دوره 8، شماره 4 - ( 12-1401 )
جلد 8 شماره 4 صفحات 315-304 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Seify M, Letafatkar A. Comparing the Effect of Stabilization Exercises with and without Dry Needling on Pain and Performance of Patients with Chronic Low Back Pain. J Sport Biomech 2023; 8 (4) :304-315
URL: http://biomechanics.iauh.ac.ir/article-1-276-fa.html
URL: http://biomechanics.iauh.ac.ir/article-1-276-fa.html
سیفی محمود، لطافتکار امیر. مقایسه تأثیر تمرینات ثباتی با و بدون سوزن خشک بر درد و عملکرد بیماران دارای کمردرد مزمن غیراختصاصی. مجله بیومکانیک ورزشی. 1401; 8 (4) :304-315
محمود سیفی*1 
، امیر لطافتکار1
، امیر لطافتکار1
1- گروه بیومکانیک و آسیب‌شناسی ورزشی دانشکده تربیت‌بدنی و علوم ورزشی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.
متن کامل [PDF 1693 kb]
(756 دریافت)
| چکیده (HTML) (1357 مشاهده)
متن کامل: (1632 مشاهده)
مقدمه
کمردرد یکی از عوامل ناتوانی عمومی و بی‌ثباتی در انسان می‌باشد (1) و طی آماری در آمریکا یک‌چهارم بزرگسالان شاغل، گزارش کردند که در سه ماه گذشته حداقل یک‌بار دچار کمردرد شدند (2). کمردرد یکی از شایع ترین بیماری ها به نسبت جمعیت کشورها می باشد (3). 20 درصد تمامی کمردردها کمردرد مزمن می‌باشد (4). شرایط حاصل از ابتلا به درد مزمن به‌عنوان یک تجربه حسی یا هیجانی ناخوشایند که حداقل شش ماه به طول انجامیده است، تعریف می‌گردد (5). بیش از 90% جمعیت افراد دارای کمردرد دلیل خاصی برای ایجاد و مبتلا شدن آن‌ها به کمردرد وجود ندارد که به آن کمردرد غیراختصاصی می‌گویند (6). مطالعات قبلی نشان می‌دهند که درمان‌های غیرفعال مثل اولتراسوند تراپی (7) سرد و گرم درمانی و ماساژ بدون تمرین درمانی تأثیری در کاهش درد و درمان کمردرد ندارند. مطالعات نشان دادند که روش‌های درمانی در صورت ترکیب با تمرین درمانی در بزرگسالان جواب دهی زیادی دارند (8). در تحقیقات مشابهی ثبت شد که تمرینات اختصاصی مثل پیلاتس (9 و 10)، تمرینات ثباتی (10) و موتورکنترل (11) و یوگا (12) تأثیر بهتری نسبت به تمرینات عمومی در کاهش درد دارند. بحث دیگر مرتبط با کمردرد می‌تواند بحث نقاط ماشه‌ای باشد، نقطه ماشه‌ای به‌عنوان نقطه‌ای حساس، قابل‌لمس و ندول مانند در باند سفت شده عضله تعریف می‌شود که با فشار انگشت یا به‌طور خودبه‌خود درد انتشاری ایجاد می‌کند (8). علت ایجاد نقاط ماشه‌ای معمولاً فشار بیش‌ازحد و بیش باری حاد یا تکراری و استرس مکانیکال می‌باشد. از دیگر فاکتورهای شایع ایجاد نقاط ماشه‌ای ناهنجاری وضعیتی است. بر همین اساس شایع‌ترین محل برای ایجاد نقطه ماشه‌ای، عضلات پاسچرال در گروه کمربند شانه‌ای و لگنی، تراپز فوقانی، اسکالنها، لواتور اسکاپولا و عضلات لومبوساکرال می‌باشد (13). روش‌های درمانی مختلفی برای درمان نقاط ماشه‌ای وجود دارد. از روش‌های درمانی می‌توان به تکنیک سوزن خشک اشاره کرد. این تکنیک سبب رفع عواملی که باعث ایجاد نقاط ماشه‌ای می‌شود مثل هایپوکسی و یا خستگی و... . همچنین باعث ایجاد پاسخ پرشی موضعی، افزایش طول عضله و نیز افزایش جریان خون می‌شود (14). این امر می‌تواند باعث شکستن سیکل معیوب بحران انرژی شود؛ بنابراین شاید این تکنیک بتواند ایسکمی ایجاد شده در نقطه ماشه‌ای را کاهش داده و سیکل معیوب را بشکند و درنتیجه با این مکانیسم به روند درمان کمک نماید. هدف از این مطالعه آزمایشی نیز بررسی اثربخشی 6 هفته تمرینات اختصاصی ثباتی با و بدون تکنیک سوزن خشک در نقاط ماشه ای فعال عضلات لومبار پاراورتبرال و گلوتوس در 36 نفر بیمار مبتلا به کمردرد مزمن غیراختصاصی می‌باشد.
روش شناسی
تعداد 36 نفر بیماران مرد که به کمردرد مزمن ایدیوپاتیک مبتلا بودند (بنا به تشخیص پزشک) به‌صورت تصادفی انتخاب و داوطلبانه در این مطالعه شرکت کردند. بیماران به‌صورت تصادفی ساده در سه گروه 12 نفره که یک گروه تمرینات ثبات دهنده بدون سوزن خشک و یک گروه تمرینات ثباتی با سوزن خشک و گروه کنترل تقسیم شدند. در این مطالعه ابتدا مشخصات دموگرافی بیماران ثبت شد سپس موضع درد مشخص شد و بر اساس شرح‌حال بیمار تکنیک سوزن خشک را که از روش فنینگ بود استفاده کردیم. نقاط ماشه‌ای را شناسایی می‌کنیم و بعد سوزن را مستقیماً وارد آن می‌کنیم. بعد از اتمام جلسه سوزن به بیمار تمرینات تخصصی آموزش داده می‌شود. عدم ابتلا به عفونت، تومور، بیماری‌های روماتوئیدی، شکستگی مهره‌ها، پوکی استخوان، دفورمیتی شدید پاسچرال، ناهنجاری‌های مادرزادی فقرات، اسپاینابیفیدا، اسپوندیلولیزیز، درد تیرکشنده به پاها، درد شدید شبانه، سابقه ورزش منظم و مصرف داروهای ضدالتهاب و ضد درد از معیارهای ورود به مطالعه بودند. بیمارانی که جلسات درمانی را کامل نکردند و انجام تمرینات باعث تشدید درد و ناتوانی آن‌ها می‌شد در طی مطالعه خارج می‌شدند. شایان ذکر است که تمامی نمونه‌ها فرم رضایت نامه شرکت در مطالعه را تکمیل و امضا نمودند. در ابتدا از بیماران هر سه گروه پیش‌آزمون به عمل آمد، سپس آزمودنی‌های هر دو گروه تجربی به مدت 6 هفته شرکت کردند؛ اما بیماران گروه کنترل در هیچ برنامه‌ی درمانی شرکت نکردند. بعد از برگزاری جلسات درمانی، همه آزمودنی‌ها در پس‌آزمون شرکت کردند و شاخص‌های موردنظر اندازه‌گیری شد.
