مقدمه
در سال‌های اخیر کشورهای زیادی برای کسب مدال در میادین مختلف ورزشی از جمله بازی‌های المپیک و مسابقات جهانی تلاش و برنامه‌ریزی‌های زیادی داشته‌اند [1]. از جمله رشته‌های ورزشی که در بازی‌های المپیک مدال‌های زیادی را به خود اختصاص می‌دهد شناست. از این رو کوشش‌های زیادی برای بهبود عملکرد شناگران و کسب رکوردهای جدید صورت گرفته که از آن جمله می‌توان به شناسایی عوامل تأثیرگذار در اجرای بهینه مهارت، انجام تمرینات تخصصی بدن‌سازی، بهره‌گیری از متخصصان روان‌شناس و همچنین استفاده از وسایل و تجهیزات جدید اشاره کرد. از سوی دیگر از المپیک 1908، شناگران در ماده آزاد از شنای کرال سینه استفاده کردند. این شیوه شنا کردن رایج‌ترین سبک شنا در ماده آزاد مسابقات است [2].
 برای بهبود رکوردهای موجود در شنای کرال سینه می‌توان از تکنینک‌های مؤثری استفاده کرد. از جمله عوامل مؤثر در بهبود اجرای شناگران شاخص، دست (طول استروک وتعداد استروک) کارآمد است. کاستیل و همکاران نشان دادند که طول استروک بالا در شنای کرال سینه ارتباط قوی با بهبود اقتصاد شنا دارد [3]. ضمن اینکه جیانی کلیس طول استروک بالا را در افزایش نیرو پیشروی کارآمد و کاهش دراگ تعیین‌کننده دانست [4]. از طرفی پا زدن نقش بسیار مهمی در برقراری تعادل، پایداری تنه و همچنین تولید نیروی پیش‌رونده در شنای کرال سینه دارد. اگر شناگر در آب تعادل مناسبی نداشته باشد، دست‌ها کارآمدی و تأثیرگذاری کمتری خواهند داشت [5]. 
سورت ول گزارش کرد، طول استروک (مسافت طی شده با هر استروک) بیشتر و تعداد استروک بالاتر در یک مسافت معین در دست‌یابی شناگران به بالاترین حد سرعتشان بسیار تعیین‌کننده است [2]. عدم هماهنگی یا هماهنگی ضعیف بین اندام‌های تحتانی و فوقانی در شنا می‌تواند احتمال آسیب شانه را افزایش و همچنین احتمال کوتاه و کم‌عمق شدن هر استروک را افزایش دهد [6]. برای عملکرد بهینه ورزشکاران در این رشته ورزشی، ایجاد سطحی برای تعامل عملکردی اندام فوقانی و تحتانی ضروری است. این سطح، توسط بیش از 20 جفت عضله‌ای که مجموعه کمری ـ لگنی ـ رانی را تشکیل می‌دهند به وجود می‌آید [7]. به این ناحیه، ناحیه ثبات مرکزی گفته می‌شود [8].
 کیبلر و همکاران ناحیه ثبات مرکزی را در فعالیت‌های ورزشی «توانایی کنترل موقعیت و حرکت تنه روی لگن برای ایجاد حرکت بهینه، انتقال و کنترل نیرو و حرکت به سگمنت‌های انتهایی در فعالیت‌های ورزشی» تعریف می‌کنند [9]. این ناحیه به عنوان جعبه یا استوانه‌ای در نظر گرفته می‌شود که در قسمت قدامی آن شکم، فوق خاصره‌ای و ناحیه سرینی در قسمت خلف، دیافراگم، سقف آن و ساختمان اسکلتی‌عضلانی کف لگن و کمربند لگنی نیز کف این جعبه را تشکیل می‌دهد [10]. بسیاری از صاحب‌نظران، ناحیه ثبات مرکزی را مؤلفه کلیدی در بهبود عملکرد ورزشی می‌دانند [13-11]؛ به طوری که اعتقاد بر این است که ناحیه ثبات مرکزی قوی به ورزشکار اجازه می‌دهد تا نیروهایی که به وسیله اندام تحتانی تولید می‌شود را از طریق تنه به اندام فوقانی و یا ابزارهای ورزشی منتقل کند [15 ،14]. 
