصصی در حرفه آرایشگری بود که با استفاده از پرسش‌نامه استاندارد جمع‌آوری شد. به‌منظور کنترل اثرات مداخله، کلیه ارزیابی‌ها در دو مرحله، پیش از آغاز مداخله ماساژ سوئدی و پس از پایان آن (۱۰ جلسه طی ۵ هفته)، توسط یک ارزیاب آموزش‌دیده و ثابت در شرایط محیطی کنترل‌شده انجام گرفت. گروه تجربی تحت مداخله‌ی ماساژ سوئدی استاندارد قرار گرفتند، درحالی‌که گروه کنترل هیچ‌گونه مداخله-ای دریافت نکردند. معیارهای ورود؛ شامل زنان آرایشگر فعال در حوزه خدمات مو، با دامنه سنی ۲۵ تا ۳۵ سال، بدون سابقه جراحی اندام‌ها و فاقد بیماری‌های پوستی و اختلالات روماتیسمی بودند. معیارهای خروج؛ شامل بروز مشکلات پوستی یا جراحی ناگهانی در طول مطالعه و عدم رضایت برای ادامه همکاری بود. پیش از آغاز مراحل اجرایی، کلیه شرکت‌کنندگان با روند پژوهش، شرایط اجرا، خطرات احتمالی و حقوق اخلاقی خود آشنا شدند و پس از دریافت توضیحات، فرم رضایت‌نامه آگاهانه را امضا کردند. این پژوهش در مرکز ثبت کارآزمایی بالینی ایران با کد IRCT20230619058540N1 و کد اخلاق IR.ARAKU.REC.1402.012 ثبت شده است.
ابزار و روش اجرا
برای ارزیابی ریسک فاکتورهای ارگونومیکی، از چک‌لیست ارزیابی سریع تمام بدن (ربا ) استفاده شد. این ابزار یکی از روش‌های معتبر بین‌المللی برای تحلیل پاسچرهای کاری و شناسایی خطر ابتلا به اختلالات اسکلتی عضلانی مرتبط با کار محسوب می‌شود که پایایی آن در محدوده 75/0 تا 85/0 گزارش شده است (12). ربا با بررسی وضعیت تنه، گردن، اندام‌های فوقانی و تحتانی، میزان اعمال نیرو، نوع فعالیت و نحوه تعامل اندام‌ها با ابزار کار، نمره‌ای عددی تولید می‌کند که سطح خطر ارگونومیکی را مشخص می‌سازد، نمره نهایی ربا در بازه ۱ تا ۱۵ قرار دارد (13).
سنجش ناراحتی‌های اسکلتی عضلانی، با پرسش‌نامه کرنل ارزیابی شد. این ابزار یکی از پرسش‌نامه‌های معتبر در بررسی شیوع اختلالات اسکلتی عضلانی در محیط‌های کاری می باشد. کرنل سه شاخص اصلی را برای هر یک از ۲۰ ناحیه بدن (از جمله گردن، شانه‌ها، پشت، بازوها، کمر، ساعدها، مچ‌ها، لگن، ران‌ها، زانوها، ساق‌ها و مچ پا) ارزیابی می‌کند: فراوانی ناراحتی (۰ تا ۱۰)، شدت ناراحتی (۱ تا ۳) و تأثیر ناراحتی بر عملکرد کاری (۱ تا ۳). نمره نهایی هر ناحیه از ضرب سه شاخص فوق محاسبه می‌شود و در بازه‌ای بین ۰ تا ۹۰ قرار می‌گیرد (14). در نسخه فارسی این ابزار که توسط عفیفه‌زاده کاشانی و همکاران (1389) اعتبارسنجی شده، ضریب آلفای کرونباخ کلی برابر با 986/0 گزارش شده است که نشان‌دهنده پایایی بسیار مطلوب آن در جمعیت ایرانی است (15). برای سنجش دامنه حرکتی مفاصل در فعالیت‌های شغلی، از گونیامتر استفاده شد. این ابزار یکی از روش‌های ساده و کاربردی برای اندازه‌گیری زوایای مفصلی است. دامنه حرکتی مفاصل گردن، تنه، بازو، ساعد، مچ دست و زانو در حین انجام فعالیت‌های شغلی آرایشگران مورد ارزیابی قرار گرفت. گونیامتر به‌عنوان ابزار مرجع در مطالعات بالینی و ارگونومیکی، دارای اعتبار ساختاری و پایایی درون‌سنج و بین‌سنجی بالا (98/0-95/0=ICC) است (16).
