مقدمه
نتایج تحقیقات حاکی از آن است که عمده آسیب های اسکلتی-عضلانی در ناحیه اندام تحتانی رخ می دهند (1). در این میان ورزشکاران رشته‌ والیبال، به دلیل نوع الگوهای حرکتی خود از جمله پرش و فرود و همچنین حرکات برشی به پهلو، بیشتر از سایرین در معرض آسیب‌های مفصل زانو قرار دارند. به‌طوری‌که نزدیک به 25 درصد آسیب‌های والیبال را آسیب‌های مفصل زانو تشکیل می‌دهند (2). نتایج نشان می دهد که الگوهای حرکتی ناصحیح به هنگام اجرای تکالیف عملکردی همچون پرش و فرود، از جمله دلایل اصلی بروز آسیب در مفصل زانو می باشد (3). عدم توانایی در کنترل مفصل زانو بخصوص در هنگام فرود و ایجاد الگوی کلاپس والگوس، مکانیسم اصلی بروز آسیب در این مفصل می باشد (2).
فرود از یک پرش، مکانیسم رایج آسیب ساختارهای غیرفعال مفصل زانو از جمله رباط صلیبی قدامی در میان ورزشکاران رشته والیبال و بخصوص زنان مطرح‌ شده است (5، 4). اجرای یک حرکت فرود صحیح و کم خطا متعاقب پرش، مستلزم توزیع نیروی حرکتی تولید شده در هنگام فرود نهایی و استفاده از الگوهای حرکتی گوناگون به‌منظور جذب انرژی بدن در هنگام فرود است (4). این فرودها به تولید نیروی عکس‌العمل زمین منجر می‌شوند که گاهی اوقات تا پنج برابر وزن بدن فرد است (6). تحقیقات گسترده ای فرود توأم با نیروهای ضربه‌ای زیاد را عاملی خطرزا برای آسیب زانو به‌خصوص پارگی رباط صلیبی قدامی معرفی کرده‌اند (2). مطالعات متعددی مبین این نکته‌اند که مکانیک فرود و الگوهای مختلف فرود چگونگی جذب این نیروها را تحت تأثیر قرار می‌دهند (6). یافته‌ها نشان می‌دهد که افزایش زاویه فلکشن زانو در لحظه برخورد نخست پا با زمین می‌تواند نیروهای ضربه‌ای و بار وارده بر زانو را طی حرکات فرود کاهش دهد؛ برخلاف آن، کاهش میزان فلکشن در مفاصل اندام تحتانی و همچنین عدم توانایی ورزشکار در کنترل حرکات تنه به هنگام فرود، احتمال ایجاد والگوس یا وضعیت نزدیک شده زانو در هنگام فرود را افزایش داده و با آسیب‌های گوناگون زانو از جمله آسیب رباط صلیبی قدامی مرتبط است (7)؛ بنابراین کنترل صحیح راستای اندام تحتانی و تنه که در واقع بیومکانیک صحیح بدن به هنگام فرود پس از اجرای یک پرش را به دنبال دارد، بسیار مهم می باشد.
از سوی دیگر از دیگر عوامل خطرزای آسیب زانو، نقص در کنترل تعادل می باشد (8، 2). این موضوع در ورزشکاران رشته والیبال به دلیل تنوع حرکتی و همچنین اجرای حرکاتِ با ریسک بالا از جمله پرش و فرود و جابجایی های سریع بدن، از اهمیت بالاتری برخوردار می باشد (9)؛ گزارش شده است ورزشکارانی که دچار نقص در تعادل می باشند، تا چند برابر بیشتر از سایر ورزشکاران ریسک ابتلا به آسیب های اندام تحتانی را متحمل می شوند (10). بنابراین به‌منظور پیشگیری از بروز آسیب مفصل زانو و بخصوص رباط صلیبی قدامی در ورزشکاران رشته والیبال، ارزیابی متغیرهای مؤثر بر بروز آسیب مفصل زانو از جمله بیومکانیک فرود و تعادل، از اهمیت بالایی برخوردار می باشد (11).
