مقدمه 
بخش بهداشت و درمان، بزرگ‌ترین بخش از لحاظ استخدام نیروی کاری در بسیاری از کشورهاست، به ‌طوری ‌که بیشتر این نیروها را کارکنان زن تشکیل می‌دهند. یکی از ویژگی‌های کار در بیمارستان نسبت به دیگر صنایع، دستی بودن همه کارهای آن است که مستلزم درگیر شدن پیوسته اندام و بروز زودرس اختلالات اسکلتی عضلانی بین کارکنان شاغل در آن است [1]. 
اختلالات اسکلتی عضلانی مرتبط با کار عمده‌ترین عامل از دست رفتن زمان کار، افزایش هزینه‌ها و آسیب‌های نیروهای کار و ازجمله مهم‌ترین مسائلی است که ارگونومیست‌ها در سراسر جهان با آن روبه‌رو هستند. تحقیقات نشان داده است که احساس درد و ناراحتی در قسمت‌های گوناگون دستگاه اسکلتی عضلانی از مشکلات عمده در محیط‌های کاری است، به ‌طوری ‌که علت اصلی غیبت‌ها را تشکیل می‌دهد. امروزه در بسیاری از کشورها پیشگیری از اختلالات اسکلتی عضلانی مرتبط با کار به صورت یک ضرورت و اولویت ملی درآمده است [1]. 
در همین راستا تحقیقات زیادی اهمیت و درگیری ثبات عضلات ناحیه مرکزی را در حرکات انسان نشان داده‌اند [2]. از نظر کاربردی عضلات مرکزی (Core) انتقال گشتاورها و اندازه حرکت زاویه‌ای را بین اندام‌های پایین‌تنه و بالاتنه تسهیل می‌کند [2]. به نظر می‌رسد قدرت و استقامت عضلات مرکزی، یکی از پیش‌نیازهای مهم برای بسیاری از فعالیت‌های روزانه (مثل نشستن، ایستادن و راه ‌رفتن) است [3]. همچنین اعتقاد بر این است که ناحیه مرکزی قوی اجازه انتقال کامل نیروهای تولیدشده از زمین را از طریق اندام تحتانی، نیم‌تنه و درنهایت، اندام فوقانی به فرد می‌دهد و ناحیه مرکزی ضعیف باعث تغییراتی در انتقال انرژی و درنتیجه، کاهش عملکرد و خطر آسیب گروه‌های عضلانی ضعیف یا توسعه‌نیافته می‌شود [4]. 
در سال‌های اخیر ناحیه مرکزی بدن و تمرینات مربوط به تقویت و ثبات این ناحیه علاقه‌مندان بسیاری را در حوزه‌های مختلف پیدا کرده‌ است. هدف اصلی تمرینات ثبات‌دهنده ستون مهره‌ها، ایجاد ظرفیت فیزیکی برای حفظ وضعیت طبیعی در ستون مهره‌ها در طول فعالیت‌های روزمره است که این کار را با افزایش تحمل و هماهنگی عضلات ثبات‌دهنده ستون مهره‌ها انجام می‌دهد. 
به همین خاطر تمرینات قدرتی و استقامت ناحیه مرکزی بین مربیان و تمرین‌دهنده‌ها به عنوان مداخله برای جلوگیری و درمان صدمه و همچنین اصلاح ساختار و ستون مهره استفاده می‌شود [5] و به عنوان وسیله‌ای برای بهبود عملکرد و کاهش احتمال آسیب محبوب هستند و باعث توسعه انعطاف‌پذیری و ثبات و استحکام می‌شوند [5 ،4].
همچنین توانایی افراد در حفظ تعادل، تقریباً برای انجام موفقیت‌آمیز همه حرکات روزمره امری ضروری است. تعاریف زیاد و متنوعی از قامت، تعادل و همچنین مکانیسم‌های عصبی کنترل‌کننده آن وجود دارد. در حیطه حرکات اصلاحی، تعادل را وضعیتی فیزیولوژیکی مکانیکی می‌دانند که میل به جابه‌جایی مرکز ثقل در محدوده سطح اتکا در حد مطلوب را دارد.
بر اساس نظریه سیستم‌ها، توانایی کنترل قامت در فضا ناشی از اثر متقابل و پیچیده سیستم عصبی و سیستم اسکلتی عضلانی است. سیستم کنترل قامت جهت حفظ تعادل و متعاقب آن ایجاد حرکت، مستلزم تلفیق و یکپارچه‌سازی داده‌های حسی برای تشخیص موقعیت بدن در فضا و همچنین توانایی سیستم عضلانی اسکلتی برای اعمال نیروی مناسب است. 
اجزای سیستم عضلانی اسکلتی شامل دامنه حرکتی، انعطاف‌پذیری ستون فقرات و ارتباط بیومکانیکی بین اتصالات بخش‌های مختلف بدن است. تحقیقات نشان داده که فعالیت مناسب عضلات شکمی و دیگر عضلات تنه که اغلب در ارتباط با ثبات مرکزی بحث می‌شوند، برای کنترل قامت کارآمد ضروری است [6].
از طرفی ارزیابی حرکت، به متخصصان سلامت و آمادگی جسمانی امکان مشاهده نقص‌های حرکتی، عدم تقارن و تعادل عضلانی را می‌دهد [7]. عدم تقارن اندام، احتمال خطر آسیب را افزایش می‌دهد؛ بنابراین به نظر می‌رسد پیش از شرکت در برنامه تمرینی انجام تست‌های ارزیابی عملکرد حرکتی نیاز است [8]. 
آزمون‌های غربالگری عملکرد حرکتی، راهی برای ارزیابی اولیه عملکرد حرکتی است و به شناسایی عدم‌تقارن و تعادل عضلات، سفتی، ضعف و دیگر فاکتورهای خطر آسیب با آزمودن حرکت‌پذیری و استحکام (ثبات) لگن، شانه، زانو، کمر و مچ‌پا کمک می‌کنند و به‌راحتی می‌توانند وضعیت هماهنگی عصبی عضلانی و به‌ویژه قدرت مرکزی را اندازه‌گیری کنند [9, 10, 11].