پروتکل مداخله
مداخله شامل اجرای ده جلسه ماساژ سوئدی طی پنج هفته (دو جلسه در هفته) بود. مدت‌زمان هر جلسه متناسب با شدت ناراحتی‌های اسکلتی عضلانی شرکت‌کنندگان بین ۳۰ تا ۶۰ دقیقه تنظیم شد. در جلسات ۳۰ دقیقه‌ای، حدود ۱۵ دقیقه به اندام تحتانی (ساق، مچ پا، پا، ران، لگن، باسن) و ۱۲–۱۵ دقیقه به اندام فوقانی (کمر، گردن، سر و سینه) اختصاص یافت. در جلسات ۶۰ دقیقه‌ای،30-5/27 دقیقه به اندام تحتانی و 24-15 دقیقه به اندام فوقانی اختصاص داده شد (17). تکنیک‌های ماساژ شامل موارد زیر بود: افلوراژ ، با هدف افزایش جریان خون و آماده‌سازی بافت برای ماساژ عمقی. پتریساژ ، برای تحریک عضلانی و بهبود متابولیسم بافت نرم. کامپرشن ، با هدف رفع تنش‌های موضعی و آزادسازی عضلانی. فریکشن ، جهت کشش کلاژن، کاهش محدودیت‌های فاشیایی و اصلاح الگوهای حرکتی بافت‌های عمقی. ضربه‌ای ، برای تحریک عصبی عضلانی، افزایش آگاهی حسی و کاهش تنش. تکنیک‌های تکمیلی برای آزادسازی بافت‌های محدود و تکنیک‌های عصبی عضلانی به‌منظور افزایش طول عضلات کوتاه‌شده، متعادل‌سازی عضلات متقابل و کاهش هیپرتونیسیته (18). تمامی جلسات توسط درمان‌گر آموزش‌دیده اجرا شد و هدف از مداخله، کاهش درد، بهبود دامنه حرکتی مفاصل و ارتقاء الگوی بدنی در محیط آرایشگری بود.
تحلیل آماری
برای تحلیل داده‌ها، از آمار توصیفی شامل میانگین و انحراف معیار و آمار استنباطی شامل آزمون شاپیرو ویلک جهت بررسی نرمال بودن داده‌ها، آزمون لِون برای بررسی همگنی واریانس، آزمون تی مستقل یا یو من ویتنی برای مقایسه‌های بین‌گروهی و آزمون تی همبسته یا ویلکاکسون برای مقایسه‌های درون‌گروهی استفاده شد. کلیه تحلیل‌ها با نرم‌افزار SPSS نسخه 25 و در سطح معنی‌داری 05/0≥p انجام شد.
نتایج
اطلاعات دموگرافیک آزمودنی ها در جدول 1 گزارش شده است. با توجه به نتایج جدول 1 هیچ‌گونه تفاوت معنی داری بین گروهی در شاخص های توصیفی و تن سنجی آزمودنی ها مشاهده نشد؛ بنابراین گروه های پژوهش از این لحاظ همگن می باشند (0.05˃p).
نتایج آزمون آنالیز یو من ویتنی جهت بررسی تفاوت های بین گروهی و آزمون ویلکاکسون جهت مقایسه های درون‌گروهی ریسک فاکتورهای ارگونومیکی در جدول 2 قابل مشاهده است. با توجه به نتایج جدول 2 تفاوت معنی‌دار بین گروهی (0.001 ≥p) در نمره ارگونومی مشاهده می شود. به‌این‌ترتیب که نمره ارگونومی در گروه تجربی کاهش معنی داری نسبت به گروه کنترل داشته است. مقایسه های درون‌گروهی نشان‌دهنده کاهش معنی دار نمره ارگونومی در گروه تجربی (0.001 ≥p) و افزایش معنی دار در گروه کنترل (0.008 =p) بود. نتایج آزمون تی مستقل و یو من ویتنی جهت بررسی تفاوت‌های بین گروهی و آزمون تی وابسته و ویلکاکسون جهت مقایسه های درون‌گروهی دامنه حرکتی شغلی در جدول 3 قابل مشاهده است. با توجه به نتایج جدول 3، تفاوت معنی دار بین گروهی (0.001 ≥p) در شش دامنه حرکتی شغلی گردن، تنه، زانو، شانه، ساعد و مچ دست مشاهده شد. به‌این‌ترتیب که دامنه های حرکتی شغلی در گروه تجربی کاهش معنی داری نسبت به گروه کنترل داشته است. مقایسه های درون‌گروهی نشان‌دهنده کاهش معنی دار دامنه های حرکتی شغلی در گروه تجربی (0.001 ≥p) بود. نتایج آزمون یو من ویتنی جهت بررسی تفاوت های بین گروهی و ویلکاکسون جهت مقایسه های درون‌گروهی اختلالات اسکلتی و عضلانی در جدول 4 قابل مشاهده است.