اخیراً محققین به اهمیت پیشگیری از بروز آسیب های اسکلتی-عضلانی از طریق اصلاح الگوهای حرکتی ناصحیح با استفاده از تمرینات ورزشی که قابلیت ارائه بازخورد هم‌زمان را نیز دارند، پی برده اند (12). ارائه بازخورد دیداری و شنیداری در حین اجرای تکالیف ورزشی راهکاری مناسب برای بازآموزی الگوهای حرکتی صحیح بوده و می تواند ریسک اجرای حرکات ناصحیح را کاهش دهد (12). ارائه بازخورد، هم‌زمان با اجرای تکالیف ورزشی که با هدف بهبود الگوی حرکتی ورزشکار مورد استفاده قرار می گیرد، به‌عنوان رویکردی اثرگذار در اصلاح بیومکانیک حرکتی حین انجام فعالیت های خاص ورزشی به کار برده می شود (13). این تکنیک شامل اصلاح الگوی حرکت به‌وسیله مشاهده و یا بازخورد شنیداری است. ارائه بازخورد و به دنبال آن اصلاح الگوی حرکتی ورزشکار، از جمله روش هایی هستند که در برنامه های پیشگیری از آسیب مورد استفاده قرار می گیرند (12). در همین زمینه اریکسن و همکاران (13) با بررسی تأثیر ارائه بازخورد بر کینماتیک و کینتیک اندام تحتانی به هنگام اجرای تکلیف پرش و فرود، گزارش کردند که ارائه بازخورد به هنگام اجرای تکالیف عملکردی، علاوه بر افزایش زوایای فلکشن ران و زانو، کاهش نیروهای عکس العمل زمین را نیز به هنگام اجرای فرود، موجب می شود (13). همچنین دولینگ و همکاران نیز بهبود بیومکانیک فرود را به هنگام استفاده از دستگاه بازخورد، گزارش کردند (14). الموتی و لطافت کار (12) نیز بهبود تعادل، حس عمقی و عملکرد دختران ورزشکار را به دنبال انجام یک دوره تمرینات اصلاح الگوی حرکتی گزارش کردند (12).
تمرینات TRX با توجه به عملکردی بودن، می تواند بسیاری از حرکات اصلی رشته والیبال را شبیه سازی کند و همچنین این قابلیت را دارد تا ورزشکار را در موقعیت مکانیسم اصلی بروز آسیب در مفصل زانو قرار دهد (2). در این زمان است که ارائه بازخورد اصلاح الگوی حرکتی به‌خوبی می تواند ورزشکار را از اجرای حرکات ناصحیح آگاه ساخته و به‌مرور زمان کنترل حرکتی ورزشکار را بر مفصل زانو بالا ببرد (12). طراحی تمرینات TRX به‌گونه‌ای است که حرکاتی همچون اسکات، مانورهای برشی و پرش و فرود که از جمله حرکات اصلی ورزشکاران والیبالیست می باشد به‌خوبی بازسازی شده و علاوه بر آن توانایی ورزشکار در اصلاح الگوهای حرکتی را به هنگام دریافت بازخورد بالا می برد (2). بااین‌حال تحقیقات پیشین کمتر به بررسی اثرگذاری اصلاح الگوهای حرکتی با استفاده از تمرینات TRX پرداخته اند. غالب تحقیقاتی که از TRX به‌عنوان یک رویکرد تمرینی در حیطه آسیب های ورزشی استفاده کرده است، جنبه توان‌بخشی آسیب را مورد توجه قرار داده (16، 15) و جنبه پیشگیری از آسیب در این رویکرد تمرینی، مغفول مانده است. از آنجائی که زنان در مقایسه با مردان به میزان بالاتری در معرض آسیب های مفصل زانو بخصوص لیگامان صلیبی قدامی قرار دارند (4) و همچنین با توجه به ویژگی های منحصربه‌فرد تمرینات TRX در بازسازی الگوهای حرکتی رشته والیبال (17، 2)، بررسی اثرگذاری این شیوه تمرینی بر متغیرهای پیشگوی بروز آسیب ازجمله بیومکانیک فرود و تعادل ضروری می باشد. از طرفی تحقیقات پیشین، موضوع پیشگیری از آسیب در جامعه دختران نوجوان والیبالیست را که به‌عنوان سرمایه انسانی بسیار مهم برای کشور تلقی می شوند، مورد توجه قرار نداده است؛ لذا هدف از تحقیق حاضر بررسی تأثیر تمرینات اصلاح الگوی حرکتی با استفاده از TRX بر بیومکانیک فرود و تعادل دختران والیبالیستِ مستعد آسیب های زانو می باشد.
