مقدمه
ورزش‌های رزمی از کشورهای چین، کره و ژاپن نشئت گرفته و شامل تکنیک‌های جنگیدن توسط بخش‌‌های مختلف بدن است. مزایای مهم این ورزش‌ها افزایش آمادگی بدنی، انعطاف‌پذیری و اعتماد به ‌نفس است [2 ،1]. در دهه اخیر شرکت در هنرهای رزمی رشد سریعی داشته و امروزه هنرهای رزمی آسیای شرقی در جهان فراگیر شده است [3]. کاراته به‌عنوان عمومی‌ترین هنر رزمی شناخته‌شده و در کشورمان ایران نیز از جایگاه خوبی برخوردار است [6-4]. کاراته در لغت به دو واژه کارا به معنی خالی و ته به معنای دست تقسیم می‌شود و معنای کلی کاراته، مبارزه با دست خالی بدون سلاح است [7]. 
مسابقات کاراته به دو صورت کاتا (فرم) و کمیته (مبارزه) انجام می‌گیرد. کاراته در فرم کمیته ازجمله ورزش‌های برخوردی و شامل حرکات فعال است که برای اجرا به حداکثر شدت نیازمند است [8].
شرکت مردم در فعالیت‌های ورزشی بخش خاصی از زندگی آنان را تشکیل می‌دهد و بروز آسیب، لذت ناشی از آن را به نحو چشمگیری کاهش می‌دهد. بروز حوادث و آسیب در ورزش کاراته همانند سایر رشته‌های ورزشی پُربرخورد امری اجتناب‌ناپذیر است. صدمات ورزشی ازجمله عوارض ناخواسته در ورزش قهرمانی است که اثرات مستقیم و کاهنده‌ای در فعالیت‌های ورزشی دارد. آسیب‌های ورزشکاران نخبه با توجه به کسب افتخار و غرور برای کشور می‌تواند یک ‌لطمه بزرگ اجتماعی برای آن کشور به حساب بیاید.
ورزشکار همواره در معرض خطرات بالقوه‌ای قرار دارد که در صورت آگاهی از علت و درمان و نیز راه‌های صحیح پیشگیری از ناتوانی‌های بعدی ورزشکار کاسته می‌شود [9]. کم‌خطربودن ورزش کاراته و جزئی‌بودن آسیب‌های این رشته ورزشی تفکری است که در تحقیقات گذشته در اذهان ورزشکاران ایجاد کرده است [11 ،10]. تحقیقات پیشین میزان آسیب کمتری را در کاراته‌ در مقایسه با سایر رشته‌های ورزشی گزارش کرده‌اند [10]. بر این اساس بیشترین آسیب‌ها در کاراته شامل ضرب‌دیدگی و کوفتگی و جراحت‌های موضعی مختصر است و صدمات جدی مثل شکستگی و پیچ‌خوردگی شدید در ورزش‌هایی چون فوتبال، کشتی، وزنه‌برداری، اسکی، دومیدانی، تکواندو، جودو، والیبال و بسکتبال به مراتب بیشتر است [12 ،10 ،9]. 
این نکته که کدام قسمت‌‌های بدن بیشتر دچار آسیب می‌شوند برای مربیان، ورزشکاران، پزشکان از لحاظ علت‌یابی و پیشگیری و درمانی حائز اهمیت است [13 ،12]. بر اساس گزارش‌های پیشین اندام تحتانی شایع‌ترین ناحیه آسیب‌پذیر در کاراته بوده که تحت تأثیر عوامل متعدد خطرزای داخلی و خارجی قرار دارد [11]. عوامل خطرزای داخلی شامل مواردی مانند سن، جنس و تعادل عضلانی ضعیف است. نکته مهم، تمرکز بر روی عوامل خطرزای تغییرپذیر در مقابل عوامل خطرزای تغییرناپذیر است [15 ،14]. 