برنامه تمرینی گروه تمرینات ثباتی با سوزن خشک:
در این گروه نمونه‌ها، جلسات تمرین را در طی 18 جلسه زیر نظر پزشک و کارشناس ارشد حرکات اصلاحی، به‌صورت یک روز در میان در طی 6 هفته در هر جلسه حدود 30 دقیقه انجام شد. در ابتدای هر جلسه 10 دقیقه مرحله گرم کردن بود و هر تمرین 3 ست تکرار شد. اضافه بار و افزایش تدریجی در هر جلسه با توجه به اجرای صحیح و اجرای تمرین در جلسه قبلی کنترل گردید. در هر جلسه نسبت به جلسه قبلی 20 درصد شدت تمرین افزایش یافت. تأکید عمده روی عضله مولتی فیدوس و عرضی شکم بود. این تمرینات روی دو سطح پایدار و ناپایدار انجام شد (15 و 16). تمرینات طبق جدول 1 انجام شد.
همچنین در گروه اول به همراه تمرینات ثباتی از روش سوزن خشک نیز استفاده شد. در این تحقیق از روش سوزن خشک روی عضلات گلوتئال و مولتی فیدوس ال 3 و ال 5 استفاده شده و در ثانیه دو بار در راستای عمود حرکت داده شد و بیشتر روی نقاط ماشه‌ای کار شد. از سوزن سایز 25*5/2 و هر هفته دومرتبه از سوزن خشک استفاده شد. همچنین هر جلسه 10 دقیقه زمان برد. روش درمانی سوزن خشک نیز در ادامه در قالب یک جدول ارائه می‌شود (17). گروه تجربی دیگر فقط تمرینات ثباتی را انجام دادند. این تمرینات با توجه به پروتکل سوزن خشک به شرح زیر، روی دو سطح پایدار و ناپایدار انجام شد.
A: ورزش اول (پل به شکم): فرد به شکم می‌خوابد و آرنج مستقیم زیرشانه و بازو عمود روی زمین قرار می‌گیرد.
B: ورزش دوم (پل): کف پا روی زمین مچ و زانو در حالت 90 درجه خم و کف پا و کف دست روی و ساعد بازو روی زمین و فرد باید لگن را جدا کند.
C: ورزش سوم (تعادلی گربه‌ای): فرد چهار دست و پا می‌شود و دست و پای مخالف را می‌کشد و صاف می‌کند.
D: ورزش چهارم (پل پهلو): فرد به پهلو می‌خوابد و آرنج زیر شانه و بازو عمود روی زمین.
E: ورزش پنجم (دراز و نشست ایستا): فرد طاق‌باز می‌خوابد ران 45 درجه، زانو 90 درجه و دست پشت سر، چانه را به داخل می‌برد و هنگام انجام تمرین نفس عمیق می‌کشد.
F: ورزش ششم (پل به شکم روی سوئیس بال) فرد به شکم می‌خوابد و آرنج مستقیم زیرشانه و بازو عمود روی سوئیس بال باشد.
G: ورزش هفتم (پل روی بوسو بال) حرکت پل با این تفاوت که کف پاها روی بوسو بال باشد.
H: ورزش هشتم (حرکت تعادلی گربه‌ای روی بوسو بال) فرد چهار دست و پا می‌شود و دست و پای مخالف را می‌کشد و صاف می‌کند زانو و کف دست روی بوسو بال.
I: ورزش نهم (پل به پهلو روی بوسو بال) حرکت پل به پهلو آرنج روی بوسو بال باشد.
J: ورزش دهم (دراز و نشست روی بوسو بال) حرکت دراز ونشست با گذاشتن لگن روی بوسو بال.
پروتکل سوزن خشک
برخی از مشکلات مثل وجود نقاط ماشه‌ای در عضلات ستون فقرات معمولاً بدون مداخله درمانگر رفع نمی‌شود یا بسیار زمان‌بر و طاقت‌فرسا می‌باشد. سوزن خشک مدالیته درمانی نسبتاً مدرنی ست که به‌منظور درمان آسیب‌های اسکلتی-عضلانی به کار می‌رود و روزانه بیشتر مورد استقبال قرار می‌گیرد. این روش کمتر تهاجمی به‌حساب می‌آید و به این صورت است که سوزن مورداستفاده در طب سوزنی را مستقیم و سریع به داخل نقاط ماشه‌ای وارد می‌کنیم. بیمار طاق‌باز خوابیده نقطه ماشه‌ای که با لمس مشخص‌شده بین انگشتان قراردادیم. نقطه ماشه‌ای را با انگشت شست و سبابه دست غیر غالب فشرده و سوزن با دست غالب گرفته می‌شود سوزن را در زاویه حدود 30 درجه با پوست با سرعت به درون نقطه ماشه‌ای فروکرده و با سرعت کمی از آن بیرون کشیده شد. معمولاً این حرکت سبب برانگیخته شدن local twitch response: LTR می‌شود. در انجام این تکنیک از روش fanning استفاده کردیم به این ترتیب که سوزن را چندین مرتبه از نقطه ماشه‌ای خارج کرده و دوباره به یک قسمت جدید از آن وارد می‌نمودیم تا دیگر LTR ایجاد نشود. همچنین طب سوزنی ریشه و فلسفه در طب سنتی چینی دارد ولی سوزن خشک برای درمان نقاط ماشه‌ای استفاده می‌شود و نقاط کاملاً متفاوتی دارد. پس این مسئله مهم است که سوزن خشک جز طب سنتی چین نیست و زیرمجموعه پزشکی و طب سوزنی غربی حساب می‌شود. در سال‌های اخیر تحقیقات و مطالعات بسیار زیادی در مورد اثربخشی سوزن خشک انجام شده که نشان‌دهنده‌ی تأثیر بالای این روش در درمان نقاط ماشه‌ای می‌باشد (28.29).
با توجه به منبع ذکر شده و نیاز بیماران سوزن روی عضلات مولتی فیدوس دو مهره ال 3 و ال 5 در دو هفته‌ی اول و در گلوتوس ماگزیموس و مدیوس برای دو هفته‌ی دوم و همچنین دو هفته‌ی سوم روی مولتی فیدوس ال 5 و گلوتوس ماگزیموس تکنیک سوزن خشک به این صورت که سوزن در هر ثانیه 2 بار در جهت عمود حرکت داده شود روی تریگرپوینت ها انجام شد.