با توجه به نتایج جدول 4، تفاوت معنی دار بین گروهی در اختلالات اسکلتی عضلانی در تمامی نواحی مورد ارزیابی مشاهده می-شود. به‌این‌ترتیب که اختلالات اسکلتی عضلانی در گروه تجربی کاهش معنی داری نسبت به گروه کنترل داشته است (0.033 ≥p). مقایسه های درون‌گروهی نشان‌دهنده کاهش معنی دار کلیه نواحی مورد ارزیابی در گروه تجربی (0.007 ≥p) بود (شکل 1).
بحث
مطابق با اهداف پژوهش، یافته‌ها نشان دادند که ماساژ درمانی، به‌عنوان روشی عملی، ایمن و قابل اجرا در محیط‌های کاری، نقش مؤثری در ارتقاء سلامت اسکلتی عضلانی آرایشگران ایفا می‌کند. این اثرات در سه حوزه‌ی عملکردی مورد تحلیل قرار گرفتند. در محور نخست، اجرای ده جلسه ماساژ سوئدی منجر به کاهش معنادار شاخص‌های ارگونومیکی در آرایشگران زن شد. این کاهش بیانگر بهینه‌سازی الگوهای حرکتی، اصلاح پاسچرهای پرتنش و کاهش بار مکانیکی ناشی از فعالیت‌های شغلی مکرر است (19). مطالعه‌ی کاکیت (2022) با استفاده از ابزار ربا نشان داد که آرایشگری از جمله مشاغل با بالاترین سطح ریسک ارگونومیکی محسوب می‌شود، به‌ویژه در شرایط کاری طولانی‌مدت و بدون مداخلات اصلاحی (20). نتایج پژوهش حاضر با گزارش‌های کیتزینگ (2015)، بردشاو (2011) حاسان و بایومای (2015) نیز تطابق دارد (21-23).
در محور دوم، نتایج پژوهش حاضر نشان داد که دامنه حرکتی شغلی در آرایشگران هنگام انجام فعالیت‌های کاری، کاهش یافته است. یافته های پژوهش حاضر با نتایج بسیاری از مطالعات پیشین تفاوت دارد؛ چراکه در تحقیقات گذشته، اندازه‌گیری‌ها عمدتاً در شرایط ایستا و خارج از محیط کاری انجام شده‌اند (24-27). نگه‌داشتن بازوها در زاویه‌ای بیش از ۲۰ درجه برای مدت طولانی، یکی از عوامل اصلی بروز دردهای مزمن شانه در میان آرایشگران است (28). ارزیابی در حین انجام وظایف حرفه‌ای، به‌ویژه در محیط واقعی کار، می‌تواند یکی از عوامل مؤثر در کاهش دامنه حرکت مشاهده‌شده باشد. این کاهش احتمالاً بیانگر افزایش کنترل مفصلی، اصلاح الگوهای تنشی و بهبود هماهنگی بیومکانیکی در فعالیت‌های کاری پرتکرار باشد.
