دوره 8، شماره 3 - ( 9-1401 )
جلد 8 شماره 3 صفحات 278-266 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Azadian E, Eftekhari N, Mohammad Zaheri R. The Evaluation of Changes in the Center of Pressure in Different Types of Defense on the Professional Volleyball Players. J Sport Biomech 2022; 8 (3) :266-278
URL: http://biomechanics.iauh.ac.ir/article-1-302-fa.html
URL: http://biomechanics.iauh.ac.ir/article-1-302-fa.html
آزادیان الهه، افتخاری نسرین، محمد ظاهری رافع. ارزیابی تغییرات مرکز فشار پا در انواع دفاع روی تور والیبالیست های حرفه ای. مجله بیومکانیک ورزشی. 1401; 8 (3) :266-278
الهه آزادیان* 
1، نسرین افتخاری1 ، رافع محمد ظاهری1
1، نسرین افتخاری1 ، رافع محمد ظاهری1
1- گروه تربیت بدنی و علوم ورزشی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان، همدان، ایران
متن کامل [PDF 1939 kb]
(436 دریافت)
| چکیده (HTML) (803 مشاهده)
متن کامل: (984 مشاهده)
مقدمه
تعادل و کنترل قامت از اساسیترین عملکردهای عصبی- عضلانی می باشد که در انجام فعالیتهای ساده و پیچیده درگیر است (1-4). این قابلیت در اکثر رشته های ورزشی به کنترل وضعیت بدن حین پرش و فرود کمک میکند و می تواند تا حدود زیادی از صدمات پیشگیری کند (5). در حرکات ورزشی حفظ تعادل در حین اجرای پرش و فرود از مهم‌ترین مسائل ورزشکاران در رشته های مثل والیبال، بسکتبال و فوتبال می باشد. کنترل قامت موجب بهبود عملکرد فرد در بسیاری از مهارت های والیبال مانند سرویس، دریافت، اسپک و دفاع می گردد (6). والیبالیست های ماهر با توجه به موقعیت های مختلف بازی تغییرات انطباقی سریعی در وضعیت قامتی خود ایجاد می کنند. بازیابی سریع تعادل پس از یک اختلال قامتی یا آشفتگی، در موفقیت و پیشگیری از آسیب‌های جدی، اهمیت فراوانی دارد (4, 5).
یکی از روش های استاندارد برای ارزیابی کنترل قامت، مطالعه حرکات مرکز فشار (CoP) است که توسط تخته نیرو در محیط آزمایشگاه ثبت می گردد (7, 8). پا تنها ساختار آناتومیکی بدن است که با زمین در تماس بوده و به‌عنوان انتهاییترین بخش زنجیره حرکتی اندام تحتانی در برابر نیروهای اعمالی مقاومت میکند (9). توزیع نامناسب نیروها سبب ایجاد حرکات غیرطبیعی و اعمال فشار زیاد شده و آسیب بافت و عضلات پا را به دنبال خواهد داشت (10, 11). ورزشکاران رشته والیبال دارای حرکاتی سریع، تغییر مسیرهای ناگهانی و پرش و فرودهای مکرری هستند که احتمال آسیب اندام تحتانی بهخصوص مچ پا را در آن‌ها زیاد می-کند (12, 13).
توانایی پرش در ارتفاع بالا و در جهات مختلف برای موفقیت در والیبال حیاتی است، این توانایی یک مزیت رقابتی در حمله و دفاع را برای بازیکن به وجود می آورد (14). بااین‌وجود به دنبال یک پرش بلند، فرود صحیح با حفظ تعادل بهینه، نیز حائز اهمیت فراروانی می باشد. توالی پرش- فرود اجزای اصلی در این رشته ورزشی می باشند. به‌طور خاص، در مرحله فرود انرژی تولید شده در طول پرش می بایست جذب و توزیع شود. این فرودها اغلب منجر به ایجاد نیروهای عکس العمل زمین تا حدود پنج برابر وزن بدن می شود (15). اثرات مضر این نیروها در صورت جذب و توزیع اشتباه، برای بازیکنان دفاع که در طول یک بازی بارها حرکت پرش و فرود را اجرا می کنند ممکن تشدید یابد.
مطالعات متعددی مکانیسم و فراوانی آسیب در والیبال را مورد بررسی قرار داده اند (16, 17). است. توالی پرش- فرود شایع ترین منبع آسیب در والیبال است. در واقع، دفاع و اسپک زدن با بیش از 70 درصد آسیب های والیبال مرتبط است (18) به‌طور خاص، تکنیک های فرود مورد استفاده در والیبال به‌طور بالقوه می تواند با جذب انرژی اندام تحتانی و احتمال آسیب مرتبط باشد (19). استاکف و همکاران (1988) نشان دادند که میران نیروی عمودی اولیه تقریباً 1 تا 2 برابر وزن بدن در برخورد اولیه قسمت جلوی پا در مهارت دفاع والیبالیست ها بود. همچنین تماس پاشنه منجر به نیروی اوج دوم بین 1 تا 7 برابر وزن بدن می گردد (20). بنابراین کنترل قامت در هنگام فرود پس از دفاع می تواند بروز آسیب در والیبالیست ها را کاهش دهد.
