دوره 12، شماره 1 - ( 3-1405 )
جلد 12 شماره 1 صفحات 134-108 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Darjee J P, Chhabra M, Kumar P, Mawlieh D, Ahmad N, Sahai N. A Narrative Review on Knee Pain in Relation to Distal Factors and Possibilities for Non-Pharmacological Management Including 3D Printing. J Sport Biomech 2026; 12 (1) :108-134
URL: http://biomechanics.iauh.ac.ir/article-1-427-fa.html
URL: http://biomechanics.iauh.ac.ir/article-1-427-fa.html
دارجی جی پراشانت، چابرا مونیکا، کومار پرابهات، ماولیه دافیلبت، احمد نبیل، ساهی نیتین. مرور روایتی درباره درد زانو در ارتباط با عوامل دیستال و امکان‌های مدیریت غیر دارویی شامل چاپ سه‌بعدی. مجله بیومکانیک ورزشی. 1405; 12 (1) :108-134
مرور روایتی درباره درد زانو در ارتباط با عوامل دیستال و امکان‌های مدیریت غیر دارویی شامل چاپ سه‌بعدی
جی پراشانت دارجی1 
، مونیکا چابرا2 ، پرابهات کومار3 ، دافیلبت ماولیه4 ، نبیل احمد5 ، نیتین ساهی*1
، مونیکا چابرا2 ، پرابهات کومار3 ، دافیلبت ماولیه4 ، نبیل احمد5 ، نیتین ساهی*1
1- گروه مهندسی زیست‌پزشکی، دانشگاه نورث‌ایسترن هیل، شیلونگ، هند.
2- گروه فیزیوتراپی، مؤسسه تحصیلات تکمیلی آموزش و پژوهش پزشکی (PGIMER)، چندیگار، هند.
3- مدرسه دکتری پزشکی پایه، دانشکده پزشکی، دانشگاه پچ، پچ، مجارستان.
4- دانشگاه آسام داون‌تاون، گواهاتی، آسام، هند.
5- گروه زیست‌فناوری، دانشکده علوم وابسته، دانشگاه دوی بومی اوتاراخند، دهرادون، هند.
2- گروه فیزیوتراپی، مؤسسه تحصیلات تکمیلی آموزش و پژوهش پزشکی (PGIMER)، چندیگار، هند.
3- مدرسه دکتری پزشکی پایه، دانشکده پزشکی، دانشگاه پچ، پچ، مجارستان.
4- دانشگاه آسام داون‌تاون، گواهاتی، آسام، هند.
5- گروه زیست‌فناوری، دانشکده علوم وابسته، دانشگاه دوی بومی اوتاراخند، دهرادون، هند.
متن کامل [PDF 1927 kb]
(41 دریافت)
| چکیده (HTML) (109 مشاهده)
پیوست B
تأثیر عوامل روان‌شناختی بر درد زانو و مدیریت آن
تأثیر و شیوع درد زانو در میان افراد در سراسر جهان قابل چشم‌پوشی نیست. این وضعیت شایع و ناتوان‌کننده زندگی روزمره میلیون‌ها نفر را تحت تأثیر قرار می‌دهد (73). علت‌شناسی درد زانو معمولاً به عوامل فیزیولوژیکی مانند آسیب، آرتریت یا مشکلات مکانیکی نسبت داده می‌شود؛ با این حال، پژوهش‌های اخیر نقش چشمگیر عوامل روان‌شناختی را در بروز و نیز مدیریت درد زانو آشکار کرده‌اند (74). این بخش از مقاله، به بررسی رابطه پیچیده میان عوامل روان‌شناختی و تجربه درد زانو می‌پردازد و تلاش دارد با نگاهی چندوجهی، ابعاد مختلف این پدیده را روشن کرده و راهکارهایی برای مدیریت مؤثر آن در چارچوب روان‌شناختی ارائه دهد. مطالب زیر، مروری کوتاه بر مهم‌ترین عوامل روانی مؤثر بر بروز و کنترل درد زانو (شکل ۴) فراهم می‌آورد.
ارتباط ذهن و بدن:
رابطه میان ذهن و بدن نقش بسیار مهمی در درمان درد زانو دارد. متغیرهای روانی مانند اضطراب، استرس و افسردگی می‌توانند درک فرد از درد را تشدید کنند. در مقابل، اجرای تمرین‌های ذهن‌آگاهی، تکنیک‌های آرام‌سازی و فرایندهای شناختی مثبت می‌تواند از شدت درد بکاهد. ادغام درمان‌های روانی و جسمی برای دستیابی به تسکین جامع درد زانو ضروری است (75).
افسردگی:
میان درد زانو و افسردگی رابطه‌ای قوی وجود دارد. وجود درد مزمن ناشی از مشکلات زانو می‌تواند به بروز یا تشدید علائم افسردگی منجر شود؛ که عمدتاً ناشی از محدودیت حرکتی و کاهش بهزیستی کلی است. از سوی دیگر، افسردگی می‌تواند احساس درد را تقویت کرده و روند بهبودی را مختل کند. بنابراین، توجه همزمان به سلامت جسمی و روانی افراد از طریق مداخلات پزشکی و روان‌شناختی برای مدیریت مؤثر هر دو وضعیت ضروری است (76).
ترس از حرکت:
بر اساس مدل «اجتناب از ترس»، افرادی که درد زانو را تجربه می‌کنند ممکن است در اثر انتظار درد، نسبت به حرکت واکنش ترس‌گونه نشان دهند. این ترس می‌تواند منجر به پرهیز از فعالیت‌های بدنی شود و در نتیجه، کاهش آمادگی جسمانی را در پی داشته باشد که نهایتاً احساس درد زانو را تشدید می‌کند (77).
جمع‌بندی:
تجربه درد زانو تنها به بُعد فیزیکی آن محدود نمی‌شود؛ بلکه حاصل تعامل پیچیده عوامل زیستی، روان‌شناختی و اجتماعی است. درک جامع از جنبه‌های روانی مرتبط با درد زانو و اثرات آن برای تدوین راهبردهای مؤثر مدیریت درد ضروری است. با بررسی عواملی همچون استرس، اضطراب، افسردگی، ترس از حرکت، حمایت اجتماعی، باورها و نگرش‌های مرتبط با درد، می‌توان مزایای رویکردهای ذهن–بدن را در درمان درد زانو ارزیابی کرد. با اتخاذ رویکردی جامع‌تر و کل‌نگر، متخصصان حوزه سلامت می‌توانند تجربه درمانی مؤثرتری را برای مبتلایان به درد زانو فراهم سازند.
متن کامل: (15 مشاهده)
مقدمه
درد زانو یکی از شایع‌ترین شکایات اسکلتی–عضلانی است که در تمام گروه‌های سنی مشاهده می‌شود و اغلب از تعاملات پیچیده میان عوامل بیومکانیکی پروگزیمال (بالادست)، موضعی و دیستال (پایین‌دست) ناشی می‌گردد (1). درمان مؤثر آن تا حد زیادی به درک علت زمینه‌ای وابسته است (2). پا و مچ پا، اگرچه معمولاً در مقایسه با مفاصل بزرگ‌تری مانند زانو و لگن کمتر مورد توجه قرار می‌گیرند، نقش اساسی در بیومکانیک بدن انسان دارند. این بخش‌ها به عنوان نقطه‌ی اصلی تماس بدن با زمین، مسئول تحمل وزن بدن، جذب شوک و تسهیل حرکات مختلفی همچون دویدن، پریدن و راه رفتن هستند. رباط‌های اطراف مفصل مچ پا مانند دلتوئید و تالوفیبولار قدامی موجب پایداری مفصل می‌شوند، در حالی که تاندون آشیل با اتصال عضلات ساق به استخوان پاشنه، نقش مهمی در پیش‌رانش و حرکت دارد (3). از آنجا که پا نخستین بخش تماس بدن با زمین است، ساختار و عملکرد آن تأثیر چشمگیری بر بیومکانیک اندام تحتانی دارد. پرونیشن بیش از حد در حین راه رفتن باعث چرخش داخلی استخوان درشت‌نی و در نتیجه بدترازی و افزایش فشار بر مفصل زانو می‌شود (4) (شکل 1). کف پای صاف (پِس پلانوس) که با کاهش یا فقدان قوس داخلی همراه است، سبب پرونیشن زیادتر و تغییر در تراز و نیروهای وارد بر زانو می‌گردد (5). در مقابل، کف پای قوس‌دار (پِس کاووس) به دلیل کاهش جذب ضربه، نیروی بیشتری را به زانو منتقل می‌کند و می‌تواند در ایجاد سندرم درد کشککی–رانی نقش داشته باشد (6).
درد زانو یکی از شایع‌ترین شکایات اسکلتی–عضلانی است که در تمام گروه‌های سنی مشاهده می‌شود و اغلب از تعاملات پیچیده میان عوامل بیومکانیکی پروگزیمال (بالادست)، موضعی و دیستال (پایین‌دست) ناشی می‌گردد (1). درمان مؤثر آن تا حد زیادی به درک علت زمینه‌ای وابسته است (2). پا و مچ پا، اگرچه معمولاً در مقایسه با مفاصل بزرگ‌تری مانند زانو و لگن کمتر مورد توجه قرار می‌گیرند، نقش اساسی در بیومکانیک بدن انسان دارند. این بخش‌ها به عنوان نقطه‌ی اصلی تماس بدن با زمین، مسئول تحمل وزن بدن، جذب شوک و تسهیل حرکات مختلفی همچون دویدن، پریدن و راه رفتن هستند. رباط‌های اطراف مفصل مچ پا مانند دلتوئید و تالوفیبولار قدامی موجب پایداری مفصل می‌شوند، در حالی که تاندون آشیل با اتصال عضلات ساق به استخوان پاشنه، نقش مهمی در پیش‌رانش و حرکت دارد (3). از آنجا که پا نخستین بخش تماس بدن با زمین است، ساختار و عملکرد آن تأثیر چشمگیری بر بیومکانیک اندام تحتانی دارد. پرونیشن بیش از حد در حین راه رفتن باعث چرخش داخلی استخوان درشت‌نی و در نتیجه بدترازی و افزایش فشار بر مفصل زانو می‌شود (4) (شکل 1). کف پای صاف (پِس پلانوس) که با کاهش یا فقدان قوس داخلی همراه است، سبب پرونیشن زیادتر و تغییر در تراز و نیروهای وارد بر زانو می‌گردد (5). در مقابل، کف پای قوس‌دار (پِس کاووس) به دلیل کاهش جذب ضربه، نیروی بیشتری را به زانو منتقل می‌کند و می‌تواند در ایجاد سندرم درد کشککی–رانی نقش داشته باشد (6).