مطالعاتی که به بررسی ابزارهای ارگونومیک پرداخته‌اند نیز نتایج مشابهی را گزارش کرده‌اند؛ اسداللهی و همکاران (2017)، کاهش دامنه حرکت و ابداکشن مچ دست را در نتیجه بهبود طراحی ابزار گزارش کردند و بر این باور بودند که اصلاح خمیدگی قیچی به‌جای تحمیل خمش به مفصل، موجب بهبود پاسچر و کاهش فشارهای مکانیکی می‌شود (29). همچنین، در مطالعه‌ای دیگر، استفاده از قیچی‌های ارگونومیک در آرایشگری منجر به کاهش فلکشن و ابداکشن شست دست و حفظ وضعیت آناتومیکی مفاصل شد (30). این یافته‌ها نشان می‌دهند که طراحی بهینه ابزار می‌تواند موجب کاهش حرکات اضافی و سوق دادن الگوهای حرکتی به سمت وضعیت طبیعی مفاصل شود. اگرچه در پژوهش حاضر اصلاحی در ابزارهای کاری صورت نگرفته است، اما شباهت نتایج با مطالعات مبتنی بر ابزار ارگونومیک نشان‌دهنده آن است که عوامل محیطی و عملکردی نیز می‌توانند در بهبود الگوهای حرکتی نقش داشته باشند. به‌ویژه، کاهش دردهای اسکلتی‌عضلانی و دریافت مداخلاتی نظیر ماساژ درمانی، احتمالاً موجب حفظ بهتر پاسچر در حین انجام فعالیت‌های شغلی شده است و شرکت‌کنندگان با تجربه درد کمتر، تمایل بیشتری به حفظ وضعیت طبیعی مفاصل داشته و از حرکات غیرضروری اجتناب کرده‌اند.
در محور سوم، پس از مداخله‌ی ماساژ سوئدی، میزان اختلالات اسکلتی عضلانی در نواحی بیست‌گانه به‌طور قابل‌توجهی کاهش یافت. از منظر مکانیسم‌های زیستی، ماساژ با تحریک گیرنده‌های مکانیکی پوست، افزایش جریان خون موضعی، تنظیم سطح نوروترنسمیترهایی مانند سروتونین و تعدیل فعالیت سیستم عصبی سمپاتیک، منجر به کاهش درد، بهبود عملکرد عضلات و تسکین التهابات بافتی می‌شود (6). یافته‌های این مطالعه با نتایج پژوهش‌های هاسون و همکاران (2023) و مرور سیستماتیک بروتز و همکاران (2015) هم‌راستا هستند که اثربخشی ماساژ را در کاهش علائم WMSDs در مشاغل فیزیکی تأیید کرده‌اند (31, 32). در نهایت، اصل «کاهش فشار فیزیکی برابر با افزایش بهره‌وری» که توسط تیچائر (1978) در مبانی بیومکانیکی ارگونومی مطرح شده است، در نتایج این پژوهش نیز قابل مشاهده است. کاهش حرکات اضافی، حفظ وضعیت آناتومیکی مفاصل و بهبود پاسچر کاری همگی می‌توانند به ارتقاء کارایی، کاهش خستگی و بهبود سلامت شغلی در محیط‌های حرفه‌ای منجر شوند (33).
نتیجه گیری نهایی
یافته‌های این پژوهش با تکیه بر شواهد علمی و مطالعات تطبیقی نشان دادند که ماساژ درمانی می‌تواند به‌عنوان یک مداخله‌ی مؤثر، مقرون‌به‌صرفه و قابل اجرا در کاهش اختلالات اسکلتی عضلانی، اصلاح وضعیت‌های پر ریسک کاری و ارتقاء سلامت شغلی آرایشگران مورد استفاده قرار گیرد. هم‌سویی نتایج با مطالعات بین‌المللی، بیانگر قابلیت اجرایی بالای این روش در محیط‌های کاری است. برای افزایش اثربخشی و تعمیم‌پذیری این دستاوردها، پیشنهاد می‌شود در مطالعات آینده از نمونه‌های متنوع‌تری از نظر جنسیت، سن و سابقه‌ی شغلی استفاده شود. همچنین، به‌کارگیری ابزارهای تحلیل حرکتی پیشرفته، طراحی مطالعات طولی جهت بررسی پایداری اثرات و تلفیق ماساژ با تمرینات اصلاحی و آموزش‌های ارگونومیکی می‌تواند مسیر بهره‌گیری گسترده‌تر از این روش را هموار سازد. توجه به ابعاد روان‌شناختی مانند اضطراب شغلی و کیفیت زندگی کاری و بررسی هزینه اثربخشی این مداخله در چارچوب سیاست‌های سلامت سازمانی نیز می‌تواند به تدوین راهکارهایی پایدار و اثربخش در ارتقاء سلامت حرفه‌ای مشاغل پر ریسک منجر شود.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
تمامی اصول اخلاقی در این پژوهش رعایت شده است. همه شرکت‌کنندگان با رضایت کامل در مطالعه شرکت کردند و به آن ها اطمینان داده شد که تمام اطلاعات مربوط به آن ها محرمانه باقی خواهد ماند.