نتایج
میانگین و انحراف استاندارد ویژگی‌های جمعیت شناختی آزمودنی‌ها در جدول 2 ارائه شده است.
با توجه به اطلاعات ارائه شده، تفاوت بین گروه‌ها در متغیرهای دموگرافیک وجود ندارد.
در تحقیق حاضر درد و عملکرد به عنوان متغیرهای وابسته در نظر گرفته شده‌اند. خصوصیات (میانگین و انحراف معیار) این متغیر‌ها به صورت مجزا در پیش آزمون و پس آزمون در جدول 3 ارائه شده است.
نتایج تحقیق نشان داد که بعد از اعمال مداخله تمرینی، تغییرات معناداری در درد گروه تمرینات ثباتی همراه با سوزن خشک (001/0=P و اندازه اثر = 8/0)، گروه تمرینات ثباتی به‌تنهایی (011/0=P و اندازه اثر = 7/0) مشاهده شد اما تغییرات از پیش‌آزمون به پس‌آزمون در گروه کنترل معنادار نبود (509/0=P و اندازه اثر =01/0).
نتایج آزمون آنالیز واریانس بیانگر وجود تغییرات معنی‌دار بین گروهی در پس‌آزمون بود (003/0=P) اما اختلاف در پیش‌آزمون گروه‌ها معنی‌دار نبود (512/0=P). نتایج آزمون تعقیبی نشان داد که تفاوت بین گروه ثباتی به تنهایی با گروه بعلاوه سوزن خشک معنادار نیست (581/0=P) اما تفاوت بین گروه کنترل با دو گروه تجربی (گروه ثباتی 003/0= P و گروه ثباتی بعلاوه سوزن خشک 001/0=P) معنادار است.
نتایج تحقیق نشان داد که بعد از اعمال مداخله تمرینی، تغییرات معناداری در عملکرد گروه تمرینات ثباتی همراه با سوزن خشک (001/0=P و اندازه اثر = 9/0)، گروه تمرینات ثباتی به تنهایی (003/0=P و اندازه اثر = 7/0) مشاهده شد اما تغییرات از پیش‌آزمون به پس‌آزمون در گروه کنترل معنادار نبود (417/0=P و اندازه اثر =03/0).
نتایج آزمون آنالیز واریانس بیانگر وجود تغییرات معنی‌دار بین گروهی در پس‌آزمون بود (005/0=P) اما اختلاف در پیش‌آزمون گروه‌ها معنی‌دار نبود (211/0=P). نتایج آزمون تعقیبی نشان داد که تفاوت بین گروه ثباتی به‌تنهایی با گروه بعلاوه سوزن خشک معنادار نیست (089/0=P) اما تفاوت بین گروه کنترل با دو گروه تجربی (گروه ثباتی 003/0= P و گروه ثباتی بعلاوه سوزن خشک 02/0=P) معنادار است.
بحث
هدف از تحقیق حاضر مقایسه تأثیر دو روش تمرینات ثباتی و سوزن خشک بر درد و ناتوانی بیماران دارای کمردرد مزمن غیراختصاصی بود. یافته‌های تحقیق نشان داد هر دو گروه تمرینات ثباتی با و بدون سوزن خشک تأثیر معناداری در کاهش درد و افزایش توانایی بیمار دارند ولی گروه تمرینات با سوزن خشک تأثیر بیشتری داشت. با توجه به اینکه بخش اعظمی از تمرینات به‌صورت تمرین در منزل بود، نتایج این تحقیق از این حیث حائز اهمیت است که به بیماران آموزش داده شد که می‌توان با روی آوردن همزمان به درمان‌های ملاحظه گرانه و چگونگی انجام تمرینات در منزل درد و ناتوانی را کاهش داد و این مسئله حائز اهمیت است که برای هر جلسه تمرین کردن نیاز نیست به کلینیک مراجعه کرد.
عضلات و بافته‌ای نرم اطراف ستون فقرات در بیماری‌های مرتبط با کمردرد حائز اهمیت هستند و ضعف عضلات حمایت‌کننده از ساختارهای غیرفعال در برابر بار اضافی و مکرر ممکن است موجب تخریب این ساختارها شده و نهایتاً باعث به وجود آمدن درد در این افراد شود (18). اختلال و ضعف در هر دو سیستم عضلانی گلوبال (سطحی) و لوکال (عمقی) در ایجاد کمردرد نقش دارند. محققان این ضعف‌ها را به وضعیت‌های نامناسب به وجود آمده در افراد در طول فعالیت‌های مختلف ربط داده‌اند (19.20). بیشتر موارد ضعف و آتروفی در بخش‌های داخلی عضله مولتی فیدوس و عضلات عمقی دیگر کمر مشاهده شده و ارتباط بین کمردرد و آتروفی این عضلات در بسیاری از مطالعات دیگر نیز گزارش شده است (20.21).
در همین راستا، فریرا و همکاران نشان دادند ارتباط مستقیمی بین بهبود فعالیت عضلات مرکزی تنه و کاهش درد و ناتوانی بیماران دارای کمردرد مزمن وجود دارد (22). همچنین در تحقیقی همسو نشان داده شد که سوزن خشک روی کمردرد و اسپاسم ناشی از دیسک ملتهب و نقاط ماشه‌ای تأثیر معناداری دارد و باعث می‌شود درد نیز کاهش یابد و سوزن خشک نیز تأثیر بیشتری از برنامه‌های فیزیوتراپی دارد. در تحقیق حاضر نیز می‌توان گفت تمرینات ثباتی در ثبات بخشیدن به ستون فقرات مثبت واقع‌شده‌اند. از مکانیسم‌های تأثیر تمرینات ثباتی می‌توان گفت این نوع تمرینات از طریق انقباضات همزمان عضلات آگونیست و آنتاگونیست کنترل وضعیت بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهند. با فعال شدن عضلات موضعی، عضلات گلوبال و ثبات دهنده به صورت سینرژی (هم‌افزایی) برای حفظ عملکرد طبیعی وارد عمل می‌شوند. از این رو تمرینات مورد استفاده با افزایش فعالیت تونیک و توانایی حفظ انقباض در عضله آگونیست و افزایش ورودی‌های محیطی منجر به بهبود حس عمقی و بهبود عملکرد عضلات اطراف ستون فقرات شده و درنتیجه سبب کاهش درد و ناتوانی بیماران می‌گردد (23). با این وجود در برخی از مطالعات نشان داده شد تمرینات ثباتی به‌تنهایی تأثیر زیادی بر درمان بیماران ندارد و باید با روش درمانی دیگری ترکیب شود تا درمان کامل صورت گیرد. در مطالعه‌ای تأثیر دو پروتکل تمرینات کنترل حرکتی و ثباتی مقایسه شد که نشان داد تمرینات کنترل حرکتی تأثیر بیشتری نسبت به تمرینات ثباتی دارد و تأثیر تمرینات ثباتی منوط به ترکیب با روشی دیگر می‌باشد (24). از این رو در این مطالعه تمرینات ثباتی به همراه روش درمانی سوزن خشک مورد بررسی قرار گرفت.