از طرفی نسر و لی بیان کردند که ناحیه ثبات مرکزی ضعیف، انتقال انرژی را مختل و درنتیجه عملکرد ورزشی را کاهش و خطر آسیب عضلات ضعیف را افزایش می‌دهد [16]. بایست و زاتارا نیز نشان دادند که پایداری لگن و تنه برای حرکات اندام فوقانی ضروری است [17]. ناحیه ثبات مرکزی قوی باعث انتقال نیروهای تولیدی اندام تحتانی به اندام فوقانی و بهبود عملکرد ورزشی می‌شود [15] از طرفی ناحیه ثبات مرکزی ضعیف باعث اختلال در انتقال انرژی و کاهش عملکرد ورزشی می‌شود [16]. 
بر اساس این اطلاعات به نظر می‌رسد استفاده از تمرینات منظم ثبات مرکزی برای کاهش آسیب، بهبود رکورد و عملکرد شناگران مناسب باشد که با توجه به اهمیت موضوع و تحقیقات کم انجام‌شده در این زمینه خصوصاً در ارتباط با شناگران، پرداختن به این موضوع ضروری به نظر می‌رسد؛ از این رو هدف از پژوهش حاضر بررسی تأثیر شش هفته تمرین ناحیه ثبات مرکزی بر شاخص دست و رکورد شنای کرال سینه شناگران نخبه نوجوان بود.

روش‌شناسی
این تحقیق از نوع کاربردی نیمه‌تجربی است که با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون انجام شد. نمونه آماری این تحقیق شامل 24 نفر شناگر با میانگین سنی 1/60±12/60 سال، قد 21/54±165/50 سانتی‌متر و وزن 01/00±48/09 کیلوگرم بودند. روش نمونه‌گیری در این پژوهش به صورت در دسترس از میان داوطلبانی که معیارهای ورود به مطالعه داشتند، بود. به منظور رعایت ملاحظات اخلاقی، رضایت‌نامه آگاهانه‌ای به دنبال شرح اهداف و روش تست‌گیری و برنامه اجرای پروتکل تمرینی و همچنین دادن اطمینان مبنی بر محرمانه بودن اطلاعات و امکان خروج از پژوهش در صورت عدم تمایل به ادامه شرکت در پژوهش در نظر گرفته شد.
نخست افراد با ماهیت و نحوه همکاری با اجرای پژوهش آشنا شدند. عدم استعمال دخانیات و عدم مصرف مکمل‌های ورزشی پیش از شرکت در برنامه تمرینات و داشتن عضویت در تیم ملی یا تیم منتخب استان از معیارهای ورود به این تحقیق بود. همچنین معیارهای خروج آزمودنی‌ها از پژوهش حاضر شامل ابتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی، دیابت، فشار خون و داشتن سابقه آسیب قبلی در ناحیه کمری و اندام تحتانی مورد‌نظر بود. از بین مراجعه‌کنندگان 30 نفر داوطلب پرسش‌نامه تندرستی و بدنی (شامل بررسی حالات روحی و روانی، میزان زمان فعالیت بدنی در روز، بروز مشکلات موجود در زمان فعالیت بدنی) را تکمیل کردند و پس از تجزیه و تحلیل پرسش‌نامه، 24 نفر حائز شرایط برای شرکت در پژوهش انتخاب شدند. آزمودنی‌ها بر اساس شرایط تحقیق به صورت داوطلبانه در تحقیق شرکت کرده و فرم رضایت‌نامه را امضا کردند. سپس آزمودنی‌ها به طور تصادفی به دو گروه آزمایش (12 نفر) و کنترل (12 نفر) تقسیم شدند. 
اندازه‌گیری عملکرد شناگران 
در این تحقیق برای ارزیابی عملکرد شناگران از زمان شنا و تواتر دست استفاده شد. بدین ترتیب که زمان با استفاده از زمان‌سنج دستی توسط مربی با راه رفتن در کنار استخر اندازه‌گیری شد. برای برآورد تواتر دست از فرمول شماره 1 استفاده شد [18].
1.