حامی مالی
این پژوهش هیچ‌گونه کمک مالی از سازمان های دولتی، خصوصی و غیرانتفاعی دریافت نکرده است.
مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در طراحی، اجرا و نگارش همه بخش های پژوهش حاضر مشارکت داشته اند.
تعارض
بنا بر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
مطابق با اهداف پژوهش، یافته‌ها نشان دادند که ماساژ درمانی، به‌عنوان روشی عملی، ایمن و قابل اجرا در محیط‌های کاری، نقش مؤثری در ارتقاء سلامت اسکلتی عضلانی آرایشگران ایفا می‌کند. این اثرات در سه حوزه‌ی عملکردی مورد تحلیل قرار گرفتند. در محور نخست، اجرای ده جلسه ماساژ سوئدی منجر به کاهش معنادار شاخص‌های ارگونومیکی در آرایشگران زن شد. این کاهش بیانگر بهینه‌سازی الگوهای حرکتی، اصلاح پاسچرهای پرتنش و کاهش بار مکانیکی ناشی از فعالیت‌های شغلی مکرر است (19). مطالعه‌ی کاکیت (2022) با استفاده از ابزار ربا نشان داد که آرایشگری از جمله مشاغل با بالاترین سطح ریسک ارگونومیکی محسوب می‌شود، به‌ویژه در شرایط کاری طولانی‌مدت و بدون مداخلات اصلاحی (20). نتایج پژوهش حاضر با گزارش‌های کیتزینگ (2015)، بردشاو (2011) حاسان و بایومای (2015) نیز تطابق دارد (21-23).
در محور دوم، نتایج پژوهش حاضر نشان داد که دامنه حرکتی شغلی در آرایشگران هنگام انجام فعالیت‌های کاری، کاهش یافته است. یافته های پژوهش حاضر با نتایج بسیاری از مطالعات پیشین تفاوت دارد؛ چراکه در تحقیقات گذشته، اندازه‌گیری‌ها عمدتاً در شرایط ایستا و خارج از محیط کاری انجام شده‌اند (24-27). نگه‌داشتن بازوها در زاویه‌ای بیش از ۲۰ درجه برای مدت طولانی، یکی از عوامل اصلی بروز دردهای مزمن شانه در میان آرایشگران است (28). ارزیابی در حین انجام وظایف حرفه‌ای، به‌ویژه در محیط واقعی کار، می‌تواند یکی از عوامل مؤثر در کاهش دامنه حرکت مشاهده‌شده باشد. این کاهش احتمالاً بیانگر افزایش کنترل مفصلی، اصلاح الگوهای تنشی و بهبود هماهنگی بیومکانیکی در فعالیت‌های کاری پرتکرار باشد.
مطالعاتی که به بررسی ابزارهای ارگونومیک پرداخته‌اند نیز نتایج مشابهی را گزارش کرده‌اند؛ اسداللهی و همکاران (2017)، کاهش دامنه حرکت و ابداکشن مچ دست را در نتیجه بهبود طراحی ابزار گزارش کردند و بر این باور بودند که اصلاح خمیدگی قیچی به‌جای تحمیل خمش به مفصل، موجب بهبود پاسچر و کاهش فشارهای مکانیکی می‌شود (29). همچنین، در مطالعه‌ای دیگر، استفاده از قیچی‌های ارگونومیک در آرایشگری منجر به کاهش فلکشن و ابداکشن شست دست و حفظ وضعیت آناتومیکی مفاصل شد (30). این یافته‌ها نشان می‌دهند که طراحی بهینه ابزار می‌تواند موجب کاهش حرکات اضافی و سوق دادن الگوهای حرکتی به سمت وضعیت طبیعی مفاصل شود. اگرچه در پژوهش حاضر اصلاحی در ابزارهای کاری صورت نگرفته است، اما شباهت نتایج با مطالعات مبتنی بر ابزار ارگونومیک نشان‌دهنده آن است که عوامل محیطی و عملکردی نیز می‌توانند در بهبود الگوهای حرکتی نقش داشته باشند. به‌ویژه، کاهش دردهای اسکلتی‌عضلانی و دریافت مداخلاتی نظیر ماساژ درمانی، احتمالاً موجب حفظ بهتر پاسچر در حین انجام فعالیت‌های شغلی شده است و شرکت‌کنندگان با تجربه درد کمتر، تمایل بیشتری به حفظ وضعیت طبیعی مفاصل داشته و از حرکات غیرضروری اجتناب کرده‌اند.
