دوره 9، شماره 2 - ( 6-1402 )
جلد 9 شماره 2 صفحات 138-128 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Ghiami Rad A, Fattahi Turki A, Shahbazi B. Comparison of the Effectiveness of Two Corrective Exercise Methods (NASM) and Corrective Games on Genu Varum in Boys Aged 10-12. J Sport Biomech 2023; 9 (2) :128-138
URL: http://biomechanics.iauh.ac.ir/article-1-316-fa.html
URL: http://biomechanics.iauh.ac.ir/article-1-316-fa.html
قیامی راد امیر، فتاحی ترکی علی، شهبازی بهنام. مقایسه اثربخشی دو روش تمرینات اصلاحی (NASM) و بازیهای اصلاحی بر زانوی پرانتزی پسران 10 تا 12 ساله. مجله بیومکانیک ورزشی. 1402; 9 (2) :128-138
مقایسه اثربخشی دو روش تمرینات اصلاحی (NASM) و بازیهای اصلاحی بر زانوی پرانتزی پسران 10 تا 12 ساله
امیر قیامی راد*1 
، علی فتاحی ترکی2 ، بهنام شهبازی3
، علی فتاحی ترکی2 ، بهنام شهبازی3
1- گروه رفتار حرکتی، دانشکده علوم ورزشی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.
2- گروه علوم انسانی، مؤسسه علم و فناوری شمس، تبریز، ایران.
3- گروه بیومکانیک ورزشی، دانشکده علوم ورزشی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.
2- گروه علوم انسانی، مؤسسه علم و فناوری شمس، تبریز، ایران.
3- گروه بیومکانیک ورزشی، دانشکده علوم ورزشی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.
متن کامل [PDF 1683 kb]
(945 دریافت)
| چکیده (HTML) (1834 مشاهده)
متن کامل: (1822 مشاهده)
مقدمه
وضعیت بدنی به‌عنوان ترکیبی از موقعیت قرارگیری مفاصل مختلف بدن نسبت به یکدیگر در یک زمان تعریف می‌شود. در حالت طبیعی زانو، محور مکانیکی یا خط حامل وزن بر اندام تحتانی از مرکز مفصل زانو عبور می‌کند (1). بدشکلی‌های مفصل زانو احتمالاً موجب افزایش عدم تقارن وزن و درنتیجه بی‌ثباتی وضعیت بدنی می‌شود و کنترل حرکتی را نیز تحت تأثیر قرار داده و مشکل‌ساز می‌شود. مفاصل زانو و مچ پا هم در اندام تحتانی به دلیل ارتباط نزدیک حرکتی و نقش مهم بیومکانیکی حین فرآیند‌‌های حرکتی نظیر راه رفتن، دویدن و پریدن در زنجیره حرکتی بسته نیروهای فشاری زیادی را به دلیل حفظ تعادل و همچنین انتقال نیروهای جلو برنده متحمل می‌شود (2). دفورمیتی زانوی پرانتزی، زاویه‌دار شدن زانوها به داخل و فاصله گرفتن آن‌‌ها از هم را می‌گویند. زانو پرانتزی یک ناهنجاری بسیار شایع در کودکان است. زانو پرانتزی علل مختلفی می‌تواند داشته باشد از موارد مهم در این دفورمیتی عوامل فیزیولوژیک، بیماری‌‌های متابولیک استخوانی (راشیتیسم، دیسپلازی استخوانی)، نقایص مادرزادی و صدمات ناشی از تروما باشد (3). زانو پرانتزی یا ژنوواروم یک نوع دفورمیتی با زاویه واروس تیبیا و فمور کمتر از 10 درجه است. از نشانه‌‌های مکانیک ساختار بدن حین حرکات ایستا و پویا عبارت‌اند از: راه رفتن اردک وار، کاهش ارتفاع پایین‌تنه، جابه‌جایی کشکک به داخل، استئوآرتروز، درد و احساس خستگی و ساییدگی کنار خارجی کفش می‌باشد. در وضعیت زانو پرانتزی محور مکانیکی و یا خط حامل وزن به سمت بخش میانی مفصل زانو تغییر جهت می‌دهد و نیروهای متراکم در این ناحیه افزایش می‌یابند (4, 5). تحقیقات پیشین، بیانگر گستردگی وجود تغییر شکل‌‌های بدنی در بین دختران و پسران به‌ویژه در سنین نوجوانی می باشد (6). بر اساس تحقیقات پیشین؛ ناهنجاریها در سیستم اسکلتی و عضلانی می‌تواند ناشی از کم‌تحرکی و اتخاذ عادات نادرست باشند که منجر به اختلالات عصبی، عضلانی و اسکلتی می‌شوند (7). مطالعه و بررسی پژوهش های انجام شده نشان‌دهنده آن است که درصد بالایی از دانش آموزان ایرانی مبتلا به ناهنجاری های اندام تحتانی از جمله زانوی پرانتزی هستند (8). با توجه به مطالب ذکر شده این مسئله حائز اهمیت است که کودکی از نظر شکل‌گیری مهارت‌های بنیادی و نیز وضعیت ساختاری سیستم اسکلتی عضلانی مهم می‌باشد. پژوهش حاضر در جهت شناسایی اثربخشی تمرینات اصلاحی طبق اصول کالج پزشکی ورزشی آمریکا و همچنین بازیهای اصلاحی به جهت تمایل فرد به بازی و این که فرد در بازی فعالیت بدنی خود را با علاقه انجام می دهد، از این طریق به‌راحتی می توان به اهداف اصلاحی رسید، می‌باشد. پژوهش انجام گرفته به دلیل شیوع ناهنجاری زانو پرانتزی در مدارس کشور به دلایل مختلفی که ذکر شد می‌تواند در پسران 10 الی 12 ساله کشورمان نقش مهمی در زمینه سلامت عمومی و همچنین کاهش هزینه‌‌های درمانی باشد.
