دوره 9، شماره 2 - ( 6-1402 )
جلد 9 شماره 2 صفحات 154-140 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Bahrami F, Sabbagh Langeroudi M. Comparison of the Effects of Core Stability and Trampoline Exercises on Static and Dynamic Balance, and Ankle Proprioception in Female Volleyball Players with Chronic Ankle Instability. J Sport Biomech 2023; 9 (2) :140-154
URL: http://biomechanics.iauh.ac.ir/article-1-304-fa.html
URL: http://biomechanics.iauh.ac.ir/article-1-304-fa.html
بهرامی فاطمه، صباغ لنگرودی مهدی. مقایسه اثر تمرینات ثبات مرکزی و ترامپولین بر تعادل ایستا، پویا و حس عمقی مچ پای دختران والیبالیست مبتلا به بی‌ثباتی مزمن مچ پا. مجله بیومکانیک ورزشی. 1402; 9 (2) :140-154
1- گروه آسیب‌شناسی ورزشی و حرکات اصلاحی، دانشکده تربیت‌بدنی و علوم ورزشی، دانشگاه آزاد واحد خوراسگان اصفهان، اصفهان، ایران.
متن کامل [PDF 1823 kb]
(351 دریافت)
| چکیده (HTML) (751 مشاهده)
متن کامل: (720 مشاهده)
مقدمه
ورزشکاران در رشته های مختلف تمرینات طولانی‌مدتی را انجام داده که موجب ایجاد خستگی در قسمت های مختلف ساختارهای کنترل عصبی عضلانی، همچون سیستم عصبی مرکزی، کنترل عصبی عضله و عضله شده که کاهش کارایی عضلات و افزایش احتمال آسیب پس از وقوع خستگی را منجر می شود (1). از جمله مفاصلی که بیشترین آسیب‌دیدگی‌های ورزشی را به خود اختصاص داده‌اند، مفصل مچ پا است (2, 3). اسپرین جانبی مچ پا یکی از رایج‌ترین این صدمات بوده که در حین انجام فعالیت-های ورزشی و کارهای روزانه زندگی ایجاد می شود (4, 5). این آسیب 15 تا 30 درصد آسیب‌های ورزشی را شامل شده و میزان بازگشت آن بالاتر از 75 درصد گزارش شده است (4). این آسیب ها در فوتبال، بسکتبال، والیبال و ورزش هایی که نیاز به تغییر جهت سریع حرکت بدن دارند، بیشتر ایجاد می شود (2). اسپرین نه‌تنها موجب بازماندن ورزشکار از شرکت در مسابقه شده بلکه می تواند باعث ناتوانی درازمدت ورزشکار و تأثیر بر سطح سلامتی و افزایش هزینه ها گردد (6) و بی‌ثباتی مزمن مچ پا را در پی داشته باشد (7).
تحقیقات نشان داده که افزایش شلی مفصل مچ پا و نقص حسی حرکتی در نتیجه اسپرین با نقص تعادل و کنترل وضعیتی مرتبط است (4, 16). تعادل دو بعد ایستا و پویا دارد (17). به بالا بودن سطح اتکا و بهره گیری از حس عمقی در توان‌بخشی ورزشکار آسیب‌دیده توجه زیادی می شود. این فرضیه وجود دارد که پس از آسیب میزان پیام های حسی-پیکری کم شده و موجب به هم خوردن کنترل عصبی-عضلانی می شود. هنگامی‌که تعادل ایستا، پویا و کنترل عصبی-عضلانی در فرد بهبود نیابد، فرد مستعد ضایعه و آسیب مجدد گردیده و در ایفای عملکرد ورزشی خود دچار مشکل می شود. برای بهبود عملکرد، تعادل ایستا و پویا افراد مبتلا به بی‌ثباتی مزمن مچ پا تمرینات مختلفی همچون تمرینات تعادلی، پیلاتس، ثبات مرکزی، تمرین در آب و تمرینات مربوط به بهبود حس عمقی ارائه شده است. در همین راستا اسچیفن و همکاران (2015) در نتایج تحقیق خود به تأثیر برنامه تمرینی مرتبط با حس عمقی بر بهبود آسیب بی‌ثباتی مزمن مچ پا اشاره نمودند (2). در تحقیق دیگری عباسی و همکاران (2015) به مقایسه سه نوع تمرینات فانکشنال (هاپینگ)، اکسترافانکشنال (ثبات مرکزی) و ترکیبی بر تعادل پویای ورزشکاران مبتلا به بی‌ثباتی مچ پا پرداختند که نتایج تحقیق آن‌ها تأثیر معنادار تمرینات عملکردی (هاپینگ) بر تعادل پویای این افراد را نشان داد (9). همچنین هال و همکاران (2015) در تحقیق خود بر تأثیر تمرینات قدرتی و عملکردی بر بهبود تعادل و همچنین قدرت عضلات دورسی و پلانتارفلکشن مچ پا اشاره کردند (7).
همچنین در مورد صدمات مچ پا عقیده بر این است که گیرنده های عمقی مفصل در اثر صدمه به لیگامان های خارجی مچ پا دچار آسیب می گردند (7)، زیرا الیاف مربوط به گیرنده های مفصلی سبب اختلال در ارسال پیام های حسی مفصلی و در نتیجه کاهش پیام‌های ارسالی از مفصل آسیب‌دیده به مسیرهای آوران و مختل شدن عملکرد گیرنده های عمقی شده و ظاهراً تمرینات مرتبط با بهبود حس عمقی بر بهبود تعادل و بهبود این عارضه مؤثر باشد که خدابخشی و همکاران (2012) در تحقیق خود به این موضوع در بسکتبالیست های مبتلا به اسپرین مچ پا اشاره نمودند (18). نوع دیگر تمرینات مطرح شده جهت بهبود تعادل و عملکرد که در هماهنگی حرکت و به دنبال آن حس عمقی نیز اثرگذار بوده مینی ترامپولین است که به دلایل شرایط فیزیکی دستگاه به علت کشسانی و حالت فنری بودن، امکان مناسبی برای فعالیت ورزشکاران مبتلا به کمردرد فراهم می‌کند. این فعالیت ها می تواند با استفاده از قابلیت پس‌زنی فنرهای ترامپولین تقویت‌شده و محدوده حرکات وسیع‌تر و بیشتری را نسبت به آنچه در زمین انجام می شود (در مقایسه با تمرینات ثبات مرکزی در سطح ایستا) ایجاد نماید (19). حرکات ترامپولین، تحرکات بی‌دوام و ناپایدار را تحریک می‌نمایند. استفاده از سطوح متغیر مانند مینی ترامپولین تعادل را بر هم زده، تحریک حسی مورد نیاز در بین پوست و مفاصل را افزایش و عکس العمل های تعادلی ناشی از تحریک مکانیسم قرارگیری بدن را افزایش می دهد (20, 21). از تأثیرات مختلف این روش تمرینی می توان به مواردی همچون افزایش قدرت عضلانی، بهبود انعطاف‌پذیری، بهبود سیستم عضلانی، افزایش چگالی استخوان، افزایش هورمون های کلیدی (تستسترون، هورمون رشد، سروتونین)، ایجاد آرامش بدن، کاهش هورمون کورتیزول، افزایش هماهنگی و تعادل بدن، کاهش خستگی تأخیری و پیشرفت مهارت های حرکتی اشاره کرد (22). با توجه به نتایج تحقیق محقق در این پژوهش به دنبال مقایسه اثر تمرینات ثبات مرکزی و ترامپولین بر تعادل و حس عمقی مچ پا والیبالیست های دختر مبتلا به بی‌ثباتی مزمن مچ پا است تا میزان اثرگذاری این تمرینات بر بهبود تعادل و حس عمقی این افراد مشخص شده تا از این طریق هزینه های درمانی و احتمال بازگشت مجدد آسیب لیگامنت های مچ پا کاهش یافته و زمان لازم برای بهبود این افراد نیز کمتر شود.