آزمون غربالگری عملکرد حرکتی، آزمونی سریع، غیرتهاجمی و ارزان است و به سادگی اجرا می‌شود و برخلاف بسیاری از تست‌های ارزیابی بیشتر بر کیفیت الگوی حرکت تأکید دارد تا بر تعداد حرکت یا مقدار وزنه‌ای که بلند می‌شود [12 ،1].
تیهن و همکاران، پایایی درون‌آزمونگر و بین‌آزمونگر متوسط تا خوب را برای این آزمون‌ها گزارش کردند [13]. مجموع حداکثر امتیازات در این آزمون 21 است که امتیاز کمتر از چهارده طبق گزارش تحقیقات فرد را مستعد آسیب می‌سازد [14]. 
با وجود اینکه تست آزمون غربالگری عملکرد حرکتی بیشتر برای غربالگری ورزشکاران استفاده می‌شود، به نظر می‌رسد افراد عادی جامعه با دانستن نقص‌ها و ضعف‌های خود در زمینه آمادگی حرکتی و آمادگی جسمانی برای رفع آن انگیزه‌ای پیدا کنند؛ بنابراین این پژوهش درصدد است تا مشکلات عملکردی زنان شاغل در مجتمع بیمارستانی امام خمینی (ره) را بررسی کند. از این‌ رو، هدف از پژوهش حاضر بررسی تأثیر تمریناتِ ثبات مرکزی روی امتیازات تست غربالگری (عملکرد حرکتی) و تعادل کارمندان زن با دامنه سنی سی تا پنجاه سال است.
روش‌شناسی
جامعه آماری این پژوهش شامل تمام کارمندان زن بیمارستان امام خمینی (ره) با دامنه سنی سی تا پنجاه‌ساله بودند که از بین آن‌ها شصت کارمند به صورت نمونه‌های در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی ساده به دو گروه آزمایش و کنترل تقسیم شدند. 
هنگام اجرای طرح 26 نفر از نمونه‌ها به دلایل شخصی مایل به ادامه همکاری نبودند و از مطالعه خارج شدند. دستگاه‌ها و وسایل مورد نیاز برای اندازه‌گیری شامل دوربین فیلمبرداری دیجیتال (جهت آنالیز حرکات)، فرم جمع‌آوری اطلاعات فردی (جهت انتخاب نمونه‌های دارای شرایط ورود به پروژه)، قدسنج مدل SECA (جهت اندازه‌گیری قد آزمودنی‌ها)، ترازوی دیجیتال (جهت اندازه‌گیری وزن آزمودنی‌ها)، متر نواری (جهت اندازه‌گیری طول واقعی پا)، توپ سوئیسی (جهت انجام برخی از تمرینات ثبات مرکزی)، فرم امتیازدهی آزمون‌های غربالگری، میله چوبی، مانع، تشک و تخته (جهت ارزیابی آزمون‌های غربالگری حرکتی)، جعبه تست نشستن و خم شدن به جلو، کرونومتر دیجیتال (جهت ثبت زمان دوی بیست متر و تست چابکی)، دوربین فیلمبرداری دیجیتال (جهت آنالیز حرکات به منظور امتیازدهی تست غربالگری)، کیت انجام تستY (جهت اندازه‌گیری تعادل پویا) مورد نیاز بود. 
روش اجرا
در ابتدا بر اساس معیارهای ورود به تحقیق از بین داوطلبانی که سابقه آسیب‌دیدگی و جراحی در تنه و اندام پایینی در یک سال اخیر را نداشته‌اند، شصت نفر نمونه از جامعه آماری انتخاب و به صورت تصادفی به دو گروه آزمایش و کنترل تقسیم و گروه آزمایش به مدت دوازده هفته وارد مرحله اجرای تمرینات ثبات مرکزی شدند و گروه کنترل در این مدت به فعالیت روزمره خود پرداختند. 
معیارهای ورود به این پژوهش شامل نداشتن سابقه آسیب در ناحیه سر که آن‌ها را مجبور به استفاده از مراقبت‌های پزشکی یا استفاده از دارو به منظور حفظ تعادل کرده باشد، عدم وجود درد، ناهنجاری اسکلتی عضلانی و سابقه جراحی در ناحیه تنه و اندام تحتانی ظرف یکسال گذشته، عدم استفاده از داروهایی که بر سیستم اعصاب مرکزی اثر گذارند مانند آرام‌بخش‌ها، عدم سابقه هرگونه آسیب جدی در طی سه ماه اخیر و عدم استفاده از بریس بود. 
از تمام آزمودنی‌ها قبل و بعد از شروع دوره تمرینی، آزمون غربالگری و آزمون آمادگی حرکتی و آزمون تعادل به عمل آمد. بدین ‌منظور ابتدا میزان قد و وزن آزمودنی‌ها به ترتیب به سانتی‌متر و کیلوگرم اندازه‌گیری شد. 
سپس در پیش‌آزمون تعادل پویا با استفاده از آزمون Y، چابکی با استفاده از تست تی، انعطاف‌پذیری با استفاده از آزمون نشستن و خم شدن به جلو، توان با استفاده از آزمون پرش عمودی، سرعت با استفاده از آزمون دوی بیست متر و عملکرد حرکتی با استفاده از آزمون‌های میدانی غربالگری عملکرد حرکتی اندازه‌گیری شد، پس از انجام تمرینات ثبات مرکزی توسط گروه آزمایش پس‌آزمون نیز همانند پیش‌آزمون به عمل آمد (در انتها تعداد نمونه‌های مورد مطالعه به دلیل عدم همکاری نمونه‌ها از شصت نفر به 34 نفر کاهش یافت).
