دوره 9، شماره 4 - ( 12-1402 )
جلد 9 شماره 4 صفحات 335-320 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Sarvar F, Fallah Mohamadi M, Safari F. The Effect of Neuromuscular Exercise on Balance, Functional Movement, and Knee and Ankle Proprioception in 15-18-Year-Old Female Taekwondo Players. J Sport Biomech 2024; 9 (4) :320-335
URL: http://biomechanics.iauh.ac.ir/article-1-331-fa.html
URL: http://biomechanics.iauh.ac.ir/article-1-331-fa.html
سرور فرنوش، فلاح محمدی محمد، صفری فائزه. بررسی تأثیر تمرینات عصبی - عضلانی بر تعادل، حرکت عملکردی، حس عمقی زانو و مچ پای تکواندوکاران دختر 15 تا 18 سال. مجله بیومکانیک ورزشی. 1402; 9 (4) :320-335
فرنوش سرور1 
، محمد فلاح محمدی1 ، فائزه صفری*2
، محمد فلاح محمدی1 ، فائزه صفری*2
1- گروه آسیب‌شناسی ورزشی و حرکات اصلاحی، مؤسسه آموزش عالی شفق، تنکابن، مازندران، ایران.
2- دانشکده تربیت‌بدنی و علوم ورزشی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.
2- دانشکده تربیت‌بدنی و علوم ورزشی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.
متن کامل [PDF 2027 kb]
(815 دریافت)
| چکیده (HTML) (1116 مشاهده)
متن کامل: (709 مشاهده)
مقدمه
بحث
علاقه به شرکت در ورزش‌های رزمی در سال های اخیر به میزان زیادی افزایش‌یافته است. به‌طوری‌که بیش از ۷۵ میلیون نفر در رده سنی نوجوانان در سراسر جهان دست‌کم در یکی از ورزش‌های رزمی حضور فعال دارند (1, 2). از جمله این ورزش‌ها می‌توان به تکواندو اشاره کرد که به‌عنوان عمومی‌ترین هنر رزمی شناخته شده است (3). در ایران نیز از جایگاه خوبی برخوردار بوده و بسیاری از بانوان و آقایان در این رشته فعالیت دارند. برخورد در این رشته ورزشی جهت کسب امتیاز به میزان زیادی اتفاق افتاده و حفظ تعادل در برای ایجاد آسیب کمتر مهم و اساسی است. از طرف دیگر انجام تمرینات رشته تکواندو همانند سایر ورزشکاران رشته های ورزشی دیگر موجب خستگی در قسمت های مختلف ساختارهای کنترل عصبی عضلانی، از جمله سیستم عصبی مرکزی، کنترل عصبی عضله و خود عضله می شود که کاهش کارایی عضلات و افزایش احتمال آسیب پس از وقوع خستگی را در پی دارد (4). بر این اساس به نظر می رسد استفاده از تمریناتی در جهت بهبود عملکرد حرکتی و به دنبال آن کاهش خطر آسیب در ورزشکاران رشته تکواندو که به انجام مکرر فعالیت بر روی یک پا و نیز جابه‌جایی سریع پاها می پردازند، مهم و اساس باشد.
آسیب ممکن است به علت حادثه‌ای ساده رخ دهد یا نتیجه تعامل پیچیده عوامل خطرآفرین داخلی و خارجی باشد (2). پژوهش‌های کشورهای اسکاندیناوی نشان‌دهنده این است که آسیب‌های ورزشی ۱۰-۱۹ درصد آسیب‌های حاد بخش فوریت‌های پزشکی بیمارستان‌ها را تشکیل می‌دهند که شایع‌ترین آن‌ها آسیب‌های زانو و مچ پا هستند (1)؛ که آسیب‌های این دو ناحیه می‌تواند تغییرات حس عمقی را نیز در پی داشته که ضعف در آن عاملی اساسی در عدم تعادل، ضعف عملکرد حرکتی و ایجاد آسیب مجدد است که در ورزش تکواندو نیز این ناحیه در کنار آسیب مچ پا به‌عنوان آسیب‌پذیرترین ناحیه از بدن شناخته شده است (5). این آسیب‌ها نه‌تنها سبب به خطر افتادن سلامتی ورزشکاران می‌گردد بلکه با کاهش آمادگی جسمانی و از دست رفتن زمان تمرینی برای ورزشکار همراه است (5). از طرف دیگر برخی از تحقیقات بر ارتباط بین آمادگی جسمانی و عملکرد با کنترل عصبی عضلانی تأکید می‌کنند (6)،که ضعف در آن می‌تواند با ایجاد آسیب در ارتباط باشد. همان‌طور که بیان شده تعادل با حس عمقی در ارتباط بوده و ضعف آن قبل از ایجاد آسیب در افزایش احتمال ایجاد آن و پس از ایجاد آسیب در ایجاد آسیب مجدد نقش دارد. موضوع کنترل پاسچر یا تعادل به‌عنوان یکی از مفاهیم بحث‌برانگیز سیستم حسی-حرکتی، به بررسی ارتباطی پیچیده و متقابل میان دروندادهای حسی و پاسخ‌های حرکتی مورد نیاز، به‌منظور حفظ و یا تغییر پاسچر می‌پردازد (6).
تعادل یکی از اجزای ضروری برای شرکت در فعالیت‌های ورزشی می باشد زیرا عملکرد ورزشکاران اغلب در خارج از دامنه سطح اتکا صورت می گیرد و برای انجام هر فعالیتی که ورزشکار در آن باید بدن خود را در مقابل نیروی جاذبه کنترل نماید، ضروری می باشد (6). برای هر ورزشکاری که در بهترین شرایط توانایی اش، عمل می کند، باید همه متغیرهای تمرینی در حد بهینه ای قرار داشته باشد. به‌طورکلی حفظ وضعیت بدن در حالت ایستاده، کار پیچیده ای است که به تنظیم اطلاعات حسی-حرکتی، وستیبولار و بینایی از کل بدن جهت ارزیابی موقعیت و حرکت بدن در فضا و تولید نیروهایی برای کنترل وضعیت بدن نیاز دارد (1). انتقال نیرو از زانو و مچ پا نقش مهمی در کنترل تعادل دارد (7). همان‌طور که گفته شده یکی از رایج ترین صدماتی که در میان ورزشکاران رشته تکواندو اتفاق می‌افتد آسیب‌های مربوط به مچ پا می‌باشد (5)، که وقوع مجدد این ضایعه در ورزشکاران 73 درصد است و 59 درصد از آن‌ها علائم پایداری مثل درد، ضعف عضلانی، صداهای مفصلی، بی‌ثباتی، تورم و سفتی مفصلی دارند که بر کارایی آن‌ها تأثیر می‌گذارد (8)؛ به‌عنوان مثال وقتی مچ پا دچار اسپرین می شود (که بیشترین نوع آسیب در ورزشکاران این رشته ورزشی است)، صدمه نه‌تنها در استحکام ساختاری لیگامنت ها، بلکه در گیرنده‌های مکانیکی مختلفی در کپسول مفصلی، لیگامنت ها و تاندون های مربوط به مجموعه مچ پا اتفاق می‌افتد (1)، وقتی ورودی‌های آوران بعد از صدمه تغییر می کنند، انقباضات عضلانی مناسب تغییر خواهد کرد. بنابراین صدمه گیرنده های مکانیکی اطراف مفصل مچ پایی که دچار اسپرین مچ پا شده است می تواند منجر به نقص های عملکردی، نقص در تعادل، حس عمقی و ناپایداری مزمن ناشی از آسیب اولیه شود (8). برای بهبود عملکرد (تعادل ایستا و پویا) افراد آسیب‌دیده تمرینات مختلفی همچون تمرینات تعادلی، پیلاتس، ثبات مرکزی، تمرین در آب و تمرینات مربوط به بهبود حس عمقی ارائه شده است. در یکی از این تحقیقات عباسی و همکاران به مقایسه سه نوع تمرینات فانکشنال (هاپینگ)، اکسترافانکشنال (ثبات مرکزی) و ترکیبی بر تعادل پویای ورزشکاران مبتلا به بی‌ثباتی مچ پا پرداختند که نتایج تحقیق آن‌ها تأثیر معنادار تمرینات عملکردی (هاپینگ) بر تعادل پویای این افراد را نشان داد (9). همچنین امیلی و همکاران در تحقیق خود بر تأثیر تمرینات قدرتی و عملکردی بر بهبود تعادل و همچنین قدرت عضلات دورسی و پلانتارفلکشن مچ پا اشاره کردند (10). با