لذا بررسی جابه جایی مرکز فشار پا (CoP) به عنوان یکی از شاخص های مورد توجه در بیومکانیک، حین فرود پس از دفاع می تواند اطلاعات جامعی در خصوص کنترل قامت در این ورزشکاران ارائه دهد. ازاین‌رو هدف مطالعه حاضر بررسی تغییرات مرکز فشار پا در انواع مختلف پرش و فرود در هنگام دفاع والیبال می باشد.
روش شناسی
این مطالعه از نوع مقطعی و توصیفی است که در آزمایشگاه بیومکانیک ورزشی انجام پذیرفت. به‌منظور تعیین تعداد نمونه های پژوهش با نرم‌افزار G*Power با 05/0 = α و توان آماری 80 درصد (21) حداقل 8 نفر برای هر گروه در نظر گرفته شد. در این پژوهش تعداد 10 والیبالیست حرفه ای از لیگ های معتبر ایران و 10 والیبالیست مبتدی که سابقه حداقل 2 سال فعالیت در تمرینات والیبال را داشتند، به طور داوطلب در این مطالعه شرکت کردند. هیچ‌کدام از آزمودنی ها سابقه آسیب جدی اندام تحتانی و فوقانی نظیر دررفتگی مفصلی و کشیدگی عضلانی و یا شکستگی در یک سال گذشته نداشتند و تحت هیچ نوع برنامه دارودرمانی در یک ماه اخیر منتهی به آزمایش نبودند. همچنین آزمودنی ها رضایت نامه جهت شرکت در آزمون را تکمیل و سپس مراحل انجام آزمون ها و چگونگی اندازه گیری متغیر ها و شیوه کار به‌طور کامل برای آزمودنی ها تشریح شد. پروتکل پژوهش حاضر در کمیته پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان به تصویب رسید.
از دستگاه تحلیل حرکتی سه بعدی Vicon (Vicon Peak, Oxford, UK) با چهار دوربین سری T20، با فرکانس 200 هرتز، و مارکرهای متصل شده به اندام تحتانی آزمودنی ها، هنگام اجرای تکالیف به‌منظور مشخص شدن مراحل مختلف پرش و فرود تصویربرداری شد. مارکرهای مورد استفاده، کروی شکل و به قطر 14 میلی متر بودند که با استفاده از چسب دوطرفه نواری و بر اساس مدل مارکرگذاری Plug-In Gait (Plug-In Gait Marker Set, Vicon Peak, Oxford, UK)، به نقاط خاص آناتومیکی هر دو پای شرکت کنندگان متصل شدند (22). به طور هم‌زمان برای ثبت داده های کینتیکی از دو صفحه نیروی کیستلر (Type 9281, Kistler Instrument AG, Winterthur, Switzerland) که با دوربین ها سینک شده بود، با فرکانس نمونه‌برداری 1000 هرتز استفاده شد. داده های کینماتیک و کینتیک با استفاده از نرم‌افزارهای Nexus 1.8.5 و Polygon 4.3 مورد تحلیل قرار گرفت.
برای اجرای تکالیف موردنظر در محیط آزمایشگاه، تور والیبال در ارتفاع 43/2 متری در وسط محیط کالیبره آزمایشگاه قرار گرفت. از آزمودنی ها خواسته شد تکالیف موردنظر برای دفاع را شامل 5 شکل از مهارت دفاع روی تور والیبال شامل پرش ایستا، گام استپ ساید راست و چپ و دفاع روی تور، گام کراس بلند راست و چپ و دفاع روی تور اجرا کنند. ترتیب اجرای تکالیف به‌صورت تصادفی بود و اجرای دفاع در صورتی مورد پذیرش بود و برای پردازش استفاده می شد که در هنگام فرود، هر پای آزمودنی در داخل یک فورس پلیت قرار می گرفت. برای هر تکلیف 6 تکرار انجام شد و بین هر تکلیف دو دقیقه استراحت در نظر گرفته شد.
داده های کینتیکی با استفاده از فیلتر Butterworth سطح چهار با فرکانس برش 20 هرتز هموار و بر اساس وزن بدن آزمودنی-ها نرمال شدند (23). در این مطالعه جابه جایی مرکز فشار پا در دو جهت داخلی خارجی و قدامی خلفی در تکالیف مختلف پرش و فرود برای انجام مهارت دفاع در نظر گرفته شد (24). متغیرها در این پژوهش در دو مرحله مورد ارزیابی قرار گرفت. مرحله پرش و فرود اولیه (مرحله آمادگی برای پرش) و پرش و فرود اصلی برای دفاع بلافاصله بعد از پرش اولیه.
در این پژوهش به‌منظور بررسی توزیع داده ها از آزمون شایپیروویلک استفاده شد. با توجه به توزیع نرمال در داده ها، برای بررسی اختلاف بین دو گروه در تکالیف مختلف از آزمون ANOVA استفاده شد. کلیه مراحل تجزیه‌وتحلیل آماری داده ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 21 و با سطح معناداری 05/0P< انجام گردید.
نتایج
میانگین و انحراف استاندارد (SD) ویژگی های دموگرافیک آزمودنی های پژوهش حاضر در جدول 1 ارائه شده است.