نوع و اندازه کفش نیز در بیومکانیک پا و مچ پا اثرگذار است. کفش‌های نامناسب یا فاقد حمایت کافی می‌توانند ناهنجاری‌های حرکتی را تشدید کنند، در حالی که پاشنه بلند موجب افزایش خم‌شدگی زانو و چرخش قدامی لگن می‌شود (7). بنابراین، درک نقش بیومکانیکی پا برای طراحی مداخلات درمانی و پیشگیرانه در مدیریت درد زانو ضروری است. پاهای انسان اگرچه در ظاهر مشابه‌اند، اما تنوع زیادی در ساختار دارند که می‌تواند ناشی از عوامل ژنتیکی، سایش، آسیب یا نوع کفش باشد. این تفاوت‌ها بر الگوی راه رفتن، ثبات قامت و استعداد ابتلا به اختلالات اسکلتی–عضلانی تأثیرگذارند. در افراد دارای پای طبیعی، پرونیشن به‌طور طبیعی موجب جذب شوک و توزیع یکنواخت فشار می‌شود (8)، اما اختلالات در بیومکانیک پا می‌تواند باعث تغییر در الگوی گام‌برداری و نیروهای مفصل زانو گردد (جدول ۱). طبقه‌بندی ناهنجاری‌های مادرزادی و تکاملی پا در پیوست A آمده است.
با وجود حجم زیاد مطالعات در زمینه درد زانو، پژوهش‌های اندکی به اپیدمیولوژی آن از منظر بیومکانیکی پرداخته‌اند. بیشتر تحقیقات پیشین بر استئوآرتریت (OA) زانو به‌عنوان شاخصی رادیوگرافیک تمرکز داشته‌اند. مطالعات آینده‌نگر به‌ویژه درباره بار کاری و فعالیت بدنی هنوز محدودند. شواهد نشان می‌دهد که زنان، افراد با تحصیلات پایین‌تر، شاخص توده بدنی بالاتر از ۲۶، سابقه‌ی سیگار کشیدن و یا آسیب قبلی زانو بیشتر در معرض درد زانو هستند (18-14). در تحلیل گام¬برداری، مفصل مچ پا اغلب به عنوان قطعه‌ای صلب مدل‌سازی می‌شود، در حالی که در واقع اجازه‌ی خم و باز شدن را می‌دهد. هماهنگی حرکات مچ، زیرمچ، متاتارس و فالانژها موجب حرکت یکنواخت مرکز جرم بدن می‌شود. کاهش دامنه حرکتی هر یک از این مفاصل می‌تواند کل الگوی گام¬برداری و عملکرد مفاصل بالاتر را مختل کند (19). افزون بر آن، بازتاب‌های پاسچرال عضلات پا بسته به فشار کف‌پایی روی سطوح مختلف تغییر می‌کنند (20). از این رو، از ارتوزهای پا برای اصلاح محور مفصل زیرمچ و حفظ تعادل چرخشی استفاده می‌شود (22، 21). بدترازی و تغییر در توزیع وزن ناشی از ناهنجاری‌های پا و مچ پا می‌تواند باعث عدم تعادل عضلانی و درد عملکردی در مفاصل بالاتر مانند زانو، لگن و ستون فقرات شود. به عنوان نمونه، فروریزش قوس طولی داخلی موجب افزایش بار داخلی زانو و تشدید درد می‌گردد (23).
درد زانو معمولاً بیشتر با مفصل کشککی–رانی مرتبط است تا مفصل تیبیوفمورال، به‌ویژه در فعالیت‌هایی مانند چمباتمه، بالا یا پایین رفتن از پله‌ها و نشستن طولانی (24،25). عوامل بیومکانیکی کلیدی در این درد شامل افزایش دامنه حرکتی پاشنه، زاویه خم‌شدگی زانو، بار خارجی زیاد در حرکات دینامیک و چرخش غیرطبیعی پا هستند (26–30). همچنین بارگذاری بیش از حد سمت جانبی پا می‌تواند فشار داخلی زانو را افزایش دهد که در استئوآرتریت زانو مضر است (31). مطالعات تصویربرداری گسترده نشان داده‌اند که مفصل کشککی–رانی بیشتر از بخش تیبیوفمورال درگیر آرتروز می‌شود (32). فشار تکرارشونده و تحلیل غضروف از علل اصلی این فرایند است (33). اصلاح بیومکانیک دیستال، به‌ویژه از طریق مداخلات هدفمند در پا، در پیشگیری و درمان درد زانو نقش مهمی دارد.
در سال‌های اخیر، چاپ سه‌بعدی به‌عنوان فناوری نویدبخش در ارتوپدی و توان‌بخشی مطرح شده است. این فناوری از ساخت مدل‌های آناتومیکی شخصی‌سازی‌شده برای برنامه‌ریزی جراحی تا تولید ارتوزها و پروتزهای اختصاصی که به بهبود تراز مفصل و کاهش بار زانو کمک می‌کنند، کاربرد دارد (34). استفاده از بریس‌ها و کفی‌های چاپ سه‌بعدی سبب بهبود بیومکانیک گام برداری، افزایش راحتی و ارائه حمایت مکانیکی متناسب با هر فرد می‌شود. علاوه بر این، چاپ سه‌بعدی امکان نمونه‌سازی سریع و طراحی مقرون‌به‌صرفه را فراهم می‌کند و می‌تواند گزینه‌ای مؤثر و غیر دارویی در کنار روش‌های سنتی درمان اختلالات اسکلتی–عضلانی باشد (35). این مرور با هدف ارزیابی علمی کارایی روش‌های غیر دارویی و تلفیق دانش موجود درباره نقش بیومکانیکی عوامل دیستال در درد زانو، همراه با بررسی نقش فزاینده‌ی فناوری چاپ سه‌بعدی در طراحی راهکارهای توان‌بخشی شخصی‌سازی‌شده انجام شده است.
روش شناسی
درد زانو یک پدیده پیچیده است که غالباً تحت تأثیر عوامل دیستال مانند وضعیت اندام تحتانی، شکل پا و بیومکانیک کلی بدن قرار می‌گیرد. این عوامل در تعامل با یکدیگر، توزیع نیرو بر مفصل زانو را تغییر داده و می‌توانند در بروز یا تداوم درد نقش داشته باشند. با توجه به رشد روزافزون رویکردهای غیر دارویی — به‌ویژه درمان‌های ارتوزی مبتنی بر فناوری‌های نوین مانند چاپ سه‌بعدی — گردآوری و مرور نظام‌مند مطالعات اخیر در این زمینه ضروری است. از این‌رو، هدف این مرور روایتی، ارائه‌ی چشم‌اندازی جامع از رویکردهای نوین مدیریت درد زانو با تمرکز ویژه بر کاربرد چاپ سه‌بعدی و تحلیل نقش بیومکانیکی عوامل دیستال در ایجاد و درمان درد زانو بود.
راهبرد جست‌وجوی مقالات
جست‌وجوی جامعی در پایگاه‌های PubMed، Scopus، Web of Science، ScienceDirect و Google Scholar برای مقالات منتشرشده تا تاریخ ۲۱ اوت ۲۰۲۵ انجام شد. در این جست‌وجو از کلیدواژه‌های استاندارد MeSH و واژگان آزاد شامل «بیومکانیک پا»، «ساختارهای دیستال»، «ارتوزها»، «چاپ سه‌بعدی»، «درد زانو»، «درد کشککی–رانی»، «استئوآرتریت زانو» و «درمان غیر دارویی» به‌صورت ترکیبی با عملگرهای بولی AND و OR استفاده شد. در مجموع حدود ۱۲۴۰ رکورد اولیه به‌دست آمد. پس از حذف موارد تکراری و نامرتبط، ۹۸۰ مقاله باقی ماند. از میان آن‌ها، با بررسی عنوان و چکیده، ۲۶۰ مقاله به‌عنوان مرتبط شناسایی شد. در نهایت پس از مطالعه‌ی کامل مقالات واجد شرایط، ۸۶ مقاله برای ترکیب روایتی انتخاب گردیدند.
معیارهای ورود و خروج
معیارهای ورود شامل ۱. مطالعاتی که بررسی کرده‌اند چگونه عوامل دیستال — مانند هم‌ترازی اندام تحتانی، مکانیک گام‌برداری، یا مورفولوژی پا و مچ — در ایجاد یا تداوم درد زانو نقش دارند، ۲. مطالعاتی که داده‌هایی درباره‌ی درمان‌های غیر دارویی از جمله ارتوزهای چاپ سه‌بعدی، فیزیوتراپی، اصلاح کفش یا سایر وسایل کمکی ارائه کرده‌اند و ۳. پژوهش‌های اصیل (آزمایش‌های تصادفی کنترل‌شده، مطالعات کوهورت یا مورد–شاهدی) یا مرورهای نظام‌مند و روایتی با کیفیت بالا بودند. معیارهای خروج شامل ۱. مطالعاتی که صرفاً به درمان‌های دارویی یا جراحی پرداخته‌اند، ۲. مقالات غیر انگلیسی‌زبان و ۳. گزارش‌های موردی فاقد داده‌های بیومکانیکی یا مداخله‌ای کافی بودند.
انتخاب مطالعات و استخراج داده‌ها
دو پژوهشگر به‌صورت مستقل عناوین و چکیده‌ها را بررسی کردند تا مطالعات واجد شرایط شناسایی شوند. متون کامل مقالات انتخاب‌شده به‌طور دقیق مطالعه گردید و هرگونه اختلاف‌نظر از طریق اجماع رفع شد. داده‌های استخراج‌شده شامل طراحی مطالعه، ویژگی‌های نمونه، پارامترهای بیومکانیکی دیستال ارزیابی‌شده، نوع مداخله، شاخص‌های پیامد و نتایج اصلی بودند.
سنتز داده‌ها
به‌دلیل ماهیت کیفی بیشتر مطالعات، از رویکرد ترکیب روایتی استفاده شد. مقالات در سه محور اصلی طبقه‌بندی شدند:
۱. ارتباط بیومکانیکی و آناتومیکی میان درد زانو و عوامل دیستال، ۲. اثربخشی درمان‌های غیر دارویی مانند تمرین‌درمانی، ارتوزها و بازآموزی الگوی گام‌برداری و ۳. فناوری‌های نوین در طراحی ارتوزها، از جمله ساخت افزودنی و چاپ سه‌بعدی. هدف از این تحلیل، شناسایی الگوهای مشترک، خلأهای پژوهشی و فرصت‌های مطالعاتی آینده بود. نتایج نشان داد که هیچ روش غیر دارویی به‌تنهایی مؤثر نیست و برنامه‌های چندوجهی — شامل تمرین‌درمانی، کنترل وزن و اصلاح بیومکانیکی — نسبت به رویکردهای منفرد اثربخشی بیشتری دارند. با این حال، کمبود مطالعات مقایسه‌ای بلندمدت و با کیفیت بالا به‌ویژه در زمینه‌ی ادغام ارتوزهای چاپ سه‌بعدی و مداخلات رفتاری در مراقبت‌های بالینی وجود دارد. پیشنهاد می‌شود پژوهش‌های آینده بر استانداردسازی پروتکل‌ها، مقایسه‌ی ترکیب‌های درمانی و ارزیابی هزینه–اثربخشی تمرکز کنند تا کاربرد بالینی این روش‌ها تقویت شود.