نقاط ماشه‌ای که معمولاً بر اثر دو مکانیسم کاهش طول سارکومرها و ایسکمی بافت ها (راه حل اصلی افزایش طول سارکومرها) و افزایش خون‌رسانی به موضع نقاط ماشه ای ایجاد می شود (25). سوزن خشک باعث افزایش گردش خون موضعی بافت می شود. در این زمینه نتایج مطالعات زیادی از قبیل شاو و همکاران (که توسط سونوگرافی داپلر صورت گرفته) نشان می‌دهد وارد کردن سوزن به بافت و ورود آن به نقطه‌ی ماشه‌ای باعث افزایش گردش خون بافت آن ناحیه می‌شود؛ بنابراین نتایج حاصل از اعمال سوزن خشک در کاهش درد نقطه ماشه‌ای در این تحقیق مشاهده می‌شود. دومرهولت همچنین بیان نمود که فیبرهای AΔ به مدت 72 ساعت بعد از ورود سوزن تحریک می‌شوند. زمان طولانی تحریکAΔ سبب فعالیت آنکفالینریک در اینترنورون های مهاری شاخ خلفی نخاع می‌شود و در نتیجه سبب کاهش درد می‌گردد. مکانیسم دیگر، فعال شدن سیستم‌های مهاری سروتونرژیک و نورآدرنرژیک می‌باشد که هر تحریک ناراحت‌کننده‌ای را که به شاخ خلفی وارد می‌شود بلاک می‌کند (26.27).
از محدودیت‌های تحقیق حاضر می‌توان به عدم بررسی الکترومایوگرافی، ماندگاری اثر مداخله‌ها در بلند مدت و محدود بودن تعداد آزمودنی‌های تحقیق اشاره کرد.
نتیجه گیری نهایی
این مطالعه از اولین مطالعاتی می‌باشد که تمرینات ثباتی آموزش داده و با روش سوزن خشک ترکیب شده است و مسئله مهم این بود که بیماران باید به انجام تمرینات پایبند بوده و فقط به جلسات تمرینی و سوزن خشک در کلینیک اکتفا نکنند. هر چند این مسئله توسط پرسشنامه‌ی مشخصی اندازه‌گیری نشد اما با توجه به کاهش کمردرد و ناتوانی بعد از سوزن خشک، بیماران به انجام این تکنیک بیشتر اشتیاق پیدا کرده بودند؛ بنابراین توصیه می‌شود که تحقیقات آینده با در نظر گرفتن حجم نمونه وسیع‌تر و بررسی ماندگاری 6 ماهه یا یک‌ساله، به انجام تحقیقات مشابه مبادرت ورزند.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
اصول اخلاق تماماً در این مقاله رعایت شده است. شرکت کنندگان اجازه داشتند هر زمان که مایل بودند از پژوهش خارج شوند. همچنین همه شرکت کنندگان در جریان روند پژوهش بودند. اطلاعات آن‌ها محرمانه نگه داشته شد.
حامی مالی
این پژوهش هیچ گونه کمک مالی از سازمان های دولتی، خصوصی و غیر انتفاعی دریافت نکرده است.
مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در طراحی، اجرا و نگارش همه بخش‌های پژوهش حاضر مشارکت داشته‌اند.
تعارض
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
کمردرد یکی از عوامل ناتوانی عمومی و بی‌ثباتی در انسان می‌باشد (1) و طی آماری در آمریکا یک‌چهارم بزرگسالان شاغل، گزارش کردند که در سه ماه گذشته حداقل یک‌بار دچار کمردرد شدند (2). کمردرد یکی از شایع ترین بیماری ها به نسبت جمعیت کشورها می باشد (3). 20 درصد تمامی کمردردها کمردرد مزمن می‌باشد (4). شرایط حاصل از ابتلا به درد مزمن به‌عنوان یک تجربه حسی یا هیجانی ناخوشایند که حداقل شش ماه به طول انجامیده است، تعریف می‌گردد (5). بیش از 90% جمعیت افراد دارای کمردرد دلیل خاصی برای ایجاد و مبتلا شدن آن‌ها به کمردرد وجود ندارد که به آن کمردرد غیراختصاصی می‌گویند (6). مطالعات قبلی نشان می‌دهند که درمان‌های غیرفعال مثل اولتراسوند تراپی (7) سرد و گرم درمانی و ماساژ بدون تمرین درمانی تأثیری در کاهش درد و درمان کمردرد ندارند. مطالعات نشان دادند که روش‌های درمانی در صورت ترکیب با تمرین درمانی در بزرگسالان جواب دهی زیادی دارند (8). در تحقیقات مشابهی ثبت شد که تمرینات اختصاصی مثل پیلاتس (9 و 10)، تمرینات ثباتی (10) و موتورکنترل (11) و یوگا (12) تأثیر بهتری نسبت به تمرینات عمومی در کاهش درد دارند. بحث دیگر مرتبط با کمردرد می‌تواند بحث نقاط ماشه‌ای باشد، نقطه ماشه‌ای به‌عنوان نقطه‌ای حساس، قابل‌لمس و ندول مانند در باند سفت شده عضله تعریف می‌شود که با فشار انگشت یا به‌طور خودبه‌خود درد انتشاری ایجاد می‌کند (8). علت ایجاد نقاط ماشه‌ای معمولاً فشار بیش‌ازحد و بیش باری حاد یا تکراری و استرس مکانیکال می‌باشد. از دیگر فاکتورهای شایع ایجاد نقاط ماشه‌ای ناهنجاری وضعیتی است. بر همین اساس شایع‌ترین محل برای ایجاد نقطه ماشه‌ای، عضلات پاسچرال در گروه کمربند شانه‌ای و لگنی، تراپز فوقانی، اسکالنها، لواتور اسکاپولا و عضلات لومبوساکرال می‌باشد (13). روش‌های درمانی مختلفی برای درمان نقاط ماشه‌ای وجود دارد. از روش‌های درمانی می‌توان به تکنیک سوزن خشک اشاره کرد. این تکنیک سبب رفع عواملی که باعث ایجاد نقاط ماشه‌ای می‌شود مثل هایپوکسی و یا خستگی و... . همچنین باعث ایجاد پاسخ پرشی موضعی، افزایش طول عضله و نیز افزایش جریان خون می‌شود (14). این امر می‌تواند باعث شکستن سیکل معیوب بحران انرژی شود؛ بنابراین شاید این تکنیک بتواند ایسکمی ایجاد شده در نقطه ماشه‌ای را کاهش داده و سیکل معیوب را بشکند و درنتیجه با این مکانیسم به روند درمان کمک نماید. هدف از این مطالعه آزمایشی نیز بررسی اثربخشی 6 هفته تمرینات اختصاصی ثباتی با و بدون تکنیک سوزن خشک در نقاط ماشه ای فعال عضلات لومبار پاراورتبرال و گلوتوس در 36 نفر بیمار مبتلا به کمردرد مزمن غیراختصاصی می‌باشد.