توجه به استفاده از تمرینات ورزشی به‌عنوان یک مداخله برای بهبود تعادل و عملکرد در بین ورزشکاران و با فرض اثرگذاری تمرینات عصبی-عضلانی بر روی تعادل، حس عمقی و کاهش خطر آسیب، در این مطالعه محقق به دنبال بررسی تأثیر تمرینات عصبی-عضلانی بر تعادل، عملکرد حرکتی، حس عمقی زانو و مچ پا تکواندوکاران دختر 15 تا 18 سال است. تعادل در عملکرد رشته های ورزشی نقش مهمی ایفا می کند و در تمامی رشته ها از تیراندازی که کمترین جابجایی مورد نیاز است تا رشته‌هایی مانند ژیمناستیک و کشتی که جابجایی سریع همراه با حداکثر تعادل مورد نیاز است، نقش حیاتی و تعیین‌کننده‌ای در موفقیت ورزشکار دارد (9). در واقع حفظ پاسچر مناسب، به فرد اجازه می‌دهد که به‌طور کامل روی تکلیف حرکتی تمرکز کند (9). آسیب‌های مختلف و اثر آن بر مچ پا و زانو در انتقال نیرو به زمین مؤثر بوده و فرد در راه رفتن و عملکردهای ورزشی از آن بهره بسیاری می برد، می تواند در تعادل فرد تأثیر منفی بگذارد. آسیب با تأثیر بر حس عمقی مفاصل نیاز به مراقبت‌های بالینی زیادی داشته که این امر موجب از دست رفتن زمان تمرین و بازی به مدت طولانی برای ورزشکاران شده و بالا رفتن هزینه های درمان (دو میلیارد دلار در سال) و تأثیر منفی در عملکرد فنی و روانی بازیکن و تیم از پیامدهای منفی آن می‌باشد (4). از سوی دیگر حفظ تعادل در زنجیرۀ حرکتی بسته، متکی به راهبردهای حرکتی و بازخوردی هماهنگ در بین ران، زانو و مچ پا می باشد که کاهش بازخوردهای آوران یا کاهش قدرت و ثبات مکانیکی هر مفصل، به‌تنهایی و یا کل ساختار در زنجیرۀ حرکتی اندام تحتانی، می تواند تعادل را بر هم بزند. بنابراین نیاز به افزایش حس وضعیت و قدرت مفصل در این افراد آشکار می باشد و تصور بر این است که ورزش‌درمانی باعث بهبود آن می‌شود. اساس برنامه‌های پیشگیری در درجه اول توان‌بخشی و حرکات اصلاحی پس‌ازآن در ورزشکاران سالم جهت پیشگیری از آسیب و در ورزشکاران آسیب‌دیده در توان‌بخشی و پیشگیری از آسیب مجدد ضروری است. به دلیل اهمیت این آسیب و ازآنجایی‌که به عقیده هال و همکاران برای بهبود تعادل ایستا و پویا و به دنبال آن عملکرد افراد پروتکل تمرینی باید جامع بوده و علاوه بر ناحیه مچ پا، ناحیه ران و زانو را نیز درگیر کرده و بر کل ناحیه اندام تحتانی تمرکز داشته باشد (11). در این پژوهش سعی بر این است تا در ورزشکاران رشته تکواندو به بررسی تأثیر تمرینات عصبی-عضلانی بر تعادل، عملکرد حرکتی، حس عمقی زانو و مچ پا تکواندوکاران دختر 15 تا 18 سال پرداخته شود تا مشخص شود آیا این تمرینات می‌تواند در بهبود تعادل، حس عمقی و عملکرد حرکتی این ورزشکار مؤثر باشد یا خیر.
روش شناسی
این تحقیق از نوع نیمه‌تجربی و از نظر هدف از نوع کاربردی است. جامعه آماری این تحقیق را کلیه تکواندوکاران زن جوان (15 -18 سال) مبتدی سطح باشگاهی شهرستان تنکابن تشکیل می‌دادند. آزمودنی‌ها از مجموع 80 تکواندوکار انتخاب شدند. در نهایت 30 ورزشکار به‌عنوان نمونه اصلی انتخاب شدند. سپس به دو گروه کنترل (15 نفر) و گروه تجربی (15 نفر) تقسیم شدند. معیارهای ورود به مطالعه شامل جنسیت زن، دامنه سنی 15 تا 18 سال، تمایل به شرکت در تحقیق، نبود منع پزشکی، عدم وجود سابقه آسیب دیدگی ماندگار، نداشتن سابقه جراحی در اندام فوقانی و تحتانی، عدم وجود آسیب نورولوژیک می‌شد. همچنین، آزمودنی‌هایی که دارای مشکلات زمینه‌ای مثل داشتن بیماری‌های نورولوژیک، استئوآرتریت مفاصل، مشکلات مربوط به شنوایی و بینایی بودند از مطالعه حذف گردیدند. ابتدا، در مورد چگونگی انجام آزمایش برای هر آزمودنی‌های دو گروه توضیح و آموزش مختصری داده شد و از آن‌ها درخواست شد تا برگه رضایت‌نامه را امضا نمایند. سپس اطلاعات مربوط به هر فرد در پرسشنامه ثبت شده و تست‌های مورد نظر اجرا شد. قبل از انجام آزمون‌ها ورزشکار جهت گرم شدن، تمرینات کششی عضلات اندام تحتانی را به مدت 60 ثانیه و سه مرتبه برای هر گروه انجام می‌داد. در مرحله اول اندازه‌گیری‌ها آزمون‌های مربوط به تعادل ایستا و پویا با آزمون‌های لک‌لک و Y و حرکت عملکردی با آزمون غربالگری حرکت عملکردی (FMS) ارزیابی شد. پس از پایان ارزیابی‌های اولیه و یا همان پیش‌آزمون، آزمودنی‌ها به دو گروه کنترل و تجربی (دو گروه 15 نفره) تقسیم شده و آزمودنی‌های گروه تجربی 6 هفته تمرینات عصبی-عضلانی را انجام دادند و گروه کنترل در این دوره فعالیت‌های ورزشی مربوط به خود پرداختند. پس از پایان مدت تمرین دوباره همان آزمون‌های مربوط به قبل از شروع تمرین مجدداً مورد ارزیابی قرار گرفتند. بدین شکل که در ابتدا، برای اندازه گیری قد آزمودنی از متر دیواری برحسب سانتی متر و برای اندازه گیری وزن بدن از ترازو استفاده شد.
برای ارزیابی تعادل ایستا از آزمون ایستادن روی یک پا استفاده شد. آزمودنی کفش های خود را بیرون آورده و دست های خود را در بغل چسبانده سپس پای دیگر خود را از ناحیه زانو خم کرده و پنجه پای خود را به قسمت داخلی زانوی پای دیگر قرارداد. سپس آزمودنی پاشنه پای دیگر که بر زمین است را از زمین جدا کرده و بر روی یک پا تعادل خود را حفظ می کرد. زمان‌سنج وقتی شروع به کارکرده که پاشنه از زمین بلند شد و وقتی متوقف می شد که یکی از این خطاها بروز می‌کرد: دست‌ها از بغل جدا شوند، پایی که روی زانو است از زانو جدا شود، پایی که وزن را تحمل می کند نامتعادل شود، پاشنه پای تحمل‌کننده وزن با زمین تماس پیدا کند (شکل 1).
برای ارزیابی تعادل پویا از آزمون تعدیل‌یافته تعادل Y استفاده شد. روش اجرای آزمون به این صورت است که آزمودنی نسبت به اجرای آزمون از طریق توضیحات محقق آگاه شده و دفعاتی را به‌عنوان تمرین قبل از اجرای اصلی انجام می‌داد سپس در اجرای اصلی، آزمودنی ها بر روی یک پای خود در مرکز تقاطع خط ها ایستاده، هم‌زمان با ایستادن روی یک پا از آزمودنی خواسته شد تا با پای آزاد خود در مسیرهای قدامی، خلفی داخلی، خلفی خارجی دستیابی هایی را داشته باشد. طریقه اجرای آزمون به این صورت است که فرد روی پای راست خود ایستاده و سه بار عمل دستیابی را در مسیر قدامی انجام داده، این روش در مسیرهای خلفی داخلی و خلفی خارجی نیز تکرار شد. طول پای افراد بر فاصله دستیابی آن‌ها اثرگذار است؛ بنابراین جهت نرمال‌سازی این آزمون میانگین فاصله دستیابی به طول پای هر آزمودنی تقسیم و در عدد 100 ضرب شد تا متغیر وابسته، محاسبه شده و فاصله دست-یابی به عنوان درصدی از اندازه طول پا به دست آید (8).