در محور سوم، پس از مداخله‌ی ماساژ سوئدی، میزان اختلالات اسکلتی عضلانی در نواحی بیست‌گانه به‌طور قابل‌توجهی کاهش یافت. از منظر مکانیسم‌های زیستی، ماساژ با تحریک گیرنده‌های مکانیکی پوست، افزایش جریان خون موضعی، تنظیم سطح نوروترنسمیترهایی مانند سروتونین و تعدیل فعالیت سیستم عصبی سمپاتیک، منجر به کاهش درد، بهبود عملکرد عضلات و تسکین التهابات بافتی می‌شود (6). یافته‌های این مطالعه با نتایج پژوهش‌های هاسون و همکاران (2023) و مرور سیستماتیک بروتز و همکاران (2015) هم‌راستا هستند که اثربخشی ماساژ را در کاهش علائم WMSDs در مشاغل فیزیکی تأیید کرده‌اند (31, 32). در نهایت، اصل «کاهش فشار فیزیکی برابر با افزایش بهره‌وری» که توسط تیچائر (1978) در مبانی بیومکانیکی ارگونومی مطرح شده است، در نتایج این پژوهش نیز قابل مشاهده است. کاهش حرکات اضافی، حفظ وضعیت آناتومیکی مفاصل و بهبود پاسچر کاری همگی می‌توانند به ارتقاء کارایی، کاهش خستگی و بهبود سلامت شغلی در محیط‌های حرفه‌ای منجر شوند (33).
نتیجه گیری نهایی
یافته‌های این پژوهش با تکیه بر شواهد علمی و مطالعات تطبیقی نشان دادند که ماساژ درمانی می‌تواند به‌عنوان یک مداخله‌ی مؤثر، مقرون‌به‌صرفه و قابل اجرا در کاهش اختلالات اسکلتی عضلانی، اصلاح وضعیت‌های پر ریسک کاری و ارتقاء سلامت شغلی آرایشگران مورد استفاده قرار گیرد. هم‌سویی نتایج با مطالعات بین‌المللی، بیانگر قابلیت اجرایی بالای این روش در محیط‌های کاری است. برای افزایش اثربخشی و تعمیم‌پذیری این دستاوردها، پیشنهاد می‌شود در مطالعات آینده از نمونه‌های متنوع‌تری از نظر جنسیت، سن و سابقه‌ی شغلی استفاده شود. همچنین، به‌کارگیری ابزارهای تحلیل حرکتی پیشرفته، طراحی مطالعات طولی جهت بررسی پایداری اثرات و تلفیق ماساژ با تمرینات اصلاحی و آموزش‌های ارگونومیکی می‌تواند مسیر بهره‌گیری گسترده‌تر از این روش را هموار سازد. توجه به ابعاد روان‌شناختی مانند اضطراب شغلی و کیفیت زندگی کاری و بررسی هزینه اثربخشی این مداخله در چارچوب سیاست‌های سلامت سازمانی نیز می‌تواند به تدوین راهکارهایی پایدار و اثربخش در ارتقاء سلامت حرفه‌ای مشاغل پر ریسک منجر شود.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
تمامی اصول اخلاقی در این پژوهش رعایت شده است. همه شرکت‌کنندگان با رضایت کامل در مطالعه شرکت کردند و به آن ها اطمینان داده شد که تمام اطلاعات مربوط به آن ها محرمانه باقی خواهد ماند.
حامی مالی
این پژوهش هیچ‌گونه کمک مالی از سازمان های دولتی، خصوصی و غیرانتفاعی دریافت نکرده است.
مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در طراحی، اجرا و نگارش همه بخش های پژوهش حاضر مشارکت داشته اند.
تعارض
بنا بر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
فهرست منابع
1. Punnett L, Wegman DH. Work-related musculoskeletal disorders: the epidemiologic evidence and the debate. Journal of Electromyography and Kinesiology. 2004;14(1):13-23. [DOI:10.1016/j.jelekin.2003.09.015] [PMID]
2. WHOMc. WHO Fact Sheet; Available from: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/musculoskeletal-conditions2022 (cited 2024 Dec 25).
3. Gilavand A, Mehralizadeh Y, Hosseinpour M, Torabipour A. A Review on Pathology of the Integration of Medical Education System with Health Services at Iran's Ministry of Health and Medical Education. Future of Medical Education Journal. 2018;8(3):47-56.