روش شناسی
تعداد 36 نفر بیماران مرد که به کمردرد مزمن ایدیوپاتیک مبتلا بودند (بنا به تشخیص پزشک) به‌صورت تصادفی انتخاب و داوطلبانه در این مطالعه شرکت کردند. بیماران به‌صورت تصادفی ساده در سه گروه 12 نفره که یک گروه تمرینات ثبات دهنده بدون سوزن خشک و یک گروه تمرینات ثباتی با سوزن خشک و گروه کنترل تقسیم شدند. در این مطالعه ابتدا مشخصات دموگرافی بیماران ثبت شد سپس موضع درد مشخص شد و بر اساس شرح‌حال بیمار تکنیک سوزن خشک را که از روش فنینگ بود استفاده کردیم. نقاط ماشه‌ای را شناسایی می‌کنیم و بعد سوزن را مستقیماً وارد آن می‌کنیم. بعد از اتمام جلسه سوزن به بیمار تمرینات تخصصی آموزش داده می‌شود. عدم ابتلا به عفونت، تومور، بیماری‌های روماتوئیدی، شکستگی مهره‌ها، پوکی استخوان، دفورمیتی شدید پاسچرال، ناهنجاری‌های مادرزادی فقرات، اسپاینابیفیدا، اسپوندیلولیزیز، درد تیرکشنده به پاها، درد شدید شبانه، سابقه ورزش منظم و مصرف داروهای ضدالتهاب و ضد درد از معیارهای ورود به مطالعه بودند. بیمارانی که جلسات درمانی را کامل نکردند و انجام تمرینات باعث تشدید درد و ناتوانی آن‌ها می‌شد در طی مطالعه خارج می‌شدند. شایان ذکر است که تمامی نمونه‌ها فرم رضایت نامه شرکت در مطالعه را تکمیل و امضا نمودند. در ابتدا از بیماران هر سه گروه پیش‌آزمون به عمل آمد، سپس آزمودنی‌های هر دو گروه تجربی به مدت 6 هفته شرکت کردند؛ اما بیماران گروه کنترل در هیچ برنامه‌ی درمانی شرکت نکردند. بعد از برگزاری جلسات درمانی، همه آزمودنی‌ها در پس‌آزمون شرکت کردند و شاخص‌های موردنظر اندازه‌گیری شد.
برنامه تمرینی گروه تمرینات ثباتی با سوزن خشک:
در این گروه نمونه‌ها، جلسات تمرین را در طی 18 جلسه زیر نظر پزشک و کارشناس ارشد حرکات اصلاحی، به‌صورت یک روز در میان در طی 6 هفته در هر جلسه حدود 30 دقیقه انجام شد. در ابتدای هر جلسه 10 دقیقه مرحله گرم کردن بود و هر تمرین 3 ست تکرار شد. اضافه بار و افزایش تدریجی در هر جلسه با توجه به اجرای صحیح و اجرای تمرین در جلسه قبلی کنترل گردید. در هر جلسه نسبت به جلسه قبلی 20 درصد شدت تمرین افزایش یافت. تأکید عمده روی عضله مولتی فیدوس و عرضی شکم بود. این تمرینات روی دو سطح پایدار و ناپایدار انجام شد (15 و 16). تمرینات طبق جدول 1 انجام شد.
همچنین در گروه اول به همراه تمرینات ثباتی از روش سوزن خشک نیز استفاده شد. در این تحقیق از روش سوزن خشک روی عضلات گلوتئال و مولتی فیدوس ال 3 و ال 5 استفاده شده و در ثانیه دو بار در راستای عمود حرکت داده شد و بیشتر روی نقاط ماشه‌ای کار شد. از سوزن سایز 25*5/2 و هر هفته دومرتبه از سوزن خشک استفاده شد. همچنین هر جلسه 10 دقیقه زمان برد. روش درمانی سوزن خشک نیز در ادامه در قالب یک جدول ارائه می‌شود (17). گروه تجربی دیگر فقط تمرینات ثباتی را انجام دادند. این تمرینات با توجه به پروتکل سوزن خشک به شرح زیر، روی دو سطح پایدار و ناپایدار انجام شد.
A: ورزش اول (پل به شکم): فرد به شکم می‌خوابد و آرنج مستقیم زیرشانه و بازو عمود روی زمین قرار می‌گیرد.
B: ورزش دوم (پل): کف پا روی زمین مچ و زانو در حالت 90 درجه خم و کف پا و کف دست روی و ساعد بازو روی زمین و فرد باید لگن را جدا کند.
C: ورزش سوم (تعادلی گربه‌ای): فرد چهار دست و پا می‌شود و دست و پای مخالف را می‌کشد و صاف می‌کند.
D: ورزش چهارم (پل پهلو): فرد به پهلو می‌خوابد و آرنج زیر شانه و بازو عمود روی زمین.
E: ورزش پنجم (دراز و نشست ایستا): فرد طاق‌باز می‌خوابد ران 45 درجه، زانو 90 درجه و دست پشت سر، چانه را به داخل می‌برد و هنگام انجام تمرین نفس عمیق می‌کشد.
F: ورزش ششم (پل به شکم روی سوئیس بال) فرد به شکم می‌خوابد و آرنج مستقیم زیرشانه و بازو عمود روی سوئیس بال باشد.
G: ورزش هفتم (پل روی بوسو بال) حرکت پل با این تفاوت که کف پاها روی بوسو بال باشد.
H: ورزش هشتم (حرکت تعادلی گربه‌ای روی بوسو بال) فرد چهار دست و پا می‌شود و دست و پای مخالف را می‌کشد و صاف می‌کند زانو و کف دست روی بوسو بال.
I: ورزش نهم (پل به پهلو روی بوسو بال) حرکت پل به پهلو آرنج روی بوسو بال باشد.
J: ورزش دهم (دراز و نشست روی بوسو بال) حرکت دراز ونشست با گذاشتن لگن روی بوسو بال.