روش شناسی
این پژوهش از نوع کاربردی و نیمه تجربی بود. آزمودنی‌ها به‌صورت نمونه‌گیری تصادفی در دسترس و هدفمند و به‌صورت داوطلبانه انتخاب گردیده و در تحقیق شرکت کرده اند. جامعه آماری این تحقیق را والیبالیست های مبتلا به بی ثباتی مزمن مچ پا شهر اصفهان تشکیل دادند که تعداد آن‌ها 80 نفر بوده است. از این بین بر اساس نرم‌افزار جی پاور تعداد 36 ورزشکار مبتلا به اسپرین مچ پا در دامنه سنی 18 تا 25 سال به‌عنوان نمونه اصلی انتخاب شدند و به سه گروه کنترل (12 نفر) و گروه تمرینات ثبات مرکزی (12 نفر) و گروه تمرینات ترامپولین (12 نفر) تقسیم شدند. شناسایی شرکت‌کنندگان مبتلا به بی‌ثباتی عملکردی مچ پا در دو مرحله پر کردن پرسشنامه و توسط فیزیوتراپ (آزمون‌های بالینی) انجام شده است. کسب امتیاز پایین‌تر یا مساوی 90 درصد در پرسشنامه شاخص ناتوانی مچ پا و نیز مساوی 80 درصد در پرسشنامه شاخص ورزشی ناتوانی مچ پا و پا از معیارهای ورود به این پژوهش بود (8). از معیارهای ورود به تحقیق حاضر نیز داشتن سابقه حداقل یک‌بار کشیدگی حاد مچ پا که باعث به درد، ورم و کاهش موقت عملکرد شده (البته نه در یک ماه اخیر) و داشتن سابقه خالی شدن مکرر مچ پا در شش ماه گذشته (9). پس از پر کردن پرسشنامه این افراد توسط یک فیزیوتراپ تحت ارزیابی بالینی برای انجام آزمون های کشویی قدامی و تیلت تالار قرار گرفتند و در صورت منفی بودن این آزمون‌ها به‌عنوان آزمودنی واجد شرایط انتخاب شدند (9). همچنین ملاحظات اخلاقی در این پژوهش رعایت شده و کد اخلاق این پژوهش (IR.IAU.KHUISF.REC.1398.286) از دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان اخذ گردید.
از آزمون ایستادن روی یک پا (لک‌لک) جهت ارزیابی تعادل ایستا استفاده شد. ورزشکار بدون کفش و به صورتی که دست های خود را در بغل چسبانده و پای دیگر خود را از ناحیه زانو خم نموده بود و پنجه پای خود را به قسمت داخلی زانوی پای دیگر قرار داده بود، ایستاد. سپس آزمودنی پاشنه پای دیگر که بر زمین بود را از زمین جدا کرده و بر روی یک پا ایستاد و تعادل خود را حفظ کرد. زمان‌سنج وقتی شروع به کار می کرد که پاشنه پا از زمین بلند شده و وقتی آزمون متوقف شد که خطایی توسط آزمودنی انجام می شد (23).
برای اندازه‌گیری تعادل پویا از آزمون تعدیل‌یافته تعادل Y استفاده گردید. در این آزمون آزمودنی ها بر روی یک پای خود در مرکز تقاطع خط ها ایستاد، هم‌زمان با ایستادن روی یک پا آزمودنی با پای آزاد خود در مسیرهای قدامی، خلفی داخلی، خلفی خارجی عمل دستیابی را انجام می داد. روش اجرا این آزمون به این شکل بوده که فرد روی پای راست خود ایستاده و سه بار عمل دستیابی را در یک مسیر (مسیر قدامی) انجام می داد، این روش در مسیرهای خلفی داخلی و خلفی خارجی نیز تکرار شد. در نرمال‌سازی این آزمون میانگین فاصله دست یابی به طول پای هر آزمودنی تقسیم و در عدد 100 ضرب شده تا متغیر وابسته، محاسبه گردیده و فاصله دست یابی به عنوان درصدی از اندازه طول پا به دست آمد (23).
در اندازه‌گیری حس عمقی، فرد روی یک صندلی به حالتی نشست که زاویه تنه با ران و ران با زانو در حالت ۹۰ درجه قرار گرفت. ارتفاع صندلی طوری انتخاب شده که کف پاهای فرد به سطح زمین نمی رسید. بعد از کالیبره کردن گونیامتر بازوهای ثابت گونیامتر با استخوان ساق و بازوی متحرک گونیامتر با پنجمین متاتارسال و نیز محور چرخش آناتومیک مچ پا با محور چرخش گونیامتر منطبق شد؛ جهت حذف مداخله‌گر بینایی، در حین اندازه‌گیری، چشم‌های نمونه‌ها توسط پارچه سیاه‌رنگی بسته شده است. پای نمونه‌ها به‌صورت غیرفعال تا دامنه میانی حرکت برده شد. این زوایا با توجه به مرجع معتبر برای دورسی‌فلکشن ۱۰ درجه، پلانتار فلکشن ۲۰ درجه بود (18). پس‌ازآن از فرد مورد آزمایش خواسته شد که پای خود را به‌صورت فعال تا زاویه موردنظر حرکت دهد. هر حرکت سه بار آزمایش تکرار شده و میانگین سه زاویه به‌دست‌آمده به‌عنوان عدد اصلی ثبت گردید، تفاوت بین زاویه برده شده توسط نمونه با زاویه‌ای که فرد برده بود، به‌عنوان زاویه خطا بررسی شد (24).
پروتکل برنامه تمرینی ثبات مرکزی شامل شش هفته تمرین بود که تمرینات به مدت سه جلسه در هر هفته و در سطح پایدار و بر روی زمین انجام شد (جدول 1). بر اساس شدت تمرین و میزان زمان صرف شده برای هر تمرین استراحت بین ست‌ها و پایان ست‌ها متغیر بوده که با توجه به توان آزمودنی‌ها بر اساس ویژگی‌های فردی آن‌ها قابل تغییر بود (25).
ورزشکاران در رشته های مختلف تمرینات طولانی‌مدتی را انجام داده که موجب ایجاد خستگی در قسمت های مختلف ساختارهای کنترل عصبی عضلانی، همچون سیستم عصبی مرکزی، کنترل عصبی عضله و عضله شده که کاهش کارایی عضلات و افزایش احتمال آسیب پس از وقوع خستگی را منجر می شود (1). از جمله مفاصلی که بیشترین آسیب‌دیدگی‌های ورزشی را به خود اختصاص داده‌اند، مفصل مچ پا است (2, 3). اسپرین جانبی مچ پا یکی از رایج‌ترین این صدمات بوده که در حین انجام فعالیت-های ورزشی و کارهای روزانه زندگی ایجاد می شود (4, 5). این آسیب 15 تا 30 درصد آسیب‌های ورزشی را شامل شده و میزان بازگشت آن بالاتر از 75 درصد گزارش شده است (4). این آسیب ها در فوتبال، بسکتبال، والیبال و ورزش هایی که نیاز به تغییر جهت سریع حرکت بدن دارند، بیشتر ایجاد می شود (2). اسپرین نه‌تنها موجب بازماندن ورزشکار از شرکت در مسابقه شده بلکه می تواند باعث ناتوانی درازمدت ورزشکار و تأثیر بر سطح سلامتی و افزایش هزینه ها گردد (6) و بی‌ثباتی مزمن مچ پا را در پی داشته باشد (7).