100× (زمان شنا به ثانیه/ تعداد دست در 50 یا 200 متر) 
در این تحقیق فعالیت ورزشی منظم، برنامه تمرینات ثبات مرکزی، شامل شش هفته بود که با تواتر سه جلسه در هفته و هر جلسه به مدت 45 تا 50 دقیقه انجام شد. این مدت شامل 15 دقیقه گرم کردن و 10 تا 25 دقیقه اجرای برنامه تمرین هوازی و 10 دقیقه سرد کردن بدن بود. گرم کردن شامل حرکات کششی و گرم کردن عمومی مفاصل بود. سپس برنامه تمرینات ثبات مرکزی که برای تقویت ناحیه ثبات مرکزی طراحی شده بود، اجرا شد. شدت تمرین از هفته اول تا پنجم به طور تدریجی افزایش و در هفته آخر به علت شرکت افراد در آزمون‌های عملکردی کاهش پیدا کرد؛ به طوری که این برنامه روی هر دو دسته عضلات ثبات مرکزی که شامل عضلات کوچک (عضلاتی که روی مهره‌های کمری می‌چسبند و بر حرکات بین بخشی مؤثر هستند) و عضلات بزرگ (که بر روی لگن و هیپ چسبندگی دارند) اجرا شد. 
در روز اول و بعد از گرم کردن اختصاصی، برای برآورد مسافت استروک و تواتر استروک از شناگران خواسته شد، 100 متر شنای کرال سینه را در استخری با طول 25 متر با تمام توان شنا کنند. از هر آزمودنی سه بار تست گرفته شد و بهترین رکورد و بهترین تعداد دست ثبت شد. آزمون‌گیرنده با حرکت در کنار استخر تعداد دست‌های شناگر را شمارش و ثبت کرد. در پایان شنا بهترین زمان طی‌شده به عنوان رکورد شناگر در نظر گرفته شد. 
در انتهای هر جلسه تمرین عمل سرد کردن و برگشت به حالت اولیه با اجرای حرکات کششی و آرام‌سازی انجام شد. در این مدت آزمودنی‌های گروه کنترل تمرینات روتین خود را انجام می‌دادند. در پایان دوره تمرینی و بعد از یک روز استراحت مجدداً آزمون‌های مورد‌نظر از شناگران هر دو گروه به عمل آمد.
در پایان داده‌های جمع‌آوری‌شده با کمک نرم افزار SPSS ویرایش 16 تجزیه و تحلیل شدند. پس از تأیید نرمال بودن توزیع نظری داده‌ها با استفاده از آزمون آماری شاپیروویلک و همگنی واریانس‌ها توسط آزمون لون، برای مقایسه میانگین‌های درون و بین‌گروهی به ترتیب از آزمون آماری تی استیودنت و تحلیل کوواریانس برای مقایسه تغییرات بین‌گروهی استفاده شد. برای آزمون نتایج، سطح معنی‌داری 05/0≥P در نظر گرفته شد. نحوه اجرای برنامه تمرینی ثبات مرکزی در جدول شماره 1 ارائه شده است [18].


نتایج
بر اساس یافته‌های جدول شماره 2، نتایج تی وابسته نشان داد برنامه تمرین شش‌هفته‌ای ثبات مرکزی منجر به کاهش معنی‌دار رکورد 100 متر کرال سینه شناگران شد (0/02=P)؛ در صورتی که تغییر معنی‌داری بر شاخص دست شناگران نداشت (0/4=P). همچنین نتایج آزمون‌های شاخص دست و رکورد 100 متر کرال سینه شناگران در گروه کنترل در پایان دوره تغییر معنی‌داری نیافت. همچنین بر اساس یافته‌های جدول شماره 2، نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد تغییرات میانگین‌های بین گروهی در متغیرهای شاخص دست (0/4=P) و رکورد 100 متر کرال سینه (0/39=P) تفاوت معنی‌داری بین دو گروه آزمایش و کنترل مشاهده نشد.
بحث
هدف از پژوهش حاضر، بررسی تأثیر یک دوره برنامه تمرینی شش‌هفته‌ای ثبات مرکزی بر شاخص دست و رکورد 100 متر کرال سینه شناگران بود. یافته‌های پژوهش حاضر نشان داد، شش هفته تمرین ثبات مرکزی منجر به کاهش معنی‌دار رکورد 100 متر کرال سینه شد، اما تغییر معنی‌داری بر شاخص دست شناگران نداشته است. نتایج پژوهش حاضر با یافته‌های پاتیل و همکاران و جنسر و همکاران هم‌خوانی دارد [7]. اما با یافته‌های گریلود و همکاران هم‌خوانی ندارد[19]. پاتیل و همکاران با بررسی اثر شش هفته تمرینات ثبات مرکزی بر رکورد 50 متر سرعت 60 شناگر به این نتیجه رسیدند که در پایان دوره تمرینی رکورد 50 متر، سرعت شنای شناگران کاهش معنی‌دار یافت [7]. 