روش شناسی
تحقیق حاضر با توجه به اعمال مداخله و انتخاب هدفمند آزمودنی ها، از نوع نیمه تجربی می باشد. نوع تحقیق نیز کاربردی و طرح تحقیق دو گروهی و همراه با پیش و پس آزمون می باشد. جامعه آماری پژوهش حاضر را کلیه دختران نوجوان والیبالیست مدارس منطقه 7 تهران تشکیل داده است. نمونه آماری با استفاده از نرم افزار جی پاور (G Power) و با توان 85/0، سطح معنی داری 05/0 و اندازه اثر 5/0، تعداد 24 نفر در نظر گرفته شد. معیارهای ورود به تحقیق شامل والیبالیست دختر 15 تا 18 ساله، سابقه تمرین منظم در رشته والیبال (2 جلسه در هفته به مدت حداقل 3 سال)، بازی در پست های مدافع روی تور و یا پشت خط زن، مستعد بودن برای آسیب مفصل زانو، عدم وجود سابقه آسیب اندام تحتانی، عدم وجود اختلالات سیستم عصبی یا دهلیزی و یا ضربه شدید به سر می باشد (18، 2). شرایط خروج از مطالعه شامل: وجود هرگونه ناهنجاری در ستون فقرات و اندام تحتانی، سابقه جراحی در ستون فقرات و یا اندام تحتانی، وجود درد در زمان انجام اندازه گیری ها، غیبت در بیش از 3 جلسه تمرینی و نارضایتی و یا به اتمام نرساندن دوره تمرینی بود. تحقیق حاضر دارای تائیدیه کد اخلاق از کمیته اخلاق در پژوهش دانشکده علوم ورزشی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی با شناسه IR.SRTTU.SSF.2019.104 می باشد.
روش نمونه گیری تحقیق، به‌صورت هدفمند و در دسترس می باشد. پس از هماهنگی با اداره آموزش و پرورش منطقه 7 تهران، مدارسی که تمایل به همکاری داشتند مشخص شدند. سپس با هماهنگی با مدیر مدرسه و دبیران ورزش، یک فراخوان همکاری در مدارس توزیع شد. پس از انجام هماهنگی های لازم و پس از اعلام آمادگی و رضایت افراد جهت شرکت در تحقیق، در یک جلسه آشنایی، توضیحات کاملی مربوط به اهداف و روند کلی اجرای تحقیق به افراد و خانواده های آن‌ها ارائه شد. سپس فرم "موافقت آگاهانه شرکت در تحقیق" جهت تکمیل و امضاء در اختیار والدین آزمودنی هایی که تمایل به همکاری داشتند، قرار گرفت. در مرحله نخست، جهت شناسایی ورزشکارانی که مستعد آسیب های زانو بودند، از آزمون پرش تاک استفاده شد. در ادامه چگونگی اجرای این آزمون شرح داده خواهد شد. پس‌ازآنکه ورزشکاران دختر والیبالیست مستعد آسیب های زانو شناسایی شدند، به‌صورت تصادفی به دو گروه 12 نفره تمرینی و کنترل تقسیم شده و از آن‌ها خواسته شد تا بر اساس برنامه زمان بندی مشخص و بر اساس تمایل فرد، جهت انجام اندازه گیری های اولیه (پیش آزمون) در محل باشگاه ورزشی حاضر شوند. جلسه اندازه گیری اولیه شامل اندازه گیری خصوصیات آنتروپومتریکی افراد، انجام آزمون سیستم امتیازدهی خطای فرود و آزمون های تعادل ایستا و پویا بود.
جهت شناسایی ورزشکاران مستعد آسیب های زانو، از آزمون پرش تاک استفاده شد (93/0 – 87/0ICC=) (18). به همین منظور آزمودنی پرش را در وضعیتی شروع می کرد که پاها به اندازه عرض شانه از هم باز بودند. از آزمودنی خواسته شد حین پرش، دست‌ها را به جلو تاب دهد و هم‌زمان به‌صورت عمودی و مستقیم به سمت بالا پرش کند و تا حد امکان زانوها را بالا بیاورد. سپس، در نقطه اوج پرش، ران‌ها را موازی با زمین قرار دهد و سپس فرود بیاید و بلافاصله پرش بعدی را شروع کند. به آزمودنی ها آموزش داده شد با ناحیه پنجه پا به‌صورت نرم و در محل شروع فرود بیایند و این الگوی پرش را 10 ثانیه به‌صورت متوالی ادامه دهند. از دو دوربین برند آیفون مدل 11 پرومکس ساخت کشور چین با دقت 12 مگاپیکسل و وضوح تصویر Full HD برای فیلم‌برداری از نمای قدامی و جانبی استفاده شد. تصاویر ثبت شده فریم به فریم به‌وسیله نرم‌افزارReSpeeder1.0.lnk  بررسی شدند و از فرم ارزشیابی 10 نمره ای پرش تاک برای امتیازدهی استفاده شد. در صورت مشاهده هر کدام از فاکتورهای موجود در فرم ارزیابی پرش تاک، نمره یک و در صورت مشاهده نشدن فاکتور مورد نظر نمره صفر برای آزمودنی ثبت می‌شد. در تحقیق حاضر افرادی به‌عنوان ورزشکار در معرض آسیب شناخته  شدند که سه خطا در آزمون ده گزینه ای داشته اند (19، 18).