مرحله آمادگی
نتایج مقایسه گروهی در جدول 2 نشان داده شده است، مطابق با نتایج، در مرحله آمادگی پرش ایستا، اختلاف معنی داری در کمترین مقدار و همچنین میانگین جابه جایی CoP و در جهت AP وجود داشت (05/0 > p)، اما در جهت ML اختلاف معنی-داری مشاهده نگردید (05/0 < p). از سوی دیگر در مرحله آمادگی پرش استپ ساید راست، میانگین و کمترین مقدار جابه جایی CoP در جهت AP، و بیشترین مقدار جابه جایی CoP در جهت ML دارای اختلاف بین گروهی معنی داری وجود داشت (05/0 > p). در مرحله آمادگی پرش استپ ساید چپ نیز، اختلاف معنی داری در کمترین مقدار جابه جایی و میانگین CoP در جهت AP مشاهده شد (05/0 > p)، درحالی که در جهتML اختلاف معنی داری بین دو گروه مشاهده نگردید (05/0 < p). نتایج مقایسه بین گروهی در مرحله آمادگی پرش با گام کراس بلند راست اختلاف معنی داری را بین دو گروه نشان نداد، اما در پرش با گام کراس بلند چپ اختلاف بین دو گروه در حداقل مقدار جابه جایی COP و میانگین آن‌ها در مرحله آمادگی در جهتAP معنی داری بود (05/0 > p).
مرحله فرود
در جدول 3 نتایج مقایسه بین گروهی در مرحله فرود آورده شده است، نتایج نشان داد در پرش استپ ساید راست، اختلاف معنی-داری بین دو گروه مبتدی و ماهر در مقدار جابه جایی CoP در جهت AP وجود داشت (05/0 > p)، همچنین در پرش با گام کراس بلند چپ اختلاف بین دو گروه در بیشترین مقدار جابه جایی CoP در جهتAP معنی داری بود (05/0 > p). در بقیه پرش ها اختلاف معنی داری مشاهده نگردید.
بحث
این مطالعه با هدف ارزیابی تغییرات مرکز فشار پا در انواع دفاع روی تور والیبالیست های حرفه ای و مقایسه آن با والیبالیست های مبتدی انجام پذیرفت. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که مقدار جابه جایی مرکز فشار پا، در مرحله آمادگی برای دفاع روی تور در دو گروه والیبالیست های مبتدی و حر فه ای دارای اختلاف معنی داری بود. بدین صورت که در مرحله آمادگی برای پرش ایستا، پرش استپ ساید چپ و پرش با گام کراس بلند چپ ، مقدار جابجایی در جهت AP در گروه مبتدی به‌طور معنی داری بیشتر بود، این امر نشان دهنده عدم کنترل تعادل در جهت قدامی در ورزشکاران مبتدی است، عاملی که منجر حرکت روبه‌جلو، بجای حرکت عمودی در گروه مبتدی می گردد. در نتیجه ارتفاع پرش در این گروه نسبت به گروه حرفه ای کاهش می یابد و همچنین بعد از فرود احتمال گذشتن از خط وسط افزایش می یابد (5). همچنین در مرحله آمادگی پرش استپ ساید راست، مقدار جابه جایی CoP در هر دو جهت AP و ML در گروه مبتدی بیشتر از گروه ماهر بود. افزایش مقدار جابجایی در جهت ML نشانه ضعف تعادلی و عضلانی و افزایش ریسک آسیب به مفاصل و عضلات می باشد (25). تعادل به‌عنوان یک عامل مهم در بسیاری از رشته‌های ورزشی مانند ژیمناستیک، بسکتبال و والیبال شناخته می‌شود، ضعف در تعادل و کنترل پاسچر هنگام مواجهه با عوامل بر هم زننده آن سبب وقوع آسیب‌هایی مانند ناپایداری یا درد در مچ پا و زانو، استئوآرتریت زانو و اسپرین‌های حاد مچ پا می‌شود (25).
در مرحله فرود پس از دفاع روی تور، مقدار جابه جایی مرکز فشار پا، در گروه والیبالیست های مبتدی در اکثر متغیرها بیشتر از گروه حر فه ای بود، اما فقط در پرش استپ ساید راست و پرش‌های کراس بلند چپ و راست، اختلاف در جهت AP معنی دار بود. این نتایج نشان دهنده حرکت روبه‌جلوی بیشتر در هنگام فرود می‌باشد که ممکن است به علت اشتباه بازیکن مبتدی در مرحله آمادگی باشد. در نتیجه این حرکت، احتمال عبور پا از خط وسط زمین، یا سقوط و پیچ خوردگی در مفاصل در گروه مبتدی افزایش می یابد. اجرای صحیح فرود در مهارت دفاع نیازمند کنترل سریع شتاب و گشتاور مفاصل می باشد (26). این اختلافات در مقدار جابجایی مرکز فشار ممکن است با مکانیسم‌های مختلف کنترل وضعیتی که مسئول کنترل ابعاد مختلف تعادل هستند، توضیح داده شود. ثبات در فرود-پرش شامل استراتژی‌های پیچیده ای برای حفظ تعادل در آستانه ناپایداری است. پرش و فرود یک عملکرد تعادل پویا است و نه‌تنها تحت تأثیر مکانیسم‌های کنترل وضعیتی و عصبی عضلانی، بلکه تحت تأثیر قدرت، انعطاف‌پذیری و اجزای هماهنگی اندام تحتانی نیز قرار می‌گیرد (27, 28). همچنین نتایج مطالعه شکوهی و همکاران (1394) نشان داد که بیشتر بودن جابجایی CoP در ورزشکاران رشته فوتبال در حین پرش و فرود ممکن است با ریسک آسیب در مچ پا ارتباط مستقیمی داشته باشد (29). این امر به‌ویژه در جهت ML ارتباط بیشتری را نشان داده است. بنابراین مطابق با این نتایج، افراد مبتدی می بایست برای اجتناب از آسیب های ناشی از پرش-فرودهای مکرر، جلسات تمرینی خود مداخلات تعادلی، هماهنگی عصبی-عضلانی و قدرتی مؤثر بر تعادل را در نظر داشته باشند.