جنسر و همکاران با بررسی مقایسه اثر هشت هفته تمرینات ثبات مرکزی، 20 دقیقه با شدت پایین و بهبود زمان رکوردها بر عملکرد رکورد شناگران دختر 9 تا 12 ساله با گروه کنترل به این نتیجه رسیدند که رکورد شنای آزاد 25 متر و 50 متر به واسطه اجرای تمرینات ثبات مرکزی کاهش یافت [20]. گریلود و همکاران گزارش کردند که 12 هفته تمرینات مقاومتی در خشکی و آب منجر به عدم تغییر معنی‌داری در عملکرد شناگران در رکورد 50 متر در بین دو گروه شد [19]. 

یکی از دلایل نتایج متناقض در پژوهش گریلود و همکاران با نتایج جنسر و همکاران عدم رعایت اصل ویژگی تمرین و یا طراحی تمرینات بدون در نظر گرفتن الگوهای حرکتی در شنا بوده است که پتانسیل لازم برای ایجاد سازگاری ناشی از تمرینات را ایجاد نکرده است. همچنین دلایل دیگر تفاوت‌های جنسیتی و سن شناگران است. نتایج حاکی از این است که ناحیه ثبات مرکزی قوی به ورزشکار اجازه می‌دهد تا نیروهایی را که به وسیله اندام تحتانی تولید می‌شود از طریق تنه به اندام فوقانی و یا ابزارهای ورزشی منتقل کند [14] و از طرفی ناحیه ثبات مرکزی ضعیف، انتقال انرژی را مختل و در نتیجه عملکرد ورزشی را کاهش و خطر آسیب عضلات ضعیف را افزایش می‌دهد [16].
با توجه به نتایج و اینکه در فاکتور شاخص دست شناگران قبل و بعد از انجام شش هفته تمرینات ثبات مرکزی هیچ تفاوت آماری معناداری گزارش نشده است و از طرفی با توجه تأثیر معنادار این تمرینات بر رکورد شنای 100 متر کرال سینه، شاید بتوان این‌چنین بیان داشت که این تمرینات می‌تواند باعث افزایش نیروی اعمالی به آب در هر استروک توسط اندام فوقانی شود و یا باعث افزایش نیروی تولیدی توسط اندام تحتانی به هنگام زدن پای کرال سینه باشد که تحت تأثیر افزایش توان ناحیه ثبات مرکزی است. همچنین این بهبود رکورد می‌تواند در نتیجه ایجاد تعامل مناسب‌تر بین نیروی تولیدی توسط اندام فوقانی و تحتانی و یا کاهش هدررفت نیرو تولیدی اندام تحتانی در ناحیه ثبات مرکزی با توجه به افزایش توان این ناحیه و انتقال بهینه نیروی تولیدی باشد. 
یافته‌های پژوهش حاضر نشان داد، شش هفته تمرین ثبات مرکزی منجر به عدم تغییر معنی‌داری بر شاخص دست شناگران شد. نتایج با یافته‌های اسپنس و همکاران هم‌خوانی دارد [21]. اما با یافته‌های گورگولیس و همکاران هم‌خوانی ندارد [22]. اسپنس و همکاران با بررسی اثر 11 هفته تمرین ترکیبی (مقاومتی به همراه تمرینات اینتروال و هر هفته دو جلسه) بر 20 شناگر جوان به این نتیجه رسیدند که رکورد شنای 400 متر آزاد بهبود یافت، اما تغییری در رکوردهای 50 و 100 متر و همچنین در تواتر دست پیدا نکردند [21]. در مقابل، گورگولیس و همکاران گزارش کردند که 11 هفته تمرینات مقاومتی در آب اثرات مثبت بر عملکرد شناگران دارد [22]. 
با توجه به اینکه عنوان شده که تواتر دست مهم‌ترین شاخص در شناهای مسافت کوتاه است و یکی از راهبردهای مهم در به حداکثر رساندن سرعت شنا، مخصوصاً در مسافت‌های کوتاه، شناگران از تواتر بالایی از ضربه به دست استفاده می‌کنند که فرصتی برای بهبود و تمرکز بر طول دست را به شناگران نمی‌دهد و با توجه به اینکه تغییر‌پذیری تواتر دست در شناهای 50 متر تا 400 متر نسبت به پارامتر طول دست کمتر است، همچنین به دلیل اینکه شنا در مسافت‌های کوتاه بیش از هر چیز تحت تأثیر زمان برگشت و نیز میزان فشار آوردن به دیواره قرار دارد، شاید بتوان عدم تغییر معنی‌دار در این شاخص را بدین صورت توجیه کرد [18]. 