جهت ارزیابی تعادل ایستا از آزمون استورک استفاده شد (20). بدین ترتیب که ورزشکار بر روی پای برتر خود می ایستد و کف پای غیر برتر خود را به نحوی در کنار داخلی زانوی پای برتر خود قرار می دهد که انگشتان به سمت پایین قرار بگیرند. دستان در کنار کمر و بر روی تاج خاصره قرار می  گیرد و با فرمان آزمونگر، از فرد خواسته می‌شود تا چشمان خود را بسته و پاشنه پای برتر را از زمین بلند کرده و بر روی سینه پای برتر خود بایستد. هم‌زمان با بلند شدن پاشنه فرد، مدت‌زمان مربوط به انجام آزمون ثبت می‌شود. درصورتی‌که تعادل وی به هر دلیلی به هم بخورد و یا مرتکب خطا شود، زمان قطع و رکورد وی ثبت می‌شود. هر آزمودنی این آزمون را 3 مرتبه اجرا و میانگین 3 اجرای وی به‌عنوان رکورد نهایی وی در نظر گرفته می‌شود. فرهادی به نقل از Roister پایایی خوبی (66/0) برای این آزمون گزارش کرده است (21).
جهت ارزیابی تعادل آزمودنی ها از آزمون تعادل پویای Y استفاده شد (93/0 – 80/0ICC=) (20). این آزمودن در سه جهت قدامی، خلفی- داخلی و خلفی- خارجی انجام می‌شود و آزمودنی روی یک‌پا در مرکز Y قرار می‌گیرد و سعی می کند با حفظ تعادل روی پای تکیه‌گاه، با پای دیگر عمل دستیابی را انجام دهد. آزمودنی با پنجه پا دورترین نقطه ممکن را در هر یک از جهات تعیین‌شده بدون خطا لمس می کند. فاصله محل تماس تا مرکز، فاصله دستیابی هست که به سانتی متر اندازه گیری می‌شود. به‌منظور به حداقل رساندن اثرات یادگیری هر آزمودنی چند بار با فاصله 15 ثانیه استراحت، این آزمون را در هر یک از جهت های سه‌گانه تمرین کرد. بعد از 5 دقیقه استراحت، آزمودنی آزمون اصلی را در جهت‌های اصلی انجام داد. در صورت بروز خطا، اگر پایی که در مرکز قرار داشت حرکت  کند یا تعادل فرد دچار اختلال  شود، از آزمودنی خواسته می شود آزمون را دوباره تکرار کند. جهت به دست آوردن نمره تعادل در هر جهت به‌صورت جداگانه از روش زیر استفاده می‌شود. به لحاظ اینکه این آزمون با طول پا رابطه معنی داری دارد به‌منظور اجرای این آزمون و نرمال کردن اطلاعات، قبل از شروع فرایند اندازه گیری ، با استفاده از متر نواری طول واقعی پا از خار خاصره قدامی فوقانی تا قوزک داخلی در حالت طاق‌باز اندازه گیری شد. سپس میزان دستیابی فرد در طول پای وی تقسیم شده و در عدد 100 ضرب می‌شد. بدین‌صورت میزان دستیابی فرد در هر یک از جهات سه‌گانه آزمون Y به‌دست‌آمده و امتیاز نهایی تعادل فرد، از مجموع میزان دستیابی-های فرد تقسیم بر 3 (میانگین 3 جهت)، به‌عنوان شاخص تعادل پویای وی در نظر گرفته شد (18).