مچ پا در میان مفاصل بدن به دلیل تحمل وزن بدن و تنوع حرکات از جایگاه ویژه برخوردار است [16]. در مطالعات متعددی نشان داده ‌شده است که مفصل مچ پا نسبت به سایر مفاصل بدن در معرض بیشترین آسیب‌دیدگی است [20-17]؛ به‌گونه‌ای که ۲۵ درصد از کل آسیب‌ها به این قسمت از اندام تحتانی مرتبط می‌شود‎ [19]. در بین آسیب‌های این ناحیه آسیب‌های لیگامانی شیوع بیشتری دارد و علت ۸۵ درصد از آسیب‌های لیگامنتی مچ پا، پیچ‌خوردگی آن به سمت خارج است که در اثر استفاده بیش ‌از حد از بافت‌های نرم‌ اطراف مفصل اتفاق می‌‌افتد‎ [21]. در بین لیگامنت‌های مچ پا، لیگامنت قسمت خارجی بیشترین سهم رادر ثبات مفصل دارد [22] و مفصل را از حرکات غیرطبیعی به‌ویژه پیچش‌های بیش ‌از حد، چرخش و پیچ‌خوردن پا بازمی‌دارد‎ [23]. مهم‌ترین عامل در بروز صدمات ورزشی را می‌توان ناآگاهی از مسائل و نبود برنامه‌ریزی جامع و علمی در جهت پیشگیری از صدمات ورزشی نام برد [10 ،4]. به‌منظور افزایش ایمنی در ورزش می‌بایست یک مسئله تعریف و سازوکار و عوامل درگیر آن شناسایی‌ شود؛ سپس اقدامات پیشگیری برای کاهش میزان آسیب مشخص شود [9]. راهکارهای پیشگیری از آسیب می‌تواند با مداخله‌های مؤثر، نیم‌رخ آسیب در ورزش‌های مختلف را تغییر دهد و از آنجا که نیم‌رخ آسیب در ورزش‌های مختلف به صورت گسترده با هم تفاوت دارد؛ بنابراین برای پیشگیری از آسیب در هر رشته ورزشی، باید اقدامات پیشگیری‌کننده متناسب با رشته ورزشی باشد [24]. از این رو هدف از تحقیق حاضر بررسی شیوع و انواع مکانیسم آسیب مچ پای کاراته‌کاران حرفه‌ای بود.

روش‌شناسی
تحقیق حاضر از نوع توصیفی و گذشته‌نگر است. با توجه به طرح و اهمیت موضوع و با هماهنگی فدراسیون کاراته جمهوری اسلامی 390 کاراته‌کای سبک مبارزه (کومیته) شرکت‌کننده در انتخابی تیم ملی به صورت در دسترس به عنوان آزمودنی انتخاب شدند. اطلاعات و هدف پرسش‌نامه توسط محقق برای ورزشکاران توضیح داده شد و پرسش‌نامه توسط ورزشکاران تکمیل شد. برای جمع‌آوری اطلاعات در این تحقیق از این پرسش‌نامه‌های استفاده شد: الف) پرسش‌نامه اطلاعات شخصی شامل قد، وزن، سن و شاخص توده بدنی. ب) پرسش‌نامه اطلاعات ورزشی شامل سابقه ورزشی، تعداد جلسات تمرینی، تعداد روز و ساعت‌های تمرین، مدت‌زمان تمرین، نوع و مدت گرم‌کردن. ج) پرسش‌نامه پیشینه آسیب مچ پا شامل سابقه آسیب، پای آسیب‌دیده (غالب و غیرغالب)، مکانیسم آسیب، زمان آسیب، نوع درمان و مراقبت‌های بعد از آن. د) پرسش‌نامه سنجش توانایی مچ پا؛ از این پرسش‌نامه و پرسش‌نامه خوداظهاری FAAM‌ برای سنجش عملکرد مچ پا در فعالیت‌های روزانه و ورزش استفاده شد. 
مقیاس سنجش توانایی پا و مچ پا برای اندازه‌گیری اختلالات اسکلتی‌عضلانی اندام تحتانی و ارزیابی خوداظهاری عملکرد بدنی افراد مبتلا به بی‌ثباتی مچ پا و آسیب‌های آن طراحی شده است [25]. مقیاس سنجش توانایی پا و مچ پا در فعالیت‌های روزانه دارای 21 مورد مرتبط با فعالیت‌های زندگی روزمره است و مقیاس سنجش توانایی پا و مچ پا در فعالیت‌های ورزشی دارای هشت مورد است که توانایی حاصل از آسیب‌های مچ پا و مرتبط با فعالیت‌های بدنی و ورزشی را ارزیابی می‌کنند. پایایی این پرسش‌نامه جهت بررسی فعالیت بدنی روزانه و ورزشی به ترتیب 89/0 و 87/0 گزارش شده است که این مقادیر برای نسخه فارسی پرسش‌نامه به ترتیب 97/0 و 94/0 گزارش شده است [26]. نمره مقیاس توانایی پا و مچ پا در فعالیت‌های روزانه درصدی از نمره کلی ۴۸ و نمره پرسش‌نامه مربوط به فعالیت‌های ورزشی درصدی از نمره ۳۲ است. در آخر پرسش‌نامه، فرد به سطح عملکرد خود در فعالیت‌های روزانه و ورزشی نمره‌ای بین صفر تا صد می‌دهد که آن به‌عنوان نمره خوداظهاری فرد به حساب می‌آید [26]. از آمار توصیفی برای ارائه اطلاعات شیوع آسیب و ویژگی‌های نمونه آماری استفاده شد. برای بررسی رابطه بین مقیاس سنجش توانایی پا و مچ پا در فعالیت‌های روزانه و فعالیت‌های ورزشی با سطح خوداظهاری فعلی عملکرد مچ پا، از ضریب همبستگی پیرسون در سطح معنی‌داری 05/0 استفاده شد.