4. Van Middelkoop M, Rubinstein SM, Kuijpers T, Verhagen AP, Ostelo R, Koes BW, et al. A systematic review on the effectiveness of physical and rehabilitation interventions for chronic non-specific low back pain. European Spine Journal. 2011;20(1):19-39. [DOI:10.1007/s00586-010-1518-3] [PMID]
5. Roshandel Hesari A, Kamali A, Tavakoli M. The Prevalence of Carpal Tunnel Syndrome among Male Hairdressers in Bojnourd, Iran. Journal of Sport Biomechanics. 2019;5(2):82-91. [DOI:10.32598/biomechanics.5.2.1]
6. Weerapong P, Hume PA, Kolt GS. The mechanisms of massage and effects on performance, muscle recovery and injury prevention. Sports Medicine. 2005;35(3):235-56. [DOI:10.2165/00007256-200535030-00004]
7. Field T. Massage therapy research review. Complementary Therapies in Clinical Practice. 2014;20(4):224-9. [DOI:10.1016/j.ctcp.2014.07.002] [PMID]
8. Krishnanmoorthy G, Rampal S, Karuthan SR, Baharudin F, Krishna R. Effectiveness of Participatory Ergonomic Interventions on Work-Related Musculoskeletal Disorders, Sick Absenteeism, and Work Performance Among Nurses: Systematic Review. JMIR Human Factors. 2025;12(1):e68522. [DOI:10.2196/68522] [PMID]
9. Zhang M, Murphy B, Cabanilla A, Yidi C. Physical relaxation for occupational stress in healthcare workers: A systematic review and network meta-analysis of randomized controlled trials. Journal of Occupational Health. 2021;63(1):1-16. [DOI:10.1002/1348-9585.12243] [PMID]
10. Nazari F, Mirzamohamadi M, Yousefi H. The effect of massage therapy on occupational stress of Intensive Care Unit nurses. Iranian Journal of Nursing and Midwifery Research. 2015;20(4):508-15. [DOI:10.4103/1735-9066.161001]
11. Faul F, Erdfelder E, Lang A-G, Buchner A. G* Power 3: A flexible statistical power analysis program for the social, behavioral, and biomedical sciences. Behavior Research Methods. 2007;39(2):175-91. [DOI:10.3758/BF03193146] [PMID]
12. Hignett S, McAtamney L. Rapid entire body assessment (REBA). Applied Ergonomics. 2000;31(2):201-5. [DOI:10.1016/S0003-6870(99)00039-3] [PMID]
13. Schwartz AH, Albin TJ, Gerberich SG. Intra-rater and inter-rater reliability of the rapid entire body assessment (REBA) tool. International Journal of Industrial Ergonomics. 2019;71:111-6. [DOI:10.1016/j.ergon.2019.02.010]
14. Kreuzfeld S, Seibt R, Kumar M, Rieger A, Stoll R. German version of the Cornell Musculoskeletal Discomfort Questionnaire (CMDQ): translation and validation. Journal of Occupational Medicine and Toxicology. 2016;11(1):13. [DOI:10.1186/s12995-016-0100-2]
15. Afifehzadeh Kashani H HH, Naderi N. . Validation and reliability of the Persian version of the Cornell Musculoskeletal Discomfort Questionnaire (CMDQ). Iranian Occupational Health Journal. 2010;7(4):35-42.
16. Lo CN, Yeh T-T, Tan CT, Tsang EW. A reliability and validity study on upper limb range of motion measurement using mobile sensor compared with goniometers. Iberoamerican Journal of Medicine. 2021;3(3):227-33. [DOI:10.53986/ibjm.2021.0036]
17. Holey EA, Cook EM. Evidence-based therapeutic massage: A practical guide for therapists: Elsevier Health Sciences; 2012.
18. Fritz S, Fritz LA. Mosby's Fundamentals of Therapeutic Massage-E-Book: Mosby's Fundamentals of Therapeutic Massage-E-Book: Elsevier Health Sciences; 2024.