برای اجرای آزمون نشستن و خم شدن به جلو، آزمودنی با پاهای برهنه و زانوهای کشیده مقابل جعبه می‌نشست، درحالی‌که بالاتنه بر پاها عمود بود. سپس با قرار دادن دست‌ها روی هم تا حد امکان آن‌ها را روی تخته مندرج‌شده می‌کشید و پس از پنج ثانیه مکث، امتیاز ثبت می‌شد. این عمل در سه نوبت تکرار شد و بهترین امتیازی را که آزمودنی از سه تکرار به دست آورد، برای او ثبت شد. از این آزمون به منظور ارزیابی انعطاف‌پذیری کلی آزمودنی، ران‌ها، عضلات پشت یا همسترینگ استفاده شد.
جهت اجرای آزمون دوی بیست متر سرعت، با علامت‌گذاری یک مسیر بیست متری توسط یک مخروط در سطح سالن، آزمودنی پشت خط شروع قرار گرفت و با دستور شروع (شنیدن صدای سوت به اضافه عمل بصری پایین آوردن دست) به سرعت از بیست متر مورد نظر عبور کرد و کورنومتر متوقف شد. بهترین رکورد کسب‌شده در سه نوبت تکرار برای آزمودنی ثبت شد. آزمودنی‌ها بین هر تکرار، استراحت سه دقیقه‌ای داشتند. به منظور اندازه‌گیری سرعت فرد در دوی سرعت از این آزمون استفاده شد. 
روش اجرای آزمون پرش عمودی (سارجنت) به این شکل بود که آزمودنی به پهلو کنار دیوار ایستاده و نوک انگشتان دست برتر خود را درحالی‌که دست غیربرتر کنار بدن و دست برتر به صورت کشیده شده و راحت بالای سر قرار داشت، روی صفحه مندرج نصب‌شده بر دیوار می‌زند. پس از علامت زدن نقطه یادشده از آزمودنی خواسته شد که با خم کردن زانوها و تاب دادن دست‌ها، به صورت درجا پرش کرده و تا حد امکان بالاترین نقطه دیوار را در اوج پرش علامت بزند. 
این عمل در سه نوبت تکرار شد و بین نوبت‌ها آزمودنی‌ها دو دقیقه استراحت می‌کردند. اختلاف بین نقطه اول (ارتفاع آزمودنی با دست برتر به صورت کشیده‌شده بدون پرش) و نقطه اوج پرش، امتیازی است که آزمودنی کسب می‌کرد، بهترین امتیازی که برای آزمودنی در سه نوبت به دست آمد، برای او ثبت شد. از این آزمون به منظور اندازه‌گیری توان عضلات پا استفاده شد.
برای انجام آزمون تی اصلاح‌شده، ابتدا چهار مخروط طوری در سطح سالن چیده شدند که سه مخروط به فاصله 2/5 متر از هم روی خط مستقیم و مخروط چهارم با فاصله پنج متر از مخروط میانی قرار گرفتند تا تشکیل حرف تی را بدهند. 
آزمودنی حرکت را به سرعت از انتهای پایه تی با شنیدن صدای سوت و حرکت دست شروع کرد و به طرف مخروط میانی دوید و آن را لمس کرد و سپس با حرکت پای پهلویی، مسیر 2/5 متری را سریع به طرف مخروط راست رفته و پس از لمس آن بلافاصله با سرعت، مسیر پنج متری را تا رسیدن به آخرین مخروط با حرکت پای پهلویی طی می‌کرد و آن را نیز لمس می‌کرد. 
سپس با سرعت با حرکت پای پهلویی به سمت مخروط میانی برگشته و پس از لمس آن با سرعت به شکل دویدن از پشت به سمت اولین مخروط در انتهای پایه تی (نقطه شروع حرکت) بازمی‌گشت و با لمس آن کار خود را پایان داده و کورنومتر متوقف می‌شد. بهترین رکوردی را که آزمودنی در سه نوبت به دست آورد، برای او ثبت شد. زمان استراحت بین هر نوبت برای آزمودنی‌ها سه دقیقه لحاظ شد. به منظور اندازه‌گیری چابکی فرد در تغییر مسیر با سرعت از این آزمون استفاده شد.
از آزمون Y برای اندازه‌گیری تعادل پویا استفاده شد. در اجرای این آزمون، به لحاظ اینکه این آزمون با طول پا رابطه معناداری دارد، به منظور اجرا و نرمال کردن اطلاعات، قبل از شروع فرایند اندازه‌گیری، با استفاده از متر نواری طول واقعی پا از خار خاصره قدامی فوقانی تا قوزک داخلی در حالت طاق‌باز در حالت خوابیده روی زمین اندازه‌گیری شد. 
این تست در سه جهت قدامی، خلفی داخلی و خلفی خارجی انجام شد و آزمودنی روی یک پا (پای برتر) در مرکز جهات Y قرار گرفته و سعی کرد با حفظ تعادل روی پای تکیه‌گاه، با پای دیگر عمل دست‌یابی را انجام داده و به حالت طبیعی روی دو پا برگردد. آزمودنی با پنجه پا دورترین نقطه ممکن را در هر یک از جهات تعیین‌شده بدون خطا لمس کرد. فاصله محل تماس تا مرکز، فاصله دست‌یابی بود که به سانتی‌متر اندازه‌گیری شد. 
به منظور به حداقل رساندن اثرات یادگیری، هر آزمودنی سه بار با فاصله پانزده ثانیه استراحت، این آزمون را در هر‌یک از جهت‌های سه‌گانه تمرین کردند. بعد از پنج دقیقه استراحت، آزمودنی آزمون اصلی را در جهت‌های اصلی انجام داد. در صورت بروز خطا، اگر پایی که در مرکز قرار داشت، حرکت می‌کرد یا تعادل فرد دچار اختلال می‌شد، از آزمودنی خواسته می‌شد آزمون را دوباره تکرار کند. جهت به دست آوردن نمره تعادل در هر جهت به صورت جداگانه از فرمول زیر استفاده شد. در این مطالعه صحت عملکرد بینایی و سیستم دهلیزی به عنوان متغیرهای مؤثر بر تعادل بررسی نشد (فرمول شماره 1).