آسیب ممکن است به علت حادثه‌ای ساده رخ دهد یا نتیجه تعامل پیچیده عوامل خطرآفرین داخلی و خارجی باشد (2). پژوهش‌های کشورهای اسکاندیناوی نشان‌دهنده این است که آسیب‌های ورزشی ۱۰-۱۹ درصد آسیب‌های حاد بخش فوریت‌های پزشکی بیمارستان‌ها را تشکیل می‌دهند که شایع‌ترین آن‌ها آسیب‌های زانو و مچ پا هستند (1)؛ که آسیب‌های این دو ناحیه می‌تواند تغییرات حس عمقی را نیز در پی داشته که ضعف در آن عاملی اساسی در عدم تعادل، ضعف عملکرد حرکتی و ایجاد آسیب مجدد است که در ورزش تکواندو نیز این ناحیه در کنار آسیب مچ پا به‌عنوان آسیب‌پذیرترین ناحیه از بدن شناخته شده است (5). این آسیب‌ها نه‌تنها سبب به خطر افتادن سلامتی ورزشکاران می‌گردد بلکه با کاهش آمادگی جسمانی و از دست رفتن زمان تمرینی برای ورزشکار همراه است (5). از طرف دیگر برخی از تحقیقات بر ارتباط بین آمادگی جسمانی و عملکرد با کنترل عصبی عضلانی تأکید می‌کنند (6)،که ضعف در آن می‌تواند با ایجاد آسیب در ارتباط باشد. همان‌طور که بیان شده تعادل با حس عمقی در ارتباط بوده و ضعف آن قبل از ایجاد آسیب در افزایش احتمال ایجاد آن و پس از ایجاد آسیب در ایجاد آسیب مجدد نقش دارد. موضوع کنترل پاسچر یا تعادل به‌عنوان یکی از مفاهیم بحث‌برانگیز سیستم حسی-حرکتی، به بررسی ارتباطی پیچیده و متقابل میان دروندادهای حسی و پاسخ‌های حرکتی مورد نیاز، به‌منظور حفظ و یا تغییر پاسچر می‌پردازد (6).
تعادل یکی از اجزای ضروری برای شرکت در فعالیت‌های ورزشی می باشد زیرا عملکرد ورزشکاران اغلب در خارج از دامنه سطح اتکا صورت می گیرد و برای انجام هر فعالیتی که ورزشکار در آن باید بدن خود را در مقابل نیروی جاذبه کنترل نماید، ضروری می باشد (6). برای هر ورزشکاری که در بهترین شرایط توانایی اش، عمل می کند، باید همه متغیرهای تمرینی در حد بهینه ای قرار داشته باشد. به‌طورکلی حفظ وضعیت بدن در حالت ایستاده، کار پیچیده ای است که به تنظیم اطلاعات حسی-حرکتی، وستیبولار و بینایی از کل بدن جهت ارزیابی موقعیت و حرکت بدن در فضا و تولید نیروهایی برای کنترل وضعیت بدن نیاز دارد (1). انتقال نیرو از زانو و مچ پا نقش مهمی در کنترل تعادل دارد (7). همان‌طور که گفته شده یکی از رایج ترین صدماتی که در میان ورزشکاران رشته تکواندو اتفاق می‌افتد آسیب‌های مربوط به مچ پا می‌باشد (5)، که وقوع مجدد این ضایعه در ورزشکاران 73 درصد است و 59 درصد از آن‌ها علائم پایداری مثل درد، ضعف عضلانی، صداهای مفصلی، بی‌ثباتی، تورم و سفتی مفصلی دارند که بر کارایی آن‌ها تأثیر می‌گذارد (8)؛ به‌عنوان مثال وقتی مچ پا دچار اسپرین می شود (که بیشترین نوع آسیب در ورزشکاران این رشته ورزشی است)، صدمه نه‌تنها در استحکام ساختاری لیگامنت ها، بلکه در گیرنده‌های مکانیکی مختلفی در کپسول مفصلی، لیگامنت ها و تاندون های مربوط به مجموعه مچ پا اتفاق می‌افتد (1)، وقتی ورودی‌های آوران بعد از صدمه تغییر می کنند، انقباضات عضلانی مناسب تغییر خواهد کرد. بنابراین صدمه گیرنده های مکانیکی اطراف مفصل مچ پایی که دچار اسپرین مچ پا شده است می تواند منجر به نقص های عملکردی، نقص در تعادل، حس عمقی و ناپایداری مزمن ناشی از آسیب اولیه شود (8). برای بهبود عملکرد (تعادل ایستا و پویا) افراد آسیب‌دیده تمرینات مختلفی همچون تمرینات تعادلی، پیلاتس، ثبات مرکزی، تمرین در آب و تمرینات مربوط به بهبود حس عمقی ارائه شده است. در یکی از این تحقیقات عباسی و همکاران به مقایسه سه نوع تمرینات فانکشنال (هاپینگ)، اکسترافانکشنال (ثبات مرکزی) و ترکیبی بر تعادل پویای ورزشکاران مبتلا به بی‌ثباتی مچ پا پرداختند که نتایج تحقیق آن‌ها تأثیر معنادار تمرینات عملکردی (هاپینگ) بر تعادل پویای این افراد را نشان داد (9). همچنین امیلی و همکاران در تحقیق خود بر تأثیر تمرینات قدرتی و عملکردی بر بهبود تعادل و همچنین قدرت عضلات دورسی و پلانتارفلکشن مچ پا اشاره کردند (10). با توجه به استفاده از تمرینات ورزشی به‌عنوان یک مداخله برای بهبود تعادل و عملکرد در بین ورزشکاران و با فرض اثرگذاری تمرینات عصبی-عضلانی بر روی تعادل، حس عمقی و کاهش خطر آسیب، در این مطالعه محقق به دنبال بررسی تأثیر تمرینات عصبی-عضلانی بر تعادل، عملکرد حرکتی، حس عمقی زانو و مچ پا تکواندوکاران دختر 15 تا 18 سال است. تعادل در عملکرد رشته های ورزشی نقش مهمی ایفا می کند و در تمامی رشته ها از تیراندازی که کمترین جابجایی مورد نیاز است تا رشته‌هایی مانند ژیمناستیک و کشتی که جابجایی سریع همراه با حداکثر تعادل مورد نیاز است، نقش حیاتی و تعیین‌کننده‌ای در موفقیت ورزشکار دارد (9). در واقع حفظ پاسچر مناسب، به فرد اجازه می‌دهد که به‌طور کامل روی تکلیف حرکتی تمرکز کند (9). آسیب‌های مختلف و اثر آن بر مچ پا و زانو در انتقال نیرو به زمین مؤثر بوده و فرد در راه رفتن و عملکردهای ورزشی از آن بهره بسیاری می برد، می تواند در تعادل فرد تأثیر منفی بگذارد. آسیب با تأثیر بر حس عمقی مفاصل نیاز به مراقبت‌های بالینی زیادی داشته که این امر موجب از دست رفتن زمان تمرین و بازی به مدت طولانی برای ورزشکاران شده و بالا رفتن هزینه های درمان (دو میلیارد دلار در سال) و تأثیر منفی در عملکرد فنی و روانی بازیکن و تیم از پیامدهای منفی آن می‌باشد (4). از سوی دیگر حفظ تعادل در زنجیرۀ حرکتی بسته، متکی به راهبردهای حرکتی و بازخوردی هماهنگ در بین ران، زانو و مچ پا می باشد که کاهش بازخوردهای آوران یا کاهش قدرت و ثبات مکانیکی هر مفصل، به‌تنهایی و یا کل ساختار در زنجیرۀ حرکتی اندام تحتانی، می تواند تعادل را بر هم بزند. بنابراین نیاز به افزایش حس وضعیت و قدرت مفصل در این افراد آشکار می باشد و تصور بر این است که ورزش‌درمانی باعث بهبود آن می‌شود. اساس برنامه‌های پیشگیری در درجه اول توان‌بخشی و حرکات اصلاحی پس‌ازآن در ورزشکاران سالم جهت پیشگیری از آسیب و در ورزشکاران آسیب‌دیده در توان‌بخشی و پیشگیری از آسیب مجدد ضروری است. به دلیل اهمیت این آسیب و ازآنجایی‌که به عقیده هال و همکاران برای بهبود تعادل ایستا و پویا و به دنبال آن عملکرد افراد پروتکل تمرینی باید جامع بوده و علاوه بر ناحیه مچ پا، ناحیه ران و زانو را نیز درگیر کرده و بر کل ناحیه اندام تحتانی تمرکز داشته باشد (11). در این پژوهش سعی بر این است تا در ورزشکاران رشته تکواندو به بررسی تأثیر تمرینات عصبی-عضلانی بر تعادل، عملکرد حرکتی، حس عمقی زانو و مچ پا تکواندوکاران دختر 15 تا 18 سال پرداخته شود تا مشخص شود آیا این تمرینات می‌تواند در بهبود تعادل، حس عمقی و عملکرد حرکتی این ورزشکار مؤثر باشد یا خیر.