روش شناسی
پژوهش حاضر نیمه تجربی با طرح پیش و پس‌آزمون بود و از لحاظ هدف تحقیق، از نوع تحقیقات کاربردی است. جامعه آماری در پژوهش حاضر، کلیه دانش آموزان پسر دبستانی 10 تا 12 ساله با اندازه 4 سانتی‌متر فاصله کندیل‌‌های استخوان ران طبق تحقیقات انجام شده بود. حجم نمونه در سه گروه تجربی تمرینات و بازیهای اصلاحی و گروه کنترل با استفاده از نرم‌افزار جی پاور با اندازه اثر 9/0، 36 نفر دانش‌آموز پسر مبتلا به ناهنجاریهای زانوی پرانتزی انتخاب شدند که به‌طور نمونه‌گیری تصادفی ساده به سه گروه 12 نفری (دو گروه تجربی تمرینات و بازیهای اصلاحی و یک گروه کنترل) تقسیم شدند. قبل از غربالگری جامعه آماری، پژوهش حاضر را طبق اصول اخلاق هلسینکی و همچنین موافقت والدین شرکت‌کنندگان و آگاه‌سازی از ارزشمند بودن پژوهش حاضر با همکاری آموزش‌وپرورش استان آذربایجان شرقی در شهر تبریز و مدارس غیرانتفاعی به انجام رساندیم. فرم اطلاعات فردی و معیارهای ورود که شامل: پسران غیرورزشکار 10 الی 12 ساله دانش‌آموز بود. به‌علاوه؛ معیارهای خروج از پژوهش نیز عیارت‌اند از: افراد سالم، بدون ابتلا به بیماری‌‌های روماتیسمی، بدون سابقه جراحی، عدم وجود دفورمیتی مادرزادی و سابقه آسیب‌دیدگی یا درد در نواحی مختلف بدن بودند. ابزار اندازه‌گیری تحقیق طبق تحقیقات پیشین و گزارش روایی آن انجام گرفته بوده است، تجهیزات شامل؛ متر نواری، خط کش منعطف، کولیس و یا کالیپر مخصوص اندازه‌گیری توسط پژوهشگران ورزشی تحت نظر و هدایت اساتید دانشگاه تبریز و همچنین متخصص طب فیزیکی سنجش و اندازه‌گیری شد. روش سنجش به این صورت بود که فرد بدون کفش و جوراب درحالی‌که زانوها و ران‌‌های وی دیده می شود بدون هیچ‌گونه انقباض عضلانی در عضلات ناحیه ران می‌ایستد. زانو باید در حالت اکستنشن کامل قرار گرفته و قوزک های داخلی دو پا به‌گونه‌ای به هم بچسبند که استخوان کشکک زانوها به روبرو نگاه کنند. در این حالت فاصله بین کندیل داخلی ران ها (فوق لقمه داخلی ران) به‌وسیله تجهیزات ذکر شده اندازه‌گیری و ثبت می شود. در برخی تحقیقات بیشترین فراوانی بین این دامنه 2 تا 4 سانتی‌متر قید شده است (9).
قبل از اعمال پروتکل‌های مورد نظر یک‌بار در سه نوبت به همه شرکت‌کنندگان به‌صورت پایلوت تمرینات و بازیهای اصلاحی را در مرکز جامع توان‌بخشی توان‌افزا و آزمایشگاه علوم ورزشی دانشگاه تبریز به انجام رساندیم. افراد گروه تجربی به انجام تمرینات اصلاحی طبق اصول کالج پزشکی ورزشی آمریکا (مهار عضلانی، کشش عضلانی، فعال‌سازی عضلانی و انسجام) و بازیهای اصلاحی (ضربه به توپ، عبور از تونل، بازی محلی گرگم به هوا و ...) به مدت چهار هفته و سه جلسه در هفته به مدت 60 دقیقه تحت نظارت مستقیم پژوهشگر و همکاران پروتکل را انجام دادند. افراد گروه کنترل هم ضمن انجام فعالیتهای روزمره خود، هیچ‌گونه فعالیت ورزشی و درمانی نداشتند. سرانجام در پایان پروتکل اعمالی یک‌بار دیگر تمامی آزمودنیها مورد ارزیابی قرار گرفتند (پس‌آزمون).