نتیجه گیری نهایی
مطابق با نتایج این مطالعه، افراد مبتدی به علت جابجایی بیشتر مرکز فشار در هر دو جهت AP و ML در معرض آسیب های بیشتر عضلانی-اسکلتی می باشند. همچنین احتمال سقوط این افراد در حین فرود به علت گشتاور بیشتر در مفاصل که ناشی از عدم کنترل جابجایی مرکز فشار است، بیشتر می باشد. قدرت عضلات، تعادل و هماهنگی عصبی-عضلانی در پیشگیری از این آسیب ها تأثیرگذار هستند.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
اصول اخلاق تماماً در این مقاله رعایت شده است. شرکت کنندگان اجازه داشتند هر زمان که مایل بودند از پژوهش خارج شوند. همچنین همه شرکت کنندگان در جریان روند پژوهش بودند. اطلاعات آن‌ها محرمانه نگه داشته شد.
حامی مالی
این پژوهش هیچ گونه کمک مالی از سازمان های دولتی، خصوصی و غیر انتفاعی دریافت نکرده است.
مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در طراحی، اجرا و نگارش همه بخش‌های پژوهش حاضر مشارکت داشته‌اند.
تعارض
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
تعادل و کنترل قامت از اساسیترین عملکردهای عصبی- عضلانی می باشد که در انجام فعالیتهای ساده و پیچیده درگیر است (1-4). این قابلیت در اکثر رشته های ورزشی به کنترل وضعیت بدن حین پرش و فرود کمک میکند و می تواند تا حدود زیادی از صدمات پیشگیری کند (5). در حرکات ورزشی حفظ تعادل در حین اجرای پرش و فرود از مهم‌ترین مسائل ورزشکاران در رشته های مثل والیبال، بسکتبال و فوتبال می باشد. کنترل قامت موجب بهبود عملکرد فرد در بسیاری از مهارت های والیبال مانند سرویس، دریافت، اسپک و دفاع می گردد (6). والیبالیست های ماهر با توجه به موقعیت های مختلف بازی تغییرات انطباقی سریعی در وضعیت قامتی خود ایجاد می کنند. بازیابی سریع تعادل پس از یک اختلال قامتی یا آشفتگی، در موفقیت و پیشگیری از آسیب‌های جدی، اهمیت فراوانی دارد (4, 5).
یکی از روش های استاندارد برای ارزیابی کنترل قامت، مطالعه حرکات مرکز فشار (CoP) است که توسط تخته نیرو در محیط آزمایشگاه ثبت می گردد (7, 8). پا تنها ساختار آناتومیکی بدن است که با زمین در تماس بوده و به‌عنوان انتهاییترین بخش زنجیره حرکتی اندام تحتانی در برابر نیروهای اعمالی مقاومت میکند (9). توزیع نامناسب نیروها سبب ایجاد حرکات غیرطبیعی و اعمال فشار زیاد شده و آسیب بافت و عضلات پا را به دنبال خواهد داشت (10, 11). ورزشکاران رشته والیبال دارای حرکاتی سریع، تغییر مسیرهای ناگهانی و پرش و فرودهای مکرری هستند که احتمال آسیب اندام تحتانی بهخصوص مچ پا را در آن‌ها زیاد می-کند (12, 13).
توانایی پرش در ارتفاع بالا و در جهات مختلف برای موفقیت در والیبال حیاتی است، این توانایی یک مزیت رقابتی در حمله و دفاع را برای بازیکن به وجود می آورد (14). بااین‌وجود به دنبال یک پرش بلند، فرود صحیح با حفظ تعادل بهینه، نیز حائز اهمیت فراروانی می باشد. توالی پرش- فرود اجزای اصلی در این رشته ورزشی می باشند. به‌طور خاص، در مرحله فرود انرژی تولید شده در طول پرش می بایست جذب و توزیع شود. این فرودها اغلب منجر به ایجاد نیروهای عکس العمل زمین تا حدود پنج برابر وزن بدن می شود (15). اثرات مضر این نیروها در صورت جذب و توزیع اشتباه، برای بازیکنان دفاع که در طول یک بازی بارها حرکت پرش و فرود را اجرا می کنند ممکن تشدید یابد.
مطالعات متعددی مکانیسم و فراوانی آسیب در والیبال را مورد بررسی قرار داده اند (16, 17). است. توالی پرش- فرود شایع ترین منبع آسیب در والیبال است. در واقع، دفاع و اسپک زدن با بیش از 70 درصد آسیب های والیبال مرتبط است (18) به‌طور خاص، تکنیک های فرود مورد استفاده در والیبال به‌طور بالقوه می تواند با جذب انرژی اندام تحتانی و احتمال آسیب مرتبط باشد (19). استاکف و همکاران (1988) نشان دادند که میران نیروی عمودی اولیه تقریباً 1 تا 2 برابر وزن بدن در برخورد اولیه قسمت جلوی پا در مهارت دفاع والیبالیست ها بود. همچنین تماس پاشنه منجر به نیروی اوج دوم بین 1 تا 7 برابر وزن بدن می گردد (20). بنابراین کنترل قامت در هنگام فرود پس از دفاع می تواند بروز آسیب در والیبالیست ها را کاهش دهد.