روش شناسی
این تحقیق از نوع نیمه‌تجربی و از نظر هدف از نوع کاربردی است. جامعه آماری این تحقیق را کلیه تکواندوکاران زن جوان (15 -18 سال) مبتدی سطح باشگاهی شهرستان تنکابن تشکیل می‌دادند. آزمودنی‌ها از مجموع 80 تکواندوکار انتخاب شدند. در نهایت 30 ورزشکار به‌عنوان نمونه اصلی انتخاب شدند. سپس به دو گروه کنترل (15 نفر) و گروه تجربی (15 نفر) تقسیم شدند. معیارهای ورود به مطالعه شامل جنسیت زن، دامنه سنی 15 تا 18 سال، تمایل به شرکت در تحقیق، نبود منع پزشکی، عدم وجود سابقه آسیب دیدگی ماندگار، نداشتن سابقه جراحی در اندام فوقانی و تحتانی، عدم وجود آسیب نورولوژیک می‌شد. همچنین، آزمودنی‌هایی که دارای مشکلات زمینه‌ای مثل داشتن بیماری‌های نورولوژیک، استئوآرتریت مفاصل، مشکلات مربوط به شنوایی و بینایی بودند از مطالعه حذف گردیدند. ابتدا، در مورد چگونگی انجام آزمایش برای هر آزمودنی‌های دو گروه توضیح و آموزش مختصری داده شد و از آن‌ها درخواست شد تا برگه رضایت‌نامه را امضا نمایند. سپس اطلاعات مربوط به هر فرد در پرسشنامه ثبت شده و تست‌های مورد نظر اجرا شد. قبل از انجام آزمون‌ها ورزشکار جهت گرم شدن، تمرینات کششی عضلات اندام تحتانی را به مدت 60 ثانیه و سه مرتبه برای هر گروه انجام می‌داد. در مرحله اول اندازه‌گیری‌ها آزمون‌های مربوط به تعادل ایستا و پویا با آزمون‌های لک‌لک و Y و حرکت عملکردی با آزمون غربالگری حرکت عملکردی (FMS) ارزیابی شد. پس از پایان ارزیابی‌های اولیه و یا همان پیش‌آزمون، آزمودنی‌ها به دو گروه کنترل و تجربی (دو گروه 15 نفره) تقسیم شده و آزمودنی‌های گروه تجربی 6 هفته تمرینات عصبی-عضلانی را انجام دادند و گروه کنترل در این دوره فعالیت‌های ورزشی مربوط به خود پرداختند. پس از پایان مدت تمرین دوباره همان آزمون‌های مربوط به قبل از شروع تمرین مجدداً مورد ارزیابی قرار گرفتند. بدین شکل که در ابتدا، برای اندازه گیری قد آزمودنی از متر دیواری برحسب سانتی متر و برای اندازه گیری وزن بدن از ترازو استفاده شد.
برای ارزیابی تعادل ایستا از آزمون ایستادن روی یک پا استفاده شد. آزمودنی کفش های خود را بیرون آورده و دست های خود را در بغل چسبانده سپس پای دیگر خود را از ناحیه زانو خم کرده و پنجه پای خود را به قسمت داخلی زانوی پای دیگر قرارداد. سپس آزمودنی پاشنه پای دیگر که بر زمین است را از زمین جدا کرده و بر روی یک پا تعادل خود را حفظ می کرد. زمان‌سنج وقتی شروع به کارکرده که پاشنه از زمین بلند شد و وقتی متوقف می شد که یکی از این خطاها بروز می‌کرد: دست‌ها از بغل جدا شوند، پایی که روی زانو است از زانو جدا شود، پایی که وزن را تحمل می کند نامتعادل شود، پاشنه پای تحمل‌کننده وزن با زمین تماس پیدا کند (شکل 1).
برای ارزیابی تعادل پویا از آزمون تعدیل‌یافته تعادل Y استفاده شد. روش اجرای آزمون به این صورت است که آزمودنی نسبت به اجرای آزمون از طریق توضیحات محقق آگاه شده و دفعاتی را به‌عنوان تمرین قبل از اجرای اصلی انجام می‌داد سپس در اجرای اصلی، آزمودنی ها بر روی یک پای خود در مرکز تقاطع خط ها ایستاده، هم‌زمان با ایستادن روی یک پا از آزمودنی خواسته شد تا با پای آزاد خود در مسیرهای قدامی، خلفی داخلی، خلفی خارجی دستیابی هایی را داشته باشد. طریقه اجرای آزمون به این صورت است که فرد روی پای راست خود ایستاده و سه بار عمل دستیابی را در مسیر قدامی انجام داده، این روش در مسیرهای خلفی داخلی و خلفی خارجی نیز تکرار شد. طول پای افراد بر فاصله دستیابی آن‌ها اثرگذار است؛ بنابراین جهت نرمال‌سازی این آزمون میانگین فاصله دستیابی به طول پای هر آزمودنی تقسیم و در عدد 100 ضرب شد تا متغیر وابسته، محاسبه شده و فاصله دست-یابی به عنوان درصدی از اندازه طول پا به دست آید (8).
از طرفی جهت اندازه‌گیری عملکرد آزمودنی‌ها از آزمون غربالگری حرکت عملکردی استفاده شد. نحوه امتیازدهی در این آزمون به این‌گونه است که: انجام صحیح حرکت بدون حرکات جبرانی 3 امتیاز؛ انجام حرکت با حرکات جانبی 2 امتیاز؛ عدم توانایی انجام حرکت بدون حرکات جانبی 1 امتیاز و ایجاد درد حین انجام حرکت یا انجام آزمون آشکارسازی 0 امتیاز دارد. 7 حرکت این آزمون شامل آزمون اسکوات عمیق (بالاتنه موازی با درشت‌نی است، ران ها موازی با زمین هستند، زانوها دقیقاً بالای پاها قرار دارند، میله موازی با زمین است)، آزمون گام از روی مانع (مفاصل ران، زانوها و مچ‌های پا در یک راستا و در صفحه ساجیتال می‌باشند، حرکتی در ناحیه کمر اتفاق نمی‌افتد، میله و مانع با هم موازی‌اند)، آزمون لانژ (میله در تماس با ستون فقرات در وضعیت باز شده است، حرکتی در ناحیه تنه اتفاق نمی‌افتد، میله و پاها در صفحه ساجیتال باقی می‌مانند، زانو پشت پاشنه پای جلویی را لمس می‌کند)، آزمون تحرک پذیری شانه (مشت‌ها در فاصله 20 سانتی‌متری هم قرار می‌گیرند (3 امتیاز)، مشت‌ها در فاصله 30 سانتی‌متری هم قرار می‌گیرند (2 امتیاز)، مشت‌ها در فاصله بیش از 30 سانتی‌متری هم قرار می‌گیرند (1 امتیاز)، آزمون بالا بردن مستقیم پا به‌صورت فعال (مچ پا یا سر میله به موازات نقطه میانی ران و خار قدامی فوقانی لگن قرار گیرد (3 امتیاز)، مچ پا یا سر میله به‌صورت نقطه میانی ران و وسط کشکک یا خط مفصلی زانو قرار گیرد (2 امتیاز)، مچ پا یا سر میله به موازات نقطه‌ای پایین‌تر از وسط کشکک یا خط مفصلی زانو قرار می‌گیرد (1 امتیاز)، آزمون پایداری شنای تنه (مردان یک تکرار را در وضعیتی که شست دست به موازات پیشانی باشد، انجام دهند (3 امتیاز)، مردان یک تکرار را در وضعیتی که شست دست به موازات چانه باشد، انجام دهند (2 امتیاز)، ستون فقرات را در راستای اندام تحتانی قرار ندهند (1 امتیاز) و آزمون پایداری چرخشی (انجام یک تکرار صحیح درحالی‌که ستون فقرات به موازات زمین است، زانو و آرنج با همدیگر تماس پیدا کنند) می‌باشد (12) (شکل 2). پس از انجام ارزیابی‌های مربوط به تعادل ایستا، پویا و غربالگری حرکت عملکردی گروه تمرینی به مدت 6 هفته و هر سه سه جلسه به تمرینات عصبی عضلانی پرداختند. این فرآیند به این شکل بود که در ابتدای هر جلسه، پس از 10 دقیقه گرم کردن شامل نرم دویدن و انجام حرکات جنبشی، تمرینات عصبی-عضلانی از ساده به مشکل اجرا شدند که درنهایت با 10 دقیقه سرد کردن برنامه تمرینی به اتمام می‌رسید. علاوه بر این، در فرایند اجرا نیز، حجم تمرینات (تکرار و مدت زمان) به‌صورت تدریجی در طول 6 هفته برنامه تمرینی و با توجه به ویژگی‌های فردی هر آزمودنی مطابق جدول 1 افزایش می‌یافت. درنهایت، استراحت بین هر ست 45 ثانیه و استراحت بین تمرین‌ها 90 ثانیه بود.