جهت انجام آزمون‌های عملکرد حرکتی، هر آزمودنی بر اساس عملکرد خود در هفت حرکت عملکردی ارزیابی شد. این حرکات شامل آزمون‌های دیپ اسکات، گام برداشتن از روی مانع، لانج، تحرک شانه، بالا آوردن فعال پا، شنای پایداری تنه و پایداری چرخشی است (تصویر شماره 1).

پس از هر حرکت، یک امتیاز بر اساس معیارهای خاص آزمون‌های غربالگری عملکردی (از صفر تا سه) به حرکت مربوطه داده شد. امتیاز سه، نشان‌دهنده حرکت بدون درد و بدون کمک دیگران، امتیاز دو، نشان‌دهنده حرکت بدون درد و با مقداری کمک دیگران و امتیاز یک، نشان‌دهنده این بود که آزمودنی نمی‌تواند حرکت را انجام دهد. امتیاز صفر به حرکتی اختصاص داده می‌شد که حامل درد بود. 
در زمان اجرای آزمون غربالگری عملکردی، پنج آزمون از بین هفت آزمون (گام برداشتن از روی مانع، تحرک شانه، بالا آوردن مستقیم پا، لانچ و پایداری چرخشی) به طور مستقل در سمت راست و چپ بدن امتیازدهی شدند. به خاطر وجود ارتباط بین عدم تقارن عصبی عضلانی و خطر آسیب‌دیدگی، سیستم امتیازدهی آزمون غربالگری عملکردی بر عدم تقارن تاکید داشته و پایین‌ترین امتیاز را به عنوان امتیاز کلی برای آن حرکت در نظر گرفته است. پس از آنکه هفت حرکت مختلف ارزیابی شدند، یک امتیاز تجمعی از 21 برای آن فرد ثبت شد.
پروتکل تمرینات 
تمرینات ثبات مرکزی به طور مستمر به مدت دوازده هفته، هفته‌ای سه جلسه انجام شد. حجم و شدت تمرینات پس از پایان دو هفته به آرامی و طبق اصول پیشرفت تمرین افزایش می‌یافت. طول هر جلسه تمرین چهل دقیقه بود. 
در هر جلسه ابتدا آزمودنی‌ها با راه رفتن سریع و تمرینات کششی، بدن خود را جهت اجرای برنامه اصلی تمرین به مدت ده تا پانزده دقیقه گرم می‌کردند. سپس تمرینات ثبات مرکزی تنه زیر نظر مربی اجرا می‌شد. 
این پروتکل تمرینی بر اساس تمرینـات ثبات مرکزی پیشنهادشده توسط جفری ارائـه شـده [15] و شـامل سه سطح است و هرکدام بر مبنای سطح قبلی بوده و تا زمانی که تسلط کافی در سطح پایینی وجود نداشته باشد، اجازه انجام حرکات در سطوح بالاتر داده نمی‌شد. هر حرکت تمرینی در سه دوره و با 8-12 تکرار (با فاصله استراحت یک دقیقه‌ای) انجام شد. گروه کنترل در طول دوازده هفته آزمایش، زنـدگی روزمـره داشـتند. 
روش آماری
 از آمار توصیفی (از قبیل میانگین و انحراف استاندارد) برای توصیف و سازماندهی داده‌های حاصل از پیش‌آزمون و پس‌آزمون استفاده شد. در بخش آمار استنباطی، ابتدا با استفاده از آزمون شاپیرو ویلک وضعیت بهنجار (نرمال بودن) داده‌های خام و با آزمون همگنی واریانس‌های لون، مفروضات آزمون ‌پارامتریک‌ کنترل شد و با توجه به برقرار بودن شرایط فوق‌الذکر برای تجزیه و تحلیل داده‌ها ابتدا جهت بررسی تفاوت درون‌گروهی از آزمون تی زوجی استفاده شد که نشان دهیم آیا رکورد پس‌آزمون هریک از گروه‌ها به‌تنهایی تفاوتی با پیش‌آزمون آن‌ها داشته است؟ سپس جهت بررسی تفاوت بین‌گروهی با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس، اثر متغیر مستقل، بر متغیرهای وابسته بررسی شد تا مشخص شود که آیا آزمایش، بدون تعامل با امتیازات پیش‌آزمون توانسته است اثر معنا‌داری بر متغیرهای وابسته بگذارد؟‌‌ تحلیل کوواریانس، روش آماری است که اجازه می‌دهد اثر یک متغیر مستقل بر متغیر وابسته بررسی شود، درحالی‌که اثر متغیر دیگری را حذف کرده یا از بین می‌برد. بهترین حالت استفاده از تحلیل کوواریانس، زمانی است که آزمودنی‌ها به ‌طور تصادفی در یکی از سطوح متغیر مستقل قرار داده شوند و متغیر تصادفی کمکی [متغیر هم‌پراکنش] پیش از استفاده از تحلیل اندازه‌گیری شود. متغیر تصادفی کمکی در مطالعه حاضر امتیازات افراد در پیش‌آزمون در نظر گرفته شده و متغیر مستقل تحقیق حاضر تمرینات ثبات مرکزی است. تمام‌ تحلیل‌ها ‌با ‌استفاده‌ از ‌نرم‌افزار ‌SPSS‌ نسخه ‌23 ‌انجام شد.
نتایج‌
مشخصات جمعیت‌شناختی آزمودنی‌های گروه کنترل و آزمایش در جدول شماره 1 ذکر شده است.


نتایج آزمون تی زوجی درون‌گروهی در مراحل پیش‌آزمون و پس‌آزمون در جدول شماره 2 ارائه شده است.


نتایج آزمون تی نشان می‌دهد که متعاقب دوازده هفته تمرین در میزان امتیاز کسب‌شده در پیش‌آزمون و پس‌آزمون گروه تجربی اختلاف معناداری وجود دارد، به گونه‌ای که میزان امتیازات کسب‌شده در پس‌آزمون تمام متغیرها به طور معناداری بیشتر از پیش‌آزمون بود (05/P≥0)، درحالی‌که متغیرهای گروه کنترل در پس‌آزمون نسبت به پیش‌آزمون تغییر معناداری نداشته است (05/P>0) اجرای تحلیل کوواریانس در مطالعه حاضر مستلزم این است که فرض همگنی واریانس‌ها، خطی بودن همبستگی متغیر هم‌پراکنش و متغیر مستقل (05/P>0)، همگنی شیب‌های رگرسیون در متغیرهای تحت بررسی رعایت شده باشد. 