پروتکل گروه تجربی: تمرینات اصلاحی طبق اصول NASM
چهارچوب کلی برنامه تمرینی شامل مراحل گرم‌کردن و تمرینهای اصلاحی و سردکردن طبق اصول کالج پزشکی ورزشی کشور آمریکا بود (10). هر جلسه تمرین شامل گرم‌کردن، برنامه تمرین تقویتی و کششی و سردکردن بود. ده تمرین به ترتیب در طول جلسات به آزمودنیها ارائه شد که شامل تمرینهای زیر بود:
1. آزمودنی به حالت طاق‌باز قرار می گیرد، زانوی خود را در حدود 50-70 درجه خم می کند. ران را به وضعیت چرخش داخلی برده و ساق را نیز به داخل می چرخاند. 2. آزمودنی در وضعیت طاق‌باز قرار می گیرد و سعی می کند در برابر مقاومت دست ما، ران را به وضعیت چرخش داخلی و ادداکشن ببرد 3. آزمودنی با کمی فاصله کنار دیوار قرار گرفته، پا را کمی از روی زمین بلند کرده و با لبه خارجی پا به دیوار فشار می آورد 4. آزمودنی به حالت دمر قرار گرفته و پا را به حالت چرخش خارجی برده، سپس زانو را در مقابل مقاومت دست آزمونگر به حالت فلکشن می برد 5. آزمودنی در حالت طاق‌باز قرار می گیرد. پا را از ناحیه ران همراه با مقاومت دست به وضعیت آدداکشن و فلکشن می برد 6. در وضعیت ایستاده یک توپ یا وزنه متناسب را با کنار خارجی پا پرتاب کنید. پروتکل بازیهای اصلاحی نیز در جدول 1 آمده است.
برای بررسی فرضیه‌‌های پژوهش از نرم‌افزار Spss V.24، آزمون آماری تحلیل کوواریانس و آزمون تعقیبی بونفرونی برای مقایسه نتایج در سطح معناداری استفاده شد (05/0>p).
نتایج
در جدول 2 اطلاعات مربوط به شاخص‌های دموگرافیک و میزان زاویه Q آزمودنیها آورده شده است.
میزان تغییرات میانگین‌‌های پیش و پس‌آزمون گروه بازیهای اصلاحی و گروه تمرینات اصلاحی و کنترل در شکل 1 نشان داده شده است. گروه تمرینات اصلاحی رایج با بازیهای اصلاحی تفاوت معنی‌داری وجود دارد (05/0> p). همچنین بین گروه بازیهای اصلاحی با گروه کنترل تفاوت معنی‌داری وجود دارد (05/0> p)؛ و از طرف دیگر بین گروه تمرینات اصلاحی رایج با گروه کنترل تفاوت معنی‌داری وجود نداشت؛ و از طرف دیگر بین گروه تمرینات اصلاحی رایج با گروه کنترل تفاوت معنی‌داری وجود نداشت (073/0 = p)(جدول 3).
بحث
هدف از این مطالعه، مقایسه تمرینات اصلاحی مطابق با NASM و بازیهای اصلاحی در پسران جوان 10 الی 12 ساله دانش‌آموز و غیر ورزشکار بود. حرکات اصلاحی روشی جهت بهبود وضعیت راستای بدن و عملکرد حرکتی روزمره است. یافته‌‌های پژوهش نشان داد که در پروتکل تمرینات اصلاحی کالج پزشکی ورزشی آمریکا و بازیهای اصلاحی در جهت حرکت‌درمانی و اصلاح وضعیت زانو پرانتزی می‌تواند اثربخش باشد. در مطالعه‌ای به این نتیجه رسیدند که میزان قابل ملاحظه‌ای از شیوع ناهنجاریهای اسکلتی در میان دانش آموزان بر اعتبار و اهمیت روش‌‌های آسان، سریع و محافظه‌کارانه تأکید ورزیده شد (11). یکی از مهم‌ترین روش‌‌های درمانی در جهت تأثیرگذاری در کودکان به دلیل علاقه نشان دادن به بازی می‌توانیم در جهت بهبود وضعیت دفورمیتی پرانتزی زانو با روش‌‌های گزارش شده به اهداف درمانی و اصلاحی برسیم. اهداف این پژوهش مطابق با تحقیقات پیشین نشان داد که طراحی یک برنامه تمرینی اصولی و منطقی بر مبنای نیازهای افراد مبتلا به ناهنجاریهای اسکلتی-عضلانی از جمله بهبود تحرک پذیری مفصلی و بازیابی تعادل عضلانی می‌تواند اثر مطلوبی بر دفورمیتی داشته باشد (12). نتایج این تحقیق نشان داد می‌توان برحسب موقعیت و ویژگیهای فردی کودکان با اتکا به بازیهای اصلاحی نتایج سودمندی را به دست آورد.
ناهنجاری زانو پرانتزی در صفحه عرضی اتفاق می‌افتد، بنابراین می‌تواند در پایداری داخلی و خارجی اثر می‌گذارد (13). به همین دلیل؛ علاوه بر کاهش ثبات حین موقعیت‌‌های حرکتی ایستا و پویا می‌تواند فاکتور آسیب را نیز افزایش دهد. به همین دلیل توجه بیشتر در ناهنجاری زانو پرانتزی دانش آموزان می‌تواند در سلامت عمومی افزایش دهد. در تحقیقی در سال 2021 که با تحقیق انجام شده مطابقت دارد، گزارش شد که بازیهای اصلاحی به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین قسمت برنامه جهت اصلاح ناهنجاری پا استفاده کردند که اثرات آن در رفع ناهنجاریها مثبت اعلام شد (14). همچنین در تحقیقی که به بازیهای جنبشی با اهداف اصلاح حرکت پرداخته است و این بازیها را در جهت بهبود ناهنجاری در سیستم اسکلتی و عضلانی تأکید داشته است (15).