نتایج
ماهیت چندعاملی درد زانو ضرورت استفاده از رویکردی جامع و غیر دارویی را برجسته می‌کند (شکل ۲). عوامل بیومکانیکی، آناتومیکی و عملکردی نقش‌های اساسی در بروز و تداوم این عارضه دارند. در میان آن‌ها، مداخلاتی که بر اصلاح بیومکانیک اندام تحتانی و شکل پا تمرکز دارند، پتانسیل قابل‌توجهی در کاهش علائم و بهبود عملکرد نشان داده‌اند.
درد زانو معمولاً بیشتر با مفصل کشککی–رانی مرتبط است تا مفصل تیبیوفمورال، به‌ویژه در فعالیت‌هایی مانند چمباتمه، بالا یا پایین رفتن از پله‌ها و نشستن طولانی (24،25). عوامل بیومکانیکی کلیدی در این درد شامل افزایش دامنه حرکتی پاشنه، زاویه خم‌شدگی زانو، بار خارجی زیاد در حرکات دینامیک و چرخش غیرطبیعی پا هستند (26–30). همچنین بارگذاری بیش از حد سمت جانبی پا می‌تواند فشار داخلی زانو را افزایش دهد که در استئوآرتریت زانو مضر است (31). مطالعات تصویربرداری گسترده نشان داده‌اند که مفصل کشککی–رانی بیشتر از بخش تیبیوفمورال درگیر آرتروز می‌شود (32). فشار تکرارشونده و تحلیل غضروف از علل اصلی این فرایند است (33). اصلاح بیومکانیک دیستال، به‌ویژه از طریق مداخلات هدفمند در پا، در پیشگیری و درمان درد زانو نقش مهمی دارد.
در سال‌های اخیر، چاپ سه‌بعدی به‌عنوان فناوری نویدبخش در ارتوپدی و توان‌بخشی مطرح شده است. این فناوری از ساخت مدل‌های آناتومیکی شخصی‌سازی‌شده برای برنامه‌ریزی جراحی تا تولید ارتوزها و پروتزهای اختصاصی که به بهبود تراز مفصل و کاهش بار زانو کمک می‌کنند، کاربرد دارد (34). استفاده از بریس‌ها و کفی‌های چاپ سه‌بعدی سبب بهبود بیومکانیک گام برداری، افزایش راحتی و ارائه حمایت مکانیکی متناسب با هر فرد می‌شود. علاوه بر این، چاپ سه‌بعدی امکان نمونه‌سازی سریع و طراحی مقرون‌به‌صرفه را فراهم می‌کند و می‌تواند گزینه‌ای مؤثر و غیر دارویی در کنار روش‌های سنتی درمان اختلالات اسکلتی–عضلانی باشد (35). این مرور با هدف ارزیابی علمی کارایی روش‌های غیر دارویی و تلفیق دانش موجود درباره نقش بیومکانیکی عوامل دیستال در درد زانو، همراه با بررسی نقش فزاینده‌ی فناوری چاپ سه‌بعدی در طراحی راهکارهای توان‌بخشی شخصی‌سازی‌شده انجام شده است.
روش شناسی
درد زانو یک پدیده پیچیده است که غالباً تحت تأثیر عوامل دیستال مانند وضعیت اندام تحتانی، شکل پا و بیومکانیک کلی بدن قرار می‌گیرد. این عوامل در تعامل با یکدیگر، توزیع نیرو بر مفصل زانو را تغییر داده و می‌توانند در بروز یا تداوم درد نقش داشته باشند. با توجه به رشد روزافزون رویکردهای غیر دارویی — به‌ویژه درمان‌های ارتوزی مبتنی بر فناوری‌های نوین مانند چاپ سه‌بعدی — گردآوری و مرور نظام‌مند مطالعات اخیر در این زمینه ضروری است. از این‌رو، هدف این مرور روایتی، ارائه‌ی چشم‌اندازی جامع از رویکردهای نوین مدیریت درد زانو با تمرکز ویژه بر کاربرد چاپ سه‌بعدی و تحلیل نقش بیومکانیکی عوامل دیستال در ایجاد و درمان درد زانو بود.
راهبرد جست‌وجوی مقالات
جست‌وجوی جامعی در پایگاه‌های PubMed، Scopus، Web of Science، ScienceDirect و Google Scholar برای مقالات منتشرشده تا تاریخ ۲۱ اوت ۲۰۲۵ انجام شد. در این جست‌وجو از کلیدواژه‌های استاندارد MeSH و واژگان آزاد شامل «بیومکانیک پا»، «ساختارهای دیستال»، «ارتوزها»، «چاپ سه‌بعدی»، «درد زانو»، «درد کشککی–رانی»، «استئوآرتریت زانو» و «درمان غیر دارویی» به‌صورت ترکیبی با عملگرهای بولی AND و OR استفاده شد. در مجموع حدود ۱۲۴۰ رکورد اولیه به‌دست آمد. پس از حذف موارد تکراری و نامرتبط، ۹۸۰ مقاله باقی ماند. از میان آن‌ها، با بررسی عنوان و چکیده، ۲۶۰ مقاله به‌عنوان مرتبط شناسایی شد. در نهایت پس از مطالعه‌ی کامل مقالات واجد شرایط، ۸۶ مقاله برای ترکیب روایتی انتخاب گردیدند.
معیارهای ورود و خروج
معیارهای ورود شامل ۱. مطالعاتی که بررسی کرده‌اند چگونه عوامل دیستال — مانند هم‌ترازی اندام تحتانی، مکانیک گام‌برداری، یا مورفولوژی پا و مچ — در ایجاد یا تداوم درد زانو نقش دارند، ۲. مطالعاتی که داده‌هایی درباره‌ی درمان‌های غیر دارویی از جمله ارتوزهای چاپ سه‌بعدی، فیزیوتراپی، اصلاح کفش یا سایر وسایل کمکی ارائه کرده‌اند و ۳. پژوهش‌های اصیل (آزمایش‌های تصادفی کنترل‌شده، مطالعات کوهورت یا مورد–شاهدی) یا مرورهای نظام‌مند و روایتی با کیفیت بالا بودند. معیارهای خروج شامل ۱. مطالعاتی که صرفاً به درمان‌های دارویی یا جراحی پرداخته‌اند، ۲. مقالات غیر انگلیسی‌زبان و ۳. گزارش‌های موردی فاقد داده‌های بیومکانیکی یا مداخله‌ای کافی بودند.
انتخاب مطالعات و استخراج داده‌ها
دو پژوهشگر به‌صورت مستقل عناوین و چکیده‌ها را بررسی کردند تا مطالعات واجد شرایط شناسایی شوند. متون کامل مقالات انتخاب‌شده به‌طور دقیق مطالعه گردید و هرگونه اختلاف‌نظر از طریق اجماع رفع شد. داده‌های استخراج‌شده شامل طراحی مطالعه، ویژگی‌های نمونه، پارامترهای بیومکانیکی دیستال ارزیابی‌شده، نوع مداخله، شاخص‌های پیامد و نتایج اصلی بودند.
سنتز داده‌ها
به‌دلیل ماهیت کیفی بیشتر مطالعات، از رویکرد ترکیب روایتی استفاده شد. مقالات در سه محور اصلی طبقه‌بندی شدند:
۱. ارتباط بیومکانیکی و آناتومیکی میان درد زانو و عوامل دیستال، ۲. اثربخشی درمان‌های غیر دارویی مانند تمرین‌درمانی، ارتوزها و بازآموزی الگوی گام‌برداری و ۳. فناوری‌های نوین در طراحی ارتوزها، از جمله ساخت افزودنی و چاپ سه‌بعدی. هدف از این تحلیل، شناسایی الگوهای مشترک، خلأهای پژوهشی و فرصت‌های مطالعاتی آینده بود. نتایج نشان داد که هیچ روش غیر دارویی به‌تنهایی مؤثر نیست و برنامه‌های چندوجهی — شامل تمرین‌درمانی، کنترل وزن و اصلاح بیومکانیکی — نسبت به رویکردهای منفرد اثربخشی بیشتری دارند. با این حال، کمبود مطالعات مقایسه‌ای بلندمدت و با کیفیت بالا به‌ویژه در زمینه‌ی ادغام ارتوزهای چاپ سه‌بعدی و مداخلات رفتاری در مراقبت‌های بالینی وجود دارد. پیشنهاد می‌شود پژوهش‌های آینده بر استانداردسازی پروتکل‌ها، مقایسه‌ی ترکیب‌های درمانی و ارزیابی هزینه–اثربخشی تمرکز کنند تا کاربرد بالینی این روش‌ها تقویت شود.
نتایج
ماهیت چندعاملی درد زانو ضرورت استفاده از رویکردی جامع و غیر دارویی را برجسته می‌کند (شکل ۲). عوامل بیومکانیکی، آناتومیکی و عملکردی نقش‌های اساسی در بروز و تداوم این عارضه دارند. در میان آن‌ها، مداخلاتی که بر اصلاح بیومکانیک اندام تحتانی و شکل پا تمرکز دارند، پتانسیل قابل‌توجهی در کاهش علائم و بهبود عملکرد نشان داده‌اند.
با این حال، شواهد موجود درباره میزان اثربخشی این مداخلات متفاوت است و نتایج معمولاً تحت تأثیر ویژگی‌های فردی بیماران، میزان پایبندی به درمان و وجود بیماری‌های همراه قرار می‌گیرد.
الف. فیزیوتراپی و توان‌بخشی
بیشتر مطالعات به طور مداوم بر توان‌بخشی مبتنی بر تمرین به عنوان پایه اصلی درمان غیرجراحی درد زانو تأکید دارند (36). تقویت عضلات اطراف مفصل، به ویژه عضلات چهارسر ران، همسترینگ و عضلات ساق پا، موجب افزایش پایداری مفصل و کاهش درد می‌شود (37). کارآزمایی‌های تصادفی کنترل‌شده نشان داده‌اند که تمرینات مقاومتی نسبت به روش‌های غیرفعال نتایج بهتری دارند و تأکید می‌کنند که توان‌بخشی فعال در مقایسه با درمان‌های منفعل اثرات پایدارتر و بلندمدت‌تری ایجاد می‌کند (38). با این حال، میزان بهبود در مطالعات مختلف متفاوت است و معمولاً به عواملی مانند پایبندی بیمار، شدت تمرین و مدت برنامه بستگی دارد (39). همچنین، بازآموزی الگوی گام برداری و تمرینات حس عمقی اثربخشی چشمگیری نشان داده‌اند، اما نیاز به تنظیم اختصاصی برای هر بیمار دارند (42-40).