لذا بررسی جابه جایی مرکز فشار پا (CoP) به عنوان یکی از شاخص های مورد توجه در بیومکانیک، حین فرود پس از دفاع می تواند اطلاعات جامعی در خصوص کنترل قامت در این ورزشکاران ارائه دهد. ازاین‌رو هدف مطالعه حاضر بررسی تغییرات مرکز فشار پا در انواع مختلف پرش و فرود در هنگام دفاع والیبال می باشد.
روش شناسی
این مطالعه از نوع مقطعی و توصیفی است که در آزمایشگاه بیومکانیک ورزشی انجام پذیرفت. به‌منظور تعیین تعداد نمونه های پژوهش با نرم‌افزار G*Power با 05/0 = α و توان آماری 80 درصد (21) حداقل 8 نفر برای هر گروه در نظر گرفته شد. در این پژوهش تعداد 10 والیبالیست حرفه ای از لیگ های معتبر ایران و 10 والیبالیست مبتدی که سابقه حداقل 2 سال فعالیت در تمرینات والیبال را داشتند، به طور داوطلب در این مطالعه شرکت کردند. هیچ‌کدام از آزمودنی ها سابقه آسیب جدی اندام تحتانی و فوقانی نظیر دررفتگی مفصلی و کشیدگی عضلانی و یا شکستگی در یک سال گذشته نداشتند و تحت هیچ نوع برنامه دارودرمانی در یک ماه اخیر منتهی به آزمایش نبودند. همچنین آزمودنی ها رضایت نامه جهت شرکت در آزمون را تکمیل و سپس مراحل انجام آزمون ها و چگونگی اندازه گیری متغیر ها و شیوه کار به‌طور کامل برای آزمودنی ها تشریح شد. پروتکل پژوهش حاضر در کمیته پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان به تصویب رسید.
از دستگاه تحلیل حرکتی سه بعدی Vicon (Vicon Peak, Oxford, UK) با چهار دوربین سری T20، با فرکانس 200 هرتز، و مارکرهای متصل شده به اندام تحتانی آزمودنی ها، هنگام اجرای تکالیف به‌منظور مشخص شدن مراحل مختلف پرش و فرود تصویربرداری شد. مارکرهای مورد استفاده، کروی شکل و به قطر 14 میلی متر بودند که با استفاده از چسب دوطرفه نواری و بر اساس مدل مارکرگذاری Plug-In Gait (Plug-In Gait Marker Set, Vicon Peak, Oxford, UK)، به نقاط خاص آناتومیکی هر دو پای شرکت کنندگان متصل شدند (22). به طور هم‌زمان برای ثبت داده های کینتیکی از دو صفحه نیروی کیستلر (Type 9281, Kistler Instrument AG, Winterthur, Switzerland) که با دوربین ها سینک شده بود، با فرکانس نمونه‌برداری 1000 هرتز استفاده شد. داده های کینماتیک و کینتیک با استفاده از نرم‌افزارهای Nexus 1.8.5 و Polygon 4.3 مورد تحلیل قرار گرفت.
برای اجرای تکالیف موردنظر در محیط آزمایشگاه، تور والیبال در ارتفاع 43/2 متری در وسط محیط کالیبره آزمایشگاه قرار گرفت. از آزمودنی ها خواسته شد تکالیف موردنظر برای دفاع را شامل 5 شکل از مهارت دفاع روی تور والیبال شامل پرش ایستا، گام استپ ساید راست و چپ و دفاع روی تور، گام کراس بلند راست و چپ و دفاع روی تور اجرا کنند. ترتیب اجرای تکالیف به‌صورت تصادفی بود و اجرای دفاع در صورتی مورد پذیرش بود و برای پردازش استفاده می شد که در هنگام فرود، هر پای آزمودنی در داخل یک فورس پلیت قرار می گرفت. برای هر تکلیف 6 تکرار انجام شد و بین هر تکلیف دو دقیقه استراحت در نظر گرفته شد.
داده های کینتیکی با استفاده از فیلتر Butterworth سطح چهار با فرکانس برش 20 هرتز هموار و بر اساس وزن بدن آزمودنی-ها نرمال شدند (23). در این مطالعه جابه جایی مرکز فشار پا در دو جهت داخلی خارجی و قدامی خلفی در تکالیف مختلف پرش و فرود برای انجام مهارت دفاع در نظر گرفته شد (24). متغیرها در این پژوهش در دو مرحله مورد ارزیابی قرار گرفت. مرحله پرش و فرود اولیه (مرحله آمادگی برای پرش) و پرش و فرود اصلی برای دفاع بلافاصله بعد از پرش اولیه.
در این پژوهش به‌منظور بررسی توزیع داده ها از آزمون شایپیروویلک استفاده شد. با توجه به توزیع نرمال در داده ها، برای بررسی اختلاف بین دو گروه در تکالیف مختلف از آزمون ANOVA استفاده شد. کلیه مراحل تجزیه‌وتحلیل آماری داده ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 21 و با سطح معناداری 05/0P< انجام گردید.