به‌منظور سامان‌دادن، خلاصه‌کردن، طبقه‌بندی نمرات خام و توصیف اندازه‌های نمونه از آمار توصیفی (فراوانی‌ها، میانگین‌ها، درصدها، انحراف استانداردها، رسم نمودارها و جداول) استفاده شد. از آزمون شاپیروویلک جهت طبیعی بودن توزیع داده‌ها استفاده شد. در صورت طبیعی بودن توزیع داده‌ها از T همبسته و تحلیل کوواریانس برای مقایسه درون‌گروهی و بین‌گروهی در فاکتورهای تعادل، حرکت عملکردی، در بین گروه کنترل و تجربی استفاده شد و درصورتی‌که داده‌ها طبیعی نباشد، از آزمون‌های ویلکاکسون و یو من ویتنی جهت مقایسه گروه‌ها و تأثیر تمرین استفاده شد. تمامی تجزیه‌وتحلیل‌های فوق با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 24 انجام شد.
جدول 1. برنامه تمرینی عصبی-عضلانی
نتایج
| هفته | تمرین | ست، تکرار، زمان |
| هفته اول | هاپینگ به طرفین با دو پا (دست‌ها آزاد) | 10*3 تکرار |
| هاپینگ به جلو عقب با دو پا (دست‌ها آزاد) | 10*2 تکرار | |
| هاپینگ با حرکت به سمت جلو با دو پا (دست‌ها آزاد) | 10*2 تکرار | |
| گود کردن و داخل کشیدن شکم | 20*3 ثانیه | |
| پل زدن در حالت دمر | 20*3 ثانیه | |
| پل زدن در حالت طاق‌باز | 20*3 ثانیه | |
| پل زدن از پهلو (راست و چپ) | 20*3 ثانیه | |
| هفته دوم | هاپینگ به طرفین با دو پا (دست‌ها روی سینه) | 15*2 تکرار |
| هاپینگ به جلو عقب با دو پا (دست‌ها آزاد) | 10*2 تکرار | |
| هاپینگ با حرکت به سمت جلو با دو پا (دست‌ها آزاد) | 10*2 تکرار | |
| هاپینگ به طرفین با یک پا (دست‌ها آزاد) | 4*5 تکرار | |
| بالا آوردن پا در حالت طاق‌باز با زانوی خم | 20*3 تکرار | |
| بالا آوردن دست‌وپای مخالف در حالت چهاردست‌وپا | 20*3 تکرار | |
| پل زدن در حالت طاق‌باز همراه با باز کردن متناوب پای چپ و راست | 20*3 تکرار | |
| نشستن بر روی توپ و گام برداشتن درجا | 20*3 تکرار | |
| کرانچ به شکم متقاطع | 20*3 تکرار | |
| هفته سوم | هاپینگ به طرفین با یک پا (دست‌ها روی سینه) | 10*3 تکرار |
| هاپینگ به جلو عقب با یک پا (دست‌ها آزاد) | 10*2 تکرار | |
| هاپینگ با حرکت به سمت جلو با دو پا (دست‌ها روی سینه) | 10*3 تکرار | |
| هاپینگ به‌صورت زیگزاگ با دو پا (دست‌ها آزاد) | 10*2 تکرار | |
| پل زدن طاق‌باز بر روی توپ فیزیوبال | 20*3 تکرار | |
| پل زدن طاق‌باز بر روی توپ همراه با خم کردن شانه | 20*3 تکرار | |
| پل زدن دمر بر روی توپ فیزیوبال | 20*3 تکرار | |
| حرکت باز کردن کبری بر روی توپ فیزیوبال | 20*3 تکرار | |
| سوپرمن | 20*3 تکرار با نگه‌داشتن 2 ثانیه | |
| هفته چهارم | هاپینگ به طرفین با یک پا (دست‌ها روی سینه) | 10*2 تکرار |
| هاپینگ به جلو عقب با یک پا (دست‌ها روی سینه) | 10*2 تکرار | |
| هاپینگ با حرکت به سمت جلو با یک پا (دست‌ها آزاد) | 10*3 تکرار | |
| هاپینگ به‌صورت زیگزاگ با یک پا (دست‌ها آزاد) | 10*2 تکرار | |
| هاپینگ به‌صورت مربع با دو پا (دست‌ها آزاد) | 10*2 تکرار | |
| چرخش تنه در حالت نشسته با گرفتن توپ مدسینبال در دست‌ها | 20*3 تکرار | |
| پل زدن روی لگن بر روی توپ فیزیوبال و با خم کردن شانه | 20*3 تکرار | |
| دراز و نشست بر روی توپ فیزیوبال | 20*3 تکرار | |
| پل زدن لگن بر روی توپ فیزیوبال و باز کردن متناوب زانوها و خم کردن شانه | 20*3 تکرار | |
| سوپرمن بر روی توپ فیزیوبال | 20*3 تکرار با نگه‌داشتن 2 ثانیه | |
| هفته پنجم | هاپینگ به طرفین با یک پا (دست‌ها پشت سر) | 10*2 تکرار |
| هاپینگ به جلو عقب با یک پا (دست‌ها پشت سر) | 10*2 تکرار | |
| هاپینگ با حرکت به سمت جلو با یک پا (دست‌ها روی سینه) | 10*2 تکرار | |
| هاپینگ به‌صورت زیگزاگ با یک پا (دست‌ها روی سینه) | 10*2 تکرار | |
| هاپینگ به‌صورت مربع با یک پا (دست‌ها آزاد) | 10*2 تکرار | |
| هاپینگ به‌صورت هشت لاتین با دو پا (دست‌ها آزاد) | 10*2 تکرار | |
| حرکت لانژ با چرخش تنه همراه با دردست داشتن توپ مدسینبال | 20*3 تکرار | |
| خم کردن تنه با توپ مدسینبال بر روی توپ فیزیوبال | 20*3 تکرار | |
| ورز دادن توپ به سمت جلو و عقب | 20*3 تکرار با نگه‌داشتن 2 ثانیه | |
| پل زدن روی توپ و برداشتن و گذاشتن پاها به‌طور متناوب بر روی توپ | 10*3 تکرار بر روی هر پا | |
| هفته ششم | هاپینگ به طرفین با یک پا (دست‌ها پشت سر) | 10*3 تکرار |
| هاپینگ به جلو عقب با یک پا (دست‌ها پشت سر) | 10*2 تکرار | |
| هاپینگ با حرکت به سمت جلو با یک پا (دست‌ها پشت سر) | 10*2 تکرار | |
| هاپینگ به‌صورت زیگزاگ با یک پا (دست‌ها پشت سر) | 10*2 تکرار | |
| هاپینگ به‌صورت مربع با یک پا (دست‌ها روی سینه) | 10*2 تکرار | |
| هاپینگ به‌صورت هشت لاتین با یک پا (دست‌ها آزاد) | 10*2 تکرار | |
| حرکت لانژ با قراردادن پای پشتی بر روی توپ فیزیوبال | 3*10 تکرار بر روی هر پا | |
| حرکت مارچ همراه با کش | 3*10 تکرار بر روی هر پا | |
| پل زدن از پهلو همراه با دورکردن شانه | 15*3 تکرار هر طرف | |
| حرکت سوپرمن به‌صورت متناوب بر روی توپ فیزیوبال | 10*3 تکرار |
اطلاعات جدول 2 مشخصات فردی آزمودنی‌های شرکت‌کننده در تحقیق حاضر را نشان می‌دهد. با توجه به یافته‌های این جدول، تفاوت معنی‌داری بین دو گروه در متغیرهای سن، قد، وزن، شاخص توده بدنی و سابقه ورزشی وجود ندارد و هر دو گروه شرایط یکسانی دارند. نتایج آزمون آنالیز کوواریانس در رابطه با تأثیر تمرینات بر میزان تعادل ایستا نشان داد که پس از کنترل اثر پیش‌آزمون (کوریت)، در میزان نتایج تعادل ایستا در پس‌آزمون بین دو گروه کنترل و تمرینی اختلاف معنی‌داری وجود دارد (05/0≥P)، به این صورت که میزان تعادل ایستا در گروه تمرینی بهبود معنی‌داری نسبت به گروه کنترل داشت. مجذور اتای سهمی 67/0 نشان‌دهنده اندازه اثر بزرگ تفاوت تعادل ایستا بین دو گروه است (جدول 3).
همچنین، بر اساس جدول 4 نتایج آزمون تی همبسته نشان می‌دهد که پس از هفته در هر دو گروه کنترل که تمرینات رشته تکواندو را انجام دادند و نیز گروه تمرینات عصبی-عضلانی تفاوت معنی‌داری در تعادل ایستا مشاهده شد.