تحقیقات نشان داده که افزایش شلی مفصل مچ پا و نقص حسی حرکتی در نتیجه اسپرین با نقص تعادل و کنترل وضعیتی مرتبط است (4, 16). تعادل دو بعد ایستا و پویا دارد (17). به بالا بودن سطح اتکا و بهره گیری از حس عمقی در توان‌بخشی ورزشکار آسیب‌دیده توجه زیادی می شود. این فرضیه وجود دارد که پس از آسیب میزان پیام های حسی-پیکری کم شده و موجب به هم خوردن کنترل عصبی-عضلانی می شود. هنگامی‌که تعادل ایستا، پویا و کنترل عصبی-عضلانی در فرد بهبود نیابد، فرد مستعد ضایعه و آسیب مجدد گردیده و در ایفای عملکرد ورزشی خود دچار مشکل می شود. برای بهبود عملکرد، تعادل ایستا و پویا افراد مبتلا به بی‌ثباتی مزمن مچ پا تمرینات مختلفی همچون تمرینات تعادلی، پیلاتس، ثبات مرکزی، تمرین در آب و تمرینات مربوط به بهبود حس عمقی ارائه شده است. در همین راستا اسچیفن و همکاران (2015) در نتایج تحقیق خود به تأثیر برنامه تمرینی مرتبط با حس عمقی بر بهبود آسیب بی‌ثباتی مزمن مچ پا اشاره نمودند (2). در تحقیق دیگری عباسی و همکاران (2015) به مقایسه سه نوع تمرینات فانکشنال (هاپینگ)، اکسترافانکشنال (ثبات مرکزی) و ترکیبی بر تعادل پویای ورزشکاران مبتلا به بی‌ثباتی مچ پا پرداختند که نتایج تحقیق آن‌ها تأثیر معنادار تمرینات عملکردی (هاپینگ) بر تعادل پویای این افراد را نشان داد (9). همچنین هال و همکاران (2015) در تحقیق خود بر تأثیر تمرینات قدرتی و عملکردی بر بهبود تعادل و همچنین قدرت عضلات دورسی و پلانتارفلکشن مچ پا اشاره کردند (7).
همچنین در مورد صدمات مچ پا عقیده بر این است که گیرنده های عمقی مفصل در اثر صدمه به لیگامان های خارجی مچ پا دچار آسیب می گردند (7)، زیرا الیاف مربوط به گیرنده های مفصلی سبب اختلال در ارسال پیام های حسی مفصلی و در نتیجه کاهش پیام‌های ارسالی از مفصل آسیب‌دیده به مسیرهای آوران و مختل شدن عملکرد گیرنده های عمقی شده و ظاهراً تمرینات مرتبط با بهبود حس عمقی بر بهبود تعادل و بهبود این عارضه مؤثر باشد که خدابخشی و همکاران (2012) در تحقیق خود به این موضوع در بسکتبالیست های مبتلا به اسپرین مچ پا اشاره نمودند (18). نوع دیگر تمرینات مطرح شده جهت بهبود تعادل و عملکرد که در هماهنگی حرکت و به دنبال آن حس عمقی نیز اثرگذار بوده مینی ترامپولین است که به دلایل شرایط فیزیکی دستگاه به علت کشسانی و حالت فنری بودن، امکان مناسبی برای فعالیت ورزشکاران مبتلا به کمردرد فراهم می‌کند. این فعالیت ها می تواند با استفاده از قابلیت پس‌زنی فنرهای ترامپولین تقویت‌شده و محدوده حرکات وسیع‌تر و بیشتری را نسبت به آنچه در زمین انجام می شود (در مقایسه با تمرینات ثبات مرکزی در سطح ایستا) ایجاد نماید (19). حرکات ترامپولین، تحرکات بی‌دوام و ناپایدار را تحریک می‌نمایند. استفاده از سطوح متغیر مانند مینی ترامپولین تعادل را بر هم زده، تحریک حسی مورد نیاز در بین پوست و مفاصل را افزایش و عکس العمل های تعادلی ناشی از تحریک مکانیسم قرارگیری بدن را افزایش می دهد (20, 21). از تأثیرات مختلف این روش تمرینی می توان به مواردی همچون افزایش قدرت عضلانی، بهبود انعطاف‌پذیری، بهبود سیستم عضلانی، افزایش چگالی استخوان، افزایش هورمون های کلیدی (تستسترون، هورمون رشد، سروتونین)، ایجاد آرامش بدن، کاهش هورمون کورتیزول، افزایش هماهنگی و تعادل بدن، کاهش خستگی تأخیری و پیشرفت مهارت های حرکتی اشاره کرد (22). با توجه به نتایج تحقیق محقق در این پژوهش به دنبال مقایسه اثر تمرینات ثبات مرکزی و ترامپولین بر تعادل و حس عمقی مچ پا والیبالیست های دختر مبتلا به بی‌ثباتی مزمن مچ پا است تا میزان اثرگذاری این تمرینات بر بهبود تعادل و حس عمقی این افراد مشخص شده تا از این طریق هزینه های درمانی و احتمال بازگشت مجدد آسیب لیگامنت های مچ پا کاهش یافته و زمان لازم برای بهبود این افراد نیز کمتر شود.
روش شناسی
این پژوهش از نوع کاربردی و نیمه تجربی بود. آزمودنی‌ها به‌صورت نمونه‌گیری تصادفی در دسترس و هدفمند و به‌صورت داوطلبانه انتخاب گردیده و در تحقیق شرکت کرده اند. جامعه آماری این تحقیق را والیبالیست های مبتلا به بی ثباتی مزمن مچ پا شهر اصفهان تشکیل دادند که تعداد آن‌ها 80 نفر بوده است. از این بین بر اساس نرم‌افزار جی پاور تعداد 36 ورزشکار مبتلا به اسپرین مچ پا در دامنه سنی 18 تا 25 سال به‌عنوان نمونه اصلی انتخاب شدند و به سه گروه کنترل (12 نفر) و گروه تمرینات ثبات مرکزی (12 نفر) و گروه تمرینات ترامپولین (12 نفر) تقسیم شدند. شناسایی شرکت‌کنندگان مبتلا به بی‌ثباتی عملکردی مچ پا در دو مرحله پر کردن پرسشنامه و توسط فیزیوتراپ (آزمون‌های بالینی) انجام شده است. کسب امتیاز پایین‌تر یا مساوی 90 درصد در پرسشنامه شاخص ناتوانی مچ پا و نیز مساوی 80 درصد در پرسشنامه شاخص ورزشی ناتوانی مچ پا و پا از معیارهای ورود به این پژوهش بود (8). از معیارهای ورود به تحقیق حاضر نیز داشتن سابقه حداقل یک‌بار کشیدگی حاد مچ پا که باعث به درد، ورم و کاهش موقت عملکرد شده (البته نه در یک ماه اخیر) و داشتن سابقه خالی شدن مکرر مچ پا در شش ماه گذشته (9). پس از پر کردن پرسشنامه این افراد توسط یک فیزیوتراپ تحت ارزیابی بالینی برای انجام آزمون های کشویی قدامی و تیلت تالار قرار گرفتند و در صورت منفی بودن این آزمون‌ها به‌عنوان آزمودنی واجد شرایط انتخاب شدند (9). همچنین ملاحظات اخلاقی در این پژوهش رعایت شده و کد اخلاق این پژوهش (IR.IAU.KHUISF.REC.1398.286) از دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان اخذ گردید.
از آزمون ایستادن روی یک پا (لک‌لک) جهت ارزیابی تعادل ایستا استفاده شد. ورزشکار بدون کفش و به صورتی که دست های خود را در بغل چسبانده و پای دیگر خود را از ناحیه زانو خم نموده بود و پنجه پای خود را به قسمت داخلی زانوی پای دیگر قرار داده بود، ایستاد. سپس آزمودنی پاشنه پای دیگر که بر زمین بود را از زمین جدا کرده و بر روی یک پا ایستاد و تعادل خود را حفظ کرد. زمان‌سنج وقتی شروع به کار می کرد که پاشنه پا از زمین بلند شده و وقتی آزمون متوقف شد که خطایی توسط آزمودنی انجام می شد (23).
برای اندازه‌گیری تعادل پویا از آزمون تعدیل‌یافته تعادل Y استفاده گردید. در این آزمون آزمودنی ها بر روی یک پای خود در مرکز تقاطع خط ها ایستاد، هم‌زمان با ایستادن روی یک پا آزمودنی با پای آزاد خود در مسیرهای قدامی، خلفی داخلی، خلفی خارجی عمل دستیابی را انجام می داد. روش اجرا این آزمون به این شکل بوده که فرد روی پای راست خود ایستاده و سه بار عمل دستیابی را در یک مسیر (مسیر قدامی) انجام می داد، این روش در مسیرهای خلفی داخلی و خلفی خارجی نیز تکرار شد. در نرمال‌سازی این آزمون میانگین فاصله دست یابی به طول پای هر آزمودنی تقسیم و در عدد 100 ضرب شده تا متغیر وابسته، محاسبه گردیده و فاصله دست یابی به عنوان درصدی از اندازه طول پا به دست آمد (23).