نتایج
میانگین و انحراف استاندارد (SD) ویژگی های دموگرافیک آزمودنی های پژوهش حاضر در جدول 1 ارائه شده است.
مرحله آمادگی
نتایج مقایسه گروهی در جدول 2 نشان داده شده است، مطابق با نتایج، در مرحله آمادگی پرش ایستا، اختلاف معنی داری در کمترین مقدار و همچنین میانگین جابه جایی CoP و در جهت AP وجود داشت (05/0 > p)، اما در جهت ML اختلاف معنی-داری مشاهده نگردید (05/0 < p). از سوی دیگر در مرحله آمادگی پرش استپ ساید راست، میانگین و کمترین مقدار جابه جایی CoP در جهت AP، و بیشترین مقدار جابه جایی CoP در جهت ML دارای اختلاف بین گروهی معنی داری وجود داشت (05/0 > p). در مرحله آمادگی پرش استپ ساید چپ نیز، اختلاف معنی داری در کمترین مقدار جابه جایی و میانگین CoP در جهت AP مشاهده شد (05/0 > p)، درحالی که در جهتML اختلاف معنی داری بین دو گروه مشاهده نگردید (05/0 < p). نتایج مقایسه بین گروهی در مرحله آمادگی پرش با گام کراس بلند راست اختلاف معنی داری را بین دو گروه نشان نداد، اما در پرش با گام کراس بلند چپ اختلاف بین دو گروه در حداقل مقدار جابه جایی COP و میانگین آن‌ها در مرحله آمادگی در جهتAP معنی داری بود (05/0 > p).
مرحله فرود
در جدول 3 نتایج مقایسه بین گروهی در مرحله فرود آورده شده است، نتایج نشان داد در پرش استپ ساید راست، اختلاف معنی-داری بین دو گروه مبتدی و ماهر در مقدار جابه جایی CoP در جهت AP وجود داشت (05/0 > p)، همچنین در پرش با گام کراس بلند چپ اختلاف بین دو گروه در بیشترین مقدار جابه جایی CoP در جهتAP معنی داری بود (05/0 > p). در بقیه پرش ها اختلاف معنی داری مشاهده نگردید.
بحث
این مطالعه با هدف ارزیابی تغییرات مرکز فشار پا در انواع دفاع روی تور والیبالیست های حرفه ای و مقایسه آن با والیبالیست های مبتدی انجام پذیرفت. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که مقدار جابه جایی مرکز فشار پا، در مرحله آمادگی برای دفاع روی تور در دو گروه والیبالیست های مبتدی و حر فه ای دارای اختلاف معنی داری بود. بدین صورت که در مرحله آمادگی برای پرش ایستا، پرش استپ ساید چپ و پرش با گام کراس بلند چپ ، مقدار جابجایی در جهت AP در گروه مبتدی به‌طور معنی داری بیشتر بود، این امر نشان دهنده عدم کنترل تعادل در جهت قدامی در ورزشکاران مبتدی است، عاملی که منجر حرکت روبه‌جلو، بجای حرکت عمودی در گروه مبتدی می گردد. در نتیجه ارتفاع پرش در این گروه نسبت به گروه حرفه ای کاهش می یابد و همچنین بعد از فرود احتمال گذشتن از خط وسط افزایش می یابد (5). همچنین در مرحله آمادگی پرش استپ ساید راست، مقدار جابه جایی CoP در هر دو جهت AP و ML در گروه مبتدی بیشتر از گروه ماهر بود. افزایش مقدار جابجایی در جهت ML نشانه ضعف تعادلی و عضلانی و افزایش ریسک آسیب به مفاصل و عضلات می باشد (25). تعادل به‌عنوان یک عامل مهم در بسیاری از رشته‌های ورزشی مانند ژیمناستیک، بسکتبال و والیبال شناخته می‌شود، ضعف در تعادل و کنترل پاسچر هنگام مواجهه با عوامل بر هم زننده آن سبب وقوع آسیب‌هایی مانند ناپایداری یا درد در مچ پا و زانو، استئوآرتریت زانو و اسپرین‌های حاد مچ پا می‌شود (25).
در مرحله فرود پس از دفاع روی تور، مقدار جابه جایی مرکز فشار پا، در گروه والیبالیست های مبتدی در اکثر متغیرها بیشتر از گروه حر فه ای بود، اما فقط در پرش استپ ساید راست و پرش‌های کراس بلند چپ و راست، اختلاف در جهت AP معنی دار بود. این نتایج نشان دهنده حرکت روبه‌جلوی بیشتر در هنگام فرود می‌باشد که ممکن است به علت اشتباه بازیکن مبتدی در مرحله آمادگی باشد. در نتیجه این حرکت، احتمال عبور پا از خط وسط زمین، یا سقوط و پیچ خوردگی در مفاصل در گروه مبتدی افزایش می یابد. اجرای صحیح فرود در مهارت دفاع نیازمند کنترل سریع شتاب و گشتاور مفاصل می باشد (26). این اختلافات در مقدار جابجایی مرکز فشار ممکن است با مکانیسم‌های مختلف کنترل وضعیتی که مسئول کنترل ابعاد مختلف تعادل هستند، توضیح داده شود. ثبات در فرود-پرش شامل استراتژی‌های پیچیده ای برای حفظ تعادل در آستانه ناپایداری است. پرش و فرود یک عملکرد تعادل پویا است و نه‌تنها تحت تأثیر مکانیسم‌های کنترل وضعیتی و عصبی عضلانی، بلکه تحت تأثیر قدرت، انعطاف‌پذیری و اجزای هماهنگی اندام تحتانی نیز قرار می‌گیرد (27, 28). همچنین نتایج مطالعه شکوهی و همکاران (1394) نشان داد که بیشتر بودن جابجایی CoP در ورزشکاران رشته فوتبال در حین پرش و فرود ممکن است با ریسک آسیب در مچ پا ارتباط مستقیمی داشته باشد (29). این امر به‌ویژه در جهت ML ارتباط بیشتری را نشان داده است. بنابراین مطابق با این نتایج، افراد مبتدی می بایست برای اجتناب از آسیب های ناشی از پرش-فرودهای مکرر، جلسات تمرینی خود مداخلات تعادلی، هماهنگی عصبی-عضلانی و قدرتی مؤثر بر تعادل را در نظر داشته باشند.