طبق پژوهش صورت گرفته گزارش می‌شود که؛ کاهش زاویه کوادریسپس باعث افزایش زانوی پرانتزی می‌شود و احتمال آسیب‌‌های رباط‌‌های صلیبی و استئوآرتروز خواهد شد، بدین‌جهت گنجاندن برنامه تمرینات اصلاحی می‌تواند اثربخش باشد. با اتکا به نتایج به‌دست‌آمده می‌توان بیان نمود که انجام فعالیتهای اصلاحی در قالب بازی و به‌صورت گروهی به دلیل مفرح بودن و متنوع بودن این فعالیت‌ها و سازگار بودن آن با شرایط سنی و ویژگیهای جسمی، روحی و روانی آزمودنیها موجب شد که آزمودنیها به‌طور فعال در بازیها شرکت کنند و فعالیتهای اصلاحی را با انگیزه، علاقه و جدیت بیشتر و خستگی کمتر ادامه دهند که این خود موجب اجرای مطلوب فعالیت‌ها در جریان بازیها شد. در بازیهای اصلاحی و عملکردی پژوهش حاضر مجموعه‌ای از فعالیتهای متنوع بدنی بر اساس الگوهای صحیح حرکتی موجب توسعه و رشد سیستم عصبی-عضلانی و مفصلی شد. لازم به ذکر است که تحقیق حاضر همانند هر تحقیق دیگری به لحاظ امکاناتی نظیر عدم وجود آزمایشگاه با امکانات لازم حرکات اصلاحی در این پژوهش از دیگر محدودیت‌های این پژوهش به‌حساب می‌آمد. همچنین برای انجام تحقیقات مشابه در مطالعات آینده در زمینه اثربخشی تمرینات اصلاحی و بازیهای اصلاحی می‌توان گروههای سنی دختر و پسر را مورد مطالعه قرار داد، بررسی آنالیز حرکت در جهت بهبود عملکرد در گروههای سنی پایین نقش تعیین‌کننده‌ای داشته باشد.
نتیجه گیری نهایی
با اطلاعات به‌دست‌آمده از تحقیق حاضر مشخص شد که بازیهای اصلاحی هدفمند نظیر؛ کشش و تقویت عضلانی در کودکان می‌تواند تأثیرات مفیدی بر روی زانوی پرانتزی داشته باشد. این در حالی است که با وجود تفاوت معناداری بین بازیهای اصلاحی و تمرینات اختصاصی نیاز بیشتر تحقیقی بین این دو روش در سنین کم است.
تشکر و قدردانی
مقاله حاضر نتیجه پایان‌نامه مقطع کارشناسی ارشد در رشته آسیب‌شناسی و تمرینات اصلاحی می‌باشد. بدین منظور از اساتید، همکاران و مدارس شهر تبریز که در این پژوهش حمایت و همکاری نمودند تشکر و قدردانی می‌کنم.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
اصول اخلاق تماماً طبق اصول هلسینکی (رضایت آگاهانه برای مشارکت در پژوهش، سود بردن از مشاوره بازتوانی) در این مقاله رعایت شده است. شرکت‌کنندگان اجازه داشتند هر زمان که مایل بودند از پژوهش خارج شوند. همچنین همه شرکت‌کنندگان در جریان روند پژوهش و نتایج ارزشمند آن بودند. اطلاعات آن‌‌ها محرمانه نگه داشته شد.
حامی مالی
این پژوهش حاصل حمایت مالی مؤسسه علم و فناوری شمس تبریز می‌باشد.
مشارکت نویسندگان
تمامی نویسندگان در طراحی روش‌‌های تمرینات اصلاحی درمانی، اجرا و نگارش این پژوهش مشارکت داشتند.