در اندازه‌گیری حس عمقی، فرد روی یک صندلی به حالتی نشست که زاویه تنه با ران و ران با زانو در حالت ۹۰ درجه قرار گرفت. ارتفاع صندلی طوری انتخاب شده که کف پاهای فرد به سطح زمین نمی رسید. بعد از کالیبره کردن گونیامتر بازوهای ثابت گونیامتر با استخوان ساق و بازوی متحرک گونیامتر با پنجمین متاتارسال و نیز محور چرخش آناتومیک مچ پا با محور چرخش گونیامتر منطبق شد؛ جهت حذف مداخله‌گر بینایی، در حین اندازه‌گیری، چشم‌های نمونه‌ها توسط پارچه سیاه‌رنگی بسته شده است. پای نمونه‌ها به‌صورت غیرفعال تا دامنه میانی حرکت برده شد. این زوایا با توجه به مرجع معتبر برای دورسی‌فلکشن ۱۰ درجه، پلانتار فلکشن ۲۰ درجه بود (18). پس‌ازآن از فرد مورد آزمایش خواسته شد که پای خود را به‌صورت فعال تا زاویه موردنظر حرکت دهد. هر حرکت سه بار آزمایش تکرار شده و میانگین سه زاویه به‌دست‌آمده به‌عنوان عدد اصلی ثبت گردید، تفاوت بین زاویه برده شده توسط نمونه با زاویه‌ای که فرد برده بود، به‌عنوان زاویه خطا بررسی شد (24).
پروتکل برنامه تمرینی ثبات مرکزی شامل شش هفته تمرین بود که تمرینات به مدت سه جلسه در هر هفته و در سطح پایدار و بر روی زمین انجام شد (جدول 1). بر اساس شدت تمرین و میزان زمان صرف شده برای هر تمرین استراحت بین ست‌ها و پایان ست‌ها متغیر بوده که با توجه به توان آزمودنی‌ها بر اساس ویژگی‌های فردی آن‌ها قابل تغییر بود (25).
جدول 1. برنامه تمرینی ثبات مرکزی
| تمرین | ست | زمان/تکرار در هر ست | استراحت بین ست (ثانیه) | استراحت پایان ست (ثانیه) | ست | زمان/تکرار در هر ست | استراحت بین ست (ثانیه) | استراحت پایان ست (ثانیه) | ||
| هفته اول | هفته دوم | |||||||||
| پل زدن به شکم | 3 | 45 (s) | 45 | 90 | 3 | 60 (s) | 30 | 90 | ||
| پل زدن به طرفین (چپ و راست) | 3 | 45 (s) | 45 | 90 | 3 | 60 (s) | 30 | 90 | ||
| پل زدن به پشت | 3 | 45 (s) | 45 | 90 | 3 | 60 (s) | 30 | 90 | ||
| چرخش روسی | 3 | 20 (R) | 30 | 90 | 3 | 25(R) | 30 | 90 | ||
| تمرین قیچی پا | 3 | 20 (R) | 30 | 90 | 3 | 25 (R) | 30 | 90 | ||
| هفته سوم | هفته چهارم | |||||||||
| پل زدن به شکم | 4 | 60 (s) | 30 | 90 | 4 | 60 (s) | 20 | 75 | ||
| پل زدن به طرفین (چپ و راست) | 4 | 60 (s) | 30 | 90 | 4 | 60 (s) | 20 | 75 | ||
| پل زدن به پشت | 4 | 60 (s) | 30 | 90 | 4 | 60 (s) | 20 | 75 | ||
| چرخش روسی | 4 | 25(R) | 30 | 90 | 4 | 25(R) | 20 | 75 | ||
| تمرین قیچی پا | 4 | 25 (R) | 30 | 90 | 4 | 25 (R) | 20 | 75 | ||
| هفته پنجم | هفته ششم | |||||||||
| پل زدن به شکم با یک دست (چپ و راست) | 3 | 60 (s) | 30 | 90 | 4 | 60 (s) | 30 | 90 | ||
| پل زدن به طرفین با دست صاف (چپ و راست) | 3 | 60 (s) | 30 | 90 | 4 | 60 (s) | 30 | 90 | ||
| پل زدن به پشت با صاف کردن یک پا (چپ، راست) | 3 | 60 (s) | 30 | 90 | 4 | 60 (s) | 30 | 90 | ||
| چرخش روسی | 4 | 25(R) | 20 | 75 | 4 | 30(R) | 20 | 75 | ||
| تمرین قیچی | 4 | 25 (R) | 20 | 75 | 4 | 30 (R) | 20 | 75 | ||
| S: ثانیه؛ R: تکرار | ||||||||||
پروتکل برنامه تمرین ترامپولین شامل شش هفته تمرین و همچنین سه جلسه تمرین در هر هفته بود که بر روی ترامپولین انجام شد (جدول 2). بر اساس شدت تمرین و میزان زمان صرف شده برای هر تمرین استراحت بین ست‌ها و پایان ست‌ها متغیر بوده که با توجه به توان آزمودنی‌ها بر اساس ویژگی‌های فردی آن‌ها قابل تغییر بود (26).
جدول 2. برنامه تمرینی ترامپولین
| تمرین | ست | زمان/تکرار در هر ست | استراحت بین ست (ثانیه) | استراحت پایان ست (ثانیه) | ست | زمان/تکرار در هر ست | استراحت بین ست (ثانیه) | استراحت پایان ست (ثانیه) |
| هفته اول | هفته دوم | |||||||
| هاپینگ بر روی ترامپولین | 3 | 12 (R) | 30 | 60 | 3 | 15 (R) | 30 | 60 |
| پرش به‌صورت یک پا جلو و یک پا عقب | 3 | 12 (R) | 30 | 60 | 3 | 15 (R) | 30 | 60 |
| هاپینگ بر روی ترامپولین با داشتن یک توپ در دست | 3 | 12 (R) | 30 | 60 | 3 | 15 (R) | 30 | 60 |
| هاپینگ با ابداکشن و اداکشن پا بر روی ترامپولین | 3 | 12 (R) | 30 | 60 | 3 | 15 (R) | 30 | 60 |
| هاپینگ با روتیشن (چرخش) بر روی ترامپولین | 3 | 12 (R) | 30 | 60 | 3 | 15 (R) | 30 | 60 |
| هاپینگ با حرکت پا به جلو و عقب | 3 | 12 (R) | 30 | 60 | 3 | 15 (R) | 30 | 60 |
| هفته سوم | هفته چهارم | |||||||
| هاپینگ بر روی ترامپولین | 3 | 15 (R) | 30 | 60 | 3 | 15 (R) | 30 | 60 |
| پرش به‌صورت یک پا جلو و یک پا عقب | 3 | 15 (R) | 30 | 60 | 3 | 15 (R) | 30 | 60 |
| هاپینگ بر روی ترامپولین با داشتن یک توپ در دست | 3 | 15 (R) | 30 | 60 | 3 | 15 (R) | 30 | 60 |
| هاپینگ با ابداکشن و اداکشن پا بر روی ترامپولین | 3 | 15 (R) | 30 | 60 | 3 | 15 (R) | 30 | 60 |
| هاپینگ با روتیشن (چرخش) بر روی ترامپولین | 3 | 15 (R) | 30 | 60 | 3 | 15 (R) | 30 | 60 |
| هاپینگ با حرکت پا به جلو و عقب | 3 | 15 (R) | 30 | 60 | 3 | 15 (R) | 30 | 60 |
| هاپینگ به طرفین با هر دو پا | 3 | 12 (R) | 30 | 60 | 3 | 15 (R) | 30 | 60 |
| پرش با یک پا | 3 | 12 (R) | 30 | 60 | 3 | 15 (R) | 30 | 60 |
| هفته پنجم | هفته ششم | |||||||
| هاپینگ بر روی ترامپولین | 3 | 15 (R) | 30 | 60 | 3 | 17 (R) | 30 | 60 |
| پرش به‌صورت یک پا جلو و یک پا عقب | 3 | 15 (R) | 30 | 60 | 3 | 17 (R) | 30 | 60 |
| هاپینگ بر روی ترامپولین با داشتن یک توپ در دست | 3 | 15 (R) | 30 | 60 | 3 | 17 (R) | 30 | 60 |
| هاپینگ با ابداکشن و اداکشن پا بر روی ترامپولین | 3 | 15 (R) | 30 | 60 | 3 | 17 (R) | 30 | 60 |
| هاپینگ با روتیشن (چرخش) بر روی ترامپولین | 3 | 15 (R) | 30 | 60 | 3 | 17 (R) | 30 | 60 |
| هاپینگ با حرکت پا به جلو و عقب | 3 | 15 (R) | 30 | 60 | 3 | 17 (R) | 30 | 60 |
| هاپینگ به طرفین با هر دو پا | 3 | 15 (R) | 30 | 60 | 3 | 17 (R) | 30 | 60 |
| پرش با یک پا | 3 | 15 (R) | 30 | 60 | 3 | 17 (R) | 30 | 60 |
| پرش با یک پا و جابه‌جایی به جلو و عقب | 3 | 12 (R) | 30 | 60 | 3 | 15 (R) | 30 | 60 |
| هاپینگ بر روی توپ و پرتاب و دریافت توپ با دست | 3 | 12 (R) | 30 | 60 | 3 | 15 (R) | 30 | 60 |
| S: ثانیه؛ R: تکرار | ||||||||
جهت مقایسه میانگین متغیرهای پژوهش قبل و بعد از برنامه تمرینی از آزمون T همبسته و جهت بررسی تأثیر تمرین بر متغیرهای مطالعه از آزمون تحلیل کوواریانس و آزمون تعقیبی بونفرونی و نیز در بررسی نرمال بودن داده ها از آزمون آماری شاپیروویلک استفاده شد. تمامی تجزیه‌وتحلیل‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 24 انجام شد.