ب. اصلاح سبک زندگی
چاقی و اضافه وزن از عوامل خطر مهم و قابل اصلاح در بروز و پیشرفت استئوآرتریت زانو و درد زانو هستند (43). این ارتباط از دو مسیر ایجاد می‌شود: از یک سو مکانیکی، به دلیل افزایش بار مفصلی (44)، و از سوی دیگر بیوشیمیایی، از طریق ترشح سیتوکین‌های التهابی ناشی از بافت چربی (45). شواهد متعدد نشان می‌دهند که کاهش وزن به طور مداوم موجب کاهش درد، بهبود تحرک و کند شدن روند پیشرفت بیماری می‌شود، هرچند میزان این اثرات به وزن اولیه و پایبندی فرد به برنامه بستگی دارد (50-46).
ج. مداخله ارتوزی: سنتی در برابر دستگاه‌های چاپ سه‌بعدی
شواهد موجود درباره اثربخشی ارتوزها متناقض است. ارتوزهای پیش‌ساخته در کوتاه‌مدت موجب تسکین درد می‌شوند، اما در اصلاح بلندمدت بیومکانیک تأثیر محدودی دارند (51). در مقابل، ارتوزهای سفارشی‌سازی‌شده با چاپ سه‌بعدی نتایج بهتری در توزیع فشار کف‌پایی، بهبود الگوی گام‌برداری و کاهش درد نشان داده‌اند (53، 52، 34). فناوری چاپ سه‌بعدی مزایایی از جمله شخصی‌سازی دقیق، نمونه‌سازی سریع و دقت آناتومیکی بالا دارد که آن را به ابزاری تحول‌آفرین در طراحی ارتوز تبدیل کرده است (54–55). با این وجود، این فناوری همچنان هزینه‌بر است و شواهد کافی از کارآزمایی‌های تصادفی بزرگ برای تأیید اثربخشی آن در دسترس نیست (56). علاوه بر این، قابلیت‌های چاپ سه‌بعدی مانند سرعت بالای تولید، تکرارپذیری، استفاده از مواد زیست‌تخریب‌پذیر سازگار و کاهش هدررفت مواد (شکل 3)، دامنه کاربرد آن را به حوزه‌های گسترده‌تر ارتوپدی از جمله قالب‌های جراحی، ایمپلنت‌ها و مدل‌های آناتومیکی گسترش داده است. استفاده از مواد مرکب حاوی الیاف کربن یا شیشه نیز استحکام و انعطاف‌پذیری ارتوزها را افزایش می‌دهد و امکان تطبیق با نیازهای تخصصی ارتوپدی را فراهم می‌سازد (57). جزئیات در جدول 2 ارائه شده‌اند. مطالعات نشان داده‌اند که کفی‌های سفارشی‌سازی‌شده با چاپ سه‌بعدی نسبت به نمونه‌های پیش‌ساخته، از نظر راحتی و اصلاح بیومکانیکی عملکرد بهتری دارند، به‌ویژه در توزیع یکنواخت فشار کف‌پایی. عوارض جانبی گزارش‌شده بسیار اندک بوده است، بنابراین این نوع کفی‌ها می‌توانند به عنوان یک مکمل مؤثر و ایمن در کنار فیزیوتراپی مورد استفاده قرار گیرند (58).
الف. فیزیوتراپی و توان‌بخشی
بیشتر مطالعات به طور مداوم بر توان‌بخشی مبتنی بر تمرین به عنوان پایه اصلی درمان غیرجراحی درد زانو تأکید دارند (36). تقویت عضلات اطراف مفصل، به ویژه عضلات چهارسر ران، همسترینگ و عضلات ساق پا، موجب افزایش پایداری مفصل و کاهش درد می‌شود (37). کارآزمایی‌های تصادفی کنترل‌شده نشان داده‌اند که تمرینات مقاومتی نسبت به روش‌های غیرفعال نتایج بهتری دارند و تأکید می‌کنند که توان‌بخشی فعال در مقایسه با درمان‌های منفعل اثرات پایدارتر و بلندمدت‌تری ایجاد می‌کند (38). با این حال، میزان بهبود در مطالعات مختلف متفاوت است و معمولاً به عواملی مانند پایبندی بیمار، شدت تمرین و مدت برنامه بستگی دارد (39). همچنین، بازآموزی الگوی گام برداری و تمرینات حس عمقی اثربخشی چشمگیری نشان داده‌اند، اما نیاز به تنظیم اختصاصی برای هر بیمار دارند (42-40).
ب. اصلاح سبک زندگی
چاقی و اضافه وزن از عوامل خطر مهم و قابل اصلاح در بروز و پیشرفت استئوآرتریت زانو و درد زانو هستند (43). این ارتباط از دو مسیر ایجاد می‌شود: از یک سو مکانیکی، به دلیل افزایش بار مفصلی (44)، و از سوی دیگر بیوشیمیایی، از طریق ترشح سیتوکین‌های التهابی ناشی از بافت چربی (45). شواهد متعدد نشان می‌دهند که کاهش وزن به طور مداوم موجب کاهش درد، بهبود تحرک و کند شدن روند پیشرفت بیماری می‌شود، هرچند میزان این اثرات به وزن اولیه و پایبندی فرد به برنامه بستگی دارد (50-46).
ج. مداخله ارتوزی: سنتی در برابر دستگاه‌های چاپ سه‌بعدی
شواهد موجود درباره اثربخشی ارتوزها متناقض است. ارتوزهای پیش‌ساخته در کوتاه‌مدت موجب تسکین درد می‌شوند، اما در اصلاح بلندمدت بیومکانیک تأثیر محدودی دارند (51). در مقابل، ارتوزهای سفارشی‌سازی‌شده با چاپ سه‌بعدی نتایج بهتری در توزیع فشار کف‌پایی، بهبود الگوی گام‌برداری و کاهش درد نشان داده‌اند (53، 52، 34). فناوری چاپ سه‌بعدی مزایایی از جمله شخصی‌سازی دقیق، نمونه‌سازی سریع و دقت آناتومیکی بالا دارد که آن را به ابزاری تحول‌آفرین در طراحی ارتوز تبدیل کرده است (54–55). با این وجود، این فناوری همچنان هزینه‌بر است و شواهد کافی از کارآزمایی‌های تصادفی بزرگ برای تأیید اثربخشی آن در دسترس نیست (56). علاوه بر این، قابلیت‌های چاپ سه‌بعدی مانند سرعت بالای تولید، تکرارپذیری، استفاده از مواد زیست‌تخریب‌پذیر سازگار و کاهش هدررفت مواد (شکل 3)، دامنه کاربرد آن را به حوزه‌های گسترده‌تر ارتوپدی از جمله قالب‌های جراحی، ایمپلنت‌ها و مدل‌های آناتومیکی گسترش داده است. استفاده از مواد مرکب حاوی الیاف کربن یا شیشه نیز استحکام و انعطاف‌پذیری ارتوزها را افزایش می‌دهد و امکان تطبیق با نیازهای تخصصی ارتوپدی را فراهم می‌سازد (57). جزئیات در جدول 2 ارائه شده‌اند. مطالعات نشان داده‌اند که کفی‌های سفارشی‌سازی‌شده با چاپ سه‌بعدی نسبت به نمونه‌های پیش‌ساخته، از نظر راحتی و اصلاح بیومکانیکی عملکرد بهتری دارند، به‌ویژه در توزیع یکنواخت فشار کف‌پایی. عوارض جانبی گزارش‌شده بسیار اندک بوده است، بنابراین این نوع کفی‌ها می‌توانند به عنوان یک مکمل مؤثر و ایمن در کنار فیزیوتراپی مورد استفاده قرار گیرند (58).
د. عوامل روان‌شناختی مؤثر بر درد زانو و مدیریت آن
با پرداختن به موانع روان‌شناختی از طریق رویکردهای شناختی–رفتاری، می‌توان پایبندی بیماران به برنامه‌های توان‌بخشی را به‌طور قابل‌توجهی افزایش داد. این مداخلات به اصلاح افکار و رفتارهای ناسازگار مرتبط با درد کمک کرده، الگوهای اجتناب از حرکت را کاهش داده و انگیزه بیمار برای مشارکت فعال را تقویت می‌کنند. نتایج بلندمدت این رویکردها، از جمله بهبود راهبردهای مقابله با درد و بهبودی عملکردی، در پیوست B خلاصه شده است.
بحث
این مرور نشان می‌دهد که درد زانو حاصل تعامل پیچیده‌ای میان عوامل بیومکانیکی، عملکردی و روانی–اجتماعی است و اهمیت رویکردی جامع، چندبعدی و فردمحور را در مدیریت غیر دارویی این عارضه برجسته می‌کند. شواهد موجود به طور مداوم تأکید دارند که عوامل مکانیکی، به ویژه هم‌ترازی اندام تحتانی و ویژگی‌های بیومکانیکی دیستال مانند ساختار پا، نقش تعیین‌کننده‌ای در بروز و تداوم درد زانو دارند. مرورهای چتری اخیر و به‌روزرسانی‌های دستورالعمل‌های EULAR بر اهمیت مدیریت چند‌مؤلفه‌ای و شخصی‌سازی‌شده به عنوان پایه توصیه‌های مبتنی بر شواهد برای استئوآرتریت زانو و سندرم‌های درد مرتبط تأکید دارند (58، 60). این رویکردها معمولاً شامل برنامه‌های تمرینی فردمحور، کنترل وزن و آموزش بیماران هستند که اثربخشی آن‌ها در کاهش علائم و بهبود عملکرد حرکتی به طور مستمر گزارش شده است (61).