نتایج
مشخصات جمعیت‌شناختی آزمودنی‌ها در جدول شماره 1 ارائه شده است.
در جدول شماره 2 نیز اطلاعات ورزشی آزمودنی‌ها به تفضیل ارائه شده است. اطلاعات به‌دست‌آمده از جدول شماره 2 بیانگر سطح بالای آزمودنی‌های مشارکت‌کننده در تحقیق است؛ به نحوی که در حدود 70 درصد ورزشکاران دارای بیش از پنج سال سابقه ورزشی و 25 درصد از آنان در رده ملی فعالیت می‌کردند.
نتایج نشان می‌دهد که 86 درصد از ورزشکاران در طول عمر ورزشی خود دچار پیچ‌خوردگی مچ پا شده و بیش از نیمی از این آسیب‌ها در یک سال اخیر اتفاق افتاده است. فراوانی آسیب‌دیدگی در هر دو پا از هریک از اندام‌های غالب و غیرغالب بیشتر بود، همچنین تفاوتی در فراوانی آسیب‌دیدگی مچ پای غالب و غیرغالب مشاهده نشد. بیشترین میزان آسیب‌های مچ مربوط به زمان مسابقه و بیشترین مکانیسم آسیب مربوط به چرخش ناگهانی روی پا و لگد‌زدن بود. در حدود 60 درصد مواقع فرد به پزشک مراجعه نکرده و خوددرمانی انجام ‌داده بود. در جدول شماره 3 سایر اطلاعات مربوط به سابقه آسیب‌دیدگی مچ پا ارائه‌شده است.
امتیاز FAAM برای مقیاس فعالیت‌های روزمره و فعالیت‌های ورزشی به ترتیب 31/11±88/86 و 54/15±29/84 بود. امتیاز نمره‌دهی آزمودنی‌ها (خوداظهاری) مقیاس فعالیت‌های روزمره و فعالیت‌های ورزشی نیز به ترتیب 11/13±21/87 و 42/14±59/86 بود. ضریب همبستگی امتیاز مقیاس فعالیت‌های روزمره و فعالیت‌های ورزشی نیز با نمرات خوداظهاری ورزشکاران نیز به ترتیب (000/0P=،588/0r=) و (000/0P=،742/0r=) بود.
بحث
هدف از تحقیق حاضر بررسی شیوع و مکانیسم آسیب مچ پای کاراته‌کاران حرفه‌ای بود. در این تحقیق به بررسی و شناسایی عوامل مؤثر بر آسیب دیدگی و میزان خودآگاهی حرکتی مفصل مچ پای کاراته‌کاران حرفه‌ای پرداخته شد. با شناسایی سازوکارها و عوامل درگیر در آسیب و سپس اقدامات پیشگیری برای کاهش میزان آسیب مشخص می‌توان یک برنامه مشخص و جامع در جهت کاهش هزینه‌های مالی و روحی تدوین کرد. 
در تحقیق حاضر 86 درصد (335 نفر) از ورزشکاران دارای سابقه آسیب مچ پا بودند که بیش از نیمی از این آسیب‌ها در یک سال اخیر اتفاق افتاده بود. آسیب‌های مچ در هر دو پا، پای غالب و در پای غیرغالب به ترتیب بیشترین میزان فراوانی آسیب‌ را به خود اختصاص دادند. از این ‌بین 46 درصد از ورزشکاران اعلام داشتند که در پی آسیب گاهی‌اوقات در عملکرد ورزشی دچار اختلال و 25 درصد نیز اعلام داشتند که آسیب‌های مچ هیچ تأثیر منفی بر عملکرد ورزشی آن‌ها نداشته است. این نتایج بر مطالعات آسیب‌شناختی صورت‌گرفته در هنرهای رزمی توسط دل وکیوو و همکاران، صاحب زمانی و همکاران و رحیمی و همکاران منطبق بود [29-27]. با توجه به گستردگی شیوع آسیب‌دیدگی ورزشکاران می‌بایست برنامه‌های حس عمقی و تقویتی ویژه‌ای در جهت کاهش میزان این آسیب‌ها در دستور کار مربیان و ورزشکاران قرار گیرد.