سایر نتایج آنالیز کوواریانس نشان داد که پس از کنترل اثر پیش‌آزمون، در میزان نتایج میزان آزمون تعادلی Y و ابعاد آن در پس‌آزمون بین دو گروه کنترل و تمرینی اختلاف معنی‌داری وجود دارد (01/0≥P)، به این صورت که میزان جهت‌های مختلف آزمون تعادلی Y و نمره کل آن در گروه تمرینی عصبی - عضلانی بهبود معنی‌داری نسبت به گروه کنترل داشت. مجذور اتای سهمی در جدول نشان‌دهنده اندازه اثر بزرگ تفاوت میزان جهت‌های مختلف آزمون تعادلی وای و نمره کل آن بین دو گروه است (جدول 5).
بر اساس جدول 6 نتایج آزمون تی همبسته نشان می‌دهد که تمرینات عصبی-عضلانی (001/0=P) تأثیر معنی‌داری بر نتایج جهت‌های مختلف آزمون تعادلی وای و نمره کل آزمودنی‌ها داشت. از طرفی، میزان نتایج آزمون FMS در پس‌آزمون بین دو گروه کنترل و تمرینی اختلاف معنی‌داری را نشان می‌دهد. (05/0≥P)، به عبارتی، نمره آزمون FMS در گروه تمرینی بهبود معنی‌داری نسبت به گروه کنترل داشت. مجذور اتای سهمی 52/0 نشان‌دهنده اندازه اثر بزرگ تفاوت نمره آزمون FMS بین دو گروه است (جدول 7).
بر اساس جدول 8 نتایج آزمون تی همبسته نشان می‌دهد که تمرین عصبی-عضلانی (001/0=P) تأثیر معنی‌داری بر نتایج نمره آزمون FMS آزمودنی‌ها داشت. بحث
پژوهش حاضر باهدف بررسی تأثیر تمرینات عصبی - عضلانی بر تعادل، حرکت عملکردی تکواندوکاران دختر 15 تا 18 سال انجام شد. در ابتدا، نتایج مطالعه حاضر نشان‌دهنده اثر تمرینات عصبی-عضلانی بر تعادل ایستا و پویا در ورزشکاران رشته تکواندو بود.
نتایج به‌دست‌آمده در این تحقیق با یافته های تحقیقات قبلی، سامسون، کال، کارپس و همکاران و مایلز و همکاران، فیلیپا و گوردان که همه آن‌ها بهبود تعادل را پس از اعمال برنامه های مختلف تمرینات عصبی - عضلانی گزارش کرده بودند، در توافق است. علت احتمالی افزایش تعادل را می توان به بهبود شاخص های قدرت، استقامت و بهبود کنترل پایداری نسبت داد (2, 3, 6, 8).
SEBT (در این پژوهش آزمون تعادلی Y) نیازمند کنترل عصبی عضلانی برای موقعیت مناسب مفصل و قدرت ساختمان عضلانی اطراف آن مفصل حین انجام تست است (3). اولمستد و همکارانش در مطالعاتشان دریافتند که پای اتکا حین انجام تست نیازمند دورسی‌فلکشن مچ پا، فلکشن زانو و فلکشن ران است. بنابراین اندام تحتانی نیازمند دامنه حرکتی مناسب، قدرت، فعالیت گیرنده‌های عمقی و کنترل عصبی ـ عضلانی است (9). هرتل نشان دادند که SEBT به‌طور مستقیم به فعالیت عضلات اندام تحتانی به‌جز عضله دوقلو وابسته است (12). حین عمل دستیابی SEBT در همه جهات، انقباض عضلات همسترینگ و چهار سر ران رخ می‌دهد. چهار سر ران در سه جهت قدامی، قدامی - خارجی و قدامی - داخلی بیشترین فعالیت را دارد. بدین دلیل که جهت انجام این جهت‌های قدامی، فرد باید به سمت عقب تکیه دهد و تنه در حالت اکستنشن باشد تا بتوانند تعادل خویش را حفظ نمایند، در این وضعیت نیروی جاذبه عمل کننده بر قسمت بالاتنه باعث گشتاور زیاد فلکشن زانو می‌شود که باید توسط گشتاور اکستنشن (انقباضات اکسنتریک) تولید شده توسط عضله چهار سر ران کنترل شود (5). فعالیت عضله پهن خارجی در جهت‌های داخلی و خلفی ـ داخلی بیشترین است، احتمالاً این امر، در نتیجه تثبیت عضلانی باشد که در برابر نیروهای عضلانی که در این جهت‌ها برای انجام عمل دستیابی فعال هستند، رخ می دهند (13). مطابق این یافته‌ها می‌توان نتیجه گرفت که افزایش قدرت و کنترل اکسنتریکی عضلات چهارسرران می تواند باعث بهبود کنترل تعادل در این جهات شود و بهبود آسیب را در مراحل مختلف نشان دهد (13).
در حین انجام عمل دستیابی SEBT عضله دوسررانی نیز فعال است و بیشترین فعالیت را در جهت‌های خلفی - خارجی، خلفی و خارجی دارد. این امر را می توان توسط اثر نیروی جاذبه عمل کننده بر تنه که باعث گشتاور فلکشن ران می‌شود توضیح داد (2). برای انجام جهت‌های خلفی فرد باید در تنه فلکشن داشته تا بتواند پا را به سمت عقب باز کند و در این حالت عضلات همسترینگ باید به‌صورت برون‌گرا منقبض شوند تا در برابر گشتاور فلکشن ران مقاومت کنند (4). همچنین انجام جهت خارجی نیاز مبرم به چرخش خارجی شدید ران دارد؛ بنابراین منجر به فعالیت بالای عضله دوسر رانی می‌شود (10). با توجه به بحثی که انجام شد مشاهده می کنیم که قدرت عضلانی عضلات احاطه‌کننده و عمل‌کننده بر مفصل و هم انقباضی آن‌ها جهت تثبیت مفاصل اندام تحتانی اتکا، دامنه حرکتی مناسب، فعالیت گیرنده‌های عمقی و کنترل عصبی ـ عضلانی به‌منظور حفظ تعادل هنگام انجام عمل دستیابی و کسب بیشترین فاصله از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می‌باشد که این اهمیت در نتایج آزمون تعادل ایستا نیز مشخص است. از طرف دیگر وجود تمرینات عملکردی در برنامه تمرینی نیز توانسته در بهبود تعادل این ورزشکاران مؤثر باشد. با توجه به نتایج به دست آمده استفاده از تمرینات عصبی عضلانی جهت بهبود تعادل ایستا و پویا در ورزشکاران رشته تکواندو پیشنهاد می شود.