در حوزه ارتوزها، پیشرفت فناوری نقش چشمگیری داشته است. به‌کارگیری چاپ سه‌بعدی در ساخت وسایل ارتوزی به سرعت در حال گسترش است. مرورهای نظام‌مند و کارآزمایی‌های بالینی اخیر نشان می‌دهند که کفی‌ها و بریس‌های چاپ سه‌بعدی نسبت به مدل‌های پیش‌ساخته، اصلاح بیومکانیکی بهتر، توزیع یکنواخت‌تر فشار کف‌پایی و راحتی بیشتر برای بیمار فراهم می‌کنند (62). افزوده شدن طراحی مبتنی بر هوش مصنوعی و نوآوری در مواد به توسعه ارتوزهای شخصی‌سازی‌شده منجر شده و مسیر را به سوی توان‌بخشی دقیق هموار کرده است (63). با این حال، هزینه بالا، دشواری گسترش تولید و کمبود مطالعات بالینی مقایسه‌ای در مقیاس بزرگ از جمله چالش‌های باقی‌مانده هستند (64). اصلاح سبک زندگی همچنان بخش بنیادی درمان محسوب می‌شود. چاقی به عنوان یک عامل خطر دوگانه، مکانیکی و بیوشیمیایی، با پیشرفت استئوآرتریت ارتباط قوی دارد، زیرا هم موجب افزایش بار مفصلی و هم افزایش سیتوکین‌های التهابی مشتق از بافت چربی می‌شود. کاهش پایدار وزن، به ویژه در قالب برنامه‌های آموزشی و خود مدیریتی ساختاریافته، توسط شواهد سطح بالا پشتیبانی می‌شود و جایگاه مرکزی خود را در تمامی دستورالعمل‌ها حفظ کرده است (65، 60).
راهبردهای توان‌بخشی نیز در حال تکامل‌اند. فراتحلیل‌های شبکه‌ای اخیر نشان می‌دهند که درمان‌های کمکی مانند تحریک الکتریکی پوستی، طب سوزنی و بازآموزی گام برداری اثرات افزوده محدودی دارند؛ با این حال، اجماع علمی همچنان بر این است که تمرین‌درمانی ساختاریافته و مبتنی بر پایبندی بیمار، به ویژه تمرینات مقاومتی و حس عمقی، بیشترین اثربخشی بلندمدت را دارد، مشروط بر اینکه توسط درمانگران مجرب طراحی و هدایت شود (65، 60، 58). از سال 2024 به بعد، شواهد فزاینده‌ای از نقش مداخلات روان‌شناختی در کنار درمان‌های استاندارد به دست آمده است. مرورها و فراتحلیل‌های باکیفیت بالا نشان داده‌اند که درمان شناختی–رفتاری، آموزش روانی و مدیریت استرس می‌توانند در بهبود درک درد، عملکرد فیزیکی و خودکارآمدی بیماران مبتلا به استئوآرتریت زانو نقش مؤثری داشته باشند (66، 67). بیشترین بهبودها در توانایی‌های خودمدیریتی و مقابله با درد مزمن مشاهده شده است که نشان می‌دهد این مداخلات باید به طور نظام‌مند در مسیرهای درمان چندرشته‌ای گنجانده شوند. با این وجود، ناهمگونی در محتوای مداخله، شیوه اجرا و مدت پیگیری، نیاز به استانداردسازی پروتکل‌ها در پژوهش‌های آینده را برجسته می‌کند (68).
با وجود این پیشرفت‌ها، محدودیت‌های مهمی همچنان باقی است. بسیاری از مطالعات از نظر ویژگی‌های بیماران، شدت و مدت برنامه‌ها و پیگیری‌های طولانی‌مدت تفاوت دارند. اثربخشی و هزینه–فایده روش‌های نوین مانند ارتوزهای چاپ سه‌بعدی و ابزارهای سلامت دیجیتال هنوز در کارآزمایی‌های بزرگ و کاربردی به طور قطعی تأیید نشده است (62، 69). علاوه بر این، نیاز به بررسی بیشتر عوامل خطر قابل اصلاح مانند نوع فعالیت یا بیماری‌های همراه و همچنین مطالعه زیرگروه‌های کمتر بررسی‌شده مانند جوانان و بیماران دارای چند بیماری همزمان احساس می‌شود (60). در مجموع، شواهد اخیر تأیید می‌کنند که ترکیب رویکردهای مکانیکی، فناورانه و روانی–اجتماعی مسیر بهینه‌ای برای مدیریت فردمحور درد زانو فراهم می‌کند. پژوهش‌های آینده باید بر طراحی‌های طولی، دقیق و استانداردشده تمرکز کنند تا اثرات ماندگار درمان‌ها، به ویژه در حوزه‌های درمان دیجیتال و روان‌شناختی، ارزیابی شود و ارزش افزوده فناوری‌های نوین در مراقبت‌های بالینی روزمره به صورت کمی و کیفی مشخص گردد.
نتیجه‌گیری نهایی
درد زانو یک اختلال چندعاملی است که تحت تأثیر بیومکانیک پا، چاقی، عدم تعادل عضلانی و هم‌ترازی اندام تحتانی قرار دارد و افزایش سن نیز به دلیل ارتباط با تغییرات دژنراتیو، به عنوان عامل خطر اضافی شناخته می‌شود. این عارضه نه تنها عملکرد جسمانی، بلکه کیفیت کلی زندگی و سلامت روان را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد. پیشرفت‌های اخیر در زمینه چاپ سه‌بعدی، امکان طراحی ارتوزهای کاملاً شخصی‌سازی‌شده را فراهم کرده است که با ساختار آناتومیکی و نیازهای بیومکانیکی هر فرد تطابق دارند. این فناوری‌ها می‌توانند در پیشگیری و درمان درد زانو در موارد منتخب نقش مؤثری ایفا کنند. روش‌های محافظه‌کارانه مانند فیزیوتراپی، استفاده از ارتوزها و اصلاح سبک زندگی همچنان اساس مدیریت جامع و مؤثر درد زانو محسوب می‌شوند، زیرا به ریشه‌های بیومکانیکی و سیستمیک مشکل می‌پردازند. فناوری‌های نوظهور از جمله هوش مصنوعی، حسگرهای پوشیدنی و چاپ چهاربعدی، رویکرد درمانی را به سمت مداخلات پیشگیرانه و شخصی‌سازی‌شده سوق داده‌اند. با این حال، درد کشککی–رانی همچنان به دلیل ماهیت چندعاملی و نبود نشانگرهای تصویربرداری اختصاصی، چالشی در تشخیص و درمان باقی مانده است. در نهایت، همکاری میان‌رشته‌ای میان حوزه‌های ارتوپدی، بیومکانیک، توان‌بخشی و مهندسی می‌تواند به توسعه راهبردهای مؤثرتر و فردمحور منجر شود که عملکرد بیماران را بهبود بخشیده، درد را کاهش دهد و پیامدهای بلندمدت را ارتقا بخشد.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مقاله یک مرور روایتی است و هیچ‌گونه پژوهشی بر روی انسان یا حیوان توسط نویسندگان انجام نشده است. تمامی مراحل نگارش و گزارش‌نویسی مطابق با اصول اخلاقی و استانداردهای صداقت پژوهشی مندرج در «نشریه بیومکانیک ورزشی» رعایت شده است.
حامی مالی
این پژوهش هیچ‌گونه کمک مالی از سازمان‌های دولتی، خصوصی و غیرانتفاعی دریافت نکرده است.
مشارکت نویسندگان
طراحی مفهومی، نظارت و بازبینی: دکتر نیتین ساهی؛ روش‌شناسی و نگارش نسخه اولیه: جی. پی. دارجی؛ منابع: دکتر مونیکا چابرا و پرابهات کومار؛ نرم‌افزار و تحلیل داده‌ها: دافیلبت ماولیه و اعتباریابی: دکتر نبیل احمد. تمامی نویسندگان نسخه نهایی مقاله را مطالعه و تأیید کرده‌اند.
تعارض
بنا بر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
مطالب تکمیلی
پیوست A
با پرداختن به موانع روان‌شناختی از طریق رویکردهای شناختی–رفتاری، می‌توان پایبندی بیماران به برنامه‌های توان‌بخشی را به‌طور قابل‌توجهی افزایش داد. این مداخلات به اصلاح افکار و رفتارهای ناسازگار مرتبط با درد کمک کرده، الگوهای اجتناب از حرکت را کاهش داده و انگیزه بیمار برای مشارکت فعال را تقویت می‌کنند. نتایج بلندمدت این رویکردها، از جمله بهبود راهبردهای مقابله با درد و بهبودی عملکردی، در پیوست B خلاصه شده است.
بحث
این مرور نشان می‌دهد که درد زانو حاصل تعامل پیچیده‌ای میان عوامل بیومکانیکی، عملکردی و روانی–اجتماعی است و اهمیت رویکردی جامع، چندبعدی و فردمحور را در مدیریت غیر دارویی این عارضه برجسته می‌کند. شواهد موجود به طور مداوم تأکید دارند که عوامل مکانیکی، به ویژه هم‌ترازی اندام تحتانی و ویژگی‌های بیومکانیکی دیستال مانند ساختار پا، نقش تعیین‌کننده‌ای در بروز و تداوم درد زانو دارند. مرورهای چتری اخیر و به‌روزرسانی‌های دستورالعمل‌های EULAR بر اهمیت مدیریت چند‌مؤلفه‌ای و شخصی‌سازی‌شده به عنوان پایه توصیه‌های مبتنی بر شواهد برای استئوآرتریت زانو و سندرم‌های درد مرتبط تأکید دارند (58، 60). این رویکردها معمولاً شامل برنامه‌های تمرینی فردمحور، کنترل وزن و آموزش بیماران هستند که اثربخشی آن‌ها در کاهش علائم و بهبود عملکرد حرکتی به طور مستمر گزارش شده است (61).
در حوزه ارتوزها، پیشرفت فناوری نقش چشمگیری داشته است. به‌کارگیری چاپ سه‌بعدی در ساخت وسایل ارتوزی به سرعت در حال گسترش است. مرورهای نظام‌مند و کارآزمایی‌های بالینی اخیر نشان می‌دهند که کفی‌ها و بریس‌های چاپ سه‌بعدی نسبت به مدل‌های پیش‌ساخته، اصلاح بیومکانیکی بهتر، توزیع یکنواخت‌تر فشار کف‌پایی و راحتی بیشتر برای بیمار فراهم می‌کنند (62). افزوده شدن طراحی مبتنی بر هوش مصنوعی و نوآوری در مواد به توسعه ارتوزهای شخصی‌سازی‌شده منجر شده و مسیر را به سوی توان‌بخشی دقیق هموار کرده است (63). با این حال، هزینه بالا، دشواری گسترش تولید و کمبود مطالعات بالینی مقایسه‌ای در مقیاس بزرگ از جمله چالش‌های باقی‌مانده هستند (64). اصلاح سبک زندگی همچنان بخش بنیادی درمان محسوب می‌شود. چاقی به عنوان یک عامل خطر دوگانه، مکانیکی و بیوشیمیایی، با پیشرفت استئوآرتریت ارتباط قوی دارد، زیرا هم موجب افزایش بار مفصلی و هم افزایش سیتوکین‌های التهابی مشتق از بافت چربی می‌شود. کاهش پایدار وزن، به ویژه در قالب برنامه‌های آموزشی و خود مدیریتی ساختاریافته، توسط شواهد سطح بالا پشتیبانی می‌شود و جایگاه مرکزی خود را در تمامی دستورالعمل‌ها حفظ کرده است (65، 60).