تعارض
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
وضعیت بدنی به‌عنوان ترکیبی از موقعیت قرارگیری مفاصل مختلف بدن نسبت به یکدیگر در یک زمان تعریف می‌شود. در حالت طبیعی زانو، محور مکانیکی یا خط حامل وزن بر اندام تحتانی از مرکز مفصل زانو عبور می‌کند (1). بدشکلی‌های مفصل زانو احتمالاً موجب افزایش عدم تقارن وزن و درنتیجه بی‌ثباتی وضعیت بدنی می‌شود و کنترل حرکتی را نیز تحت تأثیر قرار داده و مشکل‌ساز می‌شود. مفاصل زانو و مچ پا هم در اندام تحتانی به دلیل ارتباط نزدیک حرکتی و نقش مهم بیومکانیکی حین فرآیند‌‌های حرکتی نظیر راه رفتن، دویدن و پریدن در زنجیره حرکتی بسته نیروهای فشاری زیادی را به دلیل حفظ تعادل و همچنین انتقال نیروهای جلو برنده متحمل می‌شود (2). دفورمیتی زانوی پرانتزی، زاویه‌دار شدن زانوها به داخل و فاصله گرفتن آن‌‌ها از هم را می‌گویند. زانو پرانتزی یک ناهنجاری بسیار شایع در کودکان است. زانو پرانتزی علل مختلفی می‌تواند داشته باشد از موارد مهم در این دفورمیتی عوامل فیزیولوژیک، بیماری‌‌های متابولیک استخوانی (راشیتیسم، دیسپلازی استخوانی)، نقایص مادرزادی و صدمات ناشی از تروما باشد (3). زانو پرانتزی یا ژنوواروم یک نوع دفورمیتی با زاویه واروس تیبیا و فمور کمتر از 10 درجه است. از نشانه‌‌های مکانیک ساختار بدن حین حرکات ایستا و پویا عبارت‌اند از: راه رفتن اردک وار، کاهش ارتفاع پایین‌تنه، جابه‌جایی کشکک به داخل، استئوآرتروز، درد و احساس خستگی و ساییدگی کنار خارجی کفش می‌باشد. در وضعیت زانو پرانتزی محور مکانیکی و یا خط حامل وزن به سمت بخش میانی مفصل زانو تغییر جهت می‌دهد و نیروهای متراکم در این ناحیه افزایش می‌یابند (4, 5). تحقیقات پیشین، بیانگر گستردگی وجود تغییر شکل‌‌های بدنی در بین دختران و پسران به‌ویژه در سنین نوجوانی می باشد (6). بر اساس تحقیقات پیشین؛ ناهنجاریها در سیستم اسکلتی و عضلانی می‌تواند ناشی از کم‌تحرکی و اتخاذ عادات نادرست باشند که منجر به اختلالات عصبی، عضلانی و اسکلتی می‌شوند (7). مطالعه و بررسی پژوهش های انجام شده نشان‌دهنده آن است که درصد بالایی از دانش آموزان ایرانی مبتلا به ناهنجاری های اندام تحتانی از جمله زانوی پرانتزی هستند (8). با توجه به مطالب ذکر شده این مسئله حائز اهمیت است که کودکی از نظر شکل‌گیری مهارت‌های بنیادی و نیز وضعیت ساختاری سیستم اسکلتی عضلانی مهم می‌باشد. پژوهش حاضر در جهت شناسایی اثربخشی تمرینات اصلاحی طبق اصول کالج پزشکی ورزشی آمریکا و همچنین بازیهای اصلاحی به جهت تمایل فرد به بازی و این که فرد در بازی فعالیت بدنی خود را با علاقه انجام می دهد، از این طریق به‌راحتی می توان به اهداف اصلاحی رسید، می‌باشد. پژوهش انجام گرفته به دلیل شیوع ناهنجاری زانو پرانتزی در مدارس کشور به دلایل مختلفی که ذکر شد می‌تواند در پسران 10 الی 12 ساله کشورمان نقش مهمی در زمینه سلامت عمومی و همچنین کاهش هزینه‌‌های درمانی باشد.
روش شناسی
پژوهش حاضر نیمه تجربی با طرح پیش و پس‌آزمون بود و از لحاظ هدف تحقیق، از نوع تحقیقات کاربردی است. جامعه آماری در پژوهش حاضر، کلیه دانش آموزان پسر دبستانی 10 تا 12 ساله با اندازه 4 سانتی‌متر فاصله کندیل‌‌های استخوان ران طبق تحقیقات انجام شده بود. حجم نمونه در سه گروه تجربی تمرینات و بازیهای اصلاحی و گروه کنترل با استفاده از نرم‌افزار جی پاور با اندازه اثر 9/0، 36 نفر دانش‌آموز پسر مبتلا به ناهنجاریهای زانوی پرانتزی انتخاب شدند که به‌طور نمونه‌گیری تصادفی ساده به سه گروه 12 نفری (دو گروه تجربی تمرینات و بازیهای اصلاحی و یک گروه کنترل) تقسیم شدند. قبل از غربالگری جامعه آماری، پژوهش حاضر را طبق اصول اخلاق هلسینکی و همچنین موافقت والدین شرکت‌کنندگان و آگاه‌سازی از ارزشمند بودن پژوهش حاضر با همکاری آموزش‌وپرورش استان آذربایجان شرقی در شهر تبریز و مدارس غیرانتفاعی به انجام رساندیم. فرم اطلاعات فردی و معیارهای ورود که شامل: پسران غیرورزشکار 10 الی 12 ساله دانش‌آموز بود. به‌علاوه؛ معیارهای خروج از پژوهش نیز عیارت‌اند از: افراد سالم، بدون ابتلا به بیماری‌‌های روماتیسمی، بدون سابقه جراحی، عدم وجود دفورمیتی مادرزادی و سابقه آسیب‌دیدگی یا درد در نواحی مختلف بدن بودند. ابزار اندازه‌گیری تحقیق طبق تحقیقات پیشین و گزارش روایی آن انجام گرفته بوده است، تجهیزات شامل؛ متر نواری، خط کش منعطف، کولیس و یا کالیپر مخصوص اندازه‌گیری توسط پژوهشگران ورزشی تحت نظر و هدایت اساتید دانشگاه تبریز و همچنین متخصص طب فیزیکی سنجش و اندازه‌گیری شد. روش سنجش به این صورت بود که فرد بدون کفش و جوراب درحالی‌که زانوها و ران‌‌های وی دیده می شود بدون هیچ‌گونه انقباض عضلانی در عضلات ناحیه ران می‌ایستد. زانو باید در حالت اکستنشن کامل قرار گرفته و قوزک های داخلی دو پا به‌گونه‌ای به هم بچسبند که استخوان کشکک زانوها به روبرو نگاه کنند. در این حالت فاصله بین کندیل داخلی ران ها (فوق لقمه داخلی ران) به‌وسیله تجهیزات ذکر شده اندازه‌گیری و ثبت می شود. در برخی تحقیقات بیشترین فراوانی بین این دامنه 2 تا 4 سانتی‌متر قید شده است (9).