در ادامه به بررسی این پیش‌فرض‌ها پرداخته شد و نتایج به‌دست‌آمده، حاکی از آن است که پیش‌فرض همگنی واریانس‌ها و همگونی شیب رگرسیونی(05/P>0) در بررسی نتایج آزمون پیش‌فرض خطی بودن همبستگی متغیر هم‌پراکنش و متغیر مستقل، مقدار F حاصل از این آزمون تأثیر متغیر هم‌پراکنش بر متغیر مستقل را نشان می‌دهد و در صورتی ‌که معناداری به‌دست‌آمده کمتراز 0/05 باشد، این پیش‌فرض رعایت شده است. همان‌طور که در جدول شماره 3 نشان داده شده، این مقدار کمتر از 0/05 است.


نتایج تحلیل کوواریانس (جدول شماره 4) مربوط به امتیازات پس‌آزمون نشان داد که مقدار F حاصل از این آزمون که خروجی اصلی تحلیل کوواریانس است، تأثیر متغیر مستقل (گروه) را نشان می‌دهد.


در صورتی که معناداری به‌دست‌آمده کمتر از 0/05 باشد، فرضیه صفر مبنی بر معنادار نبودن اختلاف میانگین گروه‌ها در پس‌آزمون، پس از حذف اثر احتمالی پیش‌آزمون رد می‌شود. بنابراین همان‌گونه که در جدول شماره 4 قابل مشاهده است، تمرینات ثبات مرکزی تأثیر معنا‌داری بر تمام متغیرها داشته است (05/P≥0)، این نشان می‌دهد که حتی پس از کنترل اثر پیش‌آزمون (متغیر کوواریانس) در امتیازات پس‌آزمون بین گروه‌های تحقیق (کنترل و آزمایش) تفاوت معنادار وجود دارد. 
بحث
هدف ‌از ‌مطالعه حاضر، بررسی تأثیر تمرینات ثبات مرکزی بر عملکرد حرکتی و تعادل در زنان سی تا پنجاه ساله شاغل در مجتمع بیمارستانی امام خمینی (ره) بود. نتایج تحقیق حاضر حاکی از آن است که دوازده هفته تمرینات ثبات مرکزی سبب بهبود و افزایش توانایی انجام بهتر در آزمون‌های عملکرد حرکتی، تعادل پویا و سایر فاکتورهای آمادگی جسمانی اعم از سرعت، توان، چابکی و انعطاف‌پذیری زنان شاغل بیمارستان امام خمینی (ره) تهران شد. 
در ارتباط با تأثیر تمرینات ثبات مرکزی بر بهبود عملکرد حرکتی، یافته‌های پژوهش حاضر با بسیاری از یافته‌های مطالعات پیشین هم‌خوانی دارد. نتایج پژوهش گوس و همکاران نشان داد که طی یک دوره برنامه تمرینی پس از شش هفته، افزایش قابل توجهی در آزمون‌های عملکردی و امتیازات FMS مشاهده شد [16]. کیسل و همکاران نیز نتیجه گرفتند که یک دوره برنامه تمرینی هفت هفته‌ای سبب افزایش امتیازات FMS در 51/6 درصد از بازیکنان فوتبال شد [17]. 
از طرفی شری و همکاران طی مطالعه‌ای اعلام کردند که فعال کردن ارادی عضلات ناحیه مرکزی تأثیرات مثبتی در کاهش احتمال وقوع آسیب‌های اندام تحتانی داشته‌اند [18]. با استناد به نتایج این تحقیقات به نظر می‌رسد که تمرینات ثبات‌دهنده از طریق بهبود کنترل عصبی عضلانی، تقویت و بهبود عضلات مرکزی باعث اجرای مطلوب و مناسب‌تری در آزمون‌های حرکتی عملکردی شده و درنهایت، سبب افزایش امتیازات آزمون‌های حرکتی عملکردی می‌شود.
از آنجا که حفظ تعادل در زنجیره حرکتی، متکی به استراتژی‌های حرکتی و بازخوردی هماهنگ در بین ران، زانو و مچ ‌پا است که کاهش بازخوردهای آوران یا کاهش قدرت و ثبات مکانیکی هر مفصل می‌تواند تعادل را بر‌هم بزند؛ بنابراین تسهیل انقباض هم‌زمان عضلات اطراف مهره‌های کمری از قبیل مایل ‌شکمی، عرضی ‌شکمی، چند سر و راست‌کننده ستون ‌مهره‌ها شاید ثبات مهره‌ها را افزایش دهد [19, 20]. 
در همین راستا، طی مطالعه حاضر با به‌کارگیری تمرینات ثبات‌دهنده تنه با هدف ایجاد ظرفیت فیزیکی برای حفظ وضعیت خنثی در ستون ‌مهره‌ها (با افزایش تحمل و هماهنگی عضلات ثبات‌دهنده ستون ‌مهره‌ها) می‌توان نتیجه‌گیری کرد که شرکت در تمرینات ثبات‌دهنده تنه، تعادل پویا و عملکرد فرد را بهبود می‌بخشد. 
نتیجه حاصل با نتایج تحقیقات جانسون و همکاران و کارپس و همکاران مبنی‌ بر تأثیر معنادار تمرینات تقویت‌کننده عضلات تنه بر بهبود تعادل پویا هم‌خوان بود [21, 22]. 
همچنین نتایج حاصل با نتایج پژوهش‌های امای و همکاران، کار و همکاران، سامسون و همکاران و عبدی و همکاران که همه آن‌ها بهبود تعادل را پس از اعمال برنامه‌های مختلف تمرینات ناحیه مرکزی بدن گزارش کرده بودند [23, 24, 25, 26]، همسو بود. 