جهت ارزیابی بیومکانیک فرود آزمودنی ها، از آزمون سیستم امتیازدهی خطای فرود استفاده شد. نحوه انجام این آزمون بدین‌صورت می باشد که در ابتدا آزمودنی بر روی جعبه ۳۰ سانتی‌متری می‌ایستد و خط هدف در فاصله 50 درصدی قد فرد بر روی زمین کشیده می شود. به آزمودنی آموزش داده می‌شود تا پرش روبه‌جلو را از روی جعبه انجام دهد و بلافاصله پس از فرود هم‌زمان با هر دو پا بر روی نقطه مشخص شده، با حداکثر توان، پرش ارتفاع عمودی را انجام دهد. آزمودنی باید بین فرود روی سطح زمین و شروع به پرش عمودی مکث نکند. پس از نمایش نحوه آزمون توسط آزمونگر، معمولاً دو یا سه بار فرصت تمرین به آزمودنی داده می‌شود. آزمودنی هیچ دستورالعملی از آزمونگر در مورد مکانیک فرود مناسب را دریافت نمی‌کند. 2 دوربین برند آیفون مدل 11 پرومکس ساخت کشور چین با دقت 12 مگاپیکسل و وضوح تصویر  Full HD بر روی پایه های ثابت جهت ضبط فیلم در نمای جانبی به فاصله 8/4 متر و نمای قدامی به فاصله 4 متر نصب شد. تصاویر ضبط شده توسط نرم‌افزار ReSpeeder1.0.lnk به حالت آهسته تبدیل شد و توسط آزمونگر بررسی شد. فرم امتیازدهی LESS شامل 17 آیتم است که از 2 نمای قدامی (آیتم های 1 تا 4 و 12 تا 14 و 16 و 17) و جانبی (آیتم های 5 تا 11 و 15 و 17) نحوه فرود و پرش افراد را ارزیابی می کند که در هر آیتم امتیاز 0 به‌عنوان حرکت صحیح و امتیاز 1 به‌عنوان خطا در نظر گرفته می شود.
مجموعه سؤالات در رابطه با وضعیت اندام تحتانی (ران، زانو، مچ پا) و تنه در لحظه برخورد اولیه با زمین (آیتم 1 تا 6) و وضعیت پاها (تعیین پنجه به داخل یا خارج، فاصله پاها بیشتر یا کمتر از عرض شانه) در لحظه ای که پا کاملاً در تماس با زمین است (آیتم 7 تا 10) و همچنین متقارن بودن پاها در لحظه برخورد اولیه پاها به زمین (آیتم 11) و وضعیت اندام تحتانی (ران، زانو) و تنه بین زمان های اولین برخورد با زمین و حداکثر زاویه فلکشن زانو (آیتم 12 تا 14) و حداکثر والگوس زانو (آیتم 15). آیتم 16 جابجایی مفصل ران در لحظه برخورد اولیه تا بیشترین زاویه فلکشن زانو را با 3 امتیاز (0-1-2) نشان می دهد. آیتم 16 برداشت کلی آزمونگر از پرش و فرود افراد که امتیاز 0 به‌عنوان پرش عالی و 1 پرش متوسط و 2 پرش ضعیف ثبت شد. در انتها مجموع امتیازات هر آزمون به‌طور جداگانه ثبت شد و در آخر میانگین امتیازات 3 پرش به‌عنوان امتیاز اصلی برای هر فرد ثبت شد (22، 18).
پس از اتمام مرحله پیش آزمون، آزمودنی های گروه تمرینی به مدت 6 هفته تمرینات TRX را همراه با دریافت بازخوردهای اصلاح الگوهای حرکتی انجام دادند. از گروه کنترل نیز خواسته شد تا در این مدت تمرینات ورزشی ویژه که بر نتایج تحقیق اثرگذار باشد را انجام ندهند و تنها تمرینات روتین والیبالِ خود را (3 جلسه در هفته) انجام دهند. برنامه گروه تمرینات TRX شامل 6 هفته انجام تمرینات منتخب بود که به‌صورت 3 جلسه در هفته انجام شد. این مداخله تمرینی در ابتدای جلسات روتینِ والیبال و به مدت 20-25 دقیقه به انجام می رسید. لازم به ذکر است که سطح تمرینات به‌صورت پیش‌رونده و بر اساس سطح توانایی افراد طراحی شده است. اثرگذاری این شیوه تمرینی بر متغیرهای مرتبط با آسیب اندام تحتانی در تحقیقات پیشین به اثبات رسیده است (2). تمرینات در ساعت ورزش مدارس و تحت نظارت کامل محقق که خود دبیر ورزش و مربی TRX نیز می باشد، به انجام رسید.


در انجام برنامه تمرینی سعی شد تا تمامی حرکات همراه با ارائه بازخورد کلامی از سوی محقق انجام گیرد و در هفته های پایانی جهت جلوگیری از وابستگی آزمودنی به بازخورد خارجی، از میزان ارائه بازخوردها کاسته شود (جداول 1 و 2). بلافاصله پس از پایان 6 هفته تمرینات، از تمامی افراد هر دو گروه خواسته شد تا جهت انجام اندازه گیری های پس آزمون، مجدداً در محل باشگاه ورزشی حاضر شوند و تمامی اندازه گیری هایی که در جلسه پیش آزمون انجام شده بودند، عیناً در مرحله پس آزمون تکرار شدند. قابل‌ذکر است که آزمودنی های گروه کنترل، پس از اندازه‌گیری‌های اولیه(پیش آزمون) بدون انجام تمرین و پس از گذشت 6 هفته مورد اندازه گیری پس آزمون قرار گرفتند.