پروتکل سوزن خشک
برخی از مشکلات مثل وجود نقاط ماشه‌ای در عضلات ستون فقرات معمولاً بدون مداخله درمانگر رفع نمی‌شود یا بسیار زمان‌بر و طاقت‌فرسا می‌باشد. سوزن خشک مدالیته درمانی نسبتاً مدرنی ست که به‌منظور درمان آسیب‌های اسکلتی-عضلانی به کار می‌رود و روزانه بیشتر مورد استقبال قرار می‌گیرد. این روش کمتر تهاجمی به‌حساب می‌آید و به این صورت است که سوزن مورداستفاده در طب سوزنی را مستقیم و سریع به داخل نقاط ماشه‌ای وارد می‌کنیم. بیمار طاق‌باز خوابیده نقطه ماشه‌ای که با لمس مشخص‌شده بین انگشتان قراردادیم. نقطه ماشه‌ای را با انگشت شست و سبابه دست غیر غالب فشرده و سوزن با دست غالب گرفته می‌شود سوزن را در زاویه حدود 30 درجه با پوست با سرعت به درون نقطه ماشه‌ای فروکرده و با سرعت کمی از آن بیرون کشیده شد. معمولاً این حرکت سبب برانگیخته شدن local twitch response: LTR می‌شود. در انجام این تکنیک از روش fanning استفاده کردیم به این ترتیب که سوزن را چندین مرتبه از نقطه ماشه‌ای خارج کرده و دوباره به یک قسمت جدید از آن وارد می‌نمودیم تا دیگر LTR ایجاد نشود. همچنین طب سوزنی ریشه و فلسفه در طب سنتی چینی دارد ولی سوزن خشک برای درمان نقاط ماشه‌ای استفاده می‌شود و نقاط کاملاً متفاوتی دارد. پس این مسئله مهم است که سوزن خشک جز طب سنتی چین نیست و زیرمجموعه پزشکی و طب سوزنی غربی حساب می‌شود. در سال‌های اخیر تحقیقات و مطالعات بسیار زیادی در مورد اثربخشی سوزن خشک انجام شده که نشان‌دهنده‌ی تأثیر بالای این روش در درمان نقاط ماشه‌ای می‌باشد (28.29).
با توجه به منبع ذکر شده و نیاز بیماران سوزن روی عضلات مولتی فیدوس دو مهره ال 3 و ال 5 در دو هفته‌ی اول و در گلوتوس ماگزیموس و مدیوس برای دو هفته‌ی دوم و همچنین دو هفته‌ی سوم روی مولتی فیدوس ال 5 و گلوتوس ماگزیموس تکنیک سوزن خشک به این صورت که سوزن در هر ثانیه 2 بار در جهت عمود حرکت داده شود روی تریگرپوینت ها انجام شد.
نتایج
میانگین و انحراف استاندارد ویژگی‌های جمعیت شناختی آزمودنی‌ها در جدول 2 ارائه شده است.
با توجه به اطلاعات ارائه شده، تفاوت بین گروه‌ها در متغیرهای دموگرافیک وجود ندارد.
در تحقیق حاضر درد و عملکرد به عنوان متغیرهای وابسته در نظر گرفته شده‌اند. خصوصیات (میانگین و انحراف معیار) این متغیر‌ها به صورت مجزا در پیش آزمون و پس آزمون در جدول 3 ارائه شده است.
نتایج تحقیق نشان داد که بعد از اعمال مداخله تمرینی، تغییرات معناداری در درد گروه تمرینات ثباتی همراه با سوزن خشک (001/0=P و اندازه اثر = 8/0)، گروه تمرینات ثباتی به‌تنهایی (011/0=P و اندازه اثر = 7/0) مشاهده شد اما تغییرات از پیش‌آزمون به پس‌آزمون در گروه کنترل معنادار نبود (509/0=P و اندازه اثر =01/0).
نتایج آزمون آنالیز واریانس بیانگر وجود تغییرات معنی‌دار بین گروهی در پس‌آزمون بود (003/0=P) اما اختلاف در پیش‌آزمون گروه‌ها معنی‌دار نبود (512/0=P). نتایج آزمون تعقیبی نشان داد که تفاوت بین گروه ثباتی به تنهایی با گروه بعلاوه سوزن خشک معنادار نیست (581/0=P) اما تفاوت بین گروه کنترل با دو گروه تجربی (گروه ثباتی 003/0= P و گروه ثباتی بعلاوه سوزن خشک 001/0=P) معنادار است.
نتایج تحقیق نشان داد که بعد از اعمال مداخله تمرینی، تغییرات معناداری در عملکرد گروه تمرینات ثباتی همراه با سوزن خشک (001/0=P و اندازه اثر = 9/0)، گروه تمرینات ثباتی به تنهایی (003/0=P و اندازه اثر = 7/0) مشاهده شد اما تغییرات از پیش‌آزمون به پس‌آزمون در گروه کنترل معنادار نبود (417/0=P و اندازه اثر =03/0).
نتایج آزمون آنالیز واریانس بیانگر وجود تغییرات معنی‌دار بین گروهی در پس‌آزمون بود (005/0=P) اما اختلاف در پیش‌آزمون گروه‌ها معنی‌دار نبود (211/0=P). نتایج آزمون تعقیبی نشان داد که تفاوت بین گروه ثباتی به‌تنهایی با گروه بعلاوه سوزن خشک معنادار نیست (089/0=P) اما تفاوت بین گروه کنترل با دو گروه تجربی (گروه ثباتی 003/0= P و گروه ثباتی بعلاوه سوزن خشک 02/0=P) معنادار است.
بحث
هدف از تحقیق حاضر مقایسه تأثیر دو روش تمرینات ثباتی و سوزن خشک بر درد و ناتوانی بیماران دارای کمردرد مزمن غیراختصاصی بود. یافته‌های تحقیق نشان داد هر دو گروه تمرینات ثباتی با و بدون سوزن خشک تأثیر معناداری در کاهش درد و افزایش توانایی بیمار دارند ولی گروه تمرینات با سوزن خشک تأثیر بیشتری داشت. با توجه به اینکه بخش اعظمی از تمرینات به‌صورت تمرین در منزل بود، نتایج این تحقیق از این حیث حائز اهمیت است که به بیماران آموزش داده شد که می‌توان با روی آوردن همزمان به درمان‌های ملاحظه گرانه و چگونگی انجام تمرینات در منزل درد و ناتوانی را کاهش داد و این مسئله حائز اهمیت است که برای هر جلسه تمرین کردن نیاز نیست به کلینیک مراجعه کرد.
عضلات و بافته‌ای نرم اطراف ستون فقرات در بیماری‌های مرتبط با کمردرد حائز اهمیت هستند و ضعف عضلات حمایت‌کننده از ساختارهای غیرفعال در برابر بار اضافی و مکرر ممکن است موجب تخریب این ساختارها شده و نهایتاً باعث به وجود آمدن درد در این افراد شود (18). اختلال و ضعف در هر دو سیستم عضلانی گلوبال (سطحی) و لوکال (عمقی) در ایجاد کمردرد نقش دارند. محققان این ضعف‌ها را به وضعیت‌های نامناسب به وجود آمده در افراد در طول فعالیت‌های مختلف ربط داده‌اند (19.20). بیشتر موارد ضعف و آتروفی در بخش‌های داخلی عضله مولتی فیدوس و عضلات عمقی دیگر کمر مشاهده شده و ارتباط بین کمردرد و آتروفی این عضلات در بسیاری از مطالعات دیگر نیز گزارش شده است (20.21).