نتایج
میانگین و انحراف استاندارد مشخصات فردی آزمودنی‌ها شامل سن، قد، وزن و شاخص توده بدنی در جدول 3 آورده شده است.
با توجه به نرمال بودن داده‌ها که با آزمون شاپیروویلک مشخص شد از آزمون تحلیل کوواریانس و آزمون تعقیبی بونفرونی و آزمون تی همبسته برای بررسی تأثیر تمرینات و مقایسه آن‌ها استفاده شد. جهت مقایسه میزان تعادل ایستا، تعادل پویا و حس عمقی گروه‌ها از آزمون تحلیل کوواریانس با در نظر گرفتن پیش‌آزمون کوریت استفاده گردید. نتایج در جدول 4 گزارش شده‌اند.
نتایج آزمون تحلیل کوواریانس نشان‌دهنده وجود تفاوت معنی دار بین گروه‌های تمرینی و کنترل بوده که برای مقایسه دوبه‌دو گروه‌ها از آزمون تعقیبی بونفرونی در جدول 5 استفاده شد. نتایج آزمون تعقیبی بونفرونی نشان‌دهنده وجود اختلاف معنی دار بین گروه‌های تمرینی و گروه کنترل در تمامی متغیرها (به‌غیراز متغیر حس عمقی در وضعیت دورسی‌فلکشن در گروه تمرینات ثبات مرکزی با گروه کنترل) بود اما این تفاوت بین دو گروه تمرینی (به‌غیراز متغیر حس عمقی در وضعیت دورسی‌فلکشن) معنی‌دار نبود.
جهت مقایسه متغیرهای تحقیق درون گروه‌های پژوهش و بین پیش‌آزمون و پس‌آزمون از آزمون تی همبسته استفاده گردید. نتایج در جدول 6 گزارش شده اند. نتایج آزمون تی همبسته نشان‌دهنده اثر معنی دار برنامه‌های تمرینی بر متغیرهای تعادل ایستا، نمره کل تعادل پویا و نیز حس عمقی در گروه‌های تمرینی بود بااین‌حال در گروه کنترل اختلاف معنی‌داری بین میانگین‌های پیش‌آزمون و پس‌آزمون مشاهده نشد.
بحث
نتایج تحقیق حاضر در زمینه اثرگذاری برنامه‌های تمرینی ثبات مرکزی و ترامپولین نشان داد هر دو برنامه تمرینی اثر معنی داری بر تعادل و حس عمقی در والیبالیست های دختر با بی‌ثباتی مزمن مچ پا دارند. در زمینه اثر تمرین بر تعادل نتایج مطالعه حاضر با نتایج تحقیق شاویکلو و همکاران (2018) (27)، یو و همکاران (2012) (5)، کیم و همکاران (2013) (28)، کاراکایا و همکاران (2015) (29) (تعادل ایستا) همخوان است اما با نتایج تحقیق در زمینه تعادل پویا با نتایج تحقیق هال و همکاران (2015) ناهمخوان است که از جمله دلایل این ناهمخوانی می تواند نوع تمرین در این تحقیق باشد زیرا تمرینات مربوط به تحقیق هال و همکاران (2015) (7) شامل تمرینات قدرتی با تراباند و تمرینات ترکیبی قدرتی- حس عمقی بوده درحالی‌که در تحقیق حاضر تمرینات ثبات مرکزی و تمرینات هاپینگ بر روی ترامپولین بودند. در تحقیق مک کوئین و همکاران (2008) نیز تمرین بر جهت قدامی آزمون تعادلی وای که جزئی از آزمون تعادلی ستاره است تأثیر نداشته که دلیل آن می تواند مدت زمان تمرین باشد (6) که در تحقیق هال و همکاران (2015) 4 هفته بوده و آزمودنی‌های آن‌ها نیز ترکیبی از زنان و مردان غیرورزشکار بودند درحالی‌که آزمودنی‌های تحقیق حاضر را فقط زنان والیبالیست تشکیل داده بودند (7).
محققین دیگری همچون جیوفستیدو و همکاران (2012) (30)، مک گویین و همکاران (2006) (31)، محمدی (2007) (32) و نیز هاپرتیس و همکاران (2009) (33) به اثربخشی تمرینات تعادلی و حس عمقی بر کاهش آسیب‌های مچ پا اشاره کردند که با نتایج تحقیق حاضر در زمینه حس عمقی هم‌راستاست. این محققان بیان کردند بعد از برنامه‌های حس عمقی به‌ویژه استفاده از وابل بورد میزان آسیب‌های مچ پا کاهش می یابد (که تمرینات ترامپولین نیز بی‌ثباتی لازم که در تمرینات وابل بورد ایجاد می شود را فراهم می‌کنند) که بهبود حس عمقی مچ پا از مهم‌ترین عوامل در کسب این نتیجه است.
در زمینه اثر برنامه تمرینی ثبات مرکزی بر تعادل می‌توان این‌گونه بیان کرد که عضلات بزرگ‌تر ناحیه مرکزی بدن با ایجاد یک سیلندر محکم و به دنبال آن، تولید اینرسی بیشتر در برابر آشفتگی بدن، یک سطح پایدار حرکت را برای بدن فراهم می‌کنند (10, 11).
در شرایطی که عضله عرضی شکمی منقبض می شود، فشار عضله مورب داخلی افزایش میابد و نیام پشتی کمری را وادار به افزایش تنش خواهد کرد. این انقباض ها قبل از شروع حرکت اندام ها ایجاد می شود تا به اندام ها اجازه دهند یک سطح پایدار برای حرکت و فعال سازی عضله فراهم سازد (10). از سویی دیگر، عضله راست شکمی و عضلات مورب شکمی نیز در الگوهای ویژه نسبت به حرکت اندامی که حمایت قامت را فراهم کرده، فعال می شوند (10). با بررسی مطالعات به نظر می رسد که تمرینات پایداری ناحیه مرکزی بدن می تواند به بهبود الگوهای فعال سازی عضلانی ساختمان عضلات تنه کمک کند. در برخی موارد نیز اهمیت فعال سازی مناسب و پایداری تنه در طی حفظ کنترل قامت ایستا نشان داده شد (12, 13).