قبل از اعمال پروتکل‌های مورد نظر یک‌بار در سه نوبت به همه شرکت‌کنندگان به‌صورت پایلوت تمرینات و بازیهای اصلاحی را در مرکز جامع توان‌بخشی توان‌افزا و آزمایشگاه علوم ورزشی دانشگاه تبریز به انجام رساندیم. افراد گروه تجربی به انجام تمرینات اصلاحی طبق اصول کالج پزشکی ورزشی آمریکا (مهار عضلانی، کشش عضلانی، فعال‌سازی عضلانی و انسجام) و بازیهای اصلاحی (ضربه به توپ، عبور از تونل، بازی محلی گرگم به هوا و ...) به مدت چهار هفته و سه جلسه در هفته به مدت 60 دقیقه تحت نظارت مستقیم پژوهشگر و همکاران پروتکل را انجام دادند. افراد گروه کنترل هم ضمن انجام فعالیتهای روزمره خود، هیچ‌گونه فعالیت ورزشی و درمانی نداشتند. سرانجام در پایان پروتکل اعمالی یک‌بار دیگر تمامی آزمودنیها مورد ارزیابی قرار گرفتند (پس‌آزمون).
پروتکل گروه تجربی: تمرینات اصلاحی طبق اصول NASM
چهارچوب کلی برنامه تمرینی شامل مراحل گرم‌کردن و تمرینهای اصلاحی و سردکردن طبق اصول کالج پزشکی ورزشی کشور آمریکا بود (10). هر جلسه تمرین شامل گرم‌کردن، برنامه تمرین تقویتی و کششی و سردکردن بود. ده تمرین به ترتیب در طول جلسات به آزمودنیها ارائه شد که شامل تمرینهای زیر بود:
1. آزمودنی به حالت طاق‌باز قرار می گیرد، زانوی خود را در حدود 50-70 درجه خم می کند. ران را به وضعیت چرخش داخلی برده و ساق را نیز به داخل می چرخاند. 2. آزمودنی در وضعیت طاق‌باز قرار می گیرد و سعی می کند در برابر مقاومت دست ما، ران را به وضعیت چرخش داخلی و ادداکشن ببرد 3. آزمودنی با کمی فاصله کنار دیوار قرار گرفته، پا را کمی از روی زمین بلند کرده و با لبه خارجی پا به دیوار فشار می آورد 4. آزمودنی به حالت دمر قرار گرفته و پا را به حالت چرخش خارجی برده، سپس زانو را در مقابل مقاومت دست آزمونگر به حالت فلکشن می برد 5. آزمودنی در حالت طاق‌باز قرار می گیرد. پا را از ناحیه ران همراه با مقاومت دست به وضعیت آدداکشن و فلکشن می برد 6. در وضعیت ایستاده یک توپ یا وزنه متناسب را با کنار خارجی پا پرتاب کنید. پروتکل بازیهای اصلاحی نیز در جدول 1 آمده است.
برای بررسی فرضیه‌‌های پژوهش از نرم‌افزار Spss V.24، آزمون آماری تحلیل کوواریانس و آزمون تعقیبی بونفرونی برای مقایسه نتایج در سطح معناداری استفاده شد (05/0>p).
نتایج
در جدول 2 اطلاعات مربوط به شاخص‌های دموگرافیک و میزان زاویه Q آزمودنیها آورده شده است.
میزان تغییرات میانگین‌‌های پیش و پس‌آزمون گروه بازیهای اصلاحی و گروه تمرینات اصلاحی و کنترل در شکل 1 نشان داده شده است. گروه تمرینات اصلاحی رایج با بازیهای اصلاحی تفاوت معنی‌داری وجود دارد (05/0> p). همچنین بین گروه بازیهای اصلاحی با گروه کنترل تفاوت معنی‌داری وجود دارد (05/0> p)؛ و از طرف دیگر بین گروه تمرینات اصلاحی رایج با گروه کنترل تفاوت معنی‌داری وجود نداشت؛ و از طرف دیگر بین گروه تمرینات اصلاحی رایج با گروه کنترل تفاوت معنی‌داری وجود نداشت (073/0 = p)(جدول 3).