راهبردهای توان‌بخشی نیز در حال تکامل‌اند. فراتحلیل‌های شبکه‌ای اخیر نشان می‌دهند که درمان‌های کمکی مانند تحریک الکتریکی پوستی، طب سوزنی و بازآموزی گام برداری اثرات افزوده محدودی دارند؛ با این حال، اجماع علمی همچنان بر این است که تمرین‌درمانی ساختاریافته و مبتنی بر پایبندی بیمار، به ویژه تمرینات مقاومتی و حس عمقی، بیشترین اثربخشی بلندمدت را دارد، مشروط بر اینکه توسط درمانگران مجرب طراحی و هدایت شود (65، 60، 58). از سال 2024 به بعد، شواهد فزاینده‌ای از نقش مداخلات روان‌شناختی در کنار درمان‌های استاندارد به دست آمده است. مرورها و فراتحلیل‌های باکیفیت بالا نشان داده‌اند که درمان شناختی–رفتاری، آموزش روانی و مدیریت استرس می‌توانند در بهبود درک درد، عملکرد فیزیکی و خودکارآمدی بیماران مبتلا به استئوآرتریت زانو نقش مؤثری داشته باشند (66، 67). بیشترین بهبودها در توانایی‌های خودمدیریتی و مقابله با درد مزمن مشاهده شده است که نشان می‌دهد این مداخلات باید به طور نظام‌مند در مسیرهای درمان چندرشته‌ای گنجانده شوند. با این وجود، ناهمگونی در محتوای مداخله، شیوه اجرا و مدت پیگیری، نیاز به استانداردسازی پروتکل‌ها در پژوهش‌های آینده را برجسته می‌کند (68).
با وجود این پیشرفت‌ها، محدودیت‌های مهمی همچنان باقی است. بسیاری از مطالعات از نظر ویژگی‌های بیماران، شدت و مدت برنامه‌ها و پیگیری‌های طولانی‌مدت تفاوت دارند. اثربخشی و هزینه–فایده روش‌های نوین مانند ارتوزهای چاپ سه‌بعدی و ابزارهای سلامت دیجیتال هنوز در کارآزمایی‌های بزرگ و کاربردی به طور قطعی تأیید نشده است (62، 69). علاوه بر این، نیاز به بررسی بیشتر عوامل خطر قابل اصلاح مانند نوع فعالیت یا بیماری‌های همراه و همچنین مطالعه زیرگروه‌های کمتر بررسی‌شده مانند جوانان و بیماران دارای چند بیماری همزمان احساس می‌شود (60). در مجموع، شواهد اخیر تأیید می‌کنند که ترکیب رویکردهای مکانیکی، فناورانه و روانی–اجتماعی مسیر بهینه‌ای برای مدیریت فردمحور درد زانو فراهم می‌کند. پژوهش‌های آینده باید بر طراحی‌های طولی، دقیق و استانداردشده تمرکز کنند تا اثرات ماندگار درمان‌ها، به ویژه در حوزه‌های درمان دیجیتال و روان‌شناختی، ارزیابی شود و ارزش افزوده فناوری‌های نوین در مراقبت‌های بالینی روزمره به صورت کمی و کیفی مشخص گردد.
نتیجه‌گیری نهایی
درد زانو یک اختلال چندعاملی است که تحت تأثیر بیومکانیک پا، چاقی، عدم تعادل عضلانی و هم‌ترازی اندام تحتانی قرار دارد و افزایش سن نیز به دلیل ارتباط با تغییرات دژنراتیو، به عنوان عامل خطر اضافی شناخته می‌شود. این عارضه نه تنها عملکرد جسمانی، بلکه کیفیت کلی زندگی و سلامت روان را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد. پیشرفت‌های اخیر در زمینه چاپ سه‌بعدی، امکان طراحی ارتوزهای کاملاً شخصی‌سازی‌شده را فراهم کرده است که با ساختار آناتومیکی و نیازهای بیومکانیکی هر فرد تطابق دارند. این فناوری‌ها می‌توانند در پیشگیری و درمان درد زانو در موارد منتخب نقش مؤثری ایفا کنند. روش‌های محافظه‌کارانه مانند فیزیوتراپی، استفاده از ارتوزها و اصلاح سبک زندگی همچنان اساس مدیریت جامع و مؤثر درد زانو محسوب می‌شوند، زیرا به ریشه‌های بیومکانیکی و سیستمیک مشکل می‌پردازند. فناوری‌های نوظهور از جمله هوش مصنوعی، حسگرهای پوشیدنی و چاپ چهاربعدی، رویکرد درمانی را به سمت مداخلات پیشگیرانه و شخصی‌سازی‌شده سوق داده‌اند. با این حال، درد کشککی–رانی همچنان به دلیل ماهیت چندعاملی و نبود نشانگرهای تصویربرداری اختصاصی، چالشی در تشخیص و درمان باقی مانده است. در نهایت، همکاری میان‌رشته‌ای میان حوزه‌های ارتوپدی، بیومکانیک، توان‌بخشی و مهندسی می‌تواند به توسعه راهبردهای مؤثرتر و فردمحور منجر شود که عملکرد بیماران را بهبود بخشیده، درد را کاهش دهد و پیامدهای بلندمدت را ارتقا بخشد.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مقاله یک مرور روایتی است و هیچ‌گونه پژوهشی بر روی انسان یا حیوان توسط نویسندگان انجام نشده است. تمامی مراحل نگارش و گزارش‌نویسی مطابق با اصول اخلاقی و استانداردهای صداقت پژوهشی مندرج در «نشریه بیومکانیک ورزشی» رعایت شده است.
حامی مالی
این پژوهش هیچ‌گونه کمک مالی از سازمان‌های دولتی، خصوصی و غیرانتفاعی دریافت نکرده است.
مشارکت نویسندگان
طراحی مفهومی، نظارت و بازبینی: دکتر نیتین ساهی؛ روش‌شناسی و نگارش نسخه اولیه: جی. پی. دارجی؛ منابع: دکتر مونیکا چابرا و پرابهات کومار؛ نرم‌افزار و تحلیل داده‌ها: دافیلبت ماولیه و اعتباریابی: دکتر نبیل احمد. تمامی نویسندگان نسخه نهایی مقاله را مطالعه و تأیید کرده‌اند.
تعارض
بنا بر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
مطالب تکمیلی
پیوست A
پیوست B
تأثیر عوامل روان‌شناختی بر درد زانو و مدیریت آن
تأثیر و شیوع درد زانو در میان افراد در سراسر جهان قابل چشم‌پوشی نیست. این وضعیت شایع و ناتوان‌کننده زندگی روزمره میلیون‌ها نفر را تحت تأثیر قرار می‌دهد (73). علت‌شناسی درد زانو معمولاً به عوامل فیزیولوژیکی مانند آسیب، آرتریت یا مشکلات مکانیکی نسبت داده می‌شود؛ با این حال، پژوهش‌های اخیر نقش چشمگیر عوامل روان‌شناختی را در بروز و نیز مدیریت درد زانو آشکار کرده‌اند (74). این بخش از مقاله، به بررسی رابطه پیچیده میان عوامل روان‌شناختی و تجربه درد زانو می‌پردازد و تلاش دارد با نگاهی چندوجهی، ابعاد مختلف این پدیده را روشن کرده و راهکارهایی برای مدیریت مؤثر آن در چارچوب روان‌شناختی ارائه دهد. مطالب زیر، مروری کوتاه بر مهم‌ترین عوامل روانی مؤثر بر بروز و کنترل درد زانو (شکل ۴) فراهم می‌آورد.
ارتباط ذهن و بدن:
رابطه میان ذهن و بدن نقش بسیار مهمی در درمان درد زانو دارد. متغیرهای روانی مانند اضطراب، استرس و افسردگی می‌توانند درک فرد از درد را تشدید کنند. در مقابل، اجرای تمرین‌های ذهن‌آگاهی، تکنیک‌های آرام‌سازی و فرایندهای شناختی مثبت می‌تواند از شدت درد بکاهد. ادغام درمان‌های روانی و جسمی برای دستیابی به تسکین جامع درد زانو ضروری است (75).
افسردگی:
میان درد زانو و افسردگی رابطه‌ای قوی وجود دارد. وجود درد مزمن ناشی از مشکلات زانو می‌تواند به بروز یا تشدید علائم افسردگی منجر شود؛ که عمدتاً ناشی از محدودیت حرکتی و کاهش بهزیستی کلی است. از سوی دیگر، افسردگی می‌تواند احساس درد را تقویت کرده و روند بهبودی را مختل کند. بنابراین، توجه همزمان به سلامت جسمی و روانی افراد از طریق مداخلات پزشکی و روان‌شناختی برای مدیریت مؤثر هر دو وضعیت ضروری است (76).
ترس از حرکت:
بر اساس مدل «اجتناب از ترس»، افرادی که درد زانو را تجربه می‌کنند ممکن است در اثر انتظار درد، نسبت به حرکت واکنش ترس‌گونه نشان دهند. این ترس می‌تواند منجر به پرهیز از فعالیت‌های بدنی شود و در نتیجه، کاهش آمادگی جسمانی را در پی داشته باشد که نهایتاً احساس درد زانو را تشدید می‌کند (77).
جمع‌بندی:
تجربه درد زانو تنها به بُعد فیزیکی آن محدود نمی‌شود؛ بلکه حاصل تعامل پیچیده عوامل زیستی، روان‌شناختی و اجتماعی است. درک جامع از جنبه‌های روانی مرتبط با درد زانو و اثرات آن برای تدوین راهبردهای مؤثر مدیریت درد ضروری است. با بررسی عواملی همچون استرس، اضطراب، افسردگی، ترس از حرکت، حمایت اجتماعی، باورها و نگرش‌های مرتبط با درد، می‌توان مزایای رویکردهای ذهن–بدن را در درمان درد زانو ارزیابی کرد. با اتخاذ رویکردی جامع‌تر و کل‌نگر، متخصصان حوزه سلامت می‌توانند تجربه درمانی مؤثرتری را برای مبتلایان به درد زانو فراهم سازند.
فهرست منابع
1. Dixit S, Difiori JP, Burton M, Mines B. Management of patellofemoral pain syndrome. American Family Physician. 2007;75(2):194-202.