در همین راستا، فریرا و همکاران نشان دادند ارتباط مستقیمی بین بهبود فعالیت عضلات مرکزی تنه و کاهش درد و ناتوانی بیماران دارای کمردرد مزمن وجود دارد (22). همچنین در تحقیقی همسو نشان داده شد که سوزن خشک روی کمردرد و اسپاسم ناشی از دیسک ملتهب و نقاط ماشه‌ای تأثیر معناداری دارد و باعث می‌شود درد نیز کاهش یابد و سوزن خشک نیز تأثیر بیشتری از برنامه‌های فیزیوتراپی دارد. در تحقیق حاضر نیز می‌توان گفت تمرینات ثباتی در ثبات بخشیدن به ستون فقرات مثبت واقع‌شده‌اند. از مکانیسم‌های تأثیر تمرینات ثباتی می‌توان گفت این نوع تمرینات از طریق انقباضات همزمان عضلات آگونیست و آنتاگونیست کنترل وضعیت بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهند. با فعال شدن عضلات موضعی، عضلات گلوبال و ثبات دهنده به صورت سینرژی (هم‌افزایی) برای حفظ عملکرد طبیعی وارد عمل می‌شوند. از این رو تمرینات مورد استفاده با افزایش فعالیت تونیک و توانایی حفظ انقباض در عضله آگونیست و افزایش ورودی‌های محیطی منجر به بهبود حس عمقی و بهبود عملکرد عضلات اطراف ستون فقرات شده و درنتیجه سبب کاهش درد و ناتوانی بیماران می‌گردد (23). با این وجود در برخی از مطالعات نشان داده شد تمرینات ثباتی به‌تنهایی تأثیر زیادی بر درمان بیماران ندارد و باید با روش درمانی دیگری ترکیب شود تا درمان کامل صورت گیرد. در مطالعه‌ای تأثیر دو پروتکل تمرینات کنترل حرکتی و ثباتی مقایسه شد که نشان داد تمرینات کنترل حرکتی تأثیر بیشتری نسبت به تمرینات ثباتی دارد و تأثیر تمرینات ثباتی منوط به ترکیب با روشی دیگر می‌باشد (24). از این رو در این مطالعه تمرینات ثباتی به همراه روش درمانی سوزن خشک مورد بررسی قرار گرفت.
نقاط ماشه‌ای که معمولاً بر اثر دو مکانیسم کاهش طول سارکومرها و ایسکمی بافت ها (راه حل اصلی افزایش طول سارکومرها) و افزایش خون‌رسانی به موضع نقاط ماشه ای ایجاد می شود (25). سوزن خشک باعث افزایش گردش خون موضعی بافت می شود. در این زمینه نتایج مطالعات زیادی از قبیل شاو و همکاران (که توسط سونوگرافی داپلر صورت گرفته) نشان می‌دهد وارد کردن سوزن به بافت و ورود آن به نقطه‌ی ماشه‌ای باعث افزایش گردش خون بافت آن ناحیه می‌شود؛ بنابراین نتایج حاصل از اعمال سوزن خشک در کاهش درد نقطه ماشه‌ای در این تحقیق مشاهده می‌شود. دومرهولت همچنین بیان نمود که فیبرهای AΔ به مدت 72 ساعت بعد از ورود سوزن تحریک می‌شوند. زمان طولانی تحریکAΔ سبب فعالیت آنکفالینریک در اینترنورون های مهاری شاخ خلفی نخاع می‌شود و در نتیجه سبب کاهش درد می‌گردد. مکانیسم دیگر، فعال شدن سیستم‌های مهاری سروتونرژیک و نورآدرنرژیک می‌باشد که هر تحریک ناراحت‌کننده‌ای را که به شاخ خلفی وارد می‌شود بلاک می‌کند (26.27).
از محدودیت‌های تحقیق حاضر می‌توان به عدم بررسی الکترومایوگرافی، ماندگاری اثر مداخله‌ها در بلند مدت و محدود بودن تعداد آزمودنی‌های تحقیق اشاره کرد.
نتیجه گیری نهایی
این مطالعه از اولین مطالعاتی می‌باشد که تمرینات ثباتی آموزش داده و با روش سوزن خشک ترکیب شده است و مسئله مهم این بود که بیماران باید به انجام تمرینات پایبند بوده و فقط به جلسات تمرینی و سوزن خشک در کلینیک اکتفا نکنند. هر چند این مسئله توسط پرسشنامه‌ی مشخصی اندازه‌گیری نشد اما با توجه به کاهش کمردرد و ناتوانی بعد از سوزن خشک، بیماران به انجام این تکنیک بیشتر اشتیاق پیدا کرده بودند؛ بنابراین توصیه می‌شود که تحقیقات آینده با در نظر گرفتن حجم نمونه وسیع‌تر و بررسی ماندگاری 6 ماهه یا یک‌ساله، به انجام تحقیقات مشابه مبادرت ورزند.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
اصول اخلاق تماماً در این مقاله رعایت شده است. شرکت کنندگان اجازه داشتند هر زمان که مایل بودند از پژوهش خارج شوند. همچنین همه شرکت کنندگان در جریان روند پژوهش بودند. اطلاعات آن‌ها محرمانه نگه داشته شد.
حامی مالی
این پژوهش هیچ گونه کمک مالی از سازمان های دولتی، خصوصی و غیر انتفاعی دریافت نکرده است.
مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در طراحی، اجرا و نگارش همه بخش‌های پژوهش حاضر مشارکت داشته‌اند.
تعارض
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
فهرست منابع
1. Hoy D, March L , Brooks P, et al. The global burden of low back pain: estimates from the global burden of disease. Ann Rheum Dis Med 2014;73:968-74. [DOI:10.1136/annrheumdis-2013-204428] [PMID]
2. Yang H, Haldeman S, Lu ML, et al. Low back pain prevalence and related workplace psychosocial risk factors. National Health Interview Survey. 2016;39(7):459-472 [DOI:10.1016/j.jmpt.2016.07.004] [PMID] [PMCID]
3. Global, regional, and national incidence, prevalence, and years lived with disability for 301 acute and chronic diseases and injuries in 188 countries. 2015;386(9995):743-800.