از روش های آماری ﻟﻮﻳﻦ به‌منظور ارزیابی ﻫﻤﮕﻨﻲ واریانس ها در دو گروه و از آزﻣﻮن شاپیروویلک به‌منظور ارزیابی ﺷﺮط ﻧﺮﻣﺎل ﺑﻮدن دادهﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ. سپس ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آزمون تی زوجی، تغییرات درون گروهی و آزمون تحلیل کوواریانس تفاوت های بین گروهی یافته های تحقیق در بین 2 گروه در مرحله پس آزمون مورد ارزیابی قرار گرفت. کلیه آزمون های آماری در سطح معنی داری 05/0≥p و با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 22 انجام گرفت.
نتایج
جدول 3 مقادیر شاخص های گرایش مرکزی و پراکندگی متغیرهای زمینه ای مورد بررسی را در دو گروه کنترل و تجربی نشان می دهد.
پیش فرض نرمال بودن توزیع داده ها با استفاده از آزمون شاپیروویلک و همگنی واریانس ها با استفاده از آزمون لون مورد بررسی قرار گرفت و نرمالیتی و همگنی واریانس های متغیرهای تحقیق مورد تأیید قرار گرفت (05/0 بررسی نتایج درون گروهی آزمون تی زوجی نشان می دهد که متغیرهای تعادل ایستا و پویا و امتیاز آزمون خطای فرود آزمودنی های گروه تجربی در گذر زمان و در مرحله پس آزمون نسبت به پیش آزمون، بهبود معنی داری پیدا کرده است (05/0>p). به‌طوری‌که انجام 6 هفته تمرینات اصلاح الگوی حرکتی با استفاده از TRX موجب افزایش مدت زمان آزمون استورک، افزایش میزان رسش در آزمون تعادل Y و کاهش میزان خطای فرود در آزمون LESS در دختران والیبالیست شده است. درحالی‌که در گروه کنترل، در هیچ‌یک از متغیرهای فوق، تغییری در پس آزمون نسبت به پیش آزمون مشاهده نشد (05/0 نتایج آزمون تحلیل کوواریانس نشان داد که پس از کنترل اثر پیش آزمون (کووریت)، در متغیرهای تعادل ایستا و پویا و آزمون خطای فرود بین دو گروه تجربی و کنترل در پس آزمون، اختلاف معنی داری وجود دارد (05/0>p).



بحث
هدف از انجام تحقیق حاضر، بررسی اثر 6 هفته تمرینات اصلاح الگوی حرکتی با استفاده از TRX بر تعادل ایستا و پویا و همچنین بیومکانیک فرود دختران والیبالیست بود. نتایج تحقیق نشان داد که انجام 6 هفته تمرینات اصلاح الگوی حرکتی با استفاده از TRX موجب بهبود تعادل ایستا و پویا و همچنین کاهش نمرات خطای فرود در آزمودنی های گروه تجربی شده است. نتایج تحقیق حاضر همسو با یافته های مختاری فرد و صباغ (23)، کلانتریان و رجبی (2)، الموتی و لطافت کار (12)، حاجی پور و همکاران (24)، زارعی و همکاران (22)، اریکسن و همکاران (13)، دولینگ و همکاران (14) و هلم و همکاران (25) می باشد. بر اساس بررسی های محققین تحقیق حاضر، تحقیق ناهمسویی با نتایج تحقیق حاضر یافت نشد.