سایر نتایج نشان داده شده، هم‌راستا با نتایج پژوهش (1, 2, 7, 8, 12) بوده است، بنابراین استفاده از برنامه عصبی عضلانی در بهبود نمره آزمون غربالگری حرکت عملکردی اثرگذار می‌باشد. یکی از علل اثر این برنامه عصبی عضلانی بر بهبود عملکرد حرکتی و به دنبال آن کاهش خطر ایجاد آسیب می‌تواند جلسات منظم تمرینی باشد که در این راستا سولیگارد به این موضوع اشاره کردند که هر چه تعداد جلسات استفاده از این برنامه بیشتر باشد میزان بروز آسیب در بازیکنان کاهش می‌یابد (11). از دلایل دیگر اثربخشی این برنامه تمرینی می‌تواند نوع تمرینات استفاده شده باشد که این تمرینات شامل تمرینات مرتبط با پرش فرود با حفظ راستای بدن، تمرینات مرتبط با ثبات دهنده‌های مرکزی، قدرتی، تعادلی، آگاهی بدنی، تکنیک صحیح در تغییر جهت‌های ناگهانی و نیز پرش و فرود صحیح باشد. مطالعات بسیاری در ارتباط با قابلیت پیش‌بینی آسیب و ارتباط متغیرهای مختلف با آزمون عملکرد حرکتی انجام شده، اما در مطالعات کمتری به بررسی اثربخشی یک عصبی عضلانی با استفاده از تمرینات ثبات مرکزی و هاپینگ بر بهبود نمره مجموع آزمون عملکرد حرکتی پرداخته شد (11). تحقیقات مشخص کردند بسیاری از ورزشکاران که در سطح بالا در حال فعالیت هستند و از حرکات بنیادی تا کارآمد برخوردارند بروز این مشکل منجر می‌گردد که افراد این حرکات را به الگوهای حرکتی ضعیف تبدیل کرده و با این الگوهای ضعیف حرکتی به تمرینات بپردازند. از طرفی به دلیل عدم آگاهی یا بی‌توجهی در پی اصلاح این الگو نمی‌روند. بنابراین وقتی ورزشکاری با زیربنای حرکتی ضعیف به فعالیت‌های سطح بالا بپردازند، ممکن است بیشتر در معرض آسیب قرار گیرند. متعاقب آسیب نه‌تنها از عمر مفید ورزشکار کم می‌گردد بلکه هزینه‌های مالی، جسمی، روحی و دوری از میادین بر ورزشکار آسیب‌های روانی جدی وارد کرده و گریبان گیرش می‌شود (3, 4). از طرفی غربالگری و شناسایی ورزشکاران مستعد آسیب همیشه از خواسته‌های مربیان و متخصصان است. در سال‌های اخیر آزمون غربالگری حرکت عملکردی از محبوبیت در بین محققان و مربیان برخوردار شد. نتایج مطالعات نشان داده است که آزمون غربالگری حرکت عملکردی توانایی قابل قبولی در شناسایی افراد مستعد آسیب داشته بااین‌حال در زمینه بهبود نمرات آزمون FMS در پی برنامه عصبی عضلانی انجام نشده و در مطالعاتی به بررسی اثر این برنامه پرداخته شد. بااین‌حال تحقیقات مختلفی که به بررسی تأثیر تمرین بر امتیاز عملکرد حرکتی در رشته‌های مختلف پرداختند همچون نعمتی و همکاران که به تأثیر تمرینات الون پلاس بر بهبود نمره آزمون عملکرد حرکتی فوتبالیست‌های آکادمی فوتبال رشت اشاره کردند و یا آموریم در 2011 که در پژوهش خود به تأثیر تمرینات یوگا بر بهبود نمره 7 آزمون عملکرد حرکتی و نیز بهبود انعطاف‌پذیری تنه آتش‌نشانان شهری اشاره کردند (9) و نیز سونگ و همکاران نیز در پژوهشی که به بررسی تأثیر 12 هفته تمرینات منتخب FMS بر تغییرات نمرات آزمون عملکرد حرکتی (قدرت و انعطاف‌پذیری) پرداخته بودند ،به تأثیر این تمرینات بر بهبود قدرت و انعطاف‌پذیری 32 بازیکن بیسبال اشاره کردند (4, 11). همین مسئله تائید کننده این موضوع است که، برنامه‌های تمرینی می‌تواند در بهبود نمره عملکرد حرکتی اثرگذار باشد. به‌صورت کلی به نظر می‌رسد با توجه به جامعیت این برنامه این امکان وجود داشته که ورزشکاران رشته تکواندو با یادگیری حفظ تقارن بدن در طی انجام تمرینات مرتبط با این برنامه توانسته باشد الگوی صحیح حرکتی را کسب کرده و از این طریق در نمره آزمون عملکردی او بهبود معنی‌داری کسب گردد.
نتیجه گیری نهایی
به‌صورت کلی نتایج مطالعه حاضر نشان‌دهنده اثر استفاده از تمرینات عصبی - عضلانی بر بهبود تعادل ایستا و پویا، حرکت عملکردی، حس عمقی زانو و مچ پا ورزشکاران دختر رشته تکواندو بوده است براین‌اساس استفاده از این برنامه تمرینی به مربیان و ورزشکاران این رشته ورزشی جهت کاهش خطر ایجاد آسیب و نیز ارتقای سطح عملکرد ورزشی پیشنهاد می‌شود.
تشکر و قدردانی
اکنون که به یاری خدا توانستیم این پژوهش را جمع‌آوری کنیم از تمام کسانی که در جمع‌آوری مطالب ما را یاری کردند تشکر و قدردانی می‌کنیم.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
تمامی اصول اخلاقی در این پژوهش رعایت شده است. همه شرکت‌کنندگان با رضایت کامل در مطالعه شرکت کردند و به آن‌ها اطمینان داده شد که تمام اطلاعات مربوط به آن‌ها محرمانه باقی خواهد ماند.
حامی مالی
این پژوهش هیچ‌گونه کمک مالی از سازمان های دولتی، خصوصی و غیرانتفاعی دریافت نکرده است.
مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در طراحی، اجرا و نگارش همه بخش های پژوهش حاضر مشارکت داشته اند.
تعارض
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
نتایج به‌دست‌آمده در این تحقیق با یافته های تحقیقات قبلی، سامسون، کال، کارپس و همکاران و مایلز و همکاران، فیلیپا و گوردان که همه آن‌ها بهبود تعادل را پس از اعمال برنامه های مختلف تمرینات عصبی - عضلانی گزارش کرده بودند، در توافق است. علت احتمالی افزایش تعادل را می توان به بهبود شاخص های قدرت، استقامت و بهبود کنترل پایداری نسبت داد (2, 3, 6, 8).
SEBT (در این پژوهش آزمون تعادلی Y) نیازمند کنترل عصبی عضلانی برای موقعیت مناسب مفصل و قدرت ساختمان عضلانی اطراف آن مفصل حین انجام تست است (3). اولمستد و همکارانش در مطالعاتشان دریافتند که پای اتکا حین انجام تست نیازمند دورسی‌فلکشن مچ پا، فلکشن زانو و فلکشن ران است. بنابراین اندام تحتانی نیازمند دامنه حرکتی مناسب، قدرت، فعالیت گیرنده‌های عمقی و کنترل عصبی ـ عضلانی است (9). هرتل نشان دادند که SEBT به‌طور مستقیم به فعالیت عضلات اندام تحتانی به‌جز عضله دوقلو وابسته است (12). حین عمل دستیابی SEBT در همه جهات، انقباض عضلات همسترینگ و چهار سر ران رخ می‌دهد. چهار سر ران در سه جهت قدامی، قدامی - خارجی و قدامی - داخلی بیشترین فعالیت را دارد. بدین دلیل که جهت انجام این جهت‌های قدامی، فرد باید به سمت عقب تکیه دهد و تنه در حالت اکستنشن باشد تا بتوانند تعادل خویش را حفظ نمایند، در این وضعیت نیروی جاذبه عمل کننده بر قسمت بالاتنه باعث گشتاور زیاد فلکشن زانو می‌شود که باید توسط گشتاور اکستنشن (انقباضات اکسنتریک) تولید شده توسط عضله چهار سر ران کنترل شود (5). فعالیت عضله پهن خارجی در جهت‌های داخلی و خلفی ـ داخلی بیشترین است، احتمالاً این امر، در نتیجه تثبیت عضلانی باشد که در برابر نیروهای عضلانی که در این جهت‌ها برای انجام عمل دستیابی فعال هستند، رخ می دهند (13). مطابق این یافته‌ها می‌توان نتیجه گرفت که افزایش قدرت و کنترل اکسنتریکی عضلات چهارسرران می تواند باعث بهبود کنترل تعادل در این جهات شود و بهبود آسیب را در مراحل مختلف نشان دهد (13).
در حین انجام عمل دستیابی SEBT عضله دوسررانی نیز فعال است و بیشترین فعالیت را در جهت‌های خلفی - خارجی، خلفی و خارجی دارد. این امر را می توان توسط اثر نیروی جاذبه عمل کننده بر تنه که باعث گشتاور فلکشن ران می‌شود توضیح داد (2). برای انجام جهت‌های خلفی فرد باید در تنه فلکشن داشته تا بتواند پا را به سمت عقب باز کند و در این حالت عضلات همسترینگ باید به‌صورت برون‌گرا منقبض شوند تا در برابر گشتاور فلکشن ران مقاومت کنند (4). همچنین انجام جهت خارجی نیاز مبرم به چرخش خارجی شدید ران دارد؛ بنابراین منجر به فعالیت بالای عضله دوسر رانی می‌شود (10). با توجه به بحثی که انجام شد مشاهده می کنیم که قدرت عضلانی عضلات احاطه‌کننده و عمل‌کننده بر مفصل و هم انقباضی آن‌ها جهت تثبیت مفاصل اندام تحتانی اتکا، دامنه حرکتی مناسب، فعالیت گیرنده‌های عمقی و کنترل عصبی ـ عضلانی به‌منظور حفظ تعادل هنگام انجام عمل دستیابی و کسب بیشترین فاصله از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می‌باشد که این اهمیت در نتایج آزمون تعادل ایستا نیز مشخص است. از طرف دیگر وجود تمرینات عملکردی در برنامه تمرینی نیز توانسته در بهبود تعادل این ورزشکاران مؤثر باشد. با توجه به نتایج به دست آمده استفاده از تمرینات عصبی عضلانی جهت بهبود تعادل ایستا و پویا در ورزشکاران رشته تکواندو پیشنهاد می شود.