از طرفی، نتایج تحقیق حاضر با نتایج برگرفته از تحقیق کیمبرلی و همکاران که پس از تمرینات ثبات‌دهنده تنه، بهبود معناداری در میزان تعادل پویای افراد تحت مطالعه خود مشاهده نکردند، مغایرت داشت. علت این مغایرت را احتمالاً می‌توان در تعداد جلسات تمرین، نوع آزمودنی‌ها و پروتکل تمرینی جست‌وجو کرد، چراکه آن‌ها برنامه تمرینی را در پنج هفته روی ورزشکاران تنیس اجرا کرده‌اند. 
از سوی دیگر، نتایج حاصل از پژوهش حاضر نشان داد که دوازده هفته تمرینات ثبات مرکزی در بهبود سرعت و چابکی زنان شاغل در بیمارستان امام خمینی (ره) تهران اثر معناداری داشته است. بررسی نتایج این یافته‌ها با نتایج تحقیقات امای و همکاران که به بررسی تأثیر تمرینات متداول و ثبات‌دهنده تنه روی عملکرد ورزشی از قبیل سرعت و چابکی مردان فوتبالیست جوان پرداختند، هم‌خوان بود [23].
همچنین با نتایج مطالعه پارخوس و همکاران که به بررسی اثر شش هفته تمرینات ثبات مرکزی بر آمادگی جسمانی افراد سالم پرداختند، همسو بود [27]. در همین راستا بیزینی و همکاران به بررسی تأثیر تمرینات ثبات مرکزی تنه، بر برخی شاخص‌های فیزیولوژیکی، ازجمله سرعت ورزشکاران مرد پرداختند و همچنین شاروک و همکاران به بررسی ارتباط بین ثبات مرکزی و عملکرد ورزشی ورزشکاران دانشگاهی پرداختند که با نتایج به‌دست‌آمده از این مطالعه هم‌خوانی داشتند [28, 29]. 
شیلینگ و همکاران، تأثیرات تمرینات قدرتی و استقامتی ثبات مرکزی را بر عملکرد ورزشی دانشجویان بررسی کردند که نتایج آن‌ها نشان داد هر دو نوع تمرینات قدرتی و استقامتی ثبات مرکزی موجب بهبود عملکرد ورزشیِ (پرش عمودی، چابکی، سرعت و قدرت و استقامت عضلات مرکزی) دانشجویان تمرین‌کرده شد [30]. 
همچنین مایلز و همکاران طی مطالعه‌ای با عنوان بررسی اثرات یک برنامه آموزشی ثباتی 27 هفته‌ای روی زنان بسکتبالیست سالم 23 تا 43 ساله به این نتیجه رسیدند که در گروه آزمایش، ثبات کمری لگنی، چابکی و تعادل پویا به‌طور معناداری افزایش پیدا کرد [31]. 
تمرینات‌ ثباتی، در ‌بهبود ‌قدرت ‌کانسنتریک ‌عضله ‌عرضی ‌شکمی ‌و ‌بهبود ‌دامنه ‌حرکتی ‌و ‌استقامت‌ عضلات‌ تنه‌، از‌ دیگر ‌تمرینات ‌مؤثرتر‌ ‌است‌ [32]. 
این تمرینات با تأیید در برانگیختگی عضلات سگمنتال (عضلات ریز درون مفاصل ستون فقرات)، منجر به افزایش ثبات سگمنتال کمری و ایجاد یک سیستم مرکزی باثبات‌شده و عضلات گلوبال (سطحی یا طولی) و حرکت‌دهنده، ‌با تکیه بر این پایه ثباتی اولیه، ‌راحت‌تر می‌توانند عملکرد کنترل اغتشاش خارجی را با بازوی گشتاوری بزرگ انجام دهند؛ یعنی بهبود عضلات موضعی سگمنتال، خود عاملی جهت بهبود عملکرد عضلات حرکت‌دهنده و سراسری (گلوبال) است که نتیجه کلی این مراحل، بهبود ثبات پاسچرال فرد و فاکتورهای آمادگی حرکتی اوست [33]. 
نتایج به‌دست‌آمده نشان داد که انجام 36 جلسه‌ای تمرینات ثبات مرکزی با هدف ثبات در ناحیه میانی بدن و ثبات عضلات عمل‌کننده بر ران موجب بهبود فیدبک به سیستم اعصاب مرکزی و کاهش نوسان ناحیه مرکزی بدن و به دنبال آن بهبود چابکی هنگام فعالیت‌های عملکردی می‌شود. 
همچنین نتیجه حاصل از این مطالعه از جنبه تأثیر تمرینات ثبات مرکزی بر توان زنان شاغل بیمارستانی همسو با نتایج تحقیقات پارخوس و همکاران، بیزینی و همکاران و شاروک و همکاران است [27, 28, 29]. 
نتایج این تحقیق می‌تواند منجر به این تصور شود که پیشرفت‌های بالقوه در گروه تمرین‌های پایداری ناحیه مرکزی بدن با سطح فعال‌سازی ساختمان عضلات ناحیه مرکزی بدن مرتبط است‌. زمانی که می‌توان استنباط کرد که شرکت در تمرینات ثبات‌دهنده ناحیه مرکزی بدن منجر به پیشرفت تعادل و توان می‌شود، نمی‌توان نتیجه گرفت که هیچ تغییری در الگوی فعال‌سازی عضلات تجربه نمی‌شود. 
هرچند که به تحقیقات بیشتری در مورد این تمرینات احساس نیاز می‌شود، اما نتایج تحقیق حاکی از آن است که تمرینات ثبات‌دهنده ناحیه مرکزی بدن می‌تواند برای بهبود توان به وسیله تقویت عضلاتی که اغلب با کنترل ستون ‌فقرات و لگن مرتبط هستند، مفید باشد [19, 20].
متغیر دیگری که در این پژوهش ارزیابی شد، انعطاف‌پذیری است. نتایج به‌دست‌آمده از پژوهش حاضر حاکی از آن است که تفاوت معناداری در انعطاف‌پذیری کارمندان زن بیمارستان امام خمینی (ره) تهران پس از انجام دوازده هفته تمرینات ثبات مرکزی مشاهده شد. 