 انجام تمرین اصلاح الگوی حرکتی با استفاده از TRX، می تواند موجب افزایش پایداری پویای مفاصل شود. از جمله دلایل احتمالی در بهبود تعادل ناشی از انجام تمرینات TRX، تحریک دوک های عضلانی، کاهش اثر خود مهاری اندام های وتری گلژی و همچنین افزایش در هماهنگی عضلات درگیر در فعالیت های هم انقباضی بیان شده است (15). با تحریک دوک های عضلانی، انقباض عضلانی باعث افزایش فعالیت اعصاب وابران گامای موجود در دوک ها می شود و افزایش این حساسیت در دوک ها، حس وضعیت مفصل را بهبود می بخشد که در کنترل مفصل تأثیر به سزایی دارد و ممکن است از بروز آسیب رباط صلیبی قدامی جلوگیری کند (23). والیبال از جمله رشته های ورزشی می باشد که اجرای صحیح حرکات پویا همچون پرش و فرود و یا مانورهای برشی، نیازمند حفظ تعادل بدن از طریق هماهنگی زنجیره های حرکتی می باشد (26). از همین روی انجام تکالیف عملکردی نظیر پرش و فرود و تغییر جهت بخصوص برای بازیکنان روی تور، نیاز به حفظ تعادل، انتقال وزن مناسب، تحریک رفلکس های ضد جاذبه و کنترل حرکتی بالا بر روی مفاصل بدن می باشد. لازم به توضیح است که حرکات ترکیبی و عملکردی از جمله اسکات دوپا، لانچ، پرش و فرود دوپا و پرش های جانبی که قابلیت بازسازی مکانیسم اصلی بروز آسیب در مفصل زانو را دارند، از جمله حرکات اصلی برنامه تمرینی مورد استفاده در تحقیق حاضر بوده است؛ علاوه بر آن، ارائه بازخورد هم‌زمان جهت اصلاح تکنیک های ناصحیح استفاده از اندام تحتانی به هنگام اجرای این تکالیف عملکردی، احتمالاً سبب افزایش هماهنگی سیستم عصبی-عضلانی شده که این موضوع می تواند افزایش تنش عضلانی و ثبات مفصلی را به دنبال داشته باشد (12). در نتیجه، افزایش آگاهی حسی فرد، سبب افزایش کنترل حرکتی وی شده و این موضوع می تواند احتمال اجرای حرکات آسیب زا به هنگام مشارکت در ورزش را کاهش دهد (14).
تحقیقات بیان داشته اند که با تمرکز بر هماهنگی عصبی_عضلانی عضلات اندام تحتانی و اصلاح تکنیک پرش و فرود، می توان موجب بهبود بیومکانیک فرود شد (22). نتایج تحقیقات نشان داده است که افرادی که دارای ضعف در عضلات ثبات دهنده مرکزی بدن خود هستند توانایی کمتری در کنترل وضعیت تنه ی خود به هنگام فرود دارند که این عامل باعث افزایش احتمال والگوس زانو در هنگام فرود می شود (27، 23). یکی از ویژگی های تمرینات TRX این است که عضلات ثبات دهنده ی مرکزی را به خوبی فعال کرده که این فعالیتِ مناسبِ عضلات ثبات دهنده  مرکزی باعث توانایی بیشتر ورزشکار در کنترل تنه و به دنبال آن کنترل مناسب اندام تحتانی و به‌خصوص زانو در هنگام فرود می شود و شاید کاهش نمره آزمون خطای فرود در آزمودنی های تحقیق حاضر را بتوان به همین موضوع نسبت داد (23).
گزارش شده است افرادی که سابقه آسیب ACL دارند در هنگام فرود انحراف جانبی تنه بیشتری نسبت به افراد سالم دارند که این موضوع ممکن است مربوط به ضعف عضلات ثبات دهنده مرکزی بدن و به دلیل ضعف در کنترل عصبی_عضلانی باشد (27). تمرینات عصبی-عضلانی با توجه به اینکه بر تقویت عضلات ثبات دهنده مرکزی بدن و بهبود عملکرد عصبی_عضلانی عضلات این ناحیه نیز تمرکز دارند، می توانند به میزان زیادی از انجام حرکات آسیب زا که در راستای غیرطبیعی مفاصل انجام می شوند، جلوگیری کنند (16).  مایر و همکاران (28) بیان کردند که تمریناتی که بر هماهنگی عصبی عضلانی تأکید دارند، باعث افزایش فلکشن زانو در فرود و کاهش احتمال والگوس زانو می شود و عملکرد و بیومکانیک اندام تحتانی در زنان ورزشکار فوتبالیست، بسکتبالیست و والیبالیست را بهبود می بخشد (28). تمرینات اصلاح الگوی حرکتی با استفاده از TRX با توجه به اینکه بر تقویت عضلات ثبات دهنده مرکزی بدن و بهبود عملکرد عصبی عضلانی عضلات این ناحیه و همچنین عضلات اندام تحتانی نیز تمرکز دارند، می توانند به میزان زیادی از انجام حرکات آسیب زا که در راستای غیرطبیعی مفاصل انجام می-شوند، جلوگیری کنند (2).