نتیجه گیری نهایی
مطابق با نتایج این مطالعه، افراد مبتدی به علت جابجایی بیشتر مرکز فشار در هر دو جهت AP و ML در معرض آسیب های بیشتر عضلانی-اسکلتی می باشند. همچنین احتمال سقوط این افراد در حین فرود به علت گشتاور بیشتر در مفاصل که ناشی از عدم کنترل جابجایی مرکز فشار است، بیشتر می باشد. قدرت عضلات، تعادل و هماهنگی عصبی-عضلانی در پیشگیری از این آسیب ها تأثیرگذار هستند.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
اصول اخلاق تماماً در این مقاله رعایت شده است. شرکت کنندگان اجازه داشتند هر زمان که مایل بودند از پژوهش خارج شوند. همچنین همه شرکت کنندگان در جریان روند پژوهش بودند. اطلاعات آن‌ها محرمانه نگه داشته شد.
حامی مالی
این پژوهش هیچ گونه کمک مالی از سازمان های دولتی، خصوصی و غیر انتفاعی دریافت نکرده است.
مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در طراحی، اجرا و نگارش همه بخش‌های پژوهش حاضر مشارکت داشته‌اند.
تعارض
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
فهرست منابع
1. Pappas E, Sheikhzadeh A, Hagins M, Nordin M. The effect of gender and fatigue on the biomechanics of bilateral landings from a jump: Peak values. Journal of sports science & medicine. 2007;6(1):77.
2. Hariri R, Bakhtiary A-H, Mirmohammadkhani M. The Immediate Effect of Kinesio Taping on the Balance Performance of Patients with Chronic Ankle Sprains: A Randomized Controlled Trial. Middle East Journal of Rehabilitation and Health Studies. 2021;8(3). [DOI:10.5812/mejrh.111123]
3. Schorderet C, Hilfiker R, Allet L. The role of the dominant leg while assessing balance performance. A systematic review and meta-analysis. Gait & posture. 2021;84:66-78. [DOI:10.1016/j.gaitpost.2020.11.008] [PMID]
4. Kassberg A-C, Nyman A, Larsson Lund M. Perceived occupational balance in people with stroke. Disability and rehabilitation. 2021;43(4):553-8. [DOI:10.1080/09638288.2019.1632940] [PMID]
5. Zaheri RM, Majlesi M, Azadian E, Fatahi A. Kinematic and kinetic evaluation of jump-landing task in volleyball defense: implications for acl injury risk assessment. Kinesiologia Slovenica. 2022;28(1). [DOI:10.52165/kinsi.28.1.141-155]
6. Valentina A, Emma C, Lorenzo C, Carla B, Marco K. Postural sway in volleyball players. Human Movement Science. 2013;32(3):445-56. [DOI:10.1016/j.humov.2013.01.002] [PMID]
7. Ghanbarzadeh A, Azadian E, Majlesi M, Jafarnezhadgero AA, Akrami M. Effects of Task Demands on Postural Control in Children of Different Ages: A Cross-Sectional Study. Applied Sciences. 2022;12(1):113. [DOI:10.3390/app12010113]
8. Azadian E, Torbati HRT, Kakhki ARS, Farahpour N. The effect of dual task and executive training on pattern of gait in older adults with balance impairment: A Randomized controlled trial. Archives of gerontology and geriatrics. 2016;62:83-9. [DOI:10.1016/j.archger.2015.10.001] [PMID]
9. Iandolo R, Bellini A, Saiote C, Marre I, Bommarito G, Oesingmann N, et al. Neural correlates of lower limbs proprioception: An fMRI study of foot position matching. Human brain mapping. 2018;39(5):1929-44. [DOI:10.1002/hbm.23972] [PMID] [PMCID]
10. Haddad J, Hamill J, Hong SL, Li L, Manor B. Gait and postural stability theory and clinical application. Monterey, CA: Healthy Learning,; 2009. Available from: https://login.proxy.bib.uottawa.ca/login?url=http://www.aspresolver.com/aspresolver.asp?SPEX;1831196.