در این زمینه، بر اساس نتایج مطالعات بین عملکرد شنای کرال سینه در شناگران با میزان قد و طول دو دست رابطه وجود دارد [24 ،23]. رابطه بین قد و عملکرد شنا را می‌توان در نتیجه این حقیقت دانست که شناگران با قد بلندتر، پیشروی بهتری در آب دارند و بهتر عمل سُر خوردن و پیشروی در آب را انجام می‌دهند. در این رابطه، شناگران بلند‌قدتر دارای طول دو دست بیشتری هستند که راندمان شنای بهتری (برای مثال از طریق دست‌یابی به طول استروک بیشتر) برای آن ها فراهم می‌کند [26 ،25].
نتیجه‌گیری نهایی
یافته‌های این پژوهش نشان داد که تمرینات ثبات مرکزی می‌تواند باعث بهبود رکورد شناگران شود و از این رو توصیه می‌‌شود که این تمرینات در برنامه تمرین خشکی شناگران گنجانده شود. همچنین به دلیل کمبود و ضد و نقیض بودند نتایج در زمینه تأثیر تمرینات ثبات مرکزی بر عملکرد شناگران تحقیقات بیشتر در این زمینه پیشنهاد می‌شود.

ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
همه اصول اخلاقی در این مقاله رعایت شده است. شرکت‌کنندگان اجازه داشتند هر زمان که مایل بودند از پژوهش خارج شوند. همچنین همه شرکت‌کنندگان در جریان روند پژوهش بودند و اطلاعات آن‌ها محرمانه نگه داشته شد.
حامی مالی
این پژوهش هیچ‌گونه کمک مالی از سازمان‌های دولتی، خصوصی و غیرانتفاعی دریافت نکرده است.
مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در آماده‌سازی این مقاله مشارکت داشته‌اند.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعرض منافع ندارد.
 

References
Vaeyens R, Güllich A, Warr CR, Philippaerts R. Talent identification and promotion programmes of Olympic athletes. Journal of sports sciences. 2009;27(13):1367-80. [DOI:10.1080/02640410903110974] [PMID]
Sortwell AD. Relationship between stroking parameters and leg movement quantity in 100 metre front crawl. International Journal of Exercise Science. 2011; 4(1):22-9. [PMID] [PMCID]
Costill DL, Kovaleski J, Porter D, Kirwan J, Fielding R, King D. Energy expenditure during front crawl swimming: Predicting success in middle-distance events. International Journal of Sports Medicine. 1985; 6(5):266-70. [DOI:10.1055/s-2008-1025849] [PMID]
Sanders R. New analysis procedures for giving feedback to swimming coaches and swimmers. Paper presented at: XX ISBS-Swimming, Applied Program Swimming. 1-5 July 2002; Cáceres, Spain. https://www.researchgate.net/publication/325810276
Toussaint HM, Van Den Berg C, Beek WJ. “Pumped-up propulsion” during front crawl swimming. Medicine and Science in Sports and Exercise. 2002; 34(2):314-9. [DOI:10.1097/00005768-200202000-00020] [PMID]
Toussaint HM, Beek PJ. Biomechanics of competitive front crawl swimming. Sports Medicine. 1992; 13:8-24. [DOI:10.2165/00007256-199213010-00002]
Patil D, Salian SC, Yardi S. The effect of core strengthening on performance of young competitive swimmers. International Journal of Science and Research. 2014; 3(6):2470-7. https://www.researchgate.net/publication/269108164
Karpiński J, Rejdych W, Brzozowska D, Gołaś A, Sadowski W, Swinarew AS, et al. The effects of a 6-week core exercises on swimming performance of national level swimmers. BioRxiv. 2019 December. https://www.biorxiv.org/content/10.1101/2019.12.19.882126v1.full
Kibler WB, Press J, Sciascia A. The role of core stability in athletic function. Sports Medicine. 2006; 36(3):189-98. [DOI:10.2165/00007256-200636030-00001] [PMID]
Richardson C, Jull G, Hodges P, Hides J. Therapeutic exercise for spinal segmental stabilization in low back pain: Scientific basis and clinical approach. London: Churchill Livingstone; 1999. https://books.google.com/books?id=_gXdPgAACAAJ&dq