4. Vos T , Flaxman AD , Naghavi M , et al . Years lived with disability (YLDs) for 1160 sequelae of 289 diseases and injuries . The Lancet 2012;380:2163-96 [DOI:10.1016/S0140-6736(12)61729-2] [PMID]
5. Hoy D , Brooks P , Blyth F , et al. The epidemiology of low back pain. Best Pract Res Clin Rheumatol 2010;24:769-81 [DOI:10.1016/j.berh.2010.10.002]
6. Aili. K, Nyman. T, Hillert. L, Svartengren. M. Sleep disturbances predict future sickness absence among individuals with lower back or neck-shoulder pain: A 5- year prospective study. Scandinavian Journal of Public Health. 2015; 43:315-323. [DOI:10.1177/1403494814567755] [PMID]
7. Maher C , Underwood M , Buchbinder R . Non-Specific low back pain. The Lancet 2017;389:736-47. [DOI:10.1016/S0140-6736(16)30970-9] [PMID]
8. Ebadi S , Henschke N , Nakhostin Ansari N , et al . Therapeutic ultrasound for chronic low-back pain. Cochrane Database Syst Rev 2014;46. 14;(3). [DOI:10.1002/14651858.CD009169.pub2] [PMID]
9. van Middelkoop M , Rubinstein SM , Verhagen AP , et al . Exercise therapy for chronic nonspecific low-back pain. Best Pract Res Clin Rheumatol 2010;24:193-204 [DOI:10.1016/j.berh.2010.01.002] [PMID]
10. Lim ECW , Poh RLC , Low AY , et al . Effects of Pilates-based exercises on pain and disability in individuals with persistent nonspecific low back pain. Orthop Sports Phys Ther 2011;41:70-80 [DOI:10.2519/jospt.2011.3393] [PMID]
11. Saragiotto BT , Maher CG , Yamato TP , et al . Motor control exercise for nonspecific low back pain. 2016;41:1284-95. [DOI:10.1097/BRS.0000000000001645] [PMID]
12. Wieland LS, Skoetz N, Pilkington K, et al. Yoga treatment for chronic non-specific low back pain. Pubmed 2017;1- 12;1(1). [DOI:10.1002/14651858.CD010671.pub2] [PMID]
13. Dommerholt J, Mayoral del Moral O, Gröbli C. Trigger point dry needling. Journal of Manual & Manipulative Therapy. 2006 Oct 1;14(4):70E-87E. [DOI:10.1179/jmt.2006.14.4.70E]
14. Cagnie B, Dewitte V, Barbe T, Timmermans F, Delrue N, Meeus M. Physiologic effects of dry needling. Pubmed 2013 Aug;17(8):348. [DOI:10.1007/s11916-013-0348-5] [PMID]
15. Kang TW, Lee JH, Park DH, Cynn HS. Effect of 6-week lumbar stabilization exercise performed on stable versus unstable surfaces in automobile assembly workers with mechanical chronic low back pain. Work. 2018;60(3):445-454. [DOI:10.3233/WOR-182743] [PMID]
16. Gong W, J Phys Ther Sci. The effect of bridge exercise accompanied by the abdominal drawing-in maneuver on an unstable support surface on the lumbar stability of normal adults.. 2015 Jan;27(1):47-50. [DOI:10.1589/jpts.27.47] [PMID] [PMCID]
17. Stoychev V, Finestone AS, Kalichman L. Dry Needling as a Treatment Modality for Tendinopathy. Musculoskelet Med 2020 Feb;13(1):133-140. [DOI:10.1007/s12178-020-09608-0] [PMID] [PMCID]
18. Hosseinifar M, Akbari A, Shahrakinasab A. The effects of McKenzie and lumbar stabilization exercises on the improvement of function and pain in patients with chronic low back pain. Shahrekord University Medical Science Journal. 2009; 11 (1):1-9.
19. Cairns MS, Foster NE, Wright C. Randomized controlled trial of specific spinal stabilization exercises and conventional physiotherapy forecurrent low back. Journal of Spain. 2006; (19): 670-81. [DOI:10.1097/01.brs.0000232787.71938.5d] [PMID]
20. Mohamadi V, Letafatkar A, Haydar Sadeghi, AmirAli Jafarnezhadgero, Roger Hilfiker. The effect of motor control training on kinetics variables of patients with non-specific low back pain and movement control impairment. Journal of Bodywork and Movement Therapies. 2016; 1-8.
21. Nezhad Roomezi1S, Rahnama N, Habibi A, Negahban H. The effect of core stability training on pain and performance in women patients with nonspecific chronic low back pain. Journal of Research in Rehabilitation Sciences. 2012; 8(1):59-60.
22. Ferreira PH, Ferreira ML, Maher CG, Refshauge K, Herbert RD, Hodges PW. Changes in recruitment of transversus abdominis correlate with disability in people with chronic low back pain. British Journal of Sports Medicine. 2010;44(16):1166-72 [DOI:10.1136/bjsm.2009.061515] [PMID]
23. Cugliari G, Boccia G. Core Muscle Activation in Suspension Training Exercises. Journal of human kinetics.2017; 56(1), 61-71. [DOI:10.1515/hukin-2017-0023] [PMID] [PMCID]
24. Asghar Akbari , Samane Khorashadizadeh , Gholam Abdi. The effect of motor control exercise versus general exercise on lumbar local stabilizing muscles thickness. Journal-of-Back-and-Musculoskeletal-Rehabilitation. 2008; 21(2):105-112. [DOI:10.3233/BMR-2008-21206]
25. Simons D. Review of enigmatic MTPs as common cause of enigmatic musculoskeletal pain & dysfunction. Electromyography & Kinsiology 2004;14: 95-107. [DOI:10.1016/j.jelekin.2003.09.018] [PMID]
26. J. Dommerholt. Dry needling in orthopedic physical therapy practice. Orthop Phys Ther Pract 2004;16(3): 15-20.
27. Dommerholt J dMO, Gröbli C. Trigger point dry needling. Myofascial Trigger Points: pathophysiology and evidenceinformed diagnosis and management 2009;159:90
28. Hong C-Z. Lidocaine injection versus dry needling to myofascial trigger point. the importance of the local twitch response. American Journal of Physical Medicine & Rehabilitation 1994; 73(4): 256-63. [DOI:10.1097/00002060-199407000-00006] [PMID]
29. Simons DG, Travell JG, Simons LS. Travell and Simons. Myofascial pain and dysfunction: the trigger point manual. Baltimore Md: Williams & Wilkins; 1999; 73(4): 256-63.
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
تماس با ما
فصلنامه بیومکانیک ورزشی
همدان،شهرک مدنی، بلوار امام خمینی(ره)، بلوار پروفسور موسیوند، مجتمع دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان، معاونت پژوهش و فناوری، دفتر مجلات علمی
صندوق پستی: 734
تلفن دفتر نشریه: 08134494042
وب‌سایت: http://biomechanics.iauh.ac.ir
ایمیل: sportbiomechanics@iauh.ac.ir