بر اساس دیدگاه کیبلر و همکاران (2006)، بدن از فعال سازی عضلات ناحیه مرکزی بدن برای تولید گشتاور چرخشی لازم در اطراف خود و تولید حرکت اندام استفاده می کند (34). بر این اساس، این نظریه مطرح شده در آزمون Y، هنگامی‌که آزمودنی بر روی پای تکیه گاه می ایستد و از اندام مخالف برای دستیابی استفاده می کند، عضلات راست شکمی و عضلات مورب شکمی می-توانند قبل از اینکه هرگونه حرکتی جهت اجرای حرکت تنه رخ دهد، درگیر شده تا به آزمودنی ها اجازه دهند تعادل خود را حفظ کنند. علاوه بر این عضلات چند سر و عضلات عرضی شکمی نیز به حفظ تعادل پویا در طی حرکت اندام تحتانی به‌وسیله ایجاد حمایت برای ستون فقرات کمک می کنند (34).
در آزمون لک‌لک نیز که یک آزمون استاتیک بر روی یک پا بوده عضلات ناحیه ثبات مرکزی با عملکرد هم‌زمان و مناسب خود در حفظ تعادل مؤثر بوده که این اثرگذاری در آزمون‌های مختلف عملکرد حرکتی نظیر آزمون اسکات، بالا آوردن مستقیم پا که در همین راستا باباگل تبار و نورسته (2021) به ارتباط بین ثبات ناحیه مرکزی و تعادل ایستا اشاره نمودند (23).
تمرینات ترامپولین نیز از حرکات جنبشی تشکیل شده که در سطح پایدار به‌عنوان تمرینات هاپینگ شناخته می شوند و این تمرینات می توانند در بهبود تعادل و حس عمقی تأثیر بسزایی داشته باشد. همان‌طور که گفته شده آسیب می تواند بر حس عمقی و کنترل عصبی عضلانی تأثیر منفی بگذارد که در همین راستا مون و همکاران (2010) در مقاله‌ای مروری بر روی افراد با بی‌ثباتی مزمن مچ پا گزارش نمودند که نقص پاسچرال ثانویه بر اثر نقص کنترل عصبی- عضلانی و نقص حس عمقی به وجود می آید (14). همچنین بر این موضوع تأکید شده که این افراد حین ایستادن روی یک پا نقص در راهبرد مچ پا و به دنبال آن ناکارایی راهبرد هیپ را نشان می دهند. نتایج پژوهش حاضر در زمینه تأثیر تمرینات ترامپولین بر بهبود تعادل و حس عمقی نشان داد که این تمرینات می تواند در بهبود این متغیرها مؤثر باشد که نتایج به‌دست‌آمده در این زمینه با نتایج تحقیقاتی که در زمینه برنامه های تمرینی پلایومتریک انجام شده هم‌راستاست به‌گونه‌ای که در یکی از این تحقیقات میر و همکاران (2006) تأثیر تمرینات پلایومتریک و تعادلی بر تعادل و نیروی فرود ورزشکاران پرداختند، یافته های این پژوهش نشان داد که گروه تمرینات تعادلی و پلایومتریک موجب بهبود تعادل پویا و نیروی فرود در ورزشکاران می شود ولی تمرینات ترکیبی (تعادلی و پلایومتریک) بهبود بیشتری بر تعادل پویا و نیروی فرود ایجاد می کند (15).
نتیجه گیری نهایی
به‌صورت کلی نتایج تحقیق حاضر نشان‌دهنده اهمیت استفاده از تمرینات ثبات مرکزی و تمرینات بر روی مینی ترامپولین جهت بهبود تعادل و حس عمقی در ورزشکاران با بی‌ثباتی مزمن مچ پا بوده که از موارد احتمالی آن بر این متغیرها نوع تمرینات به کار رفته در این برنامه‌ها، مدت استفاده از این برنامه و نظم در استفاده از آن در طول جلسات تمرینی و عملکردی این برنامه ها بود.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
تمامی اصول اخلاقی در این پژوهش رعایت شده است. به شرکت‌کنندگان در این پژوهش اجازه داده شده بود تا هر زمان که مایل
بودند از روند پژوهش خارج شوند. همچنین تمامی شرکت‌کنندگان در جریان روند و مراحل مختلف شرکت در پژوهش قرار داشتند.
به تمامی شرکت‌کنندگان این اطمینان داده شده بود که اطلاعات آن‌ها محرمانه نگه داشته می شود.
حامی مالی
این پژوهش هیچ‌گونه کمک مالی از سازمان‌های دولتی، خصوصی و غیرانتفاعی دریافت نکرده است.
مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در طراحی، اجرا و نگارش همه بخش های پژوهش حاضر مشارکت داشته اند.
تعارض
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
نتایج
میانگین و انحراف استاندارد مشخصات فردی آزمودنی‌ها شامل سن، قد، وزن و شاخص توده بدنی در جدول 3 آورده شده است.
با توجه به نرمال بودن داده‌ها که با آزمون شاپیروویلک مشخص شد از آزمون تحلیل کوواریانس و آزمون تعقیبی بونفرونی و آزمون تی همبسته برای بررسی تأثیر تمرینات و مقایسه آن‌ها استفاده شد. جهت مقایسه میزان تعادل ایستا، تعادل پویا و حس عمقی گروه‌ها از آزمون تحلیل کوواریانس با در نظر گرفتن پیش‌آزمون کوریت استفاده گردید. نتایج در جدول 4 گزارش شده‌اند.
نتایج آزمون تحلیل کوواریانس نشان‌دهنده وجود تفاوت معنی دار بین گروه‌های تمرینی و کنترل بوده که برای مقایسه دوبه‌دو گروه‌ها از آزمون تعقیبی بونفرونی در جدول 5 استفاده شد. نتایج آزمون تعقیبی بونفرونی نشان‌دهنده وجود اختلاف معنی دار بین گروه‌های تمرینی و گروه کنترل در تمامی متغیرها (به‌غیراز متغیر حس عمقی در وضعیت دورسی‌فلکشن در گروه تمرینات ثبات مرکزی با گروه کنترل) بود اما این تفاوت بین دو گروه تمرینی (به‌غیراز متغیر حس عمقی در وضعیت دورسی‌فلکشن) معنی‌دار نبود.
جهت مقایسه متغیرهای تحقیق درون گروه‌های پژوهش و بین پیش‌آزمون و پس‌آزمون از آزمون تی همبسته استفاده گردید. نتایج در جدول 6 گزارش شده اند. نتایج آزمون تی همبسته نشان‌دهنده اثر معنی دار برنامه‌های تمرینی بر متغیرهای تعادل ایستا، نمره کل تعادل پویا و نیز حس عمقی در گروه‌های تمرینی بود بااین‌حال در گروه کنترل اختلاف معنی‌داری بین میانگین‌های پیش‌آزمون و پس‌آزمون مشاهده نشد.
بحث
نتایج تحقیق حاضر در زمینه اثرگذاری برنامه‌های تمرینی ثبات مرکزی و ترامپولین نشان داد هر دو برنامه تمرینی اثر معنی داری بر تعادل و حس عمقی در والیبالیست های دختر با بی‌ثباتی مزمن مچ پا دارند. در زمینه اثر تمرین بر تعادل نتایج مطالعه حاضر با نتایج تحقیق شاویکلو و همکاران (2018) (27)، یو و همکاران (2012) (5)، کیم و همکاران (2013) (28)، کاراکایا و همکاران (2015) (29) (تعادل ایستا) همخوان است اما با نتایج تحقیق در زمینه تعادل پویا با نتایج تحقیق هال و همکاران (2015) ناهمخوان است که از جمله دلایل این ناهمخوانی می تواند نوع تمرین در این تحقیق باشد زیرا تمرینات مربوط به تحقیق هال و همکاران (2015) (7) شامل تمرینات قدرتی با تراباند و تمرینات ترکیبی قدرتی- حس عمقی بوده درحالی‌که در تحقیق حاضر تمرینات ثبات مرکزی و تمرینات هاپینگ بر روی ترامپولین بودند. در تحقیق مک کوئین و همکاران (2008) نیز تمرین بر جهت قدامی آزمون تعادلی وای که جزئی از آزمون تعادلی ستاره است تأثیر نداشته که دلیل آن می تواند مدت زمان تمرین باشد (6) که در تحقیق هال و همکاران (2015) 4 هفته بوده و آزمودنی‌های آن‌ها نیز ترکیبی از زنان و مردان غیرورزشکار بودند درحالی‌که آزمودنی‌های تحقیق حاضر را فقط زنان والیبالیست تشکیل داده بودند (7).