2. Sanchis-Alfonso V. How to deal with chronic patellar instability: what does the literature tell us? Sports Health: A Multidisciplinary Approach. 2016;8(1):86-90. [DOI:10.1177/1941738115604156] [PMID]
3. Leveau B. Normal and abnormal function of the foot: clinical biomechanics, vol 2. Physical Therapy. 1979;59(3):352. [DOI:10.1093/ptj/59.3.352a]
4. Tiberio D. The effect of excessive subtalar joint pronation on patellofemoral mechanics: a theoretical model. Journal of Orthopaedic & Sports Physical Therapy. 1987;9(4):160-5. [DOI:10.2519/jospt.1987.9.4.160] [PMID]
5. Bolívar YA, Munuera PV, Padillo JP. Relationship between tightness of the posterior muscles of the lower limb and plantar fasciitis. Foot & Ankle International. 2013;34(1):42-8. [DOI:10.1177/1071100712459173] [PMID]
6. Simkin A, Leichter I, Giladi M, Stein M, Milgrom C. Combined effect of foot arch structure and an orthotic device on stress fractures. Foot & Ankle. 1989;10(1):25-9. [DOI:10.1177/107110078901000105] [PMID]
7. Kerrigan DC, Johansson JL, Bryant MG, Boxer JA, Della Croce U, Riley PO. Moderate-heeled shoes and knee joint torques relevant to the development and progression of knee osteoarthritis. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation. 2005;86(5):871-5. [DOI:10.1016/j.apmr.2004.09.018] [PMID]
8. Valmassy RL. Clinical Biomechanics of the Lower Extremities. St. Louis: Mosby; 1996.
9. Neal BS, Griffiths IB, Dowling GJ, Murley GS, Munteanu SE, Franettovich Smith MM, et al. Foot posture as a risk factor for lower limb overuse injury: a systematic review and meta-analysis. Journal of Foot and Ankle Research. 2014;7(1):55. [DOI:10.1186/s13047-014-0055-4] [PMID]
10. Burns J, Crosbie J, Hunt A, Ouvrier R. The effect of pes cavus on foot pain and plantar pressure. Clinical Biomechanics. 2005;20(9):877-82. [DOI:10.1016/j.clinbiomech.2005.03.006] [PMID]
11. Noehren B, Davis I, Hamill J. ASB clinical biomechanics award winner 2006. Clinical Biomechanics. 2007;22(9):951-6. [DOI:10.1016/j.clinbiomech.2007.07.001] [PMID]
12. Esser P, Dawes H, Collett J, Howells K. Insights into gait disorders: walking variability using phase plot analysis, Parkinson's disease. Gait & Posture. 2013;38(4):648-52. [DOI:10.1016/j.gaitpost.2013.02.016] [PMID]
13. Kısacık P, Tunay VB, Bek N, Atay ÖA, Selfe J, Karaduman AA. Short foot exercises have additional effects on knee pain, foot biomechanics, and lower extremity muscle strength in patients with patellofemoral pain. Journal of Back and Musculoskeletal Rehabilitation. 2021;34(6):1093-104. [DOI:10.3233/BMR-200255] [PMID]
14. Andersen RE, Crespo CJ, Ling SM, Bathon JM, Bartlett SJ. Prevalence of significant knee pain among older Americans: results from the Third National Health and Nutrition Examination Survey. Journal of the American Geriatrics Society. 1999;47(12):1435-8. [DOI:10.1111/j.1532-5415.1999.tb01563.x] [PMID]
15. Hannan MT, Anderson JJ, Pincus T, Felson DT. Educational attainment and osteoarthritis: differential associations with radiographic changes and symptom reporting. Journal of Clinical Epidemiology. 1992;45(2):139-47. [DOI:10.1016/0895-4356(92)90006-9] [PMID]
16. Bedson J, Croft PR. The discordance between clinical and radiographic knee osteoarthritis: a systematic search and summary of the literature. BMC Musculoskeletal Disorders. 2008;9(1):116. [DOI:10.1186/1471-2474-9-116] [PMID]
17. O'Reilly SC, Muir KR, Doherty M. Occupation and knee pain: a community study. Osteoarthritis and Cartilage. 2000;8(2):78-81. [DOI:10.1053/joca.1999.0274] [PMID]
18. Miranda H, Viikari-Juntura E, Martikainen R, Riihimäki H. A prospective study on knee pain and its risk factors. Osteoarthritis and Cartilage. 2002;10(8):623-30. [DOI:10.1053/joca.2002.0796] [PMID]
19. Nordin M, Frankel VH. Basic Biomechanics of the Musculoskeletal System. 3rd ed. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins; 2010.
20. Wu G, Chiang JH. The significance of somatosensory stimulations to the human foot in the control of postural reflexes. Experimental Brain Research. 1997;114(1):163-9. [DOI:10.1007/PL00005616] [PMID]
21. Kirby KA. Subtalar joint axis location and rotational equilibrium theory of foot function. Journal of the American Podiatric Medical Association. 2001;91(9):465-87. [DOI:10.7547/87507315-91-9-465] [PMID]
22. Dananberg HJ. Sagittal plane biomechanics. Journal of the American Podiatric Medical Association. 2000;90(1):47-50. [DOI:10.7547/87507315-90-1-47] [PMID]
23. Patel M, Shah P, Ravaliya S, Patel M. Relationship of anterior knee pain and flat foot: a cross-sectional study. International Journal of Health Sciences and Research. 2021;11(3):86-92.
24. Sabouri L, Piri E, Jafarnezhadgero A. Biomechanics of transitional movements in individuals with pronated feet: a review study. Journal of Sports Biomechanics. 2025;11(3):270-87. [DOI:10.61882/JSportBiomech.11.3.270]
25. De Oliveira Silva D, Briani RV, Pazzinatto MF, Ferrari D, Aragão FA, De Albuquerque CE, et al. Reliability and differentiation capability of dynamic and static kinematic measurements of rearfoot eversion in patellofemoral pain. Clinical Biomechanics. 2015;30(2):144-8. [DOI:10.1016/j.clinbiomech.2014.12.009] [PMID]
26. Wallace DA, Salem GJ, Salinas R, Powers CM. Patellofemoral joint kinetics while squatting with and without an external load. Journal of Orthopaedic & Sports Physical Therapy. 2002;32(4):141-8. [DOI:10.2519/jospt.2002.32.4.141] [PMID]
27. Dahle LK, Mueller M, Delitto A, Diamond JE. Visual assessment of foot type and relationship of foot type to lower extremity injury. Journal of Orthopaedic & Sports Physical Therapy. 1991;14(2):70-4. [DOI:10.2519/jospt.1991.14.2.70] [PMID]
28. Barton CJ, Levinger P, Crossley KM, Webster KE, Menz HB. Relationships between the Foot Posture Index and foot kinematics during gait in individuals with and without patellofemoral pain syndrome. Journal of Foot and Ankle Research. 2011;4(1):10. [DOI:10.1186/1757-1146-4-10]
29. Tan JM, Crossley KM, Munteanu SE, Collins NJ, Hart HF, Donnar JW, et al. Associations of foot and ankle characteristics with knee symptoms and function in individuals with patellofemoral osteoarthritis. Journal of Foot and Ankle Research. 2020;13(1):57. [DOI:10.1186/s13047-020-00426-8] [PMID]
30. Aliberti S, Costa MSX, Passaro AC, Arnone AC, Sacco ICN. Medial contact and smaller plantar loads characterize individuals with patellofemoral pain syndrome during stair descent. Physical Therapy in Sport. 2010;11(1):30-4. [DOI:10.1016/j.ptsp.2009.11.001] [PMID]
31. Collins NJ, Crossley KM, Darnell R, Vicenzino B. Predictors of short and long-term outcome in patellofemoral pain syndrome: a prospective longitudinal study. BMC Musculoskeletal Disorders. 2010;11(1):11. [DOI:10.1186/1471-2474-11-11] [PMID]
32. Chen Z, Wu J, Wang X, Ren Z. The effect of foot orthoses for patients with patellofemoral pain syndrome: a systematic review and meta-analysis. Heliyon. 2022;8(6):e09656. [DOI:10.1016/j.heliyon.2022.e09656] [PMID]
33. Wyndow N, Crossley KM, Vicenzino B, Tucker K, Collins NJ. A single-blinded, randomized, parallel-group superiority trial investigating the effects of footwear and custom foot orthoses versus footwear alone in individuals with patellofemoral joint osteoarthritis: a phase II pilot trial protocol. Journal of Foot and Ankle Research. 2017;10(1):19. [DOI:10.1186/s13047-017-0200-y] [PMID]
34. Chiu MC, Wu HC, Chang LY. Gait speed and gender effects on center of pressure progression during normal walking. Gait & Posture. 2013;37(1):43-8. [DOI:10.1016/j.gaitpost.2012.05.030] [PMID]
35. Ruiz OG, Dhaher Y. Multi-color and multi-material 3D printing of knee joint models. 3D Printing in Medicine. 2020;7:12. [DOI:10.1186/s41205-021-00100-0] [PMID]
36. Jones BQ, Covey CJ, Sineath MH. Nonsurgical management of knee pain in adults. American Family Physician. 2015;92(10):875-83.