19. Mahdavi S, Mahdavi M, Safary M, Rashidi R, Dehghani T, Kosari M. Evaluation of the risk of musculoskeletal disorders using Rapid Entire Body Assessment among hairdressers in Khorramabad, Iran, in 2014. Journal of Occupational Health and Epidemiology. 2013;2(3):138-45. [DOI:10.18869/acadpub.johe.2.3.138]
20. Çakıt E. Ergonomic Risk Assessment of Hairdressers Using Rapid Entire Body Assessment. Ergonomics International Journal. 2022;6(1):1-6. [DOI:10.23880/eoij-16000281]
21. Bradshaw L, Harris-Roberts J, Bowen J, Rahman S, Fishwick D. Self-reported work-related symptoms in hairdressers. Occupational Medicine. 2011;61(5):328-34. [DOI:10.1093/occmed/kqr089] [PMID]
22. Hassan O, Bayomy H. Occupational respiratory and musculoskeletal symptoms among Egyptian female hairdressers. Journal of Oommunity Health. 2015;40(4):670-9. [DOI:10.1007/s10900-014-9983-y] [PMID]
23. Kitzig D, Freitag S, Nienhaus A. Muskel-Skelett-Belastungen bei Beschäftigten im Friseurhandwerk. Zentralblatt für Arbeitsmedizin, Arbeitsschutz und Ergonomie. 2015;65(1):21-7. [DOI:10.1007/s40664-014-0048-y]
24. Hernandez-Reif M, Field T, Krasnegor J, Theakston H. Lower back pain is reduced and range of motion increased after massage therapy. International Journal of Neuroscience. 2001;106(3-4):131-45. [DOI:10.3109/00207450109149744] [PMID]
25. Khoramizadeh M, Hashem-Dabaghian F, Forogh B, Mohammadi Kenari H. Improvements in quality of life and range of motion in shoulder and neck area after Dalk and Ghamz massage in patients with chronic non-specific neck pain. Journal of Mazandaran University of Medical Sciences. 2020;29(181):150-5.
26. Saadatian A, Babaei Khorzoghi M, Samadi R. The effect of Yumeiho-therapy massage on therapy massage on pain, proprioception, back and shoulder range of motion in men with trigger points in the back region: A Randomized Controlled Trial. Journal for Research in Sport Rehabilitation. 2024;11(22):151-61.
27. Shahrokhi H, Abbasi H, Hajian K. The effect of release massage and stretching exercises on Pain, Range of Motion and Functional Disability of the Neck due to Myofascial Trigger Points of the Trapezius Muscle. Studies in Sport Medicine. 2020;12(27):67-82.
28. Kozak A, Wirth T, Verhamme M, Nienhaus A. Musculoskeletal health, work-related risk factors and preventive measures in hairdressing: a scoping review. Journal of Occupational Medicine and Toxicology. 2019;14(1):24. [DOI:10.1186/s12995-019-0244-y] [PMID]
29. Asadollahi S, Dianat I, Nedaei M. Ergonomic Design and Evaluation of Fabric Cutting Scissors with Regard to Pinch Force and Wrist Posture. Iranian Journal of Ergonomics. 2017;5(2):61-6. [DOI:10.21859/joe-05028]
30. Boyles JL, Yearout RD, Rys MJ. Ergonomic scissors for hairdressing. International Journal of Industrial Ergonomics. 2003;32(3):199-207. [DOI:10.1016/S0169-8141(03)00064-7]
31. Bervoets DC, Luijsterburg PA, Alessie JJ, Buijs MJ, Verhagen AP. Massage therapy has short-term benefits for people with common musculoskeletal disorders compared to no treatment: a systematic review. Journal of Physiotherapy. 2015;61(3):106-16. [DOI:10.1016/j.jphys.2015.05.018]
32. Hasson D, Arnetz B, Jelveus L, Edelstam B. A randomized clinical trial of the treatment effects of massage compared to relaxation tape recordings on diffuse long-term pain. Psychotherapy and Psychosomatics. 2004;73(1):17-24. [DOI:10.1159/000074436] [PMID]
33. Tichauer ER. The Biomechanical Basis of Ergonomics: Anatomy Applied to the Design of Work Situations: Wiley; 1978.
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
تماس با ما
فصلنامه بیومکانیک ورزشی
همدان،شهرک مدنی، بلوار امام خمینی(ره)، بلوار پروفسور موسیوند، مجتمع دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان، معاونت پژوهش و فناوری، دفتر مجلات علمی
صندوق پستی: 734
تلفن دفتر نشریه: 08134494042
وب‌سایت: http://biomechanics.iauh.ac.ir
ایمیل: sportbiomechanics@iauh.ac.ir