نتیجه حاصل با نتیجه تحقیق شیلینگ و همکاران که تأثیرات تمرینات قدرتی و استقامتی ثبات مرکزی را بر عملکرد ورزشی دانشجویان بررسی کردند، همسوست [30]. دلیل احتمالی تأثیر معنادار تمرینات ثبات مرکزی بر انعطاف‌پذیری را می‌توان چنین بیان کرد که در پروتکل تمرینات ثبات‌دهنده تنه، علاوه بر تقویت عضلات فلکسور و اکستنسورهای تنه و مفصل ران، به‌ طور ویژه عضلات جانبی تنه نیز مورد تمرین قرار گرفته و تقویت می‌شوند و از این طریق منجر به افزایش قدرت و عملکرد مطلوب در ناحیه مرکزی تنه می‌شوند، درنتیجه کسب نتایج بهتر در انعطاف‌پذیری از طریق تمرینات ثبات‌دهنده تنه منطقی به نظر می‌رسد.
نتیجه‌گیری نهایی 
با توجه به نتایج حاصل از پژوهش حاضر می‌توان نتیجه گرفت که تمرینات ثبات مرکزی اعمال شده در این پژوهش، یک راه‌حل مناسب، علمی و بدون عوارض جانبی برای بهبود عملکرد عمومی فرد بوده و نیز به واسطه افزایش این عامل، موجب پیشگیری از آسیب‌دیدگی فرد می‌شوند. 
در واقع، تمرینات ثبات‌دهنده کارایی سیستم عصبی عضلانی را بهبود می‌بخشد که موجب حرکت مطلوب مفاصل کمر، لگن و ران در طول زنجیره حرکتی عملکردی، تعادل عضلانی مناسب، تقویت ثبات پروگزیمال و قدرت عملکردی می‌شود. این اثرات منجر به عملکرد مطلوب و افزایش قدرت عضلات ‌شده و درنهایت، احتمال وقوع آسیب را کاهش می‌دهد.

ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
اصول اخلاقی تماماً در این مقاله رعایت شده است. شرکت کنندگان اجازه داشتند هر زمان که مایل بودند از پژوهش خارج شوند. همچنین همه شرکت کنندگان در جریان روند پژوهش بودند. اطلاعات آن ها محرمانه نگه داشته شد.

حامی مالی
این مقاله برگرفته از طرح پژوهشی اجرایی در معاونت پژوهشی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران است. 

مشارکت نویسندگان
 تمام نویسندگان در طراحی، اجرا و نگارش همه بخش‌های پژوهش حاضر مشارکت داشته‌اند. 

تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعارض منافع ندارد.

تشکر و قدردانی
از زحمات بی‌شائبه همه بزرگوارانی که در راستای اجرای این پژوهش ما را یاری کردند و از مسئولین محترم دانشگاه علوم‌پزشکی و بیمارستان امام خمینی (ره) تهران کمال تشکر و قدردانی را داریم.
 

Refrences
1.Ali Arabian F, Motamedzade M, Golmohammadi R, Moghim Beigi A, Pir Hayati F. [The impact of ergonomics intervention on musculoskeletal disorders among Nahavand Alimoradian hospital staff (Persian)]. Iran J Ergon. 2013; 1(1):23-32. http://journal.iehfs.ir/article-1-23-en.html
2.Heyward VH. Advanced fitness assessment and exercise prescription. 6^th ed. Champaign: Human Kinetics; 2010. https://books.google.com/books?id=5BheygAACAAJ&dq
3.Granacher U, Schellbach J, Klein K, Prieske O, Baeyens JP, Muehlbauer T. Effects of core strength training using stable versus unstable surfaces on physical fitness in adolescents: A randomized controlled trial. BMC Sports Sci Med Rehabil. 2014; 6:40. [DOI:10.1186/2052-1847-6-40] [PMID] [PMCID]
4.Nesser TW, Huxel KC, Tincher JL, Okada T. The relationship between core stability and performance in division I football players. J Strength Cond Res. 2008; 22(6):1750-4. [DOI:10.1519/JSC.0b013e3181874564] [PMID]
5.Kang KY. Effects of core muscle stability training on the weight distribution and stability of the elderly. J Phys Ther Sci. 2015; 27(10):3163-5. [DOI:10.1589/jpts.27.3163] [PMID] [PMCID]
6.Freeman JA, Gear M, Pauli A, Cowan P, Finnigan C, Hunter H, et al. The effect of core stability training on balance and mobility in ambulant individuals with multiple sclerosis: A multi-centre series of single case studies. Mult Scler. 2010; 16(11):1377-84. [DOI:10.1177/1352458510378126] [PMID]
7.McGill SM, Andersen JT, Horne AD. Predicting performance and injury resilience from movment quality and fitness scores in a basketball team over 2 years. J Strength Cond Res. 2012; 26(7):1731-9. [DOI:10.1519/JSC.0b013e3182576a76] [PMID]
8.Cook G, Burton L, Hoogenboom B. Pre-participation screening: The use of fundamental movements as an assessment of function - part 1. N Am J Sports Phys Ther. 2006; 1(2):62-72. [PMID] [PMCID]
9.Song HS, Woo SS, So WY, Kim KJ, Lee J, Kim JY. Effects of 16-week functional movement screen training program on strength and flexibility of elite high school baseball player. J Exerc Rehabil. 2014; 10(2):124-30. [DOI:10.12965/jer.140101] [PMID] [PMCID]
10.Peate WF, Bates G, Lunda K, Francis S, Bellamy K. Core strength: A new model for injury prediction and prevention. J Occup Med Toxicol. 2007; 2:3. [DOI:10.1186/1745-6673-2-3] [PMID] [PMCID]
11.Ghasempoor Kh, Rahnama N, Bagherian-Dehkordi S. [Functional movment screening of students of Shahrekord technical Institute, Iran, for sports injuries prevention (Persian)]. J Res Rehabil Sci. 2015; 11(4):263-72. http://jrrs.mui.ac.ir/index.php/jrrs/article/view/2391
12.Perry FT, Koehle MS. Normative data for the functional movement screen in middle-aged adults. J Strength Cond Res. 2013; 27(2):458-62.[DOI:10.1519/JSC.0b013e3182576fa6] [PMID]