علی‌رغم زمان حضور بیشتر ورزشکاران در برنامه‌های تمرینی نسبت به مسابقه، بیشتر آسیب‌های مچ پا حین مسابقه اتفاق افتاده است که گویای بالابودن فشار و تعداد مسابقات در یک روز و نیازمندی‌های رشته ورزشی حین مسابقه است [30]‎. این بیشترین مکانیسم آسیب چرخش ناگهانی روی پا (31 درصد) لگدزدن (26 درصد) و فرود روی پا (12 درصد) بوده است. نتایج این تحقیق با نتایج مک‌کی و همکاران که مکانیسم نیمی از آسیب‌های مچ پا را حین فرود و حرکات پیچشی و برشی گزارش کرده بودند منطبق بود [31]. با توجه به نقش ویژه لیگامان‌های مفصل مچ پا در کنترل ثبات و عملکرد آن حین حرکت، چرخش ناگهانی موجب به‌وجودآمدن نیروهای پیچشی و برشی شدیدی می‌شود که می‌تواند موجب ازهم‌گسیختگی لیگامانی در این ناحیه شود [22]‎.
در حدود 12 درصد از ورزشکاران آسیب‌دیده نیاز به مداوای پزشکی داشتند و 17 درصد از آنان هیچ اقدامی برای درمان نداشتند و 57 درصد نیز خوددرمانی کرده‌اند. به‌طورکلی پیچ‌خوردگی مچ پا ورزشکار را حداقل یک تا 10 جلسه از شرکت در ورزش دور می‌کند و یکی از اثرات جانبی این آسیب، احتمال آسیب‌دیدگی مجدد ورزشکاران از این ناحیه خواهد بود [33 ،32]. درصد زیادی از عدم پیگیری و یا خوددرمانی ورزشکاران، موجب عدم بازتوانی صحیح می‌شود که یکی از عوامل مهم بروز مجدد آسیب است [34]‎؛ لذا می‌‌بایست فرایند ریکاوری پس از آسیب تحت نظر پزشک و با رعایت فاصله زمانی مناسب جهت شروع مجدد برنامه تمرینی لحاظ شود.
نتایج آزمون آماری همبستگی معنی‌دار و متوسطی را برای مقیاس فعالیت‌های روزمره با نمرات خوداظهاری نشان داد. این نتایج نشان داد که ورزشکاران شرکت‌کننده در تحقیق دارای خودآگاهی متوسطی از وضعیت مفصل مچ پای خود حین فعالیت‌های روزمره دارند. این میزان برای مقیاس فعالیت‌های ورزشی با نمرات خوداظهاری ورزشکاران در فعالیت ورزشی دارای همبستگی بالا و معنی‌داری بود. از آنجا که ضعف در آگاهی حرکتی مفصل حین فعالیت موجب آسیب و تخریب مفصل می‌شود [22] پیشنهاد می‌شود ورزشکاران در کنار تمرینات تخصصی خود به تمرینات حس عمقی و حرکتی نیز بپردازند.
نتیجه‌گیری نهایی
نتایج این مطالعه نشان داد 86 درصد کاراته‌کاران حاضر در تحقیق تجربه پیچ‌خوردگی و آسیب مچ پا را داشتند و بیشترین میزان آسیب‌دیدگی در حین مسابقه رخ داده است. مهم‌ترین مکانیسم آسیب مچ پا چرخش ناگهانی روی پا و لگدزدن به حریف بود. با توجه شیوع آسیب‌دیدگی ورزشکاران، توصیه می‌شود برنامه‌های حس عمقی و تقویتی ویژه‌ای در جهت کاهش میزان ریسک‌فاکتور‌های آسیب‌ در دستور کار مربیان و ورزشکاران قرار گیرد. با توجه به عدم پیگیری ورزشکاران در بیشتر آسیب‌دیدگی‌ها در امر درمان و بازتوانی، امکان بروز آسیب مجدد در مچ پا وجود دارد؛ بنابراین پس از آسیب فرایند ریکاوری می‌‌بایست تحت نظر پزشک و برگشت به تمرین با رعایت فاصله زمانی مناسب انجام گیرد.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
تمام مراحل برای آزمودنی‌ها به صورت شفاهی توسط محقق ارائه شده و در صورت تمایل در تحقیق شرکت داده می‌شدند. هر پرسش‌نامه دارای کد مشخصی بود و نام و اطلاعات شخصی آزمودنی‌ها در طی هیچ مرحله‌ای با نام و اطلاعات تماس آن‌ها ثبت و یا پردازش نگرفت. برای عدم تغییر داده‌های آزمودنی‌ها ناشی از اطلاعات فردی در همه مراحل پردازش بی‌نام و صرفاً با کد پرسش‌نامه صورت گرفته است.
حامی مالی
مقاله فوق با هزینه شخصی و تحت نظر هیچ نهاد و یا ارگان دولتی و غیر دولتی انجام نگرفته است.