37. Sluijs EM, Kok GJ, Van der Zee J. Correlates of exercise compliance in physical therapy. Physical Therapy. 1993;73(11):771-82. [DOI:10.1093/ptj/73.11.771] [PMID]
38. Cherian JJ, Jauregui JJ, Leichliter AK, Elmallah RK, Bhave A, Mont MA. The effects of various physical non-operative modalities on pain in osteoarthritis of the knee. The Bone & Joint Journal. 2016;98-B(1 Suppl A):89-94. [DOI:10.1302/0301-620X.98B1.36353] [PMID]
39. Perry J, Burnfield J. Gait Analysis: Normal and Pathological Function. 2nd ed. Boca Raton: CRC Press; 2024. [DOI:10.1201/9781003525592]
40. Hinman RS, Heywood SE, Day AR. Aquatic physical therapy for hip and knee osteoarthritis: results of a single-blind randomized controlled trial. Physical Therapy. 2007;87(1):32-43. [DOI:10.2522/ptj.20060006] [PMID]
41. Ageberg E, Bennell KL, Hunt MA, Simic M, Roos EM, Creaby MW. Validity and inter-rater reliability of medio-lateral knee motion observed during a single-limb mini squat. BMC Musculoskeletal Disorders. 2010;11:265. [DOI:10.1186/1471-2474-11-265] [PMID]
42. Jansen MJ, Viechtbauer W, Lenssen AF, Hendriks EJM, de Bie RA. Strength training alone, exercise therapy alone, and exercise therapy with passive manual mobilisation each reduce pain and disability in people with knee osteoarthritis: a systematic review. Journal of Physiotherapy. 2011;57(1):11-20. [DOI:10.1016/S1836-9553(11)70002-9] [PMID]
43. Brown GA. AAOS clinical practice guideline: treatment of osteoarthritis of the knee. Journal of the American Academy of Orthopaedic Surgeons. 2013;21(9):577-9. [DOI:10.5435/JAAOS-21-09-577] [PMID]
44. Zhang Y, Jordan JM. Epidemiology of osteoarthritis. Clinics in Geriatric Medicine. 2010;26(3):355-69. [DOI:10.1016/j.cger.2010.03.001] [PMID]
45. Andriacchi TP, Mündermann A, Smith RL, Alexander EJ, Dyrby CO, Koo S. A framework for the in vivo pathomechanics of osteoarthritis at the knee. Annals of Biomedical Engineering. 2004;32(3):447-57. [DOI:10.1023/B:ABME.0000017541.82498.37] [PMID]
46. Messier SP, Gutekunst DJ, Davis C, DeVita P. Weight loss reduces knee-joint loads in overweight and obese older adults with knee osteoarthritis. Arthritis & Rheumatism. 2005;52(7):2026-32. [DOI:10.1002/art.21139] [PMID]
47. Vincent HK, Vincent KR. Obesity and inpatient rehabilitation outcomes following knee arthroplasty: a multicenter study. Obesity (Silver Spring). 2008;16(1):130-6. [DOI:10.1038/oby.2007.10] [PMID]
48. Gómez R, Conde J, Scotece M, Gómez-Reino JJ, Lago F, Gualillo O. What's new in our understanding of the role of adipokines in rheumatic diseases? Nature Reviews Rheumatology. 2011;7(9):528-36. [DOI:10.1038/nrrheum.2011.107] [PMID]
49. Messier SP, Mihalko SL, Legault C, Miller GD, Nicklas BJ, DeVita P, et al. Effects of intensive diet and exercise on knee joint loads, inflammation, and clinical outcomes among overweight and obese adults with knee osteoarthritis: the IDEA randomized clinical trial. Journal of the American Medical Association. 2013;310(12):1263-73. [DOI:10.1001/jama.2013.277669] [PMID]
50. Christensen R, Bartels EM, Astrup A, Bliddal H. Effect of weight reduction in obese patients diagnosed with knee osteoarthritis: a systematic review and meta-analysis. Annals of the Rheumatic Diseases. 2006;66(4):433-9. [DOI:10.1136/ard.2006.065904] [PMID]
51. Sarma T, Kumar Saxena K, Majhi V, Pandey D, Prakash Tewari R, Sahai N. Development of active ankle-foot orthotic device. Materials Today Proceedings. 2020;26:918-21. [DOI:10.1016/j.matpr.2020.01.143]
52. Collins N, Crossley K, Beller E, Darnell R, McPoil T, Vicenzino B. Foot orthoses and physiotherapy in the treatment of patellofemoral pain syndrome: randomized clinical trial. British Journal of Sports Medicine. 2009;43(3):163-8. [DOI:10.1136/bmj.a1735]
53. Branthwaite HR, Payton CJ, Chockalingam N. The effect of simple insoles on three-dimensional foot motion during normal walking. Clinical Biomechanics (Bristol, Avon). 2004;19(9):972-7. [DOI:10.1016/j.clinbiomech.2004.06.009] [PMID]
54. Collins NJ, Hinman RS, Menz HB, Crossley KM. Immediate effects of foot orthoses on pain during functional tasks in people with patellofemoral osteoarthritis: a cross-over, proof-of-concept study. The Knee. 2017;24(1):76-81. [DOI:10.1016/j.knee.2016.09.016] [PMID]
55. Murley GS, Landorf KB, Menz HB, Bird AR. Effect of foot posture, foot orthoses and footwear on lower limb muscle activity during walking and running: a systematic review. Gait & Posture. 2009;29(2):172-87. [DOI:10.1016/j.gaitpost.2008.08.015] [PMID]
56. Mills K, Blanch P, Chapman AR, McPoil TG, Vicenzino B. Foot orthoses and gait: a systematic review and meta-analysis of literature pertaining to potential mechanisms. British Journal of Sports Medicine. 2010;44(14):1035-46. [DOI:10.1136/bjsm.2009.066977] [PMID]
57. Zuniga J, Katsavelis D, Peck J, Stollberg J, Petrykowski M, Carson A, et al. Cyborg beast: a low-cost 3D-printed prosthetic hand for children with upper-limb differences. BMC Research Notes. 2015;8(1):10. [DOI:10.1186/s13104-015-0971-9] [PMID]
58. Cao S, Zan Q, Wang B, Fan X, Chen Z, Yan F. Efficacy of non-pharmacological treatments for knee osteoarthritis: a systematic review and network meta-analysis. Heliyon. 2024;10(17):e36682. [DOI:10.1016/j.heliyon.2024.e36682] [PMID]
59. Haq MRU, Nazir A, Lin SC, Jeng JY. Design and performance evaluation of multifunctional midsole using functionally gradient wave springs produced using multijet fusion additive manufacturing process. Materials Today Communications. 2022;31:103505. [DOI:10.1016/j.mtcomm.2022.103505]
60. Moseng T, Vliet Vlieland TPM, Battista S, Beckwée D, Boyadzhieva V, Conaghan PG, et al. EULAR recommendations for the non-pharmacological core management of hip and knee osteoarthritis: 2023 update. Annals of the Rheumatic Diseases. 2024;83(6):730-40. [DOI:10.1136/ard-2023-225041] [PMID]
61. Yau W. Updated recommendations on knee osteoarthritis management: the Hong Kong College of Orthopaedic Surgeons position statement. Hong Kong Medical Journal. 2025;31(4):265-76. [DOI:10.12809/hkmj2411813] [PMID]
62. Atallah H, Qufabz T, Bakhsh HR, Ferriero G. The current state of 3D-printed orthoses clinical outcomes: a systematic review. BMC Musculoskeletal Disorders. 2025;26(1):822. [DOI:10.1186/s12891-025-09070-4] [PMID]
63. Mougin F, Begon M, Desmyttere G, Bleau J, Nault ML, Cherni Y. Impact of a 3D-printed orthosis on the knee biomechanics in individuals with anterior cruciate ligament injury during daily activities. Gait & Posture. 2024;113:44-5. [DOI:10.1016/j.gaitpost.2024.07.057]
64. Kubach J, Pasurka M, Lueg J, Betsch M. Clinical evaluation of novel custom 3D-printed meshed-silicone orthotics utilizing standing foot scans and dynamic gait data. Biomedical Engineering and Computational Biology. 2025;16:11795972251371476. [DOI:10.1177/11795972251371476] [PMID]
65. Shtroblia V, Petakh P, Kamyshna I, Halabitska I, Kamyshnyi O. Recent advances in the management of knee osteoarthritis: a narrative review. Frontiers in Medicine. 2025;12:1523027. [DOI:10.3389/fmed.2025.1523027] [PMID]
66. Isaji Y, Kurasawa Y, Sasaki D, Hayashi M, Kitagawa T. Psychological intervention for knee osteoarthritis: a systematic review and meta-analysis. Psychology, Health & Medicine. 2025;30(3):636-62. [DOI:10.1080/13548506.2025.2454039] [PMID]
67. Phelps T, Gilby J, Hosking J, Gill J. Psychological interventions added to standard care improve pain and function outcomes in knee osteoarthritis: a systematic review and meta-analysis. Musculoskeletal Care. 2025;23(2):e70141. [DOI:10.1002/msc.70141] [PMID]
68. Prathibha D, Soundararajan K, Antony LAP, Subbiah K, Tamilarasi S, Gajalakshmi C. Impact of psychosocial interventions on clinical outcomes among knee pain individuals with psychosocial impairments: a systematic review. Journal of Neonatal Surgery. 2025;14(3):137-41. [DOI:10.52783/jns.v14.2187]
69. 3D Printed Orthotics Market Report [Internet]. Archive Market Research; 2025 [cited 2025 Nov 5]. Available from: https://www.archivemarketresearch.com/reports/3d-printed-orthotics-326501
70. Hillstrom HJ, Song J, Kraszewski AP, Hafer JF, Mootanah R, Dufour AB, et al. Foot type biomechanics part 1: structure and function of the asymptomatic foot. Gait & Posture. 2013;37(3):445-51. [DOI:10.1016/j.gaitpost.2012.09.007] [PMID]
71. Donatelli R. Abnormal biomechanics of the foot and ankle. Journal of Orthopaedic & Sports Physical Therapy. 1987;9(1):11-6. [DOI:10.2519/jospt.1987.9.1.11] [PMID]
72. Orthobullets. Acquired spastic equinovarus deformity - Foot & Ankle [Internet]. [cited 2023 Nov 29]. Available from: https://www.orthobullets.com/foot-and-ankle/7000/acquired-spastic-equinovarus-deformity
73. Urquhart DM, Phyomaung PP, Dubowitz J, Fernando S, Wluka AE, Raajmaakers P, et al. Are cognitive and behavioural factors associated with knee pain? A systematic review. Seminars in Arthritis and Rheumatism. 2015;44(4):445-55. [DOI:10.1016/j.semarthrit.2014.07.005] [PMID]
74. Truong LK, Mosewich AD, Holt CJ, Le CY, Miciak M, Whittaker JL. Psychological, social and contextual factors across recovery stages following a sport-related knee injury: a scoping review. British Journal of Sports Medicine. 2020;54(19):1149-56. [DOI:10.1136/bjsports-2019-101206] [PMID]
75. Brosseau L, Taki J, Desjardins B, Thevenot O, Fransen M, Wells GA, et al. The Ottawa panel clinical practice guidelines for the management of knee osteoarthritis. Part two: strengthening exercise programs. Clinical Rehabilitation. 2017;31(5):596-611. [DOI:10.1177/0269215517691084] [PMID]
76. Burley CV, Casey AN, Jones MD, Wright KE, Parmenter BJ. Nonpharmacological approaches for pain and symptoms of depression in people with osteoarthritis: systematic review and meta-analyses. Scientific Reports. 2023;13(1):15449. [DOI:10.1038/s41598-023-41709-x] [PMID]
77. Panhale VP, Walankar PP, Khedekar SS. Chronic pain and fear-avoidance beliefs: a narrative review. International Journal of Health Sciences and Research. 2021;11(6):219-25. [DOI:10.52403/ijhsr.20210634]
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
تماس با ما
فصلنامه بیومکانیک ورزشی
همدان،شهرک مدنی، بلوار امام خمینی(ره)، بلوار پروفسور موسیوند، مجتمع دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان، معاونت پژوهش و فناوری، دفتر مجلات علمی
صندوق پستی: 734
تلفن دفتر نشریه: 08134494042
وب‌سایت: http://biomechanics.iauh.ac.ir
ایمیل: sportbiomechanics@iauh.ac.ir