McGill SM. Low back stability: From formal description to issues for performance and rehabilitation. Exercise and Sport Sciences Reviews. 2001; 29(1):26-31. [DOI:10.1097/00003677-200101000-00006] [PMID]
Leetun DT, Ireland ML, Willson JD, Ballantyne BT, Davis IM. Core stability measures as risk factors for lower extremity injury in athletes. Medicine & Science in Sports & Exercise. 2004; 36(6):926-34. [DOI:10.1249/01.MSS.0000128145.75199.C3] [PMID]
Jeffreys I. Developing a progressive core stability program. Strength & Conditioning Journal. 2002; 24(5):65-6. [DOI:10.1519/00126548-200210000-00017]
Behm DG, Leonard AM, Young WB, Bonsey WA, MacKinnon SN. Trunk muscle electromyographic activity with unstable and unilateral exercises. Journal of Strength and Conditioning Research. 2005; 19(1):193-201. [DOI:10.1519/1533-4287(2005)19<193:tmeawu>2.0.co;2] [PMID]
Cissik JM. Programming abdominal training, Part II. Strength and Conditioning Journal. 2002; 24(2):9-12. [DOI:10.1519/00126548-200204000-00002]
Nesser TW, Lee WL. The relationship between core strength and performance in division I female soccer players. Journal of Exercise Physiology Online. 2009; 12(2):21-8. https://www.researchgate.net/publication/228494628
Bouisset S, Zattara M. A sequence of postural movements precedes voluntary movement. Neuroscience Letters. 1981; 22(3):263-70. [DOI:10.1016/0304-3940(81)90117-8]
Harati J, Daneshmandi H, Shahabi Kaseb MR. [Comparing the effects of dry-land and in-water core stability training programs on swimmers’ upper body balance and performance (Persian)]. Journal of Sport Biomechanics. 2018; 4(1):17-29. http://biomechanics.iauh.ac.ir/article-1-152-en.html
Girold S, Maurin D, Dugué B, Chatard JC, Millet G. Effects of dry-land vs. resisted-and assisted-sprint exercises on swimming sprint performances. Journal of Strength and Conditioning Research. 2007; 21(2):599-605. [DOI:10.1519/00124278-200705000-00054] [PMID]
Gencer YG. Effects of 8-week core exercises on free style swimming performance of female swimmers aged 9-12. Asian Journal of Education and Training. 2018; 4(3):182-5. [DOI:10.20448/journal.522.2018.43.182.185]
Aspenes S, Kjendlie PL, Hoff J, Helgerud J. Combined strength and endurance training in competitive swimmers. Journal of Sports Science & Medicine. 2009; 8(3):357-65. [PMID] [PMCID]
Gourgoulis V, Valkoumas I, Boli A, Aggeloussis N, Antoniou P. Effect of an 11-week in-water training program with increased resistance on the swimming performance and the basic kinematic characteristics of the front crawl stroke. The Journal of Strength & Conditioning Research. 2019; 33(1):95-103. [DOI:10.1519/JSC.0000000000001879] [PMID]
Lätt E, Jürimäe J, Mäestu J, Purge P, Rämson R, Haljaste K, et al. Physiological, biomechanical and anthropometrical predictors of sprint swimming performance in adolescent swimmers. Journal of Sports Science & Medicine. 2010; 9(3):398-404. [PMID] [PMCID]
Silva AJ, Costa AM, Oliveira PM, Reis VM, Saavedra J, Perl J, et al. The use of neural network technology to model swimming performance. Journal of Sports Science & Medicine. 2007; 6(1):117-25. [PMID] [PMCID]
Saavedra JM, Escalante Y, Rodríguez FA. A multivariate analysis of performance in young swimmers. Pediatric Exercise Science. 2010; 22(1):135-51. [DOI:10.1123/pes.22.1.135] [PMID]
Geladas ND, Nassis GP, Pavlicevic S. Somatic and physical traits affecting sprint swimming performance in young swimmers. International Journal of Sports Medicine. 2005; 26(2):139-44. [DOI:10.1055/s-2004-817862] [PMID]