بحث
هدف از این مطالعه، مقایسه تمرینات اصلاحی مطابق با NASM و بازیهای اصلاحی در پسران جوان 10 الی 12 ساله دانش‌آموز و غیر ورزشکار بود. حرکات اصلاحی روشی جهت بهبود وضعیت راستای بدن و عملکرد حرکتی روزمره است. یافته‌‌های پژوهش نشان داد که در پروتکل تمرینات اصلاحی کالج پزشکی ورزشی آمریکا و بازیهای اصلاحی در جهت حرکت‌درمانی و اصلاح وضعیت زانو پرانتزی می‌تواند اثربخش باشد. در مطالعه‌ای به این نتیجه رسیدند که میزان قابل ملاحظه‌ای از شیوع ناهنجاریهای اسکلتی در میان دانش آموزان بر اعتبار و اهمیت روش‌‌های آسان، سریع و محافظه‌کارانه تأکید ورزیده شد (11). یکی از مهم‌ترین روش‌‌های درمانی در جهت تأثیرگذاری در کودکان به دلیل علاقه نشان دادن به بازی می‌توانیم در جهت بهبود وضعیت دفورمیتی پرانتزی زانو با روش‌‌های گزارش شده به اهداف درمانی و اصلاحی برسیم. اهداف این پژوهش مطابق با تحقیقات پیشین نشان داد که طراحی یک برنامه تمرینی اصولی و منطقی بر مبنای نیازهای افراد مبتلا به ناهنجاریهای اسکلتی-عضلانی از جمله بهبود تحرک پذیری مفصلی و بازیابی تعادل عضلانی می‌تواند اثر مطلوبی بر دفورمیتی داشته باشد (12). نتایج این تحقیق نشان داد می‌توان برحسب موقعیت و ویژگیهای فردی کودکان با اتکا به بازیهای اصلاحی نتایج سودمندی را به دست آورد.
ناهنجاری زانو پرانتزی در صفحه عرضی اتفاق می‌افتد، بنابراین می‌تواند در پایداری داخلی و خارجی اثر می‌گذارد (13). به همین دلیل؛ علاوه بر کاهش ثبات حین موقعیت‌‌های حرکتی ایستا و پویا می‌تواند فاکتور آسیب را نیز افزایش دهد. به همین دلیل توجه بیشتر در ناهنجاری زانو پرانتزی دانش آموزان می‌تواند در سلامت عمومی افزایش دهد. در تحقیقی در سال 2021 که با تحقیق انجام شده مطابقت دارد، گزارش شد که بازیهای اصلاحی به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین قسمت برنامه جهت اصلاح ناهنجاری پا استفاده کردند که اثرات آن در رفع ناهنجاریها مثبت اعلام شد (14). همچنین در تحقیقی که به بازیهای جنبشی با اهداف اصلاح حرکت پرداخته است و این بازیها را در جهت بهبود ناهنجاری در سیستم اسکلتی و عضلانی تأکید داشته است (15).
طبق پژوهش صورت گرفته گزارش می‌شود که؛ کاهش زاویه کوادریسپس باعث افزایش زانوی پرانتزی می‌شود و احتمال آسیب‌‌های رباط‌‌های صلیبی و استئوآرتروز خواهد شد، بدین‌جهت گنجاندن برنامه تمرینات اصلاحی می‌تواند اثربخش باشد. با اتکا به نتایج به‌دست‌آمده می‌توان بیان نمود که انجام فعالیتهای اصلاحی در قالب بازی و به‌صورت گروهی به دلیل مفرح بودن و متنوع بودن این فعالیت‌ها و سازگار بودن آن با شرایط سنی و ویژگیهای جسمی، روحی و روانی آزمودنیها موجب شد که آزمودنیها به‌طور فعال در بازیها شرکت کنند و فعالیتهای اصلاحی را با انگیزه، علاقه و جدیت بیشتر و خستگی کمتر ادامه دهند که این خود موجب اجرای مطلوب فعالیت‌ها در جریان بازیها شد. در بازیهای اصلاحی و عملکردی پژوهش حاضر مجموعه‌ای از فعالیتهای متنوع بدنی بر اساس الگوهای صحیح حرکتی موجب توسعه و رشد سیستم عصبی-عضلانی و مفصلی شد. لازم به ذکر است که تحقیق حاضر همانند هر تحقیق دیگری به لحاظ امکاناتی نظیر عدم وجود آزمایشگاه با امکانات لازم حرکات اصلاحی در این پژوهش از دیگر محدودیت‌های این پژوهش به‌حساب می‌آمد. همچنین برای انجام تحقیقات مشابه در مطالعات آینده در زمینه اثربخشی تمرینات اصلاحی و بازیهای اصلاحی می‌توان گروههای سنی دختر و پسر را مورد مطالعه قرار داد، بررسی آنالیز حرکت در جهت بهبود عملکرد در گروههای سنی پایین نقش تعیین‌کننده‌ای داشته باشد.
نتیجه گیری نهایی
با اطلاعات به‌دست‌آمده از تحقیق حاضر مشخص شد که بازیهای اصلاحی هدفمند نظیر؛ کشش و تقویت عضلانی در کودکان می‌تواند تأثیرات مفیدی بر روی زانوی پرانتزی داشته باشد. این در حالی است که با وجود تفاوت معناداری بین بازیهای اصلاحی و تمرینات اختصاصی نیاز بیشتر تحقیقی بین این دو روش در سنین کم است.