فعالیت مداوم عضلات ثبات دهنده مرکزی بدن موجب ایجاد یک پایگاه محکم و قابل اتکا برای اندام تحتانی به هنگام اجرای تکالیف عملکردی مختلف از جمله پرش و فرود های متوالی شده که این امر خود نقش بسزایی در جلوگیری از بروز آسیب خواهد داشت (29). این موضوع زمانی اهمیت بیشتری پیدا می کند که نتایج تحقیقات نشان داده است که ارتباط مستقیمی بین عملکرد مجموعه عضلات بخش مرکزی بدن و بیومکانیک اندام تحتانی به هنگام انجام تکالیف پویا و به دنبال آن احتمال بروز آسیب  وجود دارد (23). ثابت شده است که افرادی که کنترل کمتری بر روی مجموعه کمری-لگنی-رانی خود دارند، به میزان بیشتری در معرض بروز آسیب های ساختارهای غیرفعال مفاصل اندام تحتانی قرار دارند (16). این درحالیست که اصلانی و همکاران به نقل از جانسون پیشنهاد کرده‌اند تمریناتی که بهبود ظرفیت های ثبات مرکزی بدن را باعث می شوند، می‌تواند موجب افزایش آگاهی حس عمقی در مفاصل اندام تحتانی شده و به‌مرور زمان بهبود بیومکانیک این ناحیه از بدن را در پی داشته باشد (30). نادری و همکاران (31) بیان می دارد که تمریناتی همچون تمرینات TRX که علاوه بر تمرکز بر ناحیه هدف، بهبود ساختارهای ثبات مرکزی بدن را نیز به دنبال دارند، می توانند نقایص سیستم حرکتی را برطرف کرده که این امر موجب ایجاد آرتروکینماتیک بهینه در مجموعه کمری-لگنی-رانی در طول حرکات زنجیره جنبشی_عملکردی، افزایش و کاهش شتاب مطلوب و تعادل بهینه عضلانی می‌شود؛ همچنین پایداری بخش های پروگزیمال را برای انجام حرکت در بخش دیستال فراهم می آورد (31). از جمله نکات قابل توجه در تحقیق حاضر، تمرکز بر استفاده از بازیکنانی بود که در پست های دفاع روی تور و پشت خط زن مشغول می باشند. این بازیکنان بیش از سایر بازیکنان والیبال حرکت پرش و فرود که از جمله مکانیسم های اصلی پارگی رباط صلیبی قدامی می باشد را انجام می-دهند؛ بنابراین در پایان و با توجه به نتایج تحقیق حاضر می توان بیان داشت که استفاده تمرینات اصلاح الگوی حرکتی با استفاده از TRX می تواند به‌عنوان راهکاری برای بهبود تعادل و همچنین بیومکانیک فرود در دختران والیبالیست مستعد آسیب رباط صلیبی قدامی و بخصوص بازیکنان پست های دفاع روی تور و پشت خط زن در نظر گرفته شود.
نتیجه گیری نهایی
از آنجائی که شیوع آسیب رباط صلیبی قدامی در جامعه بانوان و بخصوص در رشته های پر ریسک نظیر والیبال، بالا می باشد، اهمیت پیشگیری از بروز آسیب دوچندان است. لذا با توجه به نتایج تحقیق حاضر که نشان از بهبود تعادل ایستا و پویا و همچنین بیومکانیک اندام تحتانی به دنبال انجام تمرینات اصلاح الگوی حرکتی با استفاده از TRX دارد و با توجه به نقش این متغیرها در بروز آسیب رباط صلیبی قدامی، به کلیه بانوانی که به‌عنوان مربی و یا ورزشکار در رشته والیبال مشغول به فعالیت هستند، پیشنهاد می شود تا از این شیوه تمرینی با هدف پیشگیری از بروز آسیب رباط صلیبی قدامی استفاده نمایند.
تشکر و قدردانی
از مدیران مدارس آموزش و پرورش منطقه 7 تهران و همچنین دانش آموزانی که به‌عنوان آزمودنی در اجرای تحقیق مشارکت داشتند، کمال تشکر و قدردانی را داریم
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
تمامی اصول اخلاقی در این پژوهش رعایت شده است. به شرکت کنندگان در این پژوهش اجازه داده شده بود تا هر زمان که مایل بودند از روند پژوهش خارج شوند. همچنین تمامی شرکت کنندگان در جریان روند و مراحل مختلف شرکت در پژوهش قرار داشتند. به تمامی شرکت کنندگان این اطمینان داده شده بود که اطلاعات آن‌ها محرمانه نگه داشته می شود.
حامی مالی
این پژوهش هیچ گونه کمک مالی از سازمان های دولتی، خصوصی و غیر انتفاعی دریافت نکرده است.
مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در طراحی، اجرا و نگارش همه بخش‌های پژوهش حاضر مشارکت داشته‌اند.
تعارض
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.