11. Craik RL, Oatis CA. Gait Analysis, Theory and Application, Mosby-Year Book. St. Louis. 1995.
12. McNitt-Gray J, Hester D, Mathiyakom W, Munkasy B. Mechanical demand and multijoint control during landing depend on orientation of the body segments relative to the reaction force. Journal of biomechanics. 2001;34(11):1471-82. [DOI:10.1016/S0021-9290(01)00110-5] [PMID]
13. Verhagen E, Van der Beek AJ, Bouter LM, Bahr R, Van Mechelen W. A one season prospective cohort study of volleyball injuries. British journal of sports medicine. 2004;38(4):477-81. [DOI:10.1136/bjsm.2003.005785] [PMID] [PMCID]
14. Sheppard JM, Dingley AA, Janssen I, Spratford W, Chapman DW, Newton RU. The effect of assisted jumping on vertical jump height in high-performance volleyball players. Journal of science and medicine in sport. 2011;14(1):85-9. [DOI:10.1016/j.jsams.2010.07.006] [PMID]
15. Adrian MJ, Laughlin CK. Magnitude of ground reaction forces while performing volleyball skills. Biomechanics VIII-B. 1983:903-14.
16. Chandran A, Morris SN, Lempke LB, Boltz AJ, Robison HJ, Collins CL. Epidemiology of Injuries in National Collegiate Athletic Association Women's Volleyball: 2014-2015 Through 2018-2019. Journal of Athletic Training. 2021;56(7):666-73.
https://doi.org/10.4085/1062-6050-370-20
https://doi.org/10.4085/1062-6050-395-20
https://doi.org/10.4085/1062-6050-394-20
https://doi.org/10.4085/1062-6050-635-20
https://doi.org/10.4085/1062-6050-406-20
https://doi.org/10.4085/1062-6050-372-20
https://doi.org/10.4085/1062-6050-724-20
https://doi.org/10.4085/1062-6050-679-20
https://doi.org/10.4085/1062-6050-447-20
https://doi.org/10.4085/1062-6050-493-20 [DOI:10.4085/1062-6050-546-20]
17. Wasser JG, Tripp B, Bruner ML, Bailey DR, Leitz RS, Zaremski JL, et al. Volleyball-related injuries in adolescent female players: an initial report. The Physician and Sportsmedicine. 2021;49(3):323-30. [DOI:10.1080/00913847.2020.1826284] [PMID]
18. Watkins J, Green B. Volleyball injuries: a survey of injuries of Scottish National League male players. British journal of sports medicine. 1992;26(2):135-7. [DOI:10.1136/bjsm.26.2.135] [PMID] [PMCID]
19. Dufek J, Zhang S. Landing models for volleyball players: a longitudinal evaluation. The Journal of sports medicine and physical fitness. 1996;36(1):35-42.
20. Stacoff A, Kaelin X, Stuessi E. The impact in landing after a volleyball block. Biomechanics XI-B. 1988:694-700.
21. Faul F, Erdfelder E, Lang A-G, Buchner A. G* Power 3: A flexible statistical power analysis program for the social, behavioral, and biomedical sciences. Behavior research methods. 2007;39(2):175-91. [DOI:10.3758/BF03193146] [PMID]
22. Ferrari A, Benedetti MG, Pavan E, Frigo C, Bettinelli D, Rabuffetti M, et al. Quantitative comparison of five current protocols in gait analysis. Gait Posture. 2008;28(2):207-16. [DOI:10.1016/j.gaitpost.2007.11.009] [PMID]
23. Sorkheh E, Majlesi M, Jafarnezhadgero AA. Frequency Domain Analysis of Gait Ground Reaction Forces in Deaf and Hearing Children. Journal of Sport Biomechanics. 2018;4(2):17-27.
24. Briani RV, Pazzinatto MF, Waiteman MC, de Oliveira Silva D, de Azevedo FM. Association between increase in vertical ground reaction force loading rate and pain level in women with patellofemoral pain after a patellofemoral joint loading protocol. The Knee. 2018;25(3):398-405. [DOI:10.1016/j.knee.2018.03.009] [PMID]
25. Zech A, Argubi-Wollesen A, Rahlf A-L. Minimalist, standard and no footwear on static and dynamic postural stability following jump landing. European journal of sport science. 2015;15(4):279-85. [DOI:10.1080/17461391.2014.936322] [PMID]
26. Fritz JM, Cleland JA, Childs JD. Subgrouping patients with low back pain: evolution of a classification approach to physical therapy. journal of orthopaedic & sports physical therapy. 2007;37(6):290-302. [DOI:10.2519/jospt.2007.2498] [PMID]
27. Gribble P, Robinson R. Differences in spatiotemporal landing variables during a dynamic stability task in subjects with CAI. Scandinavian journal of medicine & science in sports. 2010;20(1):e63-e71. [DOI:10.1111/j.1600-0838.2009.00899.x] [PMID]
28. Wikstrom EA, Arrigenna MA, Tillman MD, Borsa PA. Dynamic postural stability in subjects with braced, functionally unstable ankles. Journal of athletic training. 2006;41(3):245.
29. Shokouhi E, Norasteh AA, Shamsi Majelan A, Sanjari MA. The comparison of postural stability in soccer players with and without chronic ankle injury in jump and landing functional test. Journal of Practical Studies of Biosciences in Sport. 2015;3(5):67-77.
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
تماس با ما
فصلنامه بیومکانیک ورزشی
همدان،شهرک مدنی، بلوار امام خمینی(ره)، بلوار پروفسور موسیوند، مجتمع دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان، معاونت پژوهش و فناوری، دفتر مجلات علمی
صندوق پستی: 734
تلفن دفتر نشریه: 08134494042
وب‌سایت: http://biomechanics.iauh.ac.ir
ایمیل: sportbiomechanics@iauh.ac.ir