تشکر و قدردانی
مقاله حاضر نتیجه پایان‌نامه مقطع کارشناسی ارشد در رشته آسیب‌شناسی و تمرینات اصلاحی می‌باشد. بدین منظور از اساتید، همکاران و مدارس شهر تبریز که در این پژوهش حمایت و همکاری نمودند تشکر و قدردانی می‌کنم.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
اصول اخلاق تماماً طبق اصول هلسینکی (رضایت آگاهانه برای مشارکت در پژوهش، سود بردن از مشاوره بازتوانی) در این مقاله رعایت شده است. شرکت‌کنندگان اجازه داشتند هر زمان که مایل بودند از پژوهش خارج شوند. همچنین همه شرکت‌کنندگان در جریان روند پژوهش و نتایج ارزشمند آن بودند. اطلاعات آن‌‌ها محرمانه نگه داشته شد.
حامی مالی
این پژوهش حاصل حمایت مالی مؤسسه علم و فناوری شمس تبریز می‌باشد.
مشارکت نویسندگان
تمامی نویسندگان در طراحی روش‌‌های تمرینات اصلاحی درمانی، اجرا و نگارش این پژوهش مشارکت داشتند.
تعارض
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
فهرست منابع
1. Khalaghi K, Rajabi R, Minoonejad H, Shojaei M. Relationship Between Posture and Balance in 7 to 10 Year Old Students. Journal of Paramedical Sciences & Rehabilitation. 2022;10(4):39-53.
2. Khodaverdizadeh M. The effect of corrective exercises on knee position and static and dynamic balance of student athletes with braced knee. Researches in Sport Sciences and Medical Plants. 2022;4(9):0.
3. Skowrońska-Jóźwiak E, Lorenc RS. Metabolic bone disease in children: etiology and treatment options. Treatments in Endocrinology. 2006;5(5):297-318. [DOI:10.2165/00024677-200605050-00004] [PMID]
4. Yoon J-R, Lee JK, Ryu J, Um R, Yang J-H. Increased external rotation of the osteoarthritic knee joint according to the genu varum deformity. Knee Surgery, Sports Traumatology, Arthroscopy. 2021;29:1098-105. [DOI:10.1007/s00167-020-06100-7] [PMID]
5. Fujii T, Sato T, Ariumi A, Omori G, Koga Y, Endo N. A comparative study of weight-bearing and non-weight-bearing 3-dimensional lower extremity alignment in knee osteoarthritis. Journal of Orthopaedic Science. 2020;25(5):874-9. [DOI:10.1016/j.jos.2019.11.012] [PMID]
6. Adamczewska K, Wiernicka M, Malchrowicz-Mośko E, Małecka J, Lewandowski J. The angle of trunk rotation in school children: A study from an idiopathic scoliosis screening. Prevalence and optimal age screening value. International Journal of Environmental Research and Public Health. 2019;16(18):3426. [DOI:10.3390/ijerph16183426] [PMID] []
7. Vuori I. Physical inactivity is a cause and physical activity is a remedy for major public health problems. Kinesiology. 2004;36(2):123-53.
8. Gh ME, Alilou A, Ghafurinia S, Fereydounnia S. Prevalence of faulty posture in children and youth from a rural region in Iran. Biomedical Human Kinetics. 2012;4(2012):121-6. [DOI:10.2478/v10101-012-0023-z]
9. Killen M-C, DeKiewiet G. Genu varum in children. Orthopaedics and Trauma. 2020;34(6):369-78. [DOI:10.1016/j.mporth.2020.09.007]
10. Roberts WO, Armstrong LE, Sawka MN, Yeargin SW, Heled Y, O'Connor FG. ACSM expert consensus statement on exertional heat illness: recognition, management, and return to activity. Current Sports Medicine Reports. 2023;22(4):134-49. [DOI:10.1249/JSR.0000000000001058] [PMID]
11. Mirzaei R, Salimi N. The study of height anomalies among secondary school students in Bayangan. Journal of Kermanshah University of Medical Sciences. 2013;16(7).
12. Foead AI, Yeo WWY, Vishnumukkala T, Larvin M. Rehabilitation in spinal muscular atrophy. Journal of the International Society of Physical and Rehabilitation Medicine. 2019;2(1):62-70. [DOI:10.4103/jisprm.jisprm_4_19]
13. Samaei A, Bakhtiary A, Elham F, Rezasoltani A. Effects of genu varum deformity on postural stability. International journal of sports medicine. 2012:469-73. [DOI:10.1055/s-0031-1301331] [PMID]
14. Lazuta S, Gerdijan N, Vukić Ž. Effects of the application programme of corrective exercises on foot condition. European Journal of Physical Education and Sport Science. 2021;6(11). [DOI:10.46827/ejpe.v6i11.3585]
15. Bagherian S, Ghasempoor K, Rahnama N, Wikstrom EA. The effect of core stability training on functional movement patterns in college athletes. Journal of sport rehabilitation. 2019;28(5):444-9. [DOI:10.1123/jsr.2017-0107] [PMID]
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
تماس با ما
فصلنامه بیومکانیک ورزشی
همدان،شهرک مدنی، بلوار امام خمینی(ره)، بلوار پروفسور موسیوند، مجتمع دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان، معاونت پژوهش و فناوری، دفتر مجلات علمی
صندوق پستی: 734
تلفن دفتر نشریه: 08134494042
وب‌سایت: http://biomechanics.iauh.ac.ir
ایمیل: sportbiomechanics@iauh.ac.ir