محققین دیگری همچون جیوفستیدو و همکاران (2012) (30)، مک گویین و همکاران (2006) (31)، محمدی (2007) (32) و نیز هاپرتیس و همکاران (2009) (33) به اثربخشی تمرینات تعادلی و حس عمقی بر کاهش آسیب‌های مچ پا اشاره کردند که با نتایج تحقیق حاضر در زمینه حس عمقی هم‌راستاست. این محققان بیان کردند بعد از برنامه‌های حس عمقی به‌ویژه استفاده از وابل بورد میزان آسیب‌های مچ پا کاهش می یابد (که تمرینات ترامپولین نیز بی‌ثباتی لازم که در تمرینات وابل بورد ایجاد می شود را فراهم می‌کنند) که بهبود حس عمقی مچ پا از مهم‌ترین عوامل در کسب این نتیجه است.
در زمینه اثر برنامه تمرینی ثبات مرکزی بر تعادل می‌توان این‌گونه بیان کرد که عضلات بزرگ‌تر ناحیه مرکزی بدن با ایجاد یک سیلندر محکم و به دنبال آن، تولید اینرسی بیشتر در برابر آشفتگی بدن، یک سطح پایدار حرکت را برای بدن فراهم می‌کنند (10, 11).
در شرایطی که عضله عرضی شکمی منقبض می شود، فشار عضله مورب داخلی افزایش میابد و نیام پشتی کمری را وادار به افزایش تنش خواهد کرد. این انقباض ها قبل از شروع حرکت اندام ها ایجاد می شود تا به اندام ها اجازه دهند یک سطح پایدار برای حرکت و فعال سازی عضله فراهم سازد (10). از سویی دیگر، عضله راست شکمی و عضلات مورب شکمی نیز در الگوهای ویژه نسبت به حرکت اندامی که حمایت قامت را فراهم کرده، فعال می شوند (10). با بررسی مطالعات به نظر می رسد که تمرینات پایداری ناحیه مرکزی بدن می تواند به بهبود الگوهای فعال سازی عضلانی ساختمان عضلات تنه کمک کند. در برخی موارد نیز اهمیت فعال سازی مناسب و پایداری تنه در طی حفظ کنترل قامت ایستا نشان داده شد (12, 13).
بر اساس دیدگاه کیبلر و همکاران (2006)، بدن از فعال سازی عضلات ناحیه مرکزی بدن برای تولید گشتاور چرخشی لازم در اطراف خود و تولید حرکت اندام استفاده می کند (34). بر این اساس، این نظریه مطرح شده در آزمون Y، هنگامی‌که آزمودنی بر روی پای تکیه گاه می ایستد و از اندام مخالف برای دستیابی استفاده می کند، عضلات راست شکمی و عضلات مورب شکمی می-توانند قبل از اینکه هرگونه حرکتی جهت اجرای حرکت تنه رخ دهد، درگیر شده تا به آزمودنی ها اجازه دهند تعادل خود را حفظ کنند. علاوه بر این عضلات چند سر و عضلات عرضی شکمی نیز به حفظ تعادل پویا در طی حرکت اندام تحتانی به‌وسیله ایجاد حمایت برای ستون فقرات کمک می کنند (34).
در آزمون لک‌لک نیز که یک آزمون استاتیک بر روی یک پا بوده عضلات ناحیه ثبات مرکزی با عملکرد هم‌زمان و مناسب خود در حفظ تعادل مؤثر بوده که این اثرگذاری در آزمون‌های مختلف عملکرد حرکتی نظیر آزمون اسکات، بالا آوردن مستقیم پا که در همین راستا باباگل تبار و نورسته (2021) به ارتباط بین ثبات ناحیه مرکزی و تعادل ایستا اشاره نمودند (23).
تمرینات ترامپولین نیز از حرکات جنبشی تشکیل شده که در سطح پایدار به‌عنوان تمرینات هاپینگ شناخته می شوند و این تمرینات می توانند در بهبود تعادل و حس عمقی تأثیر بسزایی داشته باشد. همان‌طور که گفته شده آسیب می تواند بر حس عمقی و کنترل عصبی عضلانی تأثیر منفی بگذارد که در همین راستا مون و همکاران (2010) در مقاله‌ای مروری بر روی افراد با بی‌ثباتی مزمن مچ پا گزارش نمودند که نقص پاسچرال ثانویه بر اثر نقص کنترل عصبی- عضلانی و نقص حس عمقی به وجود می آید (14). همچنین بر این موضوع تأکید شده که این افراد حین ایستادن روی یک پا نقص در راهبرد مچ پا و به دنبال آن ناکارایی راهبرد هیپ را نشان می دهند. نتایج پژوهش حاضر در زمینه تأثیر تمرینات ترامپولین بر بهبود تعادل و حس عمقی نشان داد که این تمرینات می تواند در بهبود این متغیرها مؤثر باشد که نتایج به‌دست‌آمده در این زمینه با نتایج تحقیقاتی که در زمینه برنامه های تمرینی پلایومتریک انجام شده هم‌راستاست به‌گونه‌ای که در یکی از این تحقیقات میر و همکاران (2006) تأثیر تمرینات پلایومتریک و تعادلی بر تعادل و نیروی فرود ورزشکاران پرداختند، یافته های این پژوهش نشان داد که گروه تمرینات تعادلی و پلایومتریک موجب بهبود تعادل پویا و نیروی فرود در ورزشکاران می شود ولی تمرینات ترکیبی (تعادلی و پلایومتریک) بهبود بیشتری بر تعادل پویا و نیروی فرود ایجاد می کند (15).
نتیجه گیری نهایی
به‌صورت کلی نتایج تحقیق حاضر نشان‌دهنده اهمیت استفاده از تمرینات ثبات مرکزی و تمرینات بر روی مینی ترامپولین جهت بهبود تعادل و حس عمقی در ورزشکاران با بی‌ثباتی مزمن مچ پا بوده که از موارد احتمالی آن بر این متغیرها نوع تمرینات به کار رفته در این برنامه‌ها، مدت استفاده از این برنامه و نظم در استفاده از آن در طول جلسات تمرینی و عملکردی این برنامه ها بود.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
تمامی اصول اخلاقی در این پژوهش رعایت شده است. به شرکت‌کنندگان در این پژوهش اجازه داده شده بود تا هر زمان که مایل
بودند از روند پژوهش خارج شوند. همچنین تمامی شرکت‌کنندگان در جریان روند و مراحل مختلف شرکت در پژوهش قرار داشتند.
به تمامی شرکت‌کنندگان این اطمینان داده شده بود که اطلاعات آن‌ها محرمانه نگه داشته می شود.
حامی مالی
این پژوهش هیچ‌گونه کمک مالی از سازمان‌های دولتی، خصوصی و غیرانتفاعی دریافت نکرده است.
مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در طراحی، اجرا و نگارش همه بخش های پژوهش حاضر مشارکت داشته اند.
تعارض
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
فهرست منابع
1. David J, Joan R, Arnold H. Skeletal muscle from molecules to movement. Human kinetic. 2004:87-93.
2. Schiftan GS, Ross LA, Hahne AJ. The effectiveness of proprioceptive training in preventing ankle sprains in sporting populations: a systematic review and meta-analysis. Journal of science and medicine in sport. 2015;18(3):238-44. [DOI:10.1016/j.jsams.2014.04.005] [PMID]
3. McHugh MP, Tyler TF, Mirabella MR, Mullaney MJ, Nicholas SJ. The effectiveness of a balance training intervention in reducing the incidence of noncontact ankle sprains in high school football players. The American journal of sports medicine. 2007;35(8):1289-94. [DOI:10.1177/0363546507300059] [PMID]
4. Hubbard TJ, Wikstrom EA. Ankle sprain: pathophysiology, predisposing factors, and management strategies. Open access journal of sports medicine. 2010:115-22. [DOI:10.2147/OAJSM.S9060] [PMID] []
5. Yu J-H, Lee G-C. Effect of core stability training using pilates on lower extremity muscle strength and postural stability in healthy subjects. Isokinetics and exercise science. 2012;20(2):141-6. [DOI:10.3233/IES-2012-0462]
6. McKeon PO, Hertel J. Spatiotemporal postural control deficits are present in those with chronic ankle instability. BMC musculoskeletal disorders. 2008;9:1-6. [DOI:10.1186/1471-2474-9-76] [PMID] []
7. Hall EA, Docherty CL, Simon J, Kingma JJ, Klossner JC. Strength-training protocols to improve deficits in participants with chronic ankle instability: a randomized controlled trial. Journal of athletic training. 2015;50(1):36-44. [DOI:10.4085/1062-6050- 9.3.71] [PMID] []
8. Chan KW, Ding BC, Mroczek KJ. Acute and chronic lateral ankle instability in the athlete. Bulletin of the NYU hospital for joint diseases. 2011;69(1):17.
9. abbasi h, Alizadeh MH, Daneshmandi H, Barati AH. Comparing the Effect of Functional, Extra-Functional and Combined Exercises on Dynamic Balance in Athletes with Functional Ankle Instability. Studies in Sport Medicine. 2015;7(17):34-15.
10. Robinson RH, Gribble PA. Support for a reduction in the number of trials needed for the star excursion balance test. Archives of physical medicine and rehabilitation. 2008;89(2):364-70. [DOI:10.1016/j.apmr.2007.08.139] [PMID]
11. Mok NW, Yeung EW, Cho JC, Hui SC, Liu KC, Pang CH. Core muscle activity during suspension exercises. Journal of science and medicine in sport. 2015;18(2):189-94. [DOI:10.1016/j.jsams.2014.01.002] [PMID]
12. Filipa A, Byrnes R, Paterno MV, Myer GD, Hewett TE. Neuromuscular training improves performance on the star excursion balance test in young female athletes. Journal of orthopaedic & sports physical therapy. 2010;40(9):551-8. [DOI:10.2519/jospt.2010.3325] [PMID] []
13. Gordon AT, Ambegaonkar JP, Caswell SV. Relationships between core strength, hip external rotator muscle strength, and star excursion balance test performance in female lacrosse players. International journal of sports physical therapy. 2013;8(2):97.
14. Munn J, Sullivan SJ, Schneiders AG. Evidence of sensorimotor deficits in functional ankle instability: a systematic review with meta-analysis. Journal of Science and Medicine in Sport. 2010;13(1):2-12. [DOI:10.1016/j.jsams.2009.03.004.] [PMID]
15. Myer GD, Ford KR, Brent JL, Hewett TE. The effects of plyometric vs. dynamic stabilization and balance training on power, balance, and landing force in female athletes. The Journal of Strength & Conditioning Research. 2006;20(2):345-53.
https://doi.org/10.1519/R-17955.1 [DOI:10.1519/00124278-200605000-00019] [PMID]
16. Nazakatolhosaini M, Mokhtari M, Esfarjani F. The effect of Pilates training on improvement of motor and cognitive functions related to falling in elderly female. Journal of Research in Rehabilitation Sciences. 2012;8(3):489-501.
17. Kachouri H, Borji R, Baccouch R, Laatar R, Rebai H, Sahli S. The effect of a combined strength and proprioceptive training on muscle strength and postural balance in boys with intellectual disability: An exploratory study. Research in developmental disabilities. 2016;53:367-76. [DOI:10.1016/j.ridd.2016.03.003] [PMID]
18. Khodabakhshi M, Javaheri SAH, Atri AE, Zandi M, Khanzadeh R. The effect of balancing and resistive selected exercise on young footballers' dynamic balance. European Journal of Sports and Exercise Science. 2012;1(3):44-51.
19. Punakallio A. Balance abilities of workers in physically demanding jobs with special reference to firefighters of different ages [Thesis]. Kuopio, Finland: University of Eastern Finland. 2004.
20. Lloyd F. A pilot study into the effect of rebound therapy on the behaviour of adults with moderate and profound learning disabilities. Unpublished MSc thesis Exeter: University Exeter. 1998.
21. Mostafijur, R. Effectiveness of rebound therapy for management of muscle tone in children with cerebral palsy (Doctoral dissertation, Bangladesh Health Professions Institute, Faculty of Medicine, the University of Dhaka, Bangladesh). 2015.
22. Hannachi P, Kaviani G. Impact of mini trampoline exercise on dynamic balance in elderly women, Tehran, Iran. Hormozgan Medical. 2010;14(2):144-50.
23. Hamed BS, Aliasghar N. The effect of neuromuscular training program on landing position, balance, range of motion and strength of selected lower limb muscles in athletes with Dynamic Knee Valgus defect. Iranian Journal of Rehabilitation Research. 2021;8(1):45-57.
24. Yalfani A, Ahmadnezhad L, Gholami Borujeni B. The Immediate Effect of Balance Training on Ankle Joint Proprioception in Soccer Players. Journal of Paramedical Sciences & Rehabilitation. 2017;6(3):36-43.
25. Araujo S, Cohen D, Hayes L. Six weeks of core stability training improves landing kinetics among female capoeira athletes: A pilot study. Journal of human kinetics. 2015;45(1):27-37 doi: 10.1515/hukin-2015-0004. [DOI:10.1515/hukin-2015-0004] [PMID] []
26. Aragão FA, Karamanidis K, Vaz MA, Arampatzis A. Mini-trampoline exercise related to mechanisms of dynamic stability improves the ability to regain balance in elderly. Journal of Electromyography and Kinesiology. 2011;21(3):512-8. [DOI:10.1016/j.jelekin.2011.01.003] [PMID]
27. Shavikloo J, Samami N, Norasteh A. Comparative the effect of TRX and pilates training programs on the balance of futsal players. Montenegrin Journal of Sports Science and Medicine. 2018;2(2):042-6. [DOI:10.31254/sportmed.2204]
28. Kim JH, Kim YE, Bae SH, Kim KY. The effect of the neurac sling exercise on postural balance adjustment and muscular response patterns in chronic low back pain patients. Journal of physical therapy science. 2013;25(8):1015-9. [DOI:10.1589/jpts.25.1015] [PMID] []
29. Karakaya MGr, Rutbil H, Akpinar E, Yildirim A, Karakaya İCi. Effect of ankle proprioceptive training on static body balance. Journal of physical therapy science. 2015;27(10):3299-302. [DOI:10.1589/jpts.27.3299.] [PMID] []
30. Gioftsidou A, Malliou P, Pafis G, Beneka A, Tsapralis K, Sofokleous P, et al. Balance training programs for soccer injuries prevention. Journal of human sport and exercise. 2012;7(3):639-47. [DOI:10.4100/jhse.2012.73.04]
31. McGuine TA, Keene JS. The effect of a balance training program on the risk of ankle sprains in high school athletes. The American journal of sports medicine. 2006;34(7):1103-11. [DOI:10.1177/0363546505284191] [PMID]
32. Mohammadi F. Comparison of 3 preventive methods to reduce the recurrence of ankle inversion sprains in male soccer players. The American journal of sports medicine. 2007;35(6). 922-6. [DOI:10.1177/0363546507299259] [PMID]
33. Hupperets M, Verhagen E, Van Mechelen W. Effect of unsupervised home based proprioceptive training on recurrences of ankle sprain: Randomised controlled trial. BMJ, 339, b2684. 2009. [DOI:10.1136/bmj.b2684] [PMID] []
34. Kibler WB, Press J, Sciascia A. The role of core stability in athletic function. Sports medicine. 2006;36:189-98. [DOI:10.2165/00007256-200636030- 0001] [PMID]
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
تماس با ما
فصلنامه بیومکانیک ورزشی
همدان،شهرک مدنی، بلوار امام خمینی(ره)، بلوار پروفسور موسیوند، مجتمع دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان، معاونت پژوهش و فناوری، دفتر مجلات علمی
صندوق پستی: 734
تلفن دفتر نشریه: 08134494042
وب‌سایت: http://biomechanics.iauh.ac.ir
ایمیل: sportbiomechanics@iauh.ac.ir