سایر نتایج نشان داده شده، هم‌راستا با نتایج پژوهش (1, 2, 7, 8, 12) بوده است، بنابراین استفاده از برنامه عصبی عضلانی در بهبود نمره آزمون غربالگری حرکت عملکردی اثرگذار می‌باشد. یکی از علل اثر این برنامه عصبی عضلانی بر بهبود عملکرد حرکتی و به دنبال آن کاهش خطر ایجاد آسیب می‌تواند جلسات منظم تمرینی باشد که در این راستا سولیگارد به این موضوع اشاره کردند که هر چه تعداد جلسات استفاده از این برنامه بیشتر باشد میزان بروز آسیب در بازیکنان کاهش می‌یابد (11). از دلایل دیگر اثربخشی این برنامه تمرینی می‌تواند نوع تمرینات استفاده شده باشد که این تمرینات شامل تمرینات مرتبط با پرش فرود با حفظ راستای بدن، تمرینات مرتبط با ثبات دهنده‌های مرکزی، قدرتی، تعادلی، آگاهی بدنی، تکنیک صحیح در تغییر جهت‌های ناگهانی و نیز پرش و فرود صحیح باشد. مطالعات بسیاری در ارتباط با قابلیت پیش‌بینی آسیب و ارتباط متغیرهای مختلف با آزمون عملکرد حرکتی انجام شده، اما در مطالعات کمتری به بررسی اثربخشی یک عصبی عضلانی با استفاده از تمرینات ثبات مرکزی و هاپینگ بر بهبود نمره مجموع آزمون عملکرد حرکتی پرداخته شد (11). تحقیقات مشخص کردند بسیاری از ورزشکاران که در سطح بالا در حال فعالیت هستند و از حرکات بنیادی تا کارآمد برخوردارند بروز این مشکل منجر می‌گردد که افراد این حرکات را به الگوهای حرکتی ضعیف تبدیل کرده و با این الگوهای ضعیف حرکتی به تمرینات بپردازند. از طرفی به دلیل عدم آگاهی یا بی‌توجهی در پی اصلاح این الگو نمی‌روند. بنابراین وقتی ورزشکاری با زیربنای حرکتی ضعیف به فعالیت‌های سطح بالا بپردازند، ممکن است بیشتر در معرض آسیب قرار گیرند. متعاقب آسیب نه‌تنها از عمر مفید ورزشکار کم می‌گردد بلکه هزینه‌های مالی، جسمی، روحی و دوری از میادین بر ورزشکار آسیب‌های روانی جدی وارد کرده و گریبان گیرش می‌شود (3, 4). از طرفی غربالگری و شناسایی ورزشکاران مستعد آسیب همیشه از خواسته‌های مربیان و متخصصان است. در سال‌های اخیر آزمون غربالگری حرکت عملکردی از محبوبیت در بین محققان و مربیان برخوردار شد. نتایج مطالعات نشان داده است که آزمون غربالگری حرکت عملکردی توانایی قابل قبولی در شناسایی افراد مستعد آسیب داشته بااین‌حال در زمینه بهبود نمرات آزمون FMS در پی برنامه عصبی عضلانی انجام نشده و در مطالعاتی به بررسی اثر این برنامه پرداخته شد. بااین‌حال تحقیقات مختلفی که به بررسی تأثیر تمرین بر امتیاز عملکرد حرکتی در رشته‌های مختلف پرداختند همچون نعمتی و همکاران که به تأثیر تمرینات الون پلاس بر بهبود نمره آزمون عملکرد حرکتی فوتبالیست‌های آکادمی فوتبال رشت اشاره کردند و یا آموریم در 2011 که در پژوهش خود به تأثیر تمرینات یوگا بر بهبود نمره 7 آزمون عملکرد حرکتی و نیز بهبود انعطاف‌پذیری تنه آتش‌نشانان شهری اشاره کردند (9) و نیز سونگ و همکاران نیز در پژوهشی که به بررسی تأثیر 12 هفته تمرینات منتخب FMS بر تغییرات نمرات آزمون عملکرد حرکتی (قدرت و انعطاف‌پذیری) پرداخته بودند ،به تأثیر این تمرینات بر بهبود قدرت و انعطاف‌پذیری 32 بازیکن بیسبال اشاره کردند (4, 11). همین مسئله تائید کننده این موضوع است که، برنامه‌های تمرینی می‌تواند در بهبود نمره عملکرد حرکتی اثرگذار باشد. به‌صورت کلی به نظر می‌رسد با توجه به جامعیت این برنامه این امکان وجود داشته که ورزشکاران رشته تکواندو با یادگیری حفظ تقارن بدن در طی انجام تمرینات مرتبط با این برنامه توانسته باشد الگوی صحیح حرکتی را کسب کرده و از این طریق در نمره آزمون عملکردی او بهبود معنی‌داری کسب گردد.
نتیجه گیری نهایی
به‌صورت کلی نتایج مطالعه حاضر نشان‌دهنده اثر استفاده از تمرینات عصبی - عضلانی بر بهبود تعادل ایستا و پویا، حرکت عملکردی، حس عمقی زانو و مچ پا ورزشکاران دختر رشته تکواندو بوده است براین‌اساس استفاده از این برنامه تمرینی به مربیان و ورزشکاران این رشته ورزشی جهت کاهش خطر ایجاد آسیب و نیز ارتقای سطح عملکرد ورزشی پیشنهاد می‌شود.
تشکر و قدردانی
اکنون که به یاری خدا توانستیم این پژوهش را جمع‌آوری کنیم از تمام کسانی که در جمع‌آوری مطالب ما را یاری کردند تشکر و قدردانی می‌کنیم.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
تمامی اصول اخلاقی در این پژوهش رعایت شده است. همه شرکت‌کنندگان با رضایت کامل در مطالعه شرکت کردند و به آن‌ها اطمینان داده شد که تمام اطلاعات مربوط به آن‌ها محرمانه باقی خواهد ماند.
حامی مالی
این پژوهش هیچ‌گونه کمک مالی از سازمان های دولتی، خصوصی و غیرانتفاعی دریافت نکرده است.
مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در طراحی، اجرا و نگارش همه بخش های پژوهش حاضر مشارکت داشته اند.
تعارض
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
فهرست منابع
1. Bucaille J-L. Method of making a timepiece spring from monocrystalline material and timepiece spring obtained by this method. Google Patents; 2022.
2. Hajipoor S, Mohammadipour F, Nikooie R. The Effect of Eight Weeks of Neuromuscular Training on Balance and Prevention of Anterior Cruciate Ligament (ACL) Injury in Boy Adolescent Taekwondo Athletes. Journal of Research in Rehabilitation Sciences. 2018;13(5):271-7.
3. LC O. Efficacy of the star excursion balance tests in detecting reach deficits in subjects with chronic ankle instability. J Athl Train. 2002:501-6.
4. Murthy V. Common injuries in kabaddi play and their prevention with the help of biomechanics. International Journal of Physical Education, Sports and Health. 2016;3(4):78-81.
5. Kahle NL, Gribble PA. Core stability training in dynamic balance testing among young, healthy adults. Athletic Training & Sports Health Care. 2009;1(2):65-73. [DOI:10.3928/19425864-20090301-03]
6. Gordon AT, Ambegaonkar JP, Caswell SV. Relationships between core strength, hip external rotator muscle strength, and star excursion balance test performance in female lacrosse players. International journal of sports physical therapy. 2013;8(2):97.
7. Hoseini MAS, Barati AH, Araghi ES, Akoochakian M, Naderifar H. The comparison of lower extremity malalignment during hurdle pre-flight and traditional approach at forward diving straight. J Orthop Rheumatol. 2022;5(1):51-62.
8. Norasteh AA, Hosseini R, Daneshmandi H, Shah Heidari S. Balance assessment in students with hyperkyphosis and hyperlordosis. Journal of Exercise Science and Medicine. 2014;6(1):57-71.
9. Amorim T, Sousa F, Machado L, Santos JA, editors. Effects of Pilates training on muscular strength and balance in ballet dancers. ISBS-Conference Proceedings Archive; 2011. [DOI:10.1590/S1980-65742011000400010]
10. Hall EA, Docherty CL, Simon J, Kingma JJ, Klossner JC. Strength-training protocols to improve deficits in participants with chronic ankle instability: a randomized controlled trial. Journal of athletic training. 2015;50(1):36-44. [DOI:10.4085/1062-6050-49.3.71] [PMID]
11. Soligard T. Injuries in youth female football: risk factors, prevention and compliance. 2011.
12. Charbon C, Plankert G. Method for fabrication of a timepiece balance spring. Google Patents; 2017.
13. Hale SA, Fergus A, Axmacher R, Kiser K. Bilateral improvements in lower extremity function after unilateral balance training in individuals with chronic ankle instability. Journal of athletic training. 2014;49(2):181-91. [DOI:10.4085/1062-6050-49.2.06] [PMID]
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
تماس با ما
فصلنامه بیومکانیک ورزشی
همدان،شهرک مدنی، بلوار امام خمینی(ره)، بلوار پروفسور موسیوند، مجتمع دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان، معاونت پژوهش و فناوری، دفتر مجلات علمی
صندوق پستی: 734
تلفن دفتر نشریه: 08134494042
وب‌سایت: http://biomechanics.iauh.ac.ir
ایمیل: sportbiomechanics@iauh.ac.ir