13.Khoramian M, Golmohammadi B, Akbari H. [The effect of the selective balanced on ball and core resistance training program on the older females (Persian)]. Mot Behav. 2015; 7(19):105-22. https://mbj.ssrc.ac.ir/article_343.html
14.Chorba RS, Chorba DJ, Bouillon LE, Overmyer CA, Landis JA. Use of a functional movement screening tool to determine injury risk in female collegiate athletes. N Am J Sports Phys Ther. 2010; 5(2):47-54. [PMID] [PMCID]
15.Jeffreys I. Developing a progressive core stability program. Strength Cond J. 2002; 24(5):65-6. [DOI:10.1519/00126548-200210000-00017]
16.Goss DL, Christopher GE, Faulk RT, Moore J. Functional training program bridges rehabilitation and return to duty. J Spec Oper Med. 2009; 9(2):29-48. [PMID]
17.Kiesel K, Plisky P, Butler R. Functional movement test scores improvefollowing a standardized off-season intervention program in professional football players. Scand J Med Sci Sports. 2011; 21(2):287-92.[DOI:10.1111/j.1600-0838.2009.01038.x] [PMID]
18.Shirey M, Hurlbutt M, Johansen N, King GW, Wilkinson SG, Hoover DL. The influence of core musculature engagement on hip and knee kinematics in women during a single leg squat. Int J Sports Phys Ther. 2012; 7(1):1-12. [PMID] [PMCID]
19.Sahebozamani M, Mohammad Ali Nasab E, Daneshmandi H. [Effect of core stability training on the trunk endurance of indoor soccer players (Persian)]. Stud Sport Med. 2014; 6(15):15-28. https://smj.ssrc.ac.ir/article_35.html
20.Hägglund M, Waldén M, Ekstrand J. Previous injury as a risk factor for injury in elite football: A prospective study over two consecutive seasons. Br J Sports Med. 2006; 40(9):767-72. [DOI:10.1136/bjsm.2006.026609] [PMID] [PMCID]
21.Johnson EG, Larsen A, Ozawa H, Wilson CA, Kennedy KL. The effects of Pilates-based exercise on dynamic balance in healthy adults. J Bodyw Mov Ther. 2007; 11(3):238-42. [DOI:10.1016/j.jbmt.2006.08.008]
22.Carpes FP, Reinehr FB, Mota CB. Effects of a program for trunk strength and stability on pain, low back and pelvis kinematics, and body balance: A pilot study. J Bodyw Mov Ther. 2008; 12(1):22-30. [DOI:10.1016/j.jbmt.2007.05.001] [PMID]
23.Imai A, Kaneoka K, Okubo Y, Shiraki H. Effects of two types of trunk exercises on balance and athletic performance in youth soccer players. Int J Sports Phys Ther. 2014; 9(1):47-57. [PMID] [PMCID]
24.Carr JH, Shepherd RB. Stroke rehabilitation: Guidelines for exercise and training to optimize motor skill. Oxford: Butterworth-Heinemann; 2003. https://books.google.com/books?id=AccPvgAACAAJ&dq
25.Samson KM. The effects of a five-week core stabilization-training program on dynamic balance in tennis athletes [MSc. thesis]. Morgantown, WV: West Virginia University; 2005. https://www.proquest.com/openview/6566ad2d8d89fe10c0797b81963e4f87/1
26.Abdi J, Sadeghi H. The effect of eight-week core stability training program on the dynamic balance in young elite footballers. Scoliosis. 2013; 8:P20. [DOI:10.1186/1748-7161-8-S1-P20] [PMCID]
27.Parkhouse KL, Ball N. Influence of dynamic versus static core exercises on performance in field based fitness tests. J Bodyw Mov Ther. 2011; 15(4):517-24. [DOI:10.1016/j.jbmt.2010.12.001] [PMID]
28.Bizzini M, Impellizzeri FM, Dvorak J, Bortolan L, Schena F, Modena R, et al. Physiological and performance responses to the “FIFA 11+” (part 1): Is it an appropriate warm-up? J Sports Sci. 2013; 31(13):1481-90. [DOI:10.1080/02640414.2013.802922] [PMID]
29.Sharrock C, Cropper J, Mostad J, Johnson M, Malone T. A pilot study of core stability and athletic performance: Is there a relationship? Int J Sports Phys Ther. 2011; 6(2):63-74. [PMID] [PMCID]
30.Schilling F, Murphy C, Bonney R, Thich L. Effect of core strength and endurance training on performance in college students: Randomized pilot study. J Bodyw Mov Ther. 2013; 17(3):278-90. [DOI:10.1016/j.jbmt.2012.08.008] [PMID]
31.Mills JD, Taunton JE, Mills WA. The effect of a 10-week training regimen on lumbo-pelvic stability and athletic performance in female athletes: A randomized-controlled trial. Phys Ther Sport. 2005; 6(2):60-6. [DOI:10.1016/j.ptsp.2005.02.006]
32.Salavati M, Bagheri H, Ebrahimi Takamjani E, Mobini B. [Comparative study of biodex dynamic balance and limits of stability test in normal subject and patient with chranic lowback pain (Persian)]. Razi J Med Sci. 2003; 9(32):699-708. http://rjms.iums.ac.ir/browse.php?a_id=1687&sid=1&slc_lang=en
33.Ehsani F, Mohseni Bandpei MA, Shanbeh-Zadeh S. [The effect of stabilization exercises on objective outcome measures in patients with chronic non-specific low back pain: A systematic review with particular emphasis on randomized controlled clinical trial (Persian)]. Arch Rehabil. 2013; 14(2):8-21. http://rehabilitationj.uswr.ac.ir/article-1-1272-